1
00:00:00,000 --> 00:00:03,880
Gwiazdy neutronowe są jednymi z najniezwyklejszych rzeczy we wszechświecie!

2
00:00:04,380 --> 00:00:06,000
Są jak olbrzymie jądra atomowe,

3
00:00:06,240 --> 00:00:07,780
O kilometrowej średnicy,

4
00:00:07,780 --> 00:00:10,660
Niewiarygodnie gęste i potężne,

5
00:00:10,660 --> 00:00:13,300
Lecz jak coś takiego może w ogóle istnieć?

6
00:00:19,860 --> 00:00:24,100
Życie gwiazdy jest zdominowane przez dwie siły w równowadze

7
00:00:24,100 --> 00:00:25,480
Jej grawitację,

8
00:00:25,480 --> 00:00:28,680
oraz ciśnienie promieniowania syntezy jądrowej.

9
00:00:28,680 --> 00:00:32,880
W jądrach gwiazd, wodór przetwarzany jest w hel.

10
00:00:33,320 --> 00:00:36,600
W końcu, wodór w jądrze wyczerpuje się.

11
00:00:36,600 --> 00:00:41,140
Wystarczająco masywna gwiazda przetwarza teraz hel w węgiel.

12
00:00:41,140 --> 00:00:45,040
Rdzenie masywnych gwiazd zyskują warstwy, jak cebula,

13
00:00:45,040 --> 00:00:48,500
ponieważ coraz cięższe jądra atomowe zbierają się w środku.

14
00:00:49,100 --> 00:00:53,580
Z węgla syntezowany jest neon, z którego powstaje tlen, a dalej krzem.

15
00:00:54,300 --> 00:00:58,840
W końcu, reakcja syntezy wytwarza jądra żelaza, z których nie powstają już dalsze pierwiastki.

16
00:00:59,200 --> 00:01:02,840
Gdy synteza ustaje, ciśnienie promieniowania gwałtownie spada.

17
00:01:02,840 --> 00:01:04,800
Gwiazda nie jest już w stanie równowagi.

18
00:01:05,459 --> 00:01:11,700
Jeżeli masa jądra przekracza ok. 1.4 mas słońca, następuje katastroficzny kolaps.

19
00:01:11,700 --> 00:01:17,100
Zewnętrzna część jądra osiąga prędkości do 70,000 km/s,

20
00:01:17,100 --> 00:01:20,140
gdy zapada się do środka gwiazdy.

21
00:01:20,140 --> 00:01:26,640
Teraz tylko podstawowe oddziaływania wewnątrz atomu pozostają, by walczyć z zapadaniem grawitacyjnym.

22
00:01:26,640 --> 00:01:30,220
Kwantowe odpychanie między elektronami zostaje przezwyciężone,

23
00:01:30,460 --> 00:01:36,420
i elektrony łączą się z protonami

24
00:01:36,420 --> 00:01:42,820


25
00:01:43,340 --> 00:01:45,640


26
00:01:45,880 --> 00:01:53,060


27
00:01:53,260 --> 00:02:00,720


28
00:02:01,260 --> 00:02:11,100


29
00:02:11,100 --> 00:02:18,340


30
00:02:18,340 --> 00:02:21,800


31
00:02:22,080 --> 00:02:28,260


32
00:02:28,260 --> 00:02:31,960


33
00:02:32,600 --> 00:02:36,880


34
00:02:36,940 --> 00:02:39,700


35
00:02:40,340 --> 00:02:47,640


36
00:02:48,300 --> 00:02:50,640


37
00:02:50,640 --> 00:02:55,300


38
00:02:55,300 --> 00:02:57,300


39
00:02:57,660 --> 00:03:02,000


40
00:03:02,180 --> 00:03:06,320


41
00:03:07,080 --> 00:03:10,360


42
00:03:10,620 --> 00:03:17,060


43
00:03:17,060 --> 00:03:22,340


44
00:03:22,600 --> 00:03:28,900


45
00:03:29,360 --> 00:03:33,360


46
00:03:33,360 --> 00:03:40,280


47
00:03:40,940 --> 00:03:44,920


48
00:03:44,920 --> 00:03:50,320


49
00:03:50,320 --> 00:03:56,460


50
00:03:57,080 --> 00:04:06,920


51
00:04:07,520 --> 00:04:11,440


52
00:04:12,020 --> 00:04:15,980


53
00:04:16,320 --> 00:04:22,260


54
00:04:22,400 --> 00:04:26,740


55
00:04:26,780 --> 00:04:29,200


56
00:04:29,200 --> 00:04:35,280


57
00:04:35,280 --> 00:04:40,600


58
00:04:40,840 --> 00:04:44,680


59
00:04:48,560 --> 00:04:53,320