0:00:13.895,0:00:14.819
Khi tôi còn nhỏ

0:00:14.819,0:00:16.127
những gì tôi biết về các mùa trong năm

0:00:16.127,0:00:18.124
là Tháng mười hai và Tháng giêng thì rất lạnh

0:00:18.124,0:00:19.634
tuyết phủ khắp mọi nơi,

0:00:19.634,0:00:21.970
Tháng tư và Tháng năm thì muôn hoa nở rộ,

0:00:21.970,0:00:24.571
Tháng bảy, Tháng tám thì trời nắng nóng

0:00:24.571,0:00:28.770
và Tháng chín, Tháng mười lại như ống kính vạn hoa của những chiếc lá đầy màu sắc.

0:00:28.770,0:00:30.234
Nó chính là cách làm việc của thế giới,

0:00:30.234,0:00:31.901
và nó thật huyền diệu.

0:00:31.901,0:00:33.319
Nếu bạn đã nói với tôi hồi đó

0:00:33.319,0:00:35.193
rằng một phần ba dân số của thế giới

0:00:35.193,0:00:36.862
chưa bao giờ thấy tuyết

0:00:36.862,0:00:40.741
hoặc ngày 4 Tháng 7 chắc chắn không phải một ngày để đi biển,

0:00:40.741,0:00:42.403
Tôi có thể nghĩ rằng bạn đang điên.

0:00:42.403,0:00:45.412
Nhưng trên thực tế, sự thay đổi theo mùa với bốn mùa riêng biệt

0:00:45.412,0:00:48.040
chỉ xảy ra ở hai nơi trên hành tinh.

0:00:48.040,0:00:49.044
Và, ngay cả trong hai khu vực đó,

0:00:49.044,0:00:50.583
các mùa đảo ngược lẫn nhau.

0:00:50.583,0:00:51.584
Nhưng tại sao lại như vậy?

0:00:51.584,0:00:53.421
Nhiều người đã nghe về một nhà thiên văn học

0:00:53.421,0:00:54.895
tên Johannes Kepler

0:00:54.895,0:00:57.343
và làm thế nào ông chứng minh được rằng quỹ đạo trái đất là hình elip

0:00:57.343,0:01:00.093
và mặt trời không phải là trung tâm của quỹ đạo đó.

0:01:00.093,0:01:02.011
Đó đã từng là một vấn đề lớn khi ông tìm ra nó

0:01:02.011,0:01:03.346
vài trăm năm trước đây.

0:01:03.346,0:01:05.890
Khám phá của ông đã giải quyết rất nhiều vấn đề toán học

0:01:05.890,0:01:07.175
của các nhà thiên văn học

0:01:07.175,0:01:09.166
với việc đo quỹ đạo hành tinh.

0:01:09.166,0:01:12.318
Trong khi sự thật là quỹ đạo của chúng ta không hoàn toàn tròn,

0:01:12.318,0:01:14.274
những hình ảnh trong cuốn sách khoa học của chúng ta

0:01:14.274,0:01:15.774
trên TV, và cả trong phim

0:01:15.774,0:01:17.113
cho một ấn tượng phóng đại

0:01:17.113,0:01:19.355
về việc giãn dài quỹ đạo chúng ta.

0:01:19.355,0:01:22.741
Trong thực tế, quỹ đạo của trái đất gần như là một vòng tròn hoàn hảo.

0:01:22.741,0:01:25.785
Tuy nhiên, bởi quỹ đạo của trái đất về mặt kỹ thuật là một hình elip,

0:01:25.785,0:01:27.370
ngay cả khi nó trông không giống lắm,

0:01:27.370,0:01:29.867
và mặt trời không phải chính xác ở ngay tâm,

0:01:29.867,0:01:31.459
điều đó có nghĩa là khoảng cách từ chúng ta đến mặt trời

0:01:31.459,0:01:33.125
thay đổi qua các năm.

0:01:33.125,0:01:34.108
Ah-ha!

0:01:34.108,0:01:37.504
Vì vậy, mùa đông sẽ xảy ra khi trái đất cách xa mặt trời!

0:01:37.504,0:01:39.337
Ồ không, từ từ đã.

0:01:39.337,0:01:41.405
Trái đất thực sự gần mặt trời hơn

0:01:41.405,0:01:43.315
vào Tháng giêng so với Tháng bảy

0:01:43.315,0:01:45.764
khoảng 5 triệu km.

0:01:45.764,0:01:48.023
Tháng một là đúng ngay khoảng giữa

0:01:48.023,0:01:49.649
của mùa lạnh nhất trong năm

0:01:49.649,0:01:51.261
đối với chúng ta, những người sống ở phía bắc.

0:01:51.261,0:01:52.398
Vẫn không thuyết phục à?

0:01:52.398,0:01:53.524
Vậy thế này thì sao:

0:01:53.524,0:01:55.607
Mùa hè và mùa đông xảy ra đồng thời

0:01:55.607,0:01:57.233
trên bề mặt của hành tinh chúng ta.

0:01:57.233,0:01:58.572
Khi đang là mùa đông tại Connecticut,

0:01:58.572,0:02:00.194
thì New Zealand lại đang là mùa hè.

0:02:00.194,0:02:01.822
Vì vậy, nếu vấn đề không phải là khoảng cách từ mặt trời,

0:02:01.822,0:02:03.111
thì nó có thể là vì lí do nào khác?

0:02:03.111,0:02:04.533
Vâng, chúng ta cũng cần phải biết

0:02:04.533,0:02:06.325
rằng trái đất không đứng thẳng.

0:02:06.325,0:02:07.622
Nó thực sự hơi nghiêng.

0:02:07.622,0:02:09.411
Và độ nghiêng của trục quay của trái đất

0:02:09.411,0:02:12.290
là một trong những lý do chính gây ra các mùa .

0:02:12.290,0:02:14.201
Trái đất quay trên một trục

0:02:14.201,0:02:17.169
nghiêng 23,5 độ so với phương thẳng đứng.

0:02:17.169,0:02:19.549
Cùng lúc đó, trái đất xoay quanh mặt trời

0:02:19.549,0:02:23.092
với trục luôn luôn chỉ một hướng trong không gian.

0:02:23.092,0:02:24.171
Cùng với độ nghiêng,

0:02:24.171,0:02:26.150
sự quay quanh mình và quay quanh mặt trời gây nên

0:02:26.150,0:02:28.264
sự thay đổi số giờ được chiếu sáng ở một vùng

0:02:28.264,0:02:29.434
qua các năm,

0:02:29.434,0:02:30.935
với số giờ chiếu sáng vào mùa hè nhiều hơn

0:02:30.935,0:02:32.948
và ít hơn trong mùa đông.

0:02:32.948,0:02:35.938
Vì vậy, khi mặt trời chiếu sáng trên trái đất, nó ấm lên.

0:02:35.938,0:02:38.483
Sau khi mặt trời lặn, mọi thứ có thời gian để nguội đi.

0:02:38.483,0:02:39.354
Vì vậy, trong mùa hè,

0:02:39.354,0:02:42.493
bất kỳ vị trí nào trong khoảng 40 độ phía bắc của đường xích đạo,

0:02:42.493,0:02:44.114
như Hartford, Connecticut,

0:02:44.114,0:02:45.907
sẽ được 15 giờ chiếu sáng mỗi ngày

0:02:45.907,0:02:47.934
và 9 giờ ban đêm.

0:02:47.934,0:02:50.105
Nó ấm lên lâu hơn so với thời gian nguội đi.

0:02:50.105,0:02:52.218
Điều này xảy ra ngày qua ngày,

0:02:52.218,0:02:54.406
vậy nên sẽ có một tác động ấm lên tổng thể.

0:02:54.406,0:02:56.239
Hãy nhớ điều này về sau nhé!

0:02:56.239,0:02:57.945
Vào mùa đông, điều ngược lại sẽ xảy ra.

0:02:57.945,0:03:00.033
Có rất nhiều giờ làm mát hơn

0:03:00.033,0:03:01.243
so với số giờ được sưởi ấm,

0:03:01.243,0:03:04.703
và ngày qua ngày, việc này dẫn đến một hiệu ứng làm mát.

0:03:04.703,0:03:06.830
Điều thú vị là, khi bạn di chuyển lên phía bắc,

0:03:06.830,0:03:10.252
số giờ ban ngày vào mùa hè tăng.

0:03:10.252,0:03:13.376
Vì vậy, Juneau, Alaska sẽ nhận được khoảng 19 giờ ban ngày

0:03:13.376,0:03:17.603
trong cùng một ngày mùa hè mà Tallahassee, Florida chỉ được khoảng 14.

0:03:17.603,0:03:20.376
Trong thực tế, vào mùa hè tại Bắc cực,

0:03:20.376,0:03:22.555
mặt trời không bao giờ lặn.

0:03:22.555,0:03:26.056
OK, bây giờ, đó là tất cả về số giờ chiếu sáng ban ngày, tôi đã hiểu!

0:03:26.056,0:03:29.077
Ồ, không, còn một mảnh ghép quan trọng nữa cho câu đố này.

0:03:29.077,0:03:30.959
Nếu số giờ ban ngày là điều duy nhất

0:03:30.959,0:03:32.602
xác định nhiệt độ trung bình,

0:03:32.602,0:03:34.516
chẳng lẽ Bắc cực là nơi nóng nhất

0:03:34.516,0:03:36.163
trên trái đất trong mùa hè của cực bắc

0:03:36.163,0:03:38.113
vì nó nhận được 24 giờ ánh sáng ban ngày

0:03:38.113,0:03:40.577
trong những tháng quanh ngày hạ chí?

0:03:40.577,0:03:41.910
Nhưng nó là Bắc cực.

0:03:41.910,0:03:43.455
Vẫn có những tảng băng trôi trong nước

0:03:43.455,0:03:44.748
và tuyết trên mặt đất.

0:03:44.748,0:03:46.431
Vì vậy, chuyện gì đang xảy ra?

0:03:46.431,0:03:47.373
Trái đất là một hình cầu

0:03:47.373,0:03:49.883
và như vậy số năng lượng mặt trời một vùng nhận được

0:03:49.883,0:03:52.343
thay đổi dựa vào độ cao của mặt trời trên bầu trời,

0:03:52.343,0:03:54.426
trong đó, như bạn đã biết đấy, thay đổi trong ngày

0:03:54.426,0:03:56.168
giữa bình minh và hoàng hôn.

0:03:56.168,0:03:58.672
Tuy nhiên, chiều cao tối đa cũng thay đổi trong năm,

0:03:58.672,0:04:01.015
với số năng lượng nhiều nhất trong những tháng mùa hè

0:04:01.015,0:04:04.059
và cao nhất của tất cả là vào giữa trưa ngày hạ chí,

0:04:04.059,0:04:06.354
đó là ngày 21 tháng 2 ở Bắc bán cầu

0:04:06.354,0:04:09.176
và ngày 21 tháng 12 ở Nam bán cầu.

0:04:09.176,0:04:10.859
Điều này là bởi vì khi trái đất xoay,

0:04:10.859,0:04:13.227
Bắc bán cầu nghiêng đi

0:04:13.227,0:04:14.904
cách xa khỏi mặt trời trong mùa đông

0:04:14.904,0:04:16.197
và hướng về mặt trời vào mùa hè,

0:04:16.197,0:04:18.491
điều này đặt mặt trời thẳng trực tiếp trên không

0:04:18.491,0:04:20.334
lâu hơn.

0:04:20.334,0:04:23.205
Bạn có nhớ những khoảng thời gian có số giờ chiếu sáng cao vào mùa hè không?

0:04:23.205,0:04:26.334
Và số năng lượng mặt trời trên một kilomet vuông cũng tăng

0:04:26.334,0:04:28.376
khi mặt trời lên cao trên bầu trời.

0:04:28.376,0:04:30.340
Vì vậy, khi mặt trời ở một góc nào đó,

0:04:30.340,0:04:31.754
số lượng năng lượng cung cấp

0:04:31.754,0:04:34.960
đến mỗi mét vuông của vùng được chiếu sáng sẽ ít hơn.

0:04:34.960,0:04:37.840
Vì vậy, mặc dù Bắc cực nhận được 24 giờ

0:04:37.840,0:04:39.220
chiếu sáng ban ngày để ấm lên,

0:04:39.220,0:04:41.850
ánh sáng nó nhận được đã bị trải ra

0:04:41.850,0:04:44.979
và cung cấp ít năng lượng hơn so với nơi xa phía Nam,

0:04:44.979,0:04:46.604
nơi mặt trời lên cao trên bầu trời

0:04:46.604,0:04:48.856
bởi vì nó nghiêng hơn về phía mặt trời.

0:04:48.856,0:04:51.027
Bên cạnh đó, Bắc cực có rất nhiều thời gian để làm lạnh trở lại.

0:04:51.027,0:04:53.569
Nó lạnh xuống mà không có bất kỳ ánh sáng mặt trời nào

0:04:53.569,0:04:54.944
trong suốt 6 tháng.

0:04:54.944,0:04:57.698
Vì vậy, khi các mùa thay đổi, dù bạn đang ở đâu,

0:04:57.698,0:05:00.660
bạn có thể mong chờ không chỉ vẻ đẹp lung linh khác nhau giữa các mùa

0:05:00.660,0:05:02.424
mà còn cả sự phức tạp của thiên văn học

0:05:02.424,0:05:04.621
điều đó mang đến những vẻ đẹp đó.