WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:03.083
(ဂျက်ဇ်သီချင်းသံ)

00:00:05.810 --> 00:00:08.140
ကျွန်တော်တို့ Vatican ပြတိုက်မှာပါ

00:00:08.140 --> 00:00:10.560
အခု မြင်နေရတာက အနောက်တိုင်းယဉ်ကျေးမှုမှာ

00:00:10.560 --> 00:00:12.430
အအောင်မြင်ဆုံး လက်ရာတွေထဲက တစ်ခုပေါ့

00:00:12.430 --> 00:00:14.930
ဒါကတော့ Apoxyomenos the "Scraper" ဆိုတဲ့

00:00:14.930 --> 00:00:15.763
ပန်းပုရုပ်ထုကြီးပါ

00:00:15.763 --> 00:00:17.960
[Beth] နာမည်ကျော်ရှေးခေတ်

00:00:17.960 --> 00:00:20.100
ဂရိပန်းပု ပညာရှင်Lysipposလက်ရာပေါ့။

00:00:20.100 --> 00:00:21.766
ရှေးခေတ်ရောမပုံတူရုပ်ထုတစ်ခုပါ။

00:00:21.766 --> 00:00:22.718
[Steven] ဒီဗီဒီယိုမှာဘာပြောမှာလဲဆိုတော့

00:00:22.718 --> 00:00:25.480
နာမည်ကြီးဂရိပန်းပုပညာရှင်ဖန်တီးထားတဲ့

00:00:25.480 --> 00:00:26.820
ဒီလိုလက်ရာက

00:00:26.820 --> 00:00:31.705
ရောမမှာရှိတဲ့ဗာတီကန်နယ်မြေထဲမှာ
ရောမရုပ်ထုအဖြစ်

00:00:31.705 --> 00:00:34.970
၁ရာစု၊၂ရာစု၊၃ရာစုနှစ်တွေမှာ
အဆုံးသတ်ခဲ့ပါတယ်။

00:00:34.970 --> 00:00:37.300
ရောမလူမျိုးတွေကဂရိကိုအနိုင်ရရုံသာမက

00:00:37.300 --> 00:00:39.660
ဂရိရဲ့နယ်မြေတွေအများအပြားကို
သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး

00:00:39.660 --> 00:00:42.170
စစ်နိုင်လာတဲ့ရောမစစ်ဗိုလ်ချုပ်ကြီးတွေက

00:00:42.170 --> 00:00:45.301
ဂရိ ပန်းပုရုပ်ထုကြီးတွေ၊ပန်းချီကားတွေနဲ့

00:00:45.301 --> 00:00:48.260
ဗိသုကာလက်ရာအပိုင်းအစတွေကို

00:00:48.260 --> 00:00:49.765
သယ်ဆောင်လာကြတယ်။

00:00:49.765 --> 00:00:52.020
[Beth]ရောမတွေကစစ်အတွင်းမှာနိုင်လာတဲ့

00:00:52.020 --> 00:00:54.334
ပစ္စည်းတွေကိုယူဆောင်တဲ့နေရာမှာ
တော်တဲ့သူတွေတော့မဟုတ်ပါဘူး

00:00:54.334 --> 00:00:57.200
ဒါအတွက်သာဓကဟောင်း
တွေရှိခဲ့ပါတယ်။

00:00:57.200 --> 00:01:00.019
ဒါပေမယ့်ရောမတွေကဂရိကိုရင်ဆိုင်ခဲ့ပြီး
သူတို့ရဲ့အနုပညာတွေကို

00:01:00.019 --> 00:01:02.200
ရောမမြို့ဆီပြန်သယ်ဆောင်လာချိန်မှာတော့

00:01:02.200 --> 00:01:05.410
ဒီအရာကသူတို့အတွက်အတွေ့အကြုံအပြောင်းအလဲ
ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။

00:01:05.410 --> 00:01:07.600
တကယ်တော့ ဟောရေ့စ်ဆိုသူက

00:01:07.600 --> 00:01:10.830
ရောမတွေကဂရိကိုအောင်နိုင်ခဲ့ပေမယ့်
ဂရိတွေကယဉ်ကျေးမှုအားဖြင့်

00:01:10.830 --> 00:01:13.625
ရောမကိုအောင်နိုင်ပြီးသားဖြစ်တယ်လို့
ရေးသားခဲ့ဖူးပါတယ်။

00:01:13.625 --> 00:01:17.130
[Steven]ဒါက ရောမတွေကသူတို့ကိုယ်သူတို့
ကြီးကျယ်ခမ်းနားတဲ့ဉာဏ်ပညာဓလေ့ကို

00:01:17.130 --> 00:01:20.410
အမွေဆက်ခံသူလို့ထင်နေကြတဲ့အပေါ်အမှတ်အသား
လုပ်လိုက်ခြင်းဖြစ်တယ်။

00:01:20.410 --> 00:01:23.720
[Beth] ဒါဟာရှေးဟောင်းရောမတွေရဲ့လက်ရှိ
အခြေအနေတွေနဲ့ကွာခြားပုံပေါ်တဲ့

00:01:23.720 --> 00:01:27.448
ဇိမ်ခံပစ္စည်းတစ်မျိုး၊အရည်အချင်းပြည့်ဝတဲ့

00:01:27.448 --> 00:01:29.870
ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာခန့်ညားထည်ဝါမှုအဖြစ်

00:01:29.870 --> 00:01:32.161
လက္ခဏာဆောင်ဖော်ပြလိုက်တာဖြစ်ပါတယ်။

00:01:32.161 --> 00:01:35.010
[Steven]ဒါဆိုရင်ဒီကိစ္စကဘယ်လိုဖြစ်လာလဲ
ဆိုတာဆက်ကြည့်ရအောင်။

00:01:35.010 --> 00:01:38.240
ရောမကဂရိအပိုင်နယ်မြေမြို့တစ်မြို့(သို့)

00:01:38.240 --> 00:01:41.750
ဂရိနဲ့နှီးနွယ်နေတဲ့မဟာမိတ်နယ်မြေလေးတစ်ခု
ကိုသိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ပြီး

00:01:41.750 --> 00:01:44.541
မကြာခင်မှာပဲတန်ဖိုးရှိတယ်လို့ယူဆတဲ့
သွင်းကုန်တွေကို

00:01:44.541 --> 00:01:47.367
သင်္ဘောတွေပေါ်တင်ပြီးရောမမြို့တော်ဆီကို

00:01:47.367 --> 00:01:50.800
မြို့ပတ်အောင်ပွဲခံချီတက်လှည့်လည်
ပြသဖို့အတွက်

00:01:50.800 --> 00:01:51.633
သယ်ဆောင်လာခဲ့တယ်။

00:01:51.633 --> 00:01:53.989
[Beth]ထိုအောင်မြင်မှုကစစ်ပွဲနိုင်
ဗိုလ်ချုပ်အတွက်

00:01:53.989 --> 00:01:57.300
သူတို့ရဲ့စစ်တပ်အောင်ပွဲမှတ်တိုင်အဖြစ်
သယ်ဆောင်လာခဲ့တဲ့

00:01:57.300 --> 00:01:58.630
တန်ဖိုးကြီးပစ္စည်းတွေကို

00:01:58.630 --> 00:02:00.669
ခင်းကျင်းပြသဖို့
အခွင့်အရေးတစ်ရပ်ဖြစ်ခဲ့တယ်

00:02:00.669 --> 00:02:02.990
ပြီးတော့ဒါကရောမမြို့ကနေမှအဝေးကြီး
မသွားဖူးတဲ့

00:02:02.990 --> 00:02:04.550
မြို့သူမြို့သားတွေကို

00:02:04.550 --> 00:02:07.240
ကြီးကျယ်လှတဲ့ရောမစစ်တပ်၏သိမ်းပိုက်ခံနယ်မြေတွေရဲ့

00:02:07.240 --> 00:02:11.167
ကြွယ်ဝချမ်းသာမှုနဲ့အင်အားတွေကို

00:02:11.167 --> 00:02:14.260
မြင်သာအောင်ပြသလိုက်တာလဲဖြစ်ပါတယ်။

00:02:14.260 --> 00:02:16.720
[Steven]အောင်ပွဲခံပြီးတာနဲ့
အလွန့်အလွန်များပြားလှတဲ့

00:02:16.720 --> 00:02:20.360
ဥစ္စာပစ္စည်းတွေကိုမြို့တော်ရဲ့
မတူညီတဲ့နေရာတိုင်းမှာလူထုအားရှုစေဖို့

00:02:20.360 --> 00:02:21.929
ပြသခဲ့ပါတယ်။သို့သော်
မြို့တော်

00:02:21.929 --> 00:02:22.635
ရုံးစိုက်ရာနယ်ဘေးဖက်ရှိ

00:02:22.635 --> 00:02:26.242
Temple of Peaceတွင်ထင်ရှားစွာပြသခဲ့ပါတယ်။

00:02:26.242 --> 00:02:28.680
ရှေးဟောင်းရောမတွေမှာပြတိုက်သီးသန့်တွေမရှိခဲ့ပါဘူး

00:02:28.680 --> 00:02:31.670
ဒါပေမယ့်Temple of Peaceလိုနေရာမျိုးတွေက

00:02:31.670 --> 00:02:33.760
သူတို့ရဲ့ရှေးဦးပထမပြတိုက်ဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။

00:02:33.760 --> 00:02:36.480
ဂရိနဲ့ပတ်သက်တဲ့ဤပစ္စည်းတွေကမူလက
ဘာသာရေးဆိုင်ရာ(သို့)မြို့တော်

00:02:36.480 --> 00:02:38.567
ဆိုင်ရာနေရာများအတွက်သာအသုံးပြုခဲ့ပါတယ်။

00:02:38.567 --> 00:02:41.640
သို့ရာတွင်ရောမများကဂရိတို့ရဲ့မူလ
ရည်ရွယ်ချက်မှသွေဖယ်ကာ

00:02:41.640 --> 00:02:43.860
ထိုလက်ရာများကိုအနုသုခုမပစ္စည်းများ

00:02:43.860 --> 00:02:45.233
ဇိမ်ခံအလှပြပစ္စည်းများအဖြစ်အသွင်
ပြောင်းခဲ့သည်။

00:02:45.233 --> 00:02:46.975
[Beth]ထိုလက်ရာတွေလုယူခံရချိန်မှာ

00:02:46.975 --> 00:02:49.320
ရှေးဟောင်းကာလမှာဖြစ်စေလက်ရှိကာလမှာ
ဖြစ်စေ

00:02:49.320 --> 00:02:52.562
သူတို့ရဲ့မူလအဓိပ္ပာယ်ပျောက်ကွယ်သွားပါတယ်။

00:02:52.562 --> 00:02:55.880
[Steven]the Apoxyomenosဟာပြီးပြည့်စုံတဲ့
သာဓကဖြစ်ပါတယ်

00:02:55.880 --> 00:02:58.290
ကျွန်တော်တို့ကသူ့ရဲ့မူလတည်နေရာကိုမသိရဘူး

00:02:58.290 --> 00:03:00.860
ထိုအရာကိုစာပေတွေထဲမှာရောဘယ်အထောက်အထား
တွေကမှ

00:03:00.860 --> 00:03:02.889
ဘယ်နေရာမှာတည်ရှိခဲ့ပါတယ်ဆိုတာမဖော်ပြထားဘူး

00:03:02.889 --> 00:03:04.917
သိရတာကတော့ရောမတွေယူလာလို့
ဒီကိုရောက်လာတယ်ဆိုတာပဲ

00:03:04.917 --> 00:03:06.340
ဒါပေမယ့်သတိထားကြည့်မယ်ဆိုရင်

00:03:06.340 --> 00:03:08.090
ရောမတွေယူလာတယ်လို့ပြောတဲ့နေရာမှာ

00:03:08.090 --> 00:03:10.309
သူတို့ကမူလကြေးသတ္တုကို
ဂရိအနုပညာအား

00:03:10.309 --> 00:03:13.470
မြတ်နိုးစိတ်ကြောင့်
ယူလာခြင်းဖြစ်တယ်။

00:03:13.470 --> 00:03:15.780
နောက်ဆုံးထိုလက်ရာရဲ့ပုံတူများစွာ
ပေါ်လာခဲ့တယ်။

00:03:15.780 --> 00:03:19.070
များစွာအနက်အလှပဆုံးကတော့
ဤဗာတီကန်ပြတိုက်ထဲမှာပါ။

00:03:19.070 --> 00:03:22.860
the Apoxyomenosကိုရောမသို့
စစ်နိုင်ဆုလာဘ်အဖြစ်

00:03:22.860 --> 00:03:25.508
ယူလာပြီးAgrippaဆိုသူက

00:03:25.508 --> 00:03:29.530
သူဆောက်ခဲ့တဲ့အများသုံးရေချိုးဆောင်ရှေ့မှာ

00:03:29.530 --> 00:03:31.828
တည်ထားခဲ့တယ်။

00:03:31.828 --> 00:03:33.710
[Steven}ရောမပြည်သူတွေနှစ်သက်ကြတဲ့

00:03:33.710 --> 00:03:36.058
ပန်းပုကတော့Agrippaရေချိုးဆောင်မှာ

00:03:36.058 --> 00:03:37.310
တည်ရှိခဲ့ပါတယ်။

00:03:37.310 --> 00:03:39.323
ရေချိုးဆောင်တွေကမရှိမဖြစ်လိုအပ်တဲ့
အများသုံးနေရာတွေဖြစ်ခဲ့သလို

00:03:39.323 --> 00:03:41.100
ရှေးဟောင်းဂရိပန်းပုရုပ်ထုတွေကို
သာမာန်ပြည်သူတွေ

00:03:41.100 --> 00:03:42.797
မြင်နိုင်တဲ့နေရာဖြစ်ခဲ့ပါတယ်

00:03:42.797 --> 00:03:46.910
[Beth]ဒါကြောင့်Agrippaရဲ့လုပ်ရပ်က
ရက်ရောတယ်လို့ဆိုလိုလို့ရပါတယ်။

00:03:46.910 --> 00:03:48.950
သူ့လုပ်ရပ်ဟာယခုခေတ်ပုဂ္ဂလိကစုဆောင်းသူက

00:03:48.950 --> 00:03:51.750
အများပြည်သူရှုမြင်ခံစားရအောင်

00:03:51.750 --> 00:03:53.740
ပြတိုက်ထံလှူဒါန်းသကဲ့သို့

00:03:53.740 --> 00:03:54.999
ပြုလုပ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပါတယ်။

00:03:54.999 --> 00:03:58.364
[Steven]ဒါ့ကြောင့်Tiberiusဘုရင်ကဤလက်ရာကို

00:03:58.364 --> 00:04:01.500
ရေချိုးဆောင်မှသူ့ကိုယ်ပိုင်
အိမ်တော်သို့

00:04:01.500 --> 00:04:05.030
အိပ်ခန်းထဲထည့်ထားရန်
ယူခဲ့ချိန်

00:04:05.030 --> 00:04:07.215
လူထုဒေါသကိုပုံဖော်ကြည့်ကြည့်ပါ။

00:04:07.215 --> 00:04:11.570
[Beth]PlincyကLysipposဟာတခြားသော
အနုပညာရှင်တွေထက်ရုပ်ထုများ

00:04:11.570 --> 00:04:14.610
ပိုဖန်တီးခဲ့ပြီးအနုပညာနယ်ပယ်မှာ
အထင်ရှားဖြစ်တယ်လို့ပြောထားပါတယ်။

00:04:14.610 --> 00:04:18.150
အားလုံးထဲမှာတော့MarcusAgrippaက
သူ့ရေချိုးဆောင်

00:04:18.150 --> 00:04:22.210
အရှေ့ဖက်မှာတည်ထားတဲ့လူတစ်ယောက်က
ခန္ဓာကိုယ်ခြစ်တံအသုံးပြုနေတဲ့ရုပ်ထုက

00:04:22.210 --> 00:04:25.860
ဆန်းကြယ်စွာနဲ့Emperor Tiberiusကို
စိတ်ကျေနပ်သဘောကျမှုပေးခဲ့တယ်။

00:04:25.860 --> 00:04:29.330
ဧကရာဇ်ကထိုဆွဲဆောင်မှုကို
မတောင့်ခံနိုင်တော့ဘဲ

00:04:29.330 --> 00:04:33.100
၎င်းရဲ့အိပ်ခန်းထဲအားထိုရုပ်ထုကို
ရွှေ့လိုက်ကာ

00:04:33.100 --> 00:04:36.740
ရေချိုးခန်းအတွက်ကိုအခြားရုပ်ထုတစ်ခုနဲ့
အစားထိုးခဲ့တယ်။

00:04:36.740 --> 00:04:40.840
သို့သော်လည်းပြည်သူတွေကထိုကိစ္စကို
လုံးဝသဘောမတူကြဘဲ

00:04:40.840 --> 00:04:43.920
Apoxyomenosကိုပြန်လာထားပေးဖို့ပြဇာတ်ရုံမှာ

00:04:43.920 --> 00:04:46.570
ပွက်ပွက်ညံအောင်တောင်းဆိုခဲ့ကြတယ်။

00:04:46.570 --> 00:04:49.407
ဧကရာဇ်ကလည်းသူ့ဆန္ဒကိုလျစ်လျုရှုပြီး

00:04:49.407 --> 00:04:51.199
ရေချိုးဆောင်မှာပြန်လည်ထားပေးလိုက်ရတယ်။

00:04:51.199 --> 00:04:53.918
[Steven]ဒါဆိုရင်လူထုရဲ့အမြင်က
အရမ်းကိုကျယ်လောင်ခဲ့ကာ

00:04:53.918 --> 00:04:56.610
ဧကရာဇ်ကတောင်ပြည်သူတွေဆန္ဒကို
သဘောတူခဲ့တာက

00:04:56.610 --> 00:04:59.180
ပန်းပုရုပ်တွေကကိုယ်ပိုင်ပစ္စည်းနဲ့

00:04:59.180 --> 00:05:01.710
ပြည်သူပိုင်ပစ္စည်းကို
ပိုင်းခြားသိမြင်လာအောင်

00:05:01.710 --> 00:05:04.593
ပြုလုပ်ပေးနိုင်တဲ့အင်အားရှိပါတယ်။

00:05:04.593 --> 00:05:08.490
[Beth]ဒီကိစ္စကတော့Catoနဲ့Ciceroလိုမျိုး
စစ်နိုင်ပစ္စည်းတွေကို

00:05:08.490 --> 00:05:12.107
ပြည်သူတွေနဲ့လည်းသက်ဆိုင်တယ်ဆိုတဲ့

00:05:12.107 --> 00:05:15.216
အမြင်ကိုယုံကြည်တဲ့သူနဲ့ထိုပစ္စည်းတွေကို
သူတို့ရဲ့ကိုယ်ပိုင်ပိုင်ဆိုင်မှုအတွက်သာ

00:05:15.216 --> 00:05:17.280
အသုံးပြုချင်တဲ့လူတွေကြားဖြစ်ပေါ်လာတဲ့

00:05:17.280 --> 00:05:22.280
ရောမမှာရေရှည်တည်တံ့နေတဲ့
အငြင်းပွားမှုတွေရဲ့

00:05:22.280 --> 00:05:24.333
အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုမျှသာဖြစ်ပါတယ်။

00:05:24.333 --> 00:05:27.093
[Steven]ဒီအငြင်းပွားမှုကိစ္စတွေက
ယနေ့ထိအရေးကြီးနေဆဲပါ။

00:05:27.093 --> 00:05:29.550
ယနေ့ခေတ်ပြတိုက်တွေမှာ
မတူညီတဲ့ဒေသတွေကလာတဲ့

00:05:29.550 --> 00:05:31.350
လက်ရာပစ္စည်းတွေနဲ့ဖြည့်သွင်းထားပြီး

00:05:31.350 --> 00:05:33.480
ယင်းအနက်အများအပြားကတော့
ဖောက်ထွင်းခိုးယူခံခဲ့ရပါတယ်။

00:05:33.480 --> 00:05:35.540
ပြတိုက်တွေကအခုဆိုရင်
သူတို့ရဲ့စုဆောင်းမှုတွေကိုစိစစ်ရင်း

00:05:35.540 --> 00:05:38.940
အချို့ကိုတော့သူတို့ရဲ့မူလနိုင်ငံသို့

00:05:38.940 --> 00:05:41.330
ပြန်ပို့သင့်လားဆိုတာစဉ်းစားနေကြပါတယ်။

00:05:41.330 --> 00:05:44.780
ဘာလို့လဲဆိုတော့ပြတိုက်ကို
ယူဆောင်လာတဲ့အချိန်မှာ

00:05:44.780 --> 00:05:47.100
သူတို့ရဲ့နဂိုမူလအနက်အဓိပ္ပာယ်က
ပျောက်ကွယ်သွားပြီး

00:05:47.100 --> 00:05:48.183
တခြားသောအဓိပ္ပာယ်တစ်ခုကို

00:05:48.183 --> 00:05:50.800
လုံးလုံးပြောင်းလဲခြင်းခံလိုက်ရလို့ပါ။

00:05:50.800 --> 00:05:53.700
[Beth]ရောမတွေကသူတို့လက်အောက်ခံ
စစ်ရှုံးပြည်သူတွေအပေါ်

00:05:53.700 --> 00:05:56.020
ကရုဏာတရားမရှိတာတော့
မဟုတ်ပါဘူး။

00:05:56.020 --> 00:06:01.020
LivyဆိုသူကSyracuseဘုရင်အကြောင်းကို
အခုလိုကရုဏာသက်စွာရေးခဲ့ဖူးတယ်။

00:06:01.160 --> 00:06:04.690
တကယ်လို့ထိုဘုရင်သာသူ့ရဲ့တစ်ဝက်လောက်
ဖျက်ဆီးလုယက်ခံလိုက်ရတဲ့

00:06:04.690 --> 00:06:06.705
Syracuseလို့ပဲအမည်တပ်ရမလား

00:06:06.705 --> 00:06:09.260
Romeလို့ပြောင်းလဲခေါ်ရမလားမသိဖြစ်နေတဲ့
အဖနိုင်ငံတော်ကိုကြည့်ပြီး

00:06:09.260 --> 00:06:11.370
လက်အောက်ခံနိုင်ငံအဖြစ်ကနေ
ပုန်ကန်ခဲ့မယ်ဆိုရင်

00:06:11.370 --> 00:06:13.570
Romeမြို့ရိုးဝင်ပေါက်နားလေးကို
စဝင်လာတာနဲ့တောင်

00:06:13.570 --> 00:06:16.240
သူ့နိုင်ငံဖျက်ဆီးခံလိုက်ရမှာကို

00:06:16.240 --> 00:06:21.238
မျက်ဝါးထင်ထင်မြင်တွေ့ခဲ့ရလိမ့်မယ်။

00:06:21.238 --> 00:06:23.810
[Steven]ဒါဆိုရင်၂၁ရာစုဗာတီကန်မှာပြသထားတဲ့

00:06:23.810 --> 00:06:27.530
the Apoxyomenosကိုကြည့်တဲ့အခါမှာ

00:06:27.530 --> 00:06:31.400
ကျွန်တော်တို့ကယေဘုယျအားဖြင့်

00:06:31.400 --> 00:06:34.070
ရှေးဟောင်းဂရိလူမျိုးတွေရဲ့

00:06:34.070 --> 00:06:37.240
စံပြအနုပညာအဖြစ်နဲ့သာမြင်တတ်ကြပြီး

00:06:37.240 --> 00:06:38.990
ဒီပန်းပုတွေကဘယ်လိုမျိုးလုယက်ခံခဲ့ရတယ်၊

00:06:38.990 --> 00:06:41.590
ရောမတွေရဲ့အပိုင်ယူ၊ကူးယူခြင်းခံခဲ့ရကာ
ဒီနေရာမှာအဆုံးသတ်ခဲ့တယ်ဆိုတဲ့

00:06:41.590 --> 00:06:45.683
ရှုပ်ထွေးတဲ့ဇာတ်ကြောင်းကို
မကြာခဏမေ့နေတတ်ကြတယ်။(ဂျက်ဇ်သီချင်းသံ)