0:00:08.053,0:00:11.023
Wyobraźcie sobie, że macie[br]wynaleźć coś nowego.

0:00:11.023,0:00:12.694
Może to być cokolwiek,

0:00:12.694,0:00:14.634
z czegokolwiek,

0:00:14.634,0:00:17.455
o dowolnym kształcie i rozmiarze.

0:00:17.455,0:00:21.315
Twórcza swoboda brzmi fajnie, prawda?

0:00:21.315,0:00:23.007
A może nie?

0:00:23.007,0:00:27.110
Jeśli jesteście jak większość ludzi,[br]to zadanie was przytłoczy.

0:00:27.110,0:00:30.395
Gdzie zacząć, jeśli nie wiadomo od czego?

0:00:30.395,0:00:34.625
Bezgraniczna swoboda nie zawsze pomaga.

0:00:34.625,0:00:38.639
W rzeczywistości każdy projekt[br]ogranicza wiele czynników,

0:00:38.639,0:00:39.785
takich jak koszt,

0:00:39.785,0:00:42.035
dostępne materiały

0:00:42.035,0:00:44.935
i prawa fizyki.

0:00:44.935,0:00:47.615
Te czynniki nazywamy[br]ograniczeniami kreatywności.

0:00:47.615,0:00:49.838
To wymagania i ograniczenia,

0:00:49.838,0:00:54.236
z którymi trzeba się liczyć,[br]żeby osiągnąć cel.

0:00:54.236,0:00:57.066
Twórcze ograniczenia[br]dotyczą różnych zawodów.

0:00:57.066,0:00:58.876
Architektów i artystów,

0:00:58.876,0:00:59.774
pisarzy,

0:00:59.774,0:01:00.713
inżynierów

0:01:00.713,0:01:02.736
i naukowców.

0:01:02.736,0:01:05.586
W wielu dziedzinach ograniczenia są

0:01:05.586,0:01:09.056
siłą napędową odkryć i wynalazków.

0:01:09.056,0:01:11.657
Szczególnie w badaniach naukowych

0:01:11.657,0:01:15.646
ograniczenia są nieodzowną[br]częścią projektu eksperymentalnego.

0:01:15.646,0:01:19.766
Naukowiec badający nowy wirus pomyśli,

0:01:19.766,0:01:23.287
jak użyć dostępnych narzędzi i technik,

0:01:23.287,0:01:29.069
żeby przeprowadzić eksperyment,[br]pokazujący, jak wirus zaraża komórki.

0:01:29.069,0:01:32.768
Jakie granice wiedzy[br]uniemożliwiają zrozumienie

0:01:32.768,0:01:36.076
nowej drogi infekcji?

0:01:36.076,0:01:39.748
W inżynierii ograniczenia wymuszają[br]zastosowanie naukowych odkryć

0:01:39.748,0:01:43.118
do wynalezienia czegoś[br]nowego i praktycznego.

0:01:43.118,0:01:46.706
Weźmy na przykład lądowniki Viking 1 i 2.

0:01:46.706,0:01:51.338
Napęd odrzutowy był im potrzebny[br]do bezpiecznego wylądowania na Marsie.

0:01:51.338,0:01:52.798
Na czym polegał problem?

0:01:52.798,0:01:56.118
Napędy zostawiły na powierzchni[br]Marsa obce związki chemiczne,

0:01:56.118,0:01:58.778
zanieczyszczając próbki gleby.

0:01:58.778,0:02:01.697
Tak pojawiło się nowe ograniczenie.

0:02:01.697,0:02:04.148
Jak wylądować sondą na Marsie

0:02:04.148,0:02:07.459
bez przenoszenia z Ziemi[br]związków chemicznych?

0:02:07.459,0:02:10.769
W misji Pathfinder użyto[br]systemu poduszek powietrznych,

0:02:10.769,0:02:14.159
dzięki któremu łazik odbijał się[br]i toczył do zatrzymania

0:02:14.159,0:02:18.400
bez spalania zanieczyszczającego paliwa.

0:02:18.400,0:02:23.150
Po latach postanowiono wysłać[br]znacznie większy łazik, Curiosity.

0:02:23.150,0:02:26.389
Był jednak zbyt duży na system poduszek,

0:02:26.389,0:02:29.019
co stało się kolejnym ograniczeniem.

0:02:29.019,0:02:32.689
Jak wylądować dużym łazikiem,[br]nie pozwalając paliwu rakietowemu

0:02:32.689,0:02:35.439
dotknąć gleby Marsa?

0:02:35.439,0:02:38.461
Inżynierzy wpadli na szalony pomysł.

0:02:38.461,0:02:41.490
Zaprojektowali latający dźwig,

0:02:41.490,0:02:44.430
który podobnie jak gry-chwytaki[br]w sklepach z zabawkami

0:02:44.430,0:02:48.150
opuszczał łazik na powierzchnię.

0:02:48.150,0:02:54.207
Przy każdym wynalazku inżynierzy[br]podchodzą do sprawy naukowo.

0:02:54.711,0:02:58.942
Rozwiązania musiały dostosować się[br]do granic dzisiejszej techniki,

0:02:58.942,0:03:01.392
żeby posunąć ją naprzód.

0:03:01.392,0:03:03.821
Czasem postęp się zapętla:

0:03:03.821,0:03:07.873
"Jak ulepszyć spadochron,[br]żeby wylądować łazikiem?".

0:03:07.873,0:03:10.512
Czasem postęp jest innowacyjny.

0:03:10.512,0:03:12.471
"Jak osiągnąć cel,

0:03:12.471,0:03:16.241
jeśli najlepszy spadochron nie zadziała?".

0:03:16.241,0:03:19.692
W obu przypadkach ograniczenia[br]wpływają na podejmowanie decyzji,

0:03:19.692,0:03:23.351
zapewniając osiągnięcie każdego celu.

0:03:23.351,0:03:26.492
Oto inny wciąż nierozwiązany[br]problem marsjański.

0:03:26.492,0:03:29.832
Załóżmy, że chcemy wysłać astronautów,[br]którym potrzebna będzie woda.

0:03:29.832,0:03:34.432
Będą polegali na systemie filtracji[br]utrzymującym wodę w czystości

0:03:34.432,0:03:37.766
i pozwalającym na 100% odzysku.

0:03:37.766,0:03:39.970
To bardzo duże ograniczenia.

0:03:39.970,0:03:42.993
Możemy jeszcze nie mieć[br]odpowiedniej technologii.

0:03:42.993,0:03:45.833
Jednak podczas prób osiągnięcia tego celu

0:03:45.833,0:03:50.801
można odkryć inne zastosowania[br]powstałych wynalazków.

0:03:50.801,0:03:53.713
Budując nowatorski system filtracji wody,

0:03:53.713,0:03:58.204
można pomóc rolnikom pracującym[br]na terenach dotkniętych suszą

0:03:58.204,0:04:03.693
albo oczyścić wody komunalne[br]w zanieczyszczonych miastach.

0:04:03.693,0:04:06.163
Wiele odkryć naukowych pojawiło się,

0:04:06.163,0:04:09.494
kiedy niepowodzenie w jednej dziedzinie

0:04:09.494,0:04:12.475
wykorzystano z sukcesem w innej.

0:04:12.475,0:04:14.364
Kiedy naukowiec Alexander Fleming

0:04:14.364,0:04:17.705
omyłkowo zanieczyścił[br]szalkę Petriego w laboratorium,

0:04:17.705,0:04:22.634
poskutkowało to odkryciem[br]pierwszego antybiotyku, penicyliny.

0:04:22.634,0:04:24.585
Tak samo było ze sztucznym barwnikiem,

0:04:24.585,0:04:25.624
plastikiem

0:04:25.624,0:04:27.055
i prochem strzelniczym.

0:04:27.055,0:04:29.046
Wszystko powstało przez pomyłkę,

0:04:29.046,0:04:32.804
ale spowodowało rozwiązanie[br]innych problemów.

0:04:32.804,0:04:37.025
Zrozumienie ograniczeń[br]zapewnia postęp naukowy.

0:04:37.025,0:04:41.847
To, co jest prawdziwe w nauce,[br]odnosi się też do innych dziedzin.

0:04:41.847,0:04:45.336
Ograniczenia nie są granicą kreatywności,

0:04:45.336,0:04:47.760
a jej podstawą.