0:00:14.026,0:00:16.496
"Görülmeyen bir adamım ben."

0:00:16.496,0:00:20.728
"Mrs. Dalloway çiçekleri[br]kendi alacağını söylemişti."

0:00:20.728,0:00:25.047
"Italo Calvino'nun yeni romanını[br]okumaya başlamak üzeresiniz."

0:00:26.370,0:00:28.500
Bu üç açılış satırı;

0:00:28.500,0:00:30.762
Ralph Ellison'un "Görülmeyen Adam",

0:00:30.762,0:00:32.922
Virginia Woolf'un "Mrs. Dalloway"

0:00:32.922,0:00:36.732
ve Italo Calvino'nun "Bir Kış Gecesi[br]Eğer Bir Yolcu" adlı eserlerinden.

0:00:36.732,0:00:39.976
Her biri farklı bakış açılarıyla kurulmuş.

0:00:39.976,0:00:43.122
Hikâyeyi kimin anlattığı[br]ve hangi bakış açısından anlattığı

0:00:43.122,0:00:46.258
bir yazarın yaptığı[br]en önemli tercihlerden biri.

0:00:46.374,0:00:50.994
Başka bir bakış açısından anlatıldığında[br]bir hikâye tamamen değişebilir.

0:00:52.504,0:00:54.360
Şu peri masalını bir düşünün:

0:00:54.360,0:00:59.820
"Rapunzel, Rapunzel"[br]dedi Prens, "uzat saçlarını."

0:00:59.820,0:01:03.350
Rapunzel saçlarının örgüsünü açtı[br]ve pencereden dışarıya fırlattı.

0:01:03.350,0:01:06.420
Prens onun saç örgüsüne[br]tutunarak kuleye tırmandı.

0:01:06.420,0:01:11.064
Hikâye dışındaki anlatıcı tarafından[br]Rapunzel genellikle böyle anlatılır.

0:01:11.064,0:01:14.164
Bu bakış açısı üçüncü kişi[br]olarak adlandırılır.

0:01:14.164,0:01:17.174
Fakat Rapunzel, hikâyede[br]yer alan bir karakter tarafından

0:01:17.174,0:01:19.854
birinci kişi bir anlatıcı[br]olarak da anlatılabilir.

0:01:19.854,0:01:23.284
Rapunzel'in saç lülesinin ucu[br]ayaklarıma lop diye oturdu.

0:01:23.284,0:01:25.924
Ben de ona tutunup tırmanmaya başladım.

0:01:25.924,0:01:28.694
Aah! Düğümümü çözemiyorum.

0:01:28.694,0:01:32.404
Saç telleri üzerime üzerime geliyor[br]ve terime yapışıyor.

0:01:32.404,0:01:36.460
Birinci kişi anlatıcı olduğunda[br]hikâye büyük ölçüde değişebilir,

0:01:36.460,0:01:40.636
bu, hangi karakterin[br]anlatıcı olduğuna da bağlıdır.

0:01:40.636,0:01:44.366
Mesela anlatıcı, prens[br]yerine Rapunzel olsun:

0:01:44.366,0:01:47.035
Yedi metre uzunluğundaki saçı açmanın

0:01:47.035,0:01:50.727
ne kadar uzun zaman alacağını[br]takdirle karşılayacağını sanmıştım.

0:01:51.365,0:01:53.040
Ah! Dürüst olmam gerekirse

0:01:53.040,0:01:56.212
kafa derimin kafatasımdan[br]esneyip uzayacağını sanmıştım.

0:01:56.212,0:01:58.542
"Biraz daha hızlı tırmanamaz mısın acaba?"

0:01:58.542,0:02:00.212
diye bağırdım.

0:02:00.212,0:02:04.801
İkinci kişi söz konusu olduğunda[br]anlatıcı hikâyeyi okura yönlendirir:

0:02:04.801,0:02:06.132
Adınızı söyler,

0:02:07.372,0:02:09.732
saçınızı ona uzatmanızı ister.

0:02:09.732,0:02:12.011
Saçınızın örgüsünü[br]açmayı yeni bitirmişsinizdir

0:02:12.011,0:02:14.350
fakat çok fazla ziyaretçiniz de yoktur.

0:02:14.350,0:02:18.230
Üçüncü kişi, birinci kişi ve ikinci kişi[br]bakış açılarının her birinin

0:02:18.230,0:02:21.740
eşsiz olasılıkları ve sınırlılıkları var.

0:02:21.740,0:02:25.740
Peki, hikâyeniz için[br]bir bakış açısını nasıl seçersiniz?

0:02:25.740,0:02:28.400
Sınırlılıklar ille de kötü[br]bir şey demek değildir

0:02:28.400,0:02:29.903
ve bir hikâyeye odaklanmaya

0:02:29.903,0:02:32.946
ya da belirli öğeleri[br]vurgulamaya yardımcı olabilirler.

0:02:32.946,0:02:35.714
Mesela, üçüncü kişi anlatıcısı

0:02:35.714,0:02:39.024
karakterlerden ister istemez[br]birazcık dışarıda kalır.

0:02:39.024,0:02:43.156
Fakat bu, uzaklık hissiyatının[br]önemli olduğu hikâyeler için iyi olabilir.

0:02:43.156,0:02:46.486
Üçüncü kişi anlatıcısı[br]sınırlı da olabilir -

0:02:46.486,0:02:50.126
bu, bir karakterin, düşünceleriyle[br]hislerine sadık kalındığı anlamına gelir -

0:02:50.126,0:02:51.940
ya da anlatıcı "ilahi" olabilir,

0:02:51.940,0:02:54.966
böylece karakterlerin zihinleri[br]arasında hızla geçiş yapabilir

0:02:54.966,0:02:57.295
ve okura daha çok bilgi verebilir.

0:02:57.295,0:03:02.170
Birinci kişinin hikâyesi, okur ile[br]anlatıcı arasında bir yakınlık yaratır.

0:03:02.170,0:03:05.480
Bu, ayrıca anlatıcının[br]bilgisiyle sınırlıdır.

0:03:05.480,0:03:08.460
Okur, bilgiyi karakterle[br]birlikte keşfettiği için

0:03:08.460,0:03:10.920
bu durum belirsizlik yaratır.

0:03:10.920,0:03:12.321
Birinci kişi anlatıcısı,

0:03:12.321,0:03:16.340
karakterin yaşantısını ille de sadık[br]bir biçimde sunmak zorunda değildir,

0:03:16.340,0:03:19.360
bunu kuruntusal veya aldatıcı[br]biçimde yapabilir.

0:03:19.360,0:03:22.744
Kazuo Ishiguro'nun[br]"Günden Kalanlar" adlı romanında,

0:03:22.744,0:03:25.177
ihtiyarlayan bir İngiliz uşak olan Stevens

0:03:25.177,0:03:29.292
1956'da uzun yıllar süren[br]hizmetini hikâye ediyor

0:03:29.292,0:03:33.292
fakat hizmet ettiği adamın[br]kusurlarını kabullenemiyor.

0:03:33.292,0:03:35.128
Anlatısındaki çatlaklar sebebiyle,

0:03:35.128,0:03:40.165
kültürün ve sınıf sisteminin yetersiz[br]biçimde kabullenilen başarısızlıkları

0:03:40.165,0:03:42.625
okurun dikkatini er geç bu yöne çekiyor.

0:03:42.625,0:03:45.595
Justin Torres'in[br]"We the Animals" adlı romanı

0:03:45.595,0:03:48.895
birinci çoğul kişi olan[br]bir anlatıcıyla başlar:

0:03:48.895,0:03:52.705
"Kapışan altı eldik biz,[br]altı tepinen ayak,

0:03:52.705,0:03:54.752
üç kardeştik biz, üç erkek.

0:03:54.752,0:03:58.344
Daha çok, hep daha çok için[br]kavgaya sıvanmış üç küçük kraldık."

0:03:58.344,0:04:03.736
Hikâyenin yolu boyunca bakış açısı[br]birinci tekil kişiye geçiş yapar,

0:04:03.736,0:04:05.304
yani "biz" yerine "ben" olur.

0:04:05.304,0:04:07.057
Bu geçiş, oğlanlar reşit olduğunda

0:04:07.057,0:04:10.492
ve kardeşlerden birinin, diğerlerine[br]yabancılaştığında gerçekleşir.

0:04:10.677,0:04:13.697
İkinci kişi ise daha az[br]yaygın olan bir tercihtir.

0:04:13.697,0:04:15.791
İkinci kişi, başka bir “sen” olması için

0:04:15.791,0:04:18.511
okurun şüphesini yazarın[br]askıya almasını gerektirir.

0:04:18.511,0:04:21.201
Okuru bir karakterin[br]perspektifine yerleştirmek

0:04:21.201,0:04:23.621
kaçınılmazlık ile[br]belirsizlik oluşturabilir.

0:04:23.621,0:04:27.557
Fakat bazen ikinci kişi,[br]okuru hikâyeye yaklaştırmak yerine,

0:04:27.557,0:04:31.677
onların kendi hikâyesinden[br]anlatıcıyı uzaklaştırmayı amaçlar.

0:04:31.677,0:04:34.351
Bu gibi durumlarda[br]ikinci kişi olan anlatıcılar,

0:04:34.351,0:04:37.881
kendilerinden "ben" yerine[br]"sen" diye söz ederler.

0:04:37.881,0:04:43.082
Yazarlar bakış açısı üzerinde[br]sürekli diri varyasyonlar denerler.

0:04:43.082,0:04:46.150
Yeni sanal gerçeklik ile[br]arttırılmış gerçeklik teknolojileri

0:04:46.150,0:04:49.730
bu denemelerin gerçekleşme[br]olasılıklarını genişletebilirler.

0:04:49.730,0:04:53.730
İnsanları, sanal boşluktaki belirli[br]bakış açılarına yerleştirerek

0:04:53.730,0:04:58.159
hikâyeleri anlatma ve deneyimleme[br]biçimimizi nasıl değiştirebiliriz?