WEBVTT

00:00:06.586 --> 00:00:10.617
Xүн төрөлхтний түүхэнд
хамгийн их хүнийг хоморголон устгасан

00:00:10.617 --> 00:00:12.747
дарангуйлагч Адолф Гитлер

00:00:12.747 --> 00:00:16.506
ардчилсан оронд засгийн эрхийг 
хэрхэн гартаа авсан бэ?

00:00:16.506 --> 00:00:19.738
Дэлхийн I дайны төгсгөлөөс
энэ түүх эхэлнэ.

00:00:19.738 --> 00:00:22.798
1918 оны Холбоотны дайралт
амжилттай болсноор

00:00:22.798 --> 00:00:26.256
Герман дайнд ялах аргагүйгээ ойлгож

00:00:26.256 --> 00:00:29.566
байлдааныг зогсоох гэрээг зурсан.

00:00:29.566 --> 00:00:31.698
Хаант засаглал нурснаар

00:00:31.698 --> 00:00:36.006
иргэний мөргөлдөөн, ажил хаялт
улс орон даяар эхэлсэн.

00:00:36.006 --> 00:00:37.896
Коммунист хувьсгалаас эмээн,

00:00:37.896 --> 00:00:41.557
бослогыг намдаахын тулд
гол намууд нэгдэж

00:00:41.557 --> 00:00:45.348
Ваймарын Бүгд Найрамдах Улсыг
байгуулсан.

00:00:45.348 --> 00:00:47.477
Шинэ засгийн газрын анхны даалгавар нь

00:00:47.477 --> 00:00:51.617
холбоотны энхийн гэрээг сахиулах байлаа.

00:00:51.617 --> 00:00:56.298
Газар нутгийнхаа аравны нэгийг алдаж,
армиа бутраахаас гадна

00:00:56.298 --> 00:01:02.258
дайны хариуцлагыг дангаараа үүрч

00:01:02.258 --> 00:01:06.017
эдийн засгаа улам доройтуулсан.

00:01:06.017 --> 00:01:10.928
Энэ бүхэн эх оронч болон дайнд оролцогсдод
доромжлол мэт санагдсан.

00:01:10.928 --> 00:01:13.719
Тэд улс төрч, жагсагчид урваагүйсэн бол

00:01:13.719 --> 00:01:19.407
дайнд ялж болох байсан хэмээн
итгэсэн байлаа.

00:01:19.407 --> 00:01:22.470
Гитлерт энэ үзэл бодол нь
хэнээрхэл болж

00:01:22.470 --> 00:01:28.370
үзэн ядалт, төөрөгдлөө
еврейчүүдийн буруу болгон тохсон юм.

00:01:28.370 --> 00:01:32.500
Еврейг үзэн ядагч ихтэй нийгэмд
түүний үг цуурай болсон юм.

00:01:32.500 --> 00:01:35.310
Энэ үед мянга мянга Еврейчүүд

00:01:35.310 --> 00:01:37.947
Германы нийгмийн хэсэг бол ууссан ч

00:01:37.947 --> 00:01:42.620
Германчууд тэднийх гадныхан гэж
үзсээр байсан юм.

00:01:42.620 --> 00:01:47.582
Нэгдүгээр дайны дараа Еврейчүүдийн
амжилт нь хорлон сүйтгэл,

00:01:47.582 --> 00:01:51.029
дайнаас ашиг олсон мэт
үндэсгүй цуурхал болж хувирсан.

00:01:51.029 --> 00:01:54.399
Эдгээр далд цуурхал нь

00:01:54.399 --> 00:01:56.191
айдас

00:01:56.191 --> 00:01:57.099
уур

00:01:57.099 --> 00:01:58.351
гадуурхлаас үүссэн бөгөөд

00:01:58.351 --> 00:01:59.960
болсон явдал биш юм.

00:01:59.960 --> 00:02:02.527
Гэсэн ч Гитлер амжилттай байсан.

00:02:02.527 --> 00:02:05.970
Тэрээр жижигхэн үндсэрхэг намд нэгдэхэд

00:02:05.970 --> 00:02:09.839
түүний зальтай илтгэх чадвар нь
удирдах түвшинд аваачиж

00:02:09.839 --> 00:02:12.880
илүү олон сонсогчдыг татсан.

00:02:12.880 --> 00:02:16.149
Еврейчүүдийн эсрэг үзлийг, 
популист үзэн ядалттай нийлүүлснээр

00:02:16.149 --> 00:02:19.749
нацистууд коммунизм, 
капитализмыг буруушаан

00:02:19.749 --> 00:02:24.820
Германыг устгах еврейчүүдийн бодлого
хэмээн үзсэн юм.

00:02:24.820 --> 00:02:27.851
Нацист нам эхэндээ олонд танигдаагүй.

00:02:27.851 --> 00:02:31.340
Засгийн газрыг унагах 
оролдлого нь бүтэлгүйтэхэд

00:02:31.340 --> 00:02:33.160
намыг хориглож,

00:02:33.160 --> 00:02:35.680
Гитлерийг урвагч хэмээн хорьсон.

00:02:35.680 --> 00:02:37.931
Жилийн дараа суллагдмагцаа тэр

00:02:37.931 --> 00:02:41.201
хөдөлгөөнөө дахин үргэлжлүүлсэн.

00:02:41.201 --> 00:02:45.380
1929 онд Их хямрал эхэлсэн.

00:02:45.380 --> 00:02:49.061
Ингээд Америк банкнууд Германаас
зээлээ татсанаар

00:02:49.061 --> 00:02:54.010
аль хэдийн суларсан эдийн засаг
нэг шөнийн дотор нуран унах нь тэр.

00:02:54.010 --> 00:02:56.442
Гитлер хүмүүсийн уур хилэнг ашиглан

00:02:56.442 --> 00:02:58.343
амар золиос гаргаж

00:02:58.343 --> 00:03:02.221
Германы агуу үеийг 
дахин сэргээхээ амласан.

00:03:02.221 --> 00:03:06.042
Гол намууд уналтыг 
зогсоож чадахгүй нь ойлгомжтой болж

00:03:06.042 --> 00:03:11.131
зүүнийнхэн дотоод маргаанаас болж
хэтэрхий хуваагдсан байв.

00:03:11.131 --> 00:03:15.431
Ингээд бухимдсан олон нацистуудыг дагаж

00:03:15.431 --> 00:03:22.652
тэдний парламентын санал 2 жилийн дотор 
3%-иас 18% болтол нэмэгдсэн.

00:03:22.652 --> 00:03:25.485
1932 онд Гитлер ерөнхийлөгчид
нэр дэвшиж,

00:03:25.485 --> 00:03:30.273
дайны баатар Генерал 
вон Хинденбэргт ялагдсан.

00:03:30.273 --> 00:03:35.855
Гэхдээ 36% санал авснаар Гитлер
өөрийн нөлөөллийн хүрээг тогтоосон.

00:03:35.855 --> 00:03:38.856
Дараагийн жил зөвлөхүүд болон
бизнес эрхлэгчид

00:03:38.856 --> 00:03:42.882
Хинденбэргийг ятгаж Гитлерийг
канцлер болгохоор ятгаж

00:03:42.882 --> 00:03:46.783
түүний нэр хүндийг өөрсдийн
зорилгод ашиглахыг зорьсон.

00:03:46.783 --> 00:03:50.132
Канцлер нь хэдий парламентын
захиргааны удирдлага боловч

00:03:50.132 --> 00:03:54.082
Гитлер албан тушаалын эрх мэдлээ
байнга нэмэгдүүлсээр байсан.

00:03:54.082 --> 00:03:56.932
Түүний дэмжигчид хагас цэргийн
бүлэглэл бүрдүүлж

00:03:56.932 --> 00:03:59.323
гудманд жагсагчидтай тэмцсэн.

00:03:59.323 --> 00:04:02.943
Гитлер коммунист бослогын
айдас өдөөж,

00:04:02.943 --> 00:04:06.873
зөвхөн тэрээр л хуулийг сахиулж 
чадна хэмээсэн.

00:04:06.873 --> 00:04:08.824
Ингээд 1933 онд

00:04:08.824 --> 00:04:13.843
залуу ажилчин парламентын ордныг
шатаах гэж оролдсон.

00:04:13.843 --> 00:04:16.663
Гитлер энэ явдлыг ашиглан
Засгийн газраас

00:04:16.663 --> 00:04:19.383
онц байдлын эрхийг ятган авсан.

00:04:19.383 --> 00:04:23.384
Хэдэн сарын дотор л
хэвлэлийн эрх чөлөө үгүй болж,

00:04:23.384 --> 00:04:25.245
бусад намууд бутран,

00:04:25.245 --> 00:04:28.775
Еврейчүүдийн эсрэг хууль батлагдсан.

00:04:28.775 --> 00:04:33.424
Гитлерийн радикал дэмжигчид

00:04:33.424 --> 00:04:35.483
болзошгүй дайснууд

00:04:35.483 --> 00:04:38.975
1934 онд Ерөнхийлөгч Хинденбэргийг
нас барахад баригдаж, яллагдсанаар

00:04:38.975 --> 00:04:42.304
дахин сонгууль болохгүй нь
тодорхой болсон юм.

00:04:42.304 --> 00:04:47.564
Гитлерийн анхны шийдвэрүүд нь
олон нийтийг шахах шаардлага байсангүй.

00:04:47.564 --> 00:04:50.613
Түүний илтгэлүүд нь хүмүүсийн айдас,
уур хилэнг бадрааж

00:04:50.613 --> 00:04:54.574
түүнийг болон Нацист намыг
дэмжих гол түлхэц болсон.

00:04:54.574 --> 00:04:57.104
Энэ үед бизнесмен, эрдэмтэд

00:04:57.104 --> 00:04:59.745
олон нийтийн талд байхын тулд

00:04:59.745 --> 00:05:01.394
Гитлерийг дэмжсэн.

00:05:01.394 --> 00:05:03.244
Тэд бие биендээ

00:05:03.244 --> 00:05:06.294
Гитлерийн тэрслүү яриа нь
зөвхөн өнгөн дээрээ гэж итгэсэн.

00:05:06.294 --> 00:05:09.976
Хэдэн арван жилийн дараа ч
Гитлерийн мандалт

00:05:09.976 --> 00:05:15.096
эрх чөлөөт институц ч гэсэн
хилэгнэсэн ард түмэн,

00:05:15.096 --> 00:05:19.167
түүнийг нь дэвэргэсэн удирдагчийн өмнө
ямар хэврэг байж болохыг анхааруулж байна.