WEBVTT

00:00:06.729 --> 00:00:11.413
Chế độ nô lệ coi con người là món hàng,
cướp đi các quyền cá nhân,

00:00:11.633 --> 00:00:14.343
đã diễn ra dưới nhiều hình thức
khắp thế giới.


00:00:14.343 --> 00:00:19.959
Nhưng có một tổ chức nổi bật
vì tính quy mô toàn cầu và tồn tại lâu dài

00:00:19.959 --> 00:00:22.018
Buôn bán nô lệ Đại Tây Dương,

00:00:22.018 --> 00:00:25.530
diễn ra từ cuối thế kỷ 15
đến giữa thế kỷ 19

00:00:25.530 --> 00:00:27.433
và trải dài trên ba châu lục,

00:00:27.433 --> 00:00:31.210
buộc hơn 10 triệu người Châu Phi
di cư tới Châu Mỹ.

00:00:31.730 --> 00:00:35.187
Tác động mà nó để lại ảnh hưởng không chỉ
đối với những nô lệ này

00:00:35.187 --> 00:00:36.512
và con cháu họ,

00:00:36.512 --> 00:00:40.352
nhưng còn cho cả nền kinh tế và lịch sử
của các khu vực lớn trên thế giới.

00:00:40.622 --> 00:00:43.870
Có sự liên hệ kéo dài hàng thế kỷ
giữa Châu Âu và Châu Phi

00:00:43.870 --> 00:00:45.754
thông qua Địa Trung Hải.

00:00:45.754 --> 00:00:49.090
Nhưng buôn bán nô lệ Đại Tây Dương
bắt đầu cuối những năm 1400

00:00:49.090 --> 00:00:51.658
với các thuộc địa của Bồ Đào Nha
ở Tây Phi,

00:00:51.658 --> 00:00:55.182
và sự đóng đô của người Tây Ban Nha
ở Châu Mỹ không lâu sau đó.

00:00:55.182 --> 00:00:59.777
Mùa màng phát triển ở các thuộc địa mới,
mía đường, thuốc lá, và cây bông,

00:00:59.777 --> 00:01:01.335
cần rất nhiều nhân công,

00:01:01.335 --> 00:01:04.056
và không đủ thực dân
hay người hầu làm việc

00:01:04.056 --> 00:01:06.387
để canh tác các vùng đất mới.

00:01:06.387 --> 00:01:10.954
Thổ dân Châu Mỹ đã bị nô lệ hóa, 
nhưng nhiều người đã chết vì các bệnh mới,

00:01:10.954 --> 00:01:12.925
một số khác thì chống chọi được.

00:01:12.925 --> 00:01:15.845
Và để đáp ứng nhu cầu về lao động,

00:01:15.845 --> 00:01:18.436
người Châu Âu chuyển hướng sang Châu Phi.

00:01:18.436 --> 00:01:22.060
Nô lệ Châu Phi đã tồn tại
hàng thế kỷ dưới nhiều hình thức.

00:01:22.060 --> 00:01:24.069
Một số nô lệ là người hầu khế ước,

00:01:24.069 --> 00:01:27.446
với một số điều khoản hạn chế
và cơ hội để mua tự do cho chính mình.

00:01:27.446 --> 00:01:29.761
Một số khác là nông nô của người Châu Âu.

00:01:29.761 --> 00:01:33.250
Trong một số xã hội, nô lệ có thể
là một phần của gia đình nhà chủ,

00:01:33.250 --> 00:01:36.245
sở hữu đất đai, thậm chí nâng cao
địa vị quyền lực.

00:01:36.245 --> 00:01:39.692
Nhưng khi các thuyền trưởng người da trắng
đến mang theo hàng hóa sản xuất,

00:01:39.692 --> 00:01:42.158
vũ khí, và rượu rum để đổi cho các nô lệ,

00:01:42.158 --> 00:01:46.239
Các vua châu Phi và thương lái 
không có nhiều lý do để lưỡng lự.

00:01:46.239 --> 00:01:50.515
Họ coi những người họ bán
không phải là anh em châu Phi của mình

00:01:50.515 --> 00:01:55.701
mà là những tội nhân, con nợ,
hoặc tù nhân chiến tranh của các bộ tộc.

00:01:55.771 --> 00:01:59.052
Bán họ, các nhà vua làm giàu
vương quốc của mình,

00:01:59.052 --> 00:02:01.959
và củng cố sức mạnh
để chống lại kẻ thù xung quanh.

00:02:01.959 --> 00:02:04.773
Các vương quốc châu Phi thịnh vượng
nhờ vào buôn bán nô lệ,

00:02:04.773 --> 00:02:09.361
nhưng việc đáp ứng nhu cầu lớn của người 
Châu Âu đã tạo nên một cuộc chiến gay gắt

00:02:09.361 --> 00:02:11.971
Chế độ nô lệ thay thế các bản án khác,

00:02:11.971 --> 00:02:15.091
và bắt nô lệ
trở thành một động cơ chiến tranh,

00:02:15.091 --> 00:02:17.163
hơn là hậu quả của nó.

00:02:17.163 --> 00:02:19.319
Để bảo vệ mình khỏi 
các cuộc săn bắt nô lệ

00:02:19.319 --> 00:02:21.949
các vương quốc láng giềng
cần vũ khí của người Châu Âu,

00:02:21.949 --> 00:02:24.845
mà nó cũng được mua bằng nô lệ.

00:02:24.845 --> 00:02:27.389
Buôn bán nô lệ trở thành 
cuộc chạy đua vũ trang,

00:02:27.389 --> 00:02:31.258
làm thay đổi xã hội và kinh tế
khắp châu lục.

00:02:31.258 --> 00:02:35.334
Riêng đối với những nô lệ, họ phải đối mặt
với sự tàn bạo ngoài tưởng tượng.

00:02:35.334 --> 00:02:38.000
Sau khi bị áp giải tới các pháo đài nô lệ
trên bờ biển,

00:02:38.000 --> 00:02:41.146
cạo trọc để ngăn chấy rận, và đóng dấu,

00:02:41.146 --> 00:02:44.161
họ được đẩy lên tàu 
tới châu Mỹ.

00:02:44.161 --> 00:02:47.901
Khoảng 20% sẽ không bao giờ thấy đất liền
lần nữa.

00:02:47.901 --> 00:02:50.807
Hầu hết các thuyền trưởng thời đó
là những tên giỏi nhồi nhét,

00:02:50.807 --> 00:02:53.898
nhét thật nhiều người trên 
khoang của mình.


00:02:53.898 --> 00:02:57.565
Thiếu thốn vệ sinh đã làm nhiều người
chết vì bệnh dịch

00:02:57.565 --> 00:03:00.161
và những người khác bị 
ném xuống biển vì bị bệnh,

00:03:00.161 --> 00:03:01.752
hoặc bị trừng phạt,

00:03:01.752 --> 00:03:05.950
thuyền trưởng bảo đảm lợi nhuận
bằng cách cắt tai nô lệ

00:03:05.950 --> 00:03:08.073
làm bằng chứng cho cuộc buôn bán.

00:03:08.073 --> 00:03:11.304
Một vài tên tự tay giải quyết vấn đề.

00:03:11.304 --> 00:03:15.113
Rất nhiều người Châu Phi nội địa chưa 
từng thấy người da trắng trước đây

00:03:15.113 --> 00:03:16.628
tưởng họ là kẻ ăn thịt người

00:03:16.628 --> 00:03:19.722
cứ liên tiếp bắt người
và trở lại bắt tiếp.

00:03:20.482 --> 00:03:23.988
Vì sợ bị ăn thịt,
hoặc tránh thêm đau khổ,

00:03:23.988 --> 00:03:26.857
họ tự tử
hoặc tự bỏ đói,

00:03:26.857 --> 00:03:30.620
tin rằng khi chết,
linh hồn của họ sẽ được về nhà.

00:03:31.400 --> 00:03:34.086
Những người sống sót
không được xem là con người,

00:03:34.086 --> 00:03:36.005
mà là hàng hóa.

00:03:36.005 --> 00:03:39.956
Phụ nữ và trẻ em bị giữ trên bong tàu
và bị đám thủy thủ lạm dụng.

00:03:39.956 --> 00:03:42.474
còn đàn ông bị bắt nhảy múa

00:03:42.474 --> 00:03:46.510
để rèn luyện thể lực
và đàn áp nổi dậy.

00:03:46.960 --> 00:03:49.735
Những gì xảy ra cho những nô lệ đó 
khi đến Tân thế giới

00:03:49.735 --> 00:03:53.177
và di sản của chế độ nô lệ ảnh hưởng
như thế nào tới hậu duệ của họ ngày nay

00:03:53.177 --> 00:03:54.939
được khá là nhiều người biết đến.

00:03:54.939 --> 00:03:56.433
Nhưng cái thường không được bàn

00:03:56.433 --> 00:04:01.454
là ảnh hưởng của buôn bán nô lệ Đại Tây
Dương đối với tương lai của Châu Phi.

00:04:01.454 --> 00:04:05.492
Không chỉ mất hàng chục triệu người,

00:04:05.492 --> 00:04:08.536
mà vì đa số nô lệ bị bắt là đàn ông,

00:04:08.536 --> 00:04:11.888
ảnh hưởng lâu dài về nhân khẩu
còn lớn hơn nhiều.

00:04:11.888 --> 00:04:15.727
Khi buôn bán nô lệ cuối cùng bị cấm ở châu
Mỹ và Châu Âu,

00:04:15.727 --> 00:04:20.346
các vương quốc Châu phi có nền kinh tế 
phụ thuộc vào nó bị sụp đổ

00:04:20.346 --> 00:04:23.716
khiến họ bị chinh phục và thuộc địa hóa.

00:04:23.716 --> 00:04:27.265
Cuộc chạy đua và sự tràn vào
của vũ khí Châu Âu gia tăng.

00:04:27.265 --> 00:04:31.703
đồ thêm dầu vào lửa cho chiến tranh và
sự bất ổn kéo dài đến ngày nay.

00:04:31.703 --> 00:04:36.393
Buôn bán nô lệ Đại Tây Dương góp phần cho
sự phát triển của nạn phân biệt chủng tộc.

00:04:36.393 --> 00:04:40.239
Hầu hết Nô lệ châu Phi đều có nguyên nhân
sâu xa là hình phạt pháp lý.

00:04:40.239 --> 00:04:41.997
hoặc chiến tranh các bộ lạc,

00:04:41.997 --> 00:04:44.881
nhưng người châu Âu, vốn rao giảng về
một tôn giáo duy nhất,

00:04:44.881 --> 00:04:48.537
và đã cấm nô lệ hóa những anh em
Thiên chúa giáo từ lâu,

00:04:48.537 --> 00:04:50.924
cần một lời bào chữa cho hành động

00:04:50.924 --> 00:04:54.641
rõ ràng là đầy mâu thuẫn
với lý tưởng của họ về công bằng

00:04:55.131 --> 00:04:58.649
Vì thế họ tuyên bố rằng
người châu Phi rất thấp kém về cấu tạo

00:04:58.649 --> 00:05:00.588
và được sinh ra để làm nô lệ,

00:05:00.588 --> 00:05:03.188
họ nỗ lực
để bào chữa cho lý thuyết này.

00:05:03.188 --> 00:05:07.343
Do đó, chế độ nô lệ ở châu Âu và châu Mỹ 
đã dựa trên cơ cở phân biệt chủng tộc,

00:05:07.343 --> 00:05:10.497
khiến cho những nô lệ
và con cháu của họ

00:05:10.497 --> 00:05:13.408
không thể có được vị trí
công bằng trong xã hội.

00:05:13.408 --> 00:05:14.774
Bằng tất cả những cách này,

00:05:14.774 --> 00:05:18.574
buôn bán nô lệ Đại Tây Dương đã là một bất
công trên diện rộng

00:05:18.589 --> 00:05:22.409
mà ảnh hưởng của nó kéo dài
tới tận sau khi bị bãi bỏ.