1
00:00:06,729 --> 00:00:11,604
Robovlasništvo, tretiranje ljudi
kao svojine lišene ličnih prava,

2
00:00:11,604 --> 00:00:14,454
se pojavljivalo u raznim oblicima
široma sveta.

3
00:00:14,454 --> 00:00:20,119
Ali se jedna institucija ističe
i po opsegu i po trajnim posledicama.

4
00:00:20,119 --> 00:00:22,018
Atlantska trgovina robljem,

5
00:00:22,018 --> 00:00:25,680
koja je trajala od kasnog 15.
do sredine 19. veka

6
00:00:25,680 --> 00:00:27,433
i prostirala se na tri kontinenta,

7
00:00:27,433 --> 00:00:31,910
nasilno je dovela više od deset miliona
Afrikanaca u Ameriku.

8
00:00:31,910 --> 00:00:35,187
Posledice koje će ostaviti za sobom
uticaće, ne samo na ove robove

9
00:00:35,187 --> 00:00:36,512
i njihove potomke,

10
00:00:36,512 --> 00:00:40,652
već i na ekonomije i istorije
značajnih delova sveta.

11
00:00:40,652 --> 00:00:43,870
Vekovima su Evropa i Afrika
bile u kontaktu

12
00:00:43,870 --> 00:00:45,754
preko Mediterana.

13
00:00:45,754 --> 00:00:49,090
Ali je atlantska trgovina robljem
počela kasnih 1400-ih

14
00:00:49,090 --> 00:00:51,658
u portugalskim kolonijama
u Zapadnoj Africi

15
00:00:51,658 --> 00:00:55,182
i uskoro
u španskim naseobinama u Americi.

16
00:00:55,182 --> 00:00:59,777
Usevi šećerne repe, duvana i pamuka
u novim kolonijama

17
00:00:59,777 --> 00:01:01,335
su zahtevali intenzivan rad,

18
00:01:01,335 --> 00:01:04,056
a nije bilo dovoljno doseljenika,
ni najamnika

19
00:01:04,056 --> 00:01:06,387
koji bi obrađivali novu zemlju.

20
00:01:06,387 --> 00:01:10,954
Američki domoroci su porobljeni,
ali su mnogi pomrli od novih bolesti,

21
00:01:10,954 --> 00:01:12,925
dok su se drugi uspešno opirali.

22
00:01:12,925 --> 00:01:15,845
Stoga da bi odgovorili
na ogromnu potražnju radne snage,

23
00:01:15,845 --> 00:01:18,436
Evropljani su se okrenuli Africi.

24
00:01:18,436 --> 00:01:22,060
U Africi je robovlasništvo
postojalo vekovima u raznim oblicima.

25
00:01:22,060 --> 00:01:24,069
Neki robovi su bili najamnici

26
00:01:24,069 --> 00:01:27,446
na određeno vreme
i s mogućnošću otkupa slobode.

27
00:01:27,446 --> 00:01:29,761
Drugi su bili poput evropskih kmetova.

28
00:01:29,761 --> 00:01:33,250
U nekim društvima, robovi su mogli
da budu deo gospodarove porodice,

29
00:01:33,250 --> 00:01:36,785
da poseduju zemlju, pa čak i da se
uzdignu na poziciju vlasti.

30
00:01:36,785 --> 00:01:39,692
Ali kada su beli kapetani
počeli da nude robu,

31
00:01:39,692 --> 00:01:42,158
oružje i rum za robove,

32
00:01:42,158 --> 00:01:46,239
afrički kraljevi i trgovci
nisu mnogo oklevali.

33
00:01:46,239 --> 00:01:50,515
Nisu gledali na ljude koje su prodavali
kao na braću Afrikance,

34
00:01:50,515 --> 00:01:55,881
već kao na kriminalce, dužnike ili ratne
zarobljenike iz neprijateljskog plemena.

35
00:01:55,881 --> 00:01:59,052
Njihovom prodajom,
kraljevi su obogaćivali svoja kraljevstva,

36
00:01:59,052 --> 00:02:01,959
jačajući tako
u odnosu na svoje neprijateljske komšije.

37
00:02:01,959 --> 00:02:04,773
Afrička kraljevstva su prosperirala
od trgovine robljem,

38
00:02:04,773 --> 00:02:09,361
ali velika evropska potražnja
stvorila je snažnu konkurenciju.

39
00:02:09,361 --> 00:02:11,971
Ropstvo je zamenilo
druge oblike kažnjavanja,

40
00:02:11,971 --> 00:02:15,091
a uzimanje robova
je postalo razlog za ratovanje,

41
00:02:15,091 --> 00:02:17,163
umesto njegova posledica.

42
00:02:17,163 --> 00:02:19,319
Kako bi se odbranili
od najezdi robokradica,

43
00:02:19,319 --> 00:02:21,949
susednim kraljevstvima
je bilo potrebno evropsko oružje,

44
00:02:21,949 --> 00:02:24,845
koje su takođe plaćali u roblju.

45
00:02:24,845 --> 00:02:27,389
Trgovina robljem
je postala trka u naoružavanju,

46
00:02:27,389 --> 00:02:31,258
koja je menjala društva i ekonomiju
širom kontinenta.

47
00:02:31,258 --> 00:02:35,334
Što se tiče samih robova,
bili su suočeni s nezamislivom okrutnošću.

48
00:02:35,334 --> 00:02:38,000
Nakon što bi ih odveli
u priobalne kampove za robove,

49
00:02:38,000 --> 00:02:41,146
obrijali zbog vaški i žigosali,

50
00:02:41,146 --> 00:02:44,161
ukrcavali su ih na brodove
spremne za Ameriku.

51
00:02:44,161 --> 00:02:47,901
Oko 20% njih nikada više neće videti tlo.

52
00:02:47,901 --> 00:02:50,807
Većina tadašnjih kapetana
je pretrpavala brodove,

53
00:02:50,807 --> 00:02:53,998
trpajući što više muškaraca ispod palube.

54
00:02:53,998 --> 00:02:57,565
Zbog nedostatka sanitetsko-zdravstvenih
mera, mnogi su pomrli od bolesti,

55
00:02:57,565 --> 00:03:00,161
dok su drugi izbacivani s broda
zbog bolesti

56
00:03:00,161 --> 00:03:01,752
ili kao oblik discipline.

57
00:03:01,752 --> 00:03:05,950
Kapetani su osiguravali svoju zaradu
odsecajući robovima uši

58
00:03:05,950 --> 00:03:08,073
kao potvrdu kupovine.

59
00:03:08,073 --> 00:03:11,304
Neki zatočenici
su uzimali stvari u svoje ruke.

60
00:03:11,304 --> 00:03:15,113
Mnogi Afrikanci iz unutrašnjosti
nikada pre nisu videli belce

61
00:03:15,113 --> 00:03:16,628
i mislili su da su kanibali,

62
00:03:16,628 --> 00:03:20,482
jer su stalno odvodili ljude
i vraćali se po još.

63
00:03:20,482 --> 00:03:23,988
Strahujući da će da budu pojedeni
ili prosto da izbegnu dalje patnje,

64
00:03:23,988 --> 00:03:27,267
izvršavali su samoubistva
ili su se izgladnjivali,

65
00:03:27,267 --> 00:03:31,400
verujući da će se nakon smrti
njihove duše vratiti svojim domovima.

66
00:03:31,400 --> 00:03:34,086
Oni koji su preživeli
su u potpunosti dehumanizovani,

67
00:03:34,086 --> 00:03:36,005
tretirani su kao puki teret.

68
00:03:36,005 --> 00:03:39,956
Žene i decu su držali na palubi
gde ih je posada zlostavljala,

69
00:03:39,956 --> 00:03:42,474
dok su muškarce terali da plešu

70
00:03:42,474 --> 00:03:46,960
kako bi ih održavali u kondiciji
i obuzdavali pobune.

71
00:03:46,960 --> 00:03:49,735
Šta se dešavalo sa Afrikancima
koji su dospeli u Novi svet

72
00:03:49,735 --> 00:03:53,177
i kako robovlasničko zaveštanje
i dalje utiče na njihove potomke

73
00:03:53,177 --> 00:03:54,939
je prilično poznato.

74
00:03:54,939 --> 00:03:56,433
Ali o čemu se retko raspravlja

75
00:03:56,433 --> 00:04:01,454
je uticaj koji je atlantska trgovina
robljem imala na budućnost Afrike.

76
00:04:01,454 --> 00:04:05,492
Ne samo da je kontinent izgubio
na desetine miliona zdravih ljudi,

77
00:04:05,492 --> 00:04:08,536
već zato što su robovi
uglavnom bili muškarci,

78
00:04:08,536 --> 00:04:11,888
trajne demografske posledice
su bile još izraženije.

79
00:04:11,888 --> 00:04:15,727
Kada je trgovina robljem
zakonom zabranjena u Americi i Evropi,

80
00:04:15,727 --> 00:04:20,346
afrička kraljevstva, čije su ekonomije
dominirale zahvaljujući njoj, propala su,

81
00:04:20,346 --> 00:04:23,716
ostajući tako podložna
osvajanjima i kolonizaciji.

82
00:04:23,716 --> 00:04:27,265
A rastuća konkurencija
i priliv oružja iz Evrope,

83
00:04:27,265 --> 00:04:31,703
podstakli su ratove i nestabilnost
koji i danas traju.

84
00:04:31,703 --> 00:04:36,393
Atlantska trgovina robljem je takođe
doprinela razvoju rasističke ideologije.

85
00:04:36,393 --> 00:04:40,239
Robovlasništvo u Africi najčešće
nije imalo dublje razloge od kažnjavanja

86
00:04:40,239 --> 00:04:41,997
ili unutar plemenskih ratova,

87
00:04:41,997 --> 00:04:44,881
ali Evropljanima, 
koji su propovedali univerzalnu religiju

88
00:04:44,881 --> 00:04:48,537
i koji su odavno zakonom zabranili
porobljavanje braće hrišćana,

89
00:04:48,537 --> 00:04:50,924
bilo je potrebno opravdanje za ovaj čin

90
00:04:50,924 --> 00:04:55,131
koji se tako očigledno kosio
s njihovim idealom jednakosti.

91
00:04:55,131 --> 00:04:58,649
Zato su tvrdili da su Afrikanci
biološki inferiorni

92
00:04:58,649 --> 00:05:00,588
i da su stvoreni da budu robovi,

93
00:05:00,588 --> 00:05:03,188
ulažući velike napore
kako bi opravdali ovu teoriju.

94
00:05:03,188 --> 00:05:07,343
Tako je robovlasništvo u Evropi i Americi
dobilo rasnu osnovu,

95
00:05:07,343 --> 00:05:10,497
onemogućujući robovima
i njihovim budućim potomcima

96
00:05:10,497 --> 00:05:13,628
da steknu jednak status u društvu.

97
00:05:13,628 --> 00:05:14,774
U svim ovim slučajevima,

98
00:05:14,774 --> 00:05:18,574
atlantska trgovina robljem
bila je ogromna nepravda

99
00:05:18,574 --> 00:05:21,996
čiji uticaj još traje
dugo nakon njenog ukidanja.