0:00:00.743,0:00:02.728 Bir çoxunuz riyaziyyatda sadəcə 0:00:02.728,0:00:04.583 həqiqi ədədlərlə qarşılaşmısınız. 0:00:04.583,0:00:08.136 Həqiqi ədədlərə 0, 1, 0:00:08.136,0:00:15.308 0,3, pi, 3 və s. 0:00:15.308,0:00:17.535 ədədlərini misal göstərmək olar. 0:00:17.535,0:00:18.641 Bunlar sizin tanıdığınız 0:00:18.641,0:00:20.555 ədədlərdir. 0:00:20.555,0:00:22.910 Maraqlı bir məqama nəzər salaq. 0:00:22.910,0:00:24.468 Elə bir ədəd təsəvvür edin ki, 0:00:24.468,0:00:26.309 onu kvadrata yüksəltdikdə 0:00:26.309,0:00:28.535 cavabda mənfi alınır. 0:00:28.535,0:00:31.103 Kvadrata yüksəltdikdə cavabda 0:00:31.103,0:00:34.560 mənfi ədəd alınırsa, [br]bu i ədədidir. 0:00:35.160,0:00:37.749 Yeni tanış olduğumuzu bu ədədi 0:00:37.749,0:00:40.222 xəyali ədəd 0:00:40.222,0:00:42.259 adlandıra bilərsiniz. 0:00:42.259,0:00:47.357 Xəyali ədədlərə i, mənfi i, 0:00:47.357,0:00:52.839 pi vur i, e vur i misal göstərilə bilər. 0:00:52.839,0:00:55.754 Buradan maraqlı bir sual yaranır. 0:00:55.754,0:00:58.783 Xəyali və həqiqi ədədlərin[br]birləşməsindən nə alına bilər? 0:00:58.783,0:01:00.422 Həqiqi və xəyali ədədlərin 0:01:00.422,0:01:02.848 cəmini və ya fərqini hesabladıqda,[br]cavabda nə alınar? 0:01:02.848,0:01:06.504 Bir ədəd verildiyini fərz edin. 0:01:06.504,0:01:08.612 Bunu z adlandıraq. 0:01:08.612,0:01:11.793 Kompleks ədədlər haqqındakı 0:01:11.793,0:01:12.942 misallarda z ən çox 0:01:12.942,0:01:15.921 istifadə edilən dəyişən hesab edilir. 0:01:15.921,0:01:19.253 z-nin nəyə bərabər olduğuna baxaq. 0:01:19.253,0:01:23.258 z = həqiqi ədəd olan 5 üstəgəl 0:01:23.258,0:01:28.130 xəyali ədəd olan 3 vur i. 0:01:28.130,0:01:29.354 Gördüyünüz kimi burada 0:01:29.354,0:01:31.667 həqiqi ədəd və xəyali [br]ədədlərin cəmi verilmişdir. 0:01:31.667,0:01:33.319 Bu iki ədədi toplamaq 0:01:33.319,0:01:34.512 mümkün deyil. 0:01:34.512,0:01:35.890 Bunun heç bir mənası yoxdur. 0:01:35.890,0:01:37.417 Bunlar fərqli ədədlərdir. 0:01:37.417,0:01:39.704 Bunu əyani olaraq göstərə bilərik. 0:01:39.704,0:01:41.505 Bu ifadəni sadələşdirmək mümkün deyil. 0:01:41.505,0:01:43.174 Həqiqi ədədlə 0:01:43.174,0:01:44.951 xəyali ədədi toplamaq mümkün deyil. 0:01:44.951,0:01:46.457 Belə ədədlər, gəlin bunu aydınlaşdıraq, 0:01:46.457,0:01:51.669 bu həqiqi, bu isə xəyali ədəddir. 0:01:51.669,0:01:56.541 Belə ədədlər kompleks ədədlər adlanır. 0:01:56.541,0:02:00.107 Kompleks ədədlər. 0:02:00.107,0:02:02.524 Bu həqiqi və xəyali hissədən ibarətdir. 0:02:02.524,0:02:04.664 Belə ədədlər gördükdə, kimsə sizdən 0:02:04.664,0:02:07.201 bunun həqiqi hissəsinin hansı [br]olduğunu soruşa bilər. 0:02:07.201,0:02:10.115 Kompleks ədədin, z ədədinin həqiqi[br]hissəsi hansıdır? 0:02:10.115,0:02:13.879 Burdakı 5 həqiqi ədəddir. 0:02:13.879,0:02:14.876 İndi isə 0:02:14.876,0:02:16.840 xəyali hissəni müəyyənləşdirək. 0:02:16.840,0:02:20.751 z kompleks ədədinin xəyali hissəsi hansıdır? 0:02:20.751,0:02:23.883 Gördüyünüz kimi burada 0:02:23.883,0:02:25.296 i-nin vuruğu kimi yazılan ədəd 0:02:25.296,0:02:28.799 kompleks ədədin 0:02:28.799,0:02:29.818 xəyali hissəsidir. 0:02:29.818,0:02:34.414 Burada həmin hissə 3-ə bərabərdir. 0:02:34.414,0:02:35.953 Bunu iki ölçülü fəzada 0:02:35.953,0:02:38.368 əyani olaraq 0:02:38.368,0:02:39.690 təsvir edə bilərik. 0:02:39.690,0:02:42.496 Bildiyiniz kimi həqiqi ədədləri göstərmək üçün 0:02:42.496,0:02:44.590 üfüqi və şaquli oxlardan 0:02:44.590,0:02:46.155 istifadə edirik. 0:02:46.155,0:02:48.960 Kompleks ədədləri göstərdikdə isə 0:02:48.960,0:02:52.798 şaquli ox üzərində 0:02:52.798,0:02:56.290 xəyali hissəni qeyd edirik. 0:02:56.290,0:02:59.625 Üfüqi oxda həqiqi hissəni[br]göstəririk. 0:02:59.625,0:03:04.352 Həqiqi hissə belə qeyd edilir. 0:03:04.352,0:03:06.051 Bu, həqiqi hissədir. 0:03:06.051,0:03:08.230 Bildiyiniz kimi z 0:03:08.230,0:03:09.706 5 üstəgəl 3i-yə bərabərdir. 0:03:09.706,0:03:12.767 Həqiqi hissə 5-ə bərabərdir. 0:03:12.767,0:03:17.238 1, 2, 3, 4, 5. 0:03:17.238,0:03:18.321 Burada 5-i qeyd edək. 0:03:18.321,0:03:20.107 Xəyali hissə isə 3-dür. 0:03:20.107,0:03:25.540 1, 2, 3.[br]Gördüyünüz kimi 0:03:25.540,0:03:28.491 müstəvidə kompleks ədədləri 0:03:28.491,0:03:31.744 əyani təsvir etdik. 0:03:31.744,0:03:33.377 z kompleks ədədini 0:03:33.377,0:03:36.239 müstəvidə göstərdik. 0:03:36.239,0:03:38.793 Həqiqi istiqamətdə 5, 0:03:38.793,0:03:41.173 xəyali hissədə isə 3-ü qeyd edirik. 0:03:41.173,0:03:43.284 Kompleks ədədləri qeyd etdik. 0:03:43.284,0:03:46.106 Kompleks ədədin nəyə bərabər olduğuna baxaq. 0:03:46.106,0:03:50.145 Bu, mənfi 2 üstəgəl i-yə 0:03:50.145,0:03:51.388 bərabərdir. 0:03:51.388,0:03:53.254 Bunu harada qeyd edək? 0:03:53.254,0:03:55.613 Həqiqi hissə mənfi 2-dir. 0:03:55.613,0:03:56.932 Mənfi 2. 0:03:56.932,0:03:59.163 Xəyali hissənin nəyə bərabər olduğunu yazaq. 0:03:59.163,0:04:01.424 Bunun 1i olduğunu fərz edin. 0:04:01.424,0:04:02.563 Bir vahid yuxarıya gedək. 0:04:02.563,0:04:04.196 Həmin qiymət burada olacaq. 0:04:04.196,0:04:07.220 Bu, kompleks ədəddir. 0:04:07.220,0:04:10.130 Kompleks ədədi müstəvidə 0:04:10.130,0:04:12.149 belə göstərə bilərik. 0:04:12.149,0:04:14.188 Gəlin bunu yazaq. 0:04:14.188,0:04:17.909 Kompleks ədədi belə göstərək. 0:04:17.909,0:04:19.426 Başqa bir nümunəyə baxaq. 0:04:19.426,0:04:22.148 Kompleks ədəd b verilmişdir. 0:04:22.148,0:04:24.645 Kompleks ədədimiz 0:04:24.645,0:04:29.494 4 çıx 3i-yə bərabərdir. 0:04:29.494,0:04:30.809 Bunu necə göstərə bilərik? 0:04:30.809,0:04:32.886 1, 2, 3, 4. 0:04:32.886,0:04:36.740 Çıx 1, 2, 3. 0:04:36.740,0:04:39.358 Mənfi 3-ü burada göstərə bilərik. 0:04:39.358,0:04:40.499 Gördüyünüz kimi bu, 0:04:40.499,0:04:43.045 b kompleks ədədidir.