0:00:00.800,0:00:04.653 Bu video ile yapmak istediğim, sizi cebirin kökenleri hakkında düşündürmek 0:00:04.800,0:00:07.019 Cebirin kökenleri. 0:00:07.019,0:00:11.523 Bu kelime, cebirin günümüzde ifade ettikleriyle örtüşüyor 0:00:12.793,0:00:18.419 Cebir kelimesi, aslında yukarıda sadece bir sayfası bulanan bir kitaptan geliyor 0:00:25.667,0:00:32.210 Ve, sekizinci veya dokuzuncu yüzyılda Bağdat'ta yaşamış İranlı bir matematikçi tarafından yazılmış 0:00:33.615,0:00:36.940 Sanırım milattan sonra 820 yılında yazmış 0:00:37.773,0:00:39.205 Millattan sonra. 0:00:39.205,0:00:42.270 Ve cebir, onun koyduğu Arapça bir isim 0:00:43.509,0:00:47.970 Kitaba verdiği asıl isim ise "Cebir onarım ve tamamlama demektir" 0:00:48.467,0:00:53.834 onarım... onarım ve tamamlama... tamamlama 0:00:55.084,0:00:59.049 Ve bunu kitabında çok özgün bir biçimde göstermiş. 0:00:59.049,0:01:03.247 Yaptığı, eşitliğin bir tarafından alıp diğer tarafına eklemek 0:01:03.501,0:01:07.726 Aslında buradaki sayfada görebiliriz ama Arapça bilmiyorum. 0:01:07.726,0:01:12.150 Arapça'yla ortak kelimeleri olan bazı diller hakkında biraz fikrim var 0:01:12.230,0:01:14.471 Bu Al Kitab. 0:01:14.471,0:01:18.973 İyi bir Hint filmini anlayabilecek kadar Hintçe ve Urduca biliyorum. 0:01:18.973,0:01:20.840 Al Kitab, kitap demek. 0:01:20.840,0:01:23.572 Yani başlığın bu bölümü kitap demek. 0:01:23.572,0:01:29.393 Al-muhktasar da az ve öz demek, ve sanırım en uygun bu şekilde çevirebileceğim 0:01:29.904,0:01:35.815 fi hisab, 'hisab' Urducada hesaplama demek. 0:01:35.815,0:01:38.428 al-gabr, işte asıl kısım burası. 0:01:38.428,0:01:41.161 Ünlü cebirin ortaya çıktığı yer. 0:01:41.161,0:01:43.703 Burası tamamlama demek. 0:01:43.703,0:01:46.688 Evet, buraya tamamlama diyebiliriz. 0:01:46.688,0:01:49.565 Ve, wa'l muqabala. 0:01:49.605,0:01:52.367 Anlamı denkleştirme. 0:01:52.377,0:01:55.631 Tamamlama ve denkleştirme. 0:01:55.631,0:01:58.323 Eğer bunu Türkçe'ye çevirmek istersek, 0:01:58.323,0:02:02.623 ve evet, Arapça çevirisi ile ilgili bir video olmadığını biliyorum. 0:02:02.623,0:02:06.927 "Tamamlama ve denkleştirme ile hesaplamanın özeti" diyebiliriz 0:02:08.514,0:02:11.854 En kabaca çevrilmiş hali bu olur sanırım. 0:02:11.854,0:02:15.612 'Cebir' kelimesi bu önemli kitapla ortaya çıkmıştır 0:02:15.612,0:02:18.546 .ve bu çok çok önemli bir kitaptır. 0:02:18.546,0:02:22.807 Ve önemi sadece cebir kelimesinin ilk kullanıldığı yer olması değil, 0:02:22.807,0:02:27.950 denklemi eşitlemede modern düşüncenin yerleşmesine de yardımcı olmasıdır 0:02:31.763,0:02:36.673 Sorun, tek seferlik olayları çözmek değil, soyut problemlere cevap bulabilmekti 0:02:39.000,0:02:43.280 Fakat Al-Khwarizmi bunun hakkında düşünen ilk insan değildi 0:02:44.800,0:02:49.900 Bağdat'ta yaşıyordu ve o bölge, cebir tarihinde önemli bir yere sahiptir 0:02:50.667,0:02:54.213 Sekizinci veya dokuncu yüzyılda orada yaşıyordu. 0:02:54.213,0:02:59.350 Şimdi buraya bir zaman çizelgesi çiziyorum ki her şey kafanızda netleşsin 0:02:59.350,0:03:01.771 Bu... bir zaman çizelgesi. 0:03:01.771,0:03:08.553 Dindar biri olsanız da olmasanız da, çoğu modern takvim İsa'nın doğumunu başlangıç noktası kabul eder 0:03:09.159,0:03:11.916 Buraya bir çizgi çekiyorum, 0:03:11.916,0:03:16.034 hatta dindar olmadığımızı belli etmek için bir çarpı çizdim 0:03:16.034,0:03:19.293 Milattan sonra ve milattan önce diyoruz. 0:03:19.293,0:03:24.486 Dindar olmak istediğimizde ise tanrımızın yılı anlamına gelen A.D. diyoruz 0:03:24.486,0:03:28.063 Açılımı Anno Domini olmalı yani Tanrımızın yılı 0:03:28.063,0:03:32.750 Ve dindar bağlamda, milattan önce demek yerine İsa'dan önce denilir 0:03:32.750,0:03:37.083 İki şekilde de, burası milattan sonra 1000 yılı, burası da 2000 yılı 0:03:38.967,0:03:41.482 Ve biz de tam buradayız. 0:03:41.482,0:03:45.131 Bu videoyu hazırlarken ben buralarda bir yerdeyim. 0:03:45.131,0:03:48.733 Ve burası da milattan önce 1000 yılı, 0:03:48.733,0:03:52.296 ve burası da milattan önce 2000 yılı. 0:03:52.296,0:03:55.000 ilk bulgular, konuya direkt olarak giriyorum, ve bunlar gerçekten bulabildiklerimiz 0:03:56.234,0:04:02.139 Eminim biraz daha kapsamlı araştırırsak cebirle uğraşan farklı ülkeler ve insanlar hakkında 0:04:02.139,0:04:04.885 daha fazla bilgiye ulaşabiliriz. 0:04:04.885,0:04:10.971 Fakat elimizde olan ilk bulgulara göre, cebirle ilgili ilk keşifler antik Babil'de yapılmıştır 0:04:12.200,0:04:20.846 Milattan 2000 yıl kadar önce, buralarda, taş tabletlere yazı yazıldığı dönemde, insanlar cebirin temelleriyle ilgili bazı keşifler yapmıştır 0:04:26.253,0:04:30.229 Aynı sembolleri ve rakamları kullanmıyorlardı 0:04:31.133,0:04:33.570 Fakat uğraştıkları şey, cebirdi. 0:04:33.570,0:04:36.820 Ve dünyanın bu kısmında bulunuyorlardı. 0:04:36.820,0:04:39.393 Babil işte tam buradaydı. 0:04:39.393,0:04:42.400 Ve Somaria geleneğini sürdürüyordu. 0:04:42.400,0:04:45.400 Bütün o bölgeye mezopotamya deniliyordu. 0:04:45.400,0:04:48.446 Yunancada iki nehir arası demektir. 0:04:48.446,0:04:55.223 Burası, bildiğimiz kadarıyla, insanların ilk günümüzde cebir olarak adlandırdığımız şeyle uğraşmaya başladıkları yerdi 0:04:55.223,0:05:01.920 Ve hızlıca günümüze dönmek gerekirse, eminim ki tarihçiler cebirin farklı kullanım alanlarını bilmiyorlardır 0:05:03.800,0:05:09.097 Cebire en büyük katkılardan birisi önce Babil'de, milattan önce 2000 yılında 0:05:09.913,0:05:14.071 ve sonra milattan sonra 200-300 yılları civarında yapılmıştır. 0:05:14.071,0:05:15.872 işte tam burada. 0:05:15.872,0:05:19.309 Alexanderia'da yaşamış Yunanlı bir adam, 0:05:19.309,0:05:23.640 işte burası Yunanistan ve burada, Alexanderia'da yaşamış. 0:05:23.640,0:05:27.531 O zamanlar burası Roma İmparatorluğunun bir parçasıydı. 0:05:27.531,0:05:29.610 Alexanderia, tam orada. 0:05:29.610,0:05:32.702 Bu adamın adı Diophantus veya Diaphantus 0:05:32.702,0:05:35.107 veya telaffuz edemediğim bir şey. 0:05:35.107,0:05:36.867 Dio... Diophantus. 0:05:36.867,0:05:40.244 Bazı kaynaklarda cebirin babası olarak anılır. 0:05:40.244,0:05:44.758 Ve aslının Diophantus mu yoksa Al-Khwarizmi mi olduğu tartışılır. 0:05:44.758,0:05:50.291 Al-Khwarizmi daha çok denklemi eşitleme ve sadeleştirme üzerine çalışırken 0:05:50.667,0:05:54.228 Diophantus belirli problemler üzerine yoğunlaştı. 0:05:54.228,0:05:59.082 ikisi de kendi metodları üzerinde uğraşmış olsa da, Babillilerin nefretini kazandı 0:05:59.082,0:06:02.901 Aslında yaptıkları Babillilerin yaptıklarını kopyalamak değildi. 0:06:02.901,0:06:08.273 Cebir denildiğinde akla gelcek kavramlara kendilerine özgü yollarla katkı sağladılar 0:06:08.273,0:06:13.163 Fakat çoğu tarihçi, özellikle Batılılar, Diophantus'u cebirin babası olarak tanımlar 0:06:13.163,0:06:19.306 Ve bazen, Al-Khwarizmi sadece insanların cebirin kurucusu olup olmaması konusunda tartıştığı bir isimdir 0:06:19.306,0:06:22.012 Cebire olan katkıları ise kayda değer. 0:06:22.012,0:06:25.217 eğer milattan sonra 600 yılına gidecel olursak 0:06:25.217,0:06:29.367 bir diğer ünlü matematikçi Brahma Gupta'yla karşılaşırız 0:06:29.800,0:06:32.667 Hindistan'dan Brahma Gupta. 0:06:32.667,0:06:36.632 Hindistan'ın neresinde yaşamış olduğu hakkında bir fikrim yok 0:06:36.632,0:06:39.871 Aşağı yukarı bu bölgede yaşamıştı. 0:06:39.871,0:06:42.733 O da cebire önemli katkı sağladı. 0:06:42.733,0:06:45.768 Elbette Al-Khwarizmi var, 0:06:45.768,0:06:48.667 tam buralarda ortaya çıkıyor. 0:06:48.667,0:06:55.243 Ve onu Arapça'da onarım anlamına gelen 'cebir' kelimesinin yaratıcısı olarak kabul ediyoruz 0:06:57.242,0:07:06.061 Bazı insanlar onu, eğer cebirin kurucusu değilse bile -ki bazıları öyle olduğuna inanıyor-, en azından kurucularından biri olduğunu kabul ediyor 0:07:06.061,0:07:10.938 Çünkü cebirde, belirli problemleri çözmek için soyut düşünmek gerektiğini keşfetti 0:07:10.938,0:07:16.991 Ve bu sayede günümüzde birçok modern matematikçi, problemlerin çözümleri için farklı yollara başvurmaktadır