WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:02.133
W tym filmie chcę Wam opowiedzieć

00:00:02.133 --> 00:00:04.800
o początkach algebry.

00:00:04.800 --> 00:00:07.667
O powstaniu algebry.

00:00:07.667 --> 00:00:08.533
Słowo "algebra"

00:00:08.533 --> 00:00:10.667
i jego związki z ideami,

00:00:10.667 --> 00:00:12.733
które algebra teraz reprezentuje

00:00:12.733 --> 00:00:16.333
pochodzi z książki,

00:00:16.333 --> 00:00:18.667
z której stronę tytułową widzicie tutaj.

00:00:18.667 --> 00:00:20.800
Angielskie tłumaczenie tytułu tej książki brzmi

00:00:20.800 --> 00:00:23.400
"The Compendious book on Calculation

00:00:23.400 --> 00:00:25.667
by Completion and Balancing." (jak to przetłumaczyć ładnie na polski?)

00:00:25.667 --> 00:00:28.800
Została napisana przez perskiego matematyka,

00:00:28.800 --> 00:00:31.667
żyjącego w Bagdadzie, w....

00:00:31.667 --> 00:00:34.067
Jeśli dobrze pamiętam, to było w wieku 8 lub 9

00:00:34.067 --> 00:00:35.800
Myślę, że to było faktycznie w 820 A.D.

00:00:35.800 --> 00:00:37.800
W tym roku wydał tą książkę.

00:00:37.850 --> 00:00:39.267
A.D. czyli Anno Domini, Roku Pańskiego, czyli od narodzenia Chrystusa.

00:00:39.267 --> 00:00:42.200
"Algebra" to jest to arabskie słowo, które

00:00:42.200 --> 00:00:44.200
widnieje w oryginalnym, arabskim tytule tej książki.

00:00:44.200 --> 00:00:45.400
To jest arabski tytuł.

00:00:45.400 --> 00:00:48.467
"Algebra" oznacza odtworzenie lub ukończenie,

00:00:48.467 --> 00:00:55.733
przywrócenie ... odtworzenie lub uzupełnienie ... ukończenie

00:00:55.733 --> 00:00:58.933
W tej książce to słowo znaczy bardzo specyficzną operację

00:00:58.933 --> 00:01:01.667
przenoszenia czegoś z jednej strony równania

00:01:01.667 --> 00:01:04.133
na drugą stronę równania.

00:01:04.133 --> 00:01:07.000
Widzimy to słowo tutaj - nie znam wprawdzie arabskiego,

00:01:07.000 --> 00:01:10.400
ale znam języki, które jak się wydaje zapożyczyły co nieco

00:01:10.400 --> 00:01:13.267
od języka arabskiego, a może na odwrót.

00:01:13.267 --> 00:01:18.800
Znam na tyle urdu i hindi, aby zrozumieć dobry indyjski film.

00:01:18.800 --> 00:01:20.533
Al Kitab... "Kitab" oznacza książka "

00:01:20.533 --> 00:01:22.333
a więc ta część to "książka"

00:01:22.333 --> 00:01:28.800
Al-muhktasar jak sądzę oznacza "compendious" - zwięzły, nie znam słowa

00:01:28.800 --> 00:01:30.533
"compendious" ale myślę, że to musi być to słowo.

00:01:30.533 --> 00:01:35.400
Teraz fi hisab, "hisab" oznacza "obliczenie" w urdu, czyli to słowo znaczy "obliczenia".

00:01:35.400 --> 00:01:40.400
Al-gabr - to jest to słynne słowo, od którego początek wzięła "algebra".

00:01:40.400 --> 00:01:41.667
Właśnie tutaj pojawiło się w tym kontekście po raz pierwszy ,

00:01:41.667 --> 00:01:43.533
więc oznacza "ukończenie", "uzupełnienie", "odtworzenie".

00:01:43.533 --> 00:01:47.133
Można to rozumieć jako jako odtworzenie... uzupełnienie.

00:01:47.133 --> 00:01:50.333
I dalej jest jeszcze wa'l-muqabala

00:01:50.333 --> 00:01:52.467
to oznacza tyle co "równoważenie",

00:01:52.467 --> 00:01:55.631
uzupełnienie i równoważenie.

00:01:55.631 --> 00:01:57.133
Tak więc, jeśli chcemy przetłumaczyć ten tytuł

00:01:57.133 --> 00:01:58.733
zdaje sobie sprawę, że ten film nie jest o tłumaczeniu,

00:01:58.733 --> 00:02:02.554
z języka arabskiego. ale ta książka.. .

00:02:02.554 --> 00:02:09.129
Wydaje mi się, że tytuł oznacza "zwięzła książka o obliczeniach poprzez

00:02:09.175 --> 00:02:12.533
uzupełnianie i równoważenie ", w wolnym tłumaczeniu.

00:02:12.533 --> 00:02:16.231
Stąd właśnie wzięło się słowo "algebra" i to

00:02:16.231 --> 00:02:18.933
jest bardzo ważna książka. Nie dlatego

00:02:18.933 --> 00:02:21.467
że użyto w niej po raz pierwszy terminu "algebra".

00:02:21.467 --> 00:02:25.000
Dlatego że dla wielu ta książka była odkryciem

00:02:25.000 --> 00:02:32.000
idei nowoczesnej algebry -

00:02:32.000 --> 00:02:34.533
porównywania prawej i lewej strony równania,

00:02:34.533 --> 00:02:36.533
oraz zwrócenia uwagi na abstrakcyjny problem matematyczny,

00:02:36.533 --> 00:02:37.933
a nie na jego szczególne przypadki, które pojawiają się

00:02:37.933 --> 00:02:39.000
tu i ówdzie.

00:02:39.000 --> 00:02:42.800
Jednak Al-Chuwarizmi nie był pierwszym człowiekiem

00:02:42.800 --> 00:02:44.800
i żeby uzyskać wgląd w okoliczności powstania algebry,

00:02:44.800 --> 00:02:46.800
Al-Chuwarizmi mieszkał w Bagdadzie

00:02:46.800 --> 00:02:49.200
i ta część świata odgrywała ważną rolę

00:02:49.200 --> 00:02:50.667
w historii algebry.

00:02:50.667 --> 00:02:53.133
Żył w Bagdadzie w 8

00:02:53.133 --> 00:02:56.800
lub 9 wieku naszej ery. Narysuje tutaj oś czasu

00:02:56.800 --> 00:02:58.000
tak, że będziemy mogli to sobie unaocznić.

00:02:58.000 --> 00:03:02.333
To jest nasza oś czasu.

00:03:02.333 --> 00:03:05.133
Niezależnie od tego, czy jesteś osobą wierzącą, czy nie

00:03:05.133 --> 00:03:08.067
nasze współczesna rachuba czasu opiera się na

00:03:08.067 --> 00:03:09.133
dacie narodzin Jezusa.

00:03:09.133 --> 00:03:12.000
To było w tym momencie, tutaj.

00:03:12.000 --> 00:03:13.667
Narysujemy krzyżyk w tym miejscu

00:03:13.667 --> 00:03:15.800
na oznaczenie tego momentu w naszej historii. Jeśli nie jesteśmy religijni,

00:03:15.800 --> 00:03:19.200
mówimy "nasza era" "przed naszą erą".

00:03:19.200 --> 00:03:20.200
Jeśli jesteśmy wierzący,

00:03:20.200 --> 00:03:21.333
mówimy A.D.

00:03:21.333 --> 00:03:22.533
co oznacza "roku Pańskiego"

00:03:22.533 --> 00:03:25.333
"Anno Domini".

00:03:25.333 --> 00:03:27.133
"roku Pańskiego", a

00:03:27.133 --> 00:03:29.333
w kontekście religijnym

00:03:29.333 --> 00:03:30.933
zamiast „przed naszą erą"

00:03:30.933 --> 00:03:33.000
mówimy "Przed Chrystusem", B.C.

00:03:33.000 --> 00:03:36.133
ale tak czy inaczej, to jest 1000 lat

00:03:36.133 --> 00:03:37.533
naszej ery,

00:03:37.533 --> 00:03:39.667
to jest 2000 lat naszej ery,

00:03:39.667 --> 00:03:42.067
a my teraz jesteśmy mniej więcej,

00:03:42.067 --> 00:03:42.800
kiedy nagrywam ten film,

00:03:42.800 --> 00:03:44.800
jestem tu, trochę na prawo.

00:03:44.800 --> 00:03:48.733
Następnie... to jest 1000 lat przed naszą erą,

00:03:48.733 --> 00:03:52.733
i to jest 2000 lat przed naszą erą.

00:03:52.733 --> 00:03:55.000
Pierwsze ślady, zapominając o tym, co było wcześniej,

00:03:55.000 --> 00:03:56.733
to, co naprawdę znaleźliśmy, prowadząc wykopaliska,

00:03:56.733 --> 00:03:58.333
choć być może moglibyśmy kopiąc głębiej

00:03:58.333 --> 00:03:59.467
znaleźć jeszcze inne, wcześniejsze dowody

00:03:59.467 --> 00:04:00.800
pochodzące od wcześniejszych cywilizacji

00:04:00.800 --> 00:04:01.733
i innych ludów

00:04:01.733 --> 00:04:05.133
które także napotkały na swojej drodze różne idee związane z nowoczesną algebrą,

00:04:05.133 --> 00:04:07.000
ale pierwsze znane nam świadectwa o ludziach,

00:04:07.000 --> 00:04:09.533
którzy na serio zajmowali się ideami leżącymi u podstaw

00:04:09.533 --> 00:04:12.200
nowoczesnej algebry, pochodzą ze starożytnej Babilonii.

00:04:12.200 --> 00:04:15.533
Około 2000 lat przed naszą erą,

00:04:15.533 --> 00:04:21.964
przed Chrystusem, w tym miejscu na osi czasu.

00:04:21.964 --> 00:04:23.636
Obliczenia, zanotowane na kamiennych tabliczkach

00:04:23.636 --> 00:04:24.867
wyglądają na to, że ich autorzy zajmowali się

00:04:24.867 --> 00:04:26.667
pewnymi ideami znanymi ze współczesnej algebry.

00:04:26.667 --> 00:04:28.000
Nie używali tych samych symboli, co my teraz,

00:04:28.000 --> 00:04:31.133
liczby reprezentowali w zupełnie inny sposób,

00:04:31.133 --> 00:04:33.200
ale to, czym się zajmowali, to była algebra!

00:04:33.200 --> 00:04:35.800
To wszystko działo się w tej samej części świata,

00:04:35.800 --> 00:04:38.733
Babilonia leży tutaj,

00:04:38.733 --> 00:04:42.400
Babilonia zachowała fragmenty tradycji i wiedzy Sumerów.

00:04:42.400 --> 00:04:45.400
Ten cały region nazywany był Mezopotamią,

00:04:45.400 --> 00:04:47.800
-- z greckiego "pomiędzy dwoma rzekami" --, Tygrysem i Eufratem.

00:04:47.800 --> 00:04:49.733
Stąd pochodzą pierwsze ślady osób,

00:04:49.733 --> 00:04:54.533
o których wiemy, że zaczęli studiować to, co dzisiaj nazywamy algebrą.

00:04:54.533 --> 00:04:56.200
A teraz przenosimy się błyskawicznie do przodu w czasie.

00:04:56.200 --> 00:05:00.400
Jestem pewien, że historycy nie znają wszystkich

00:05:00.400 --> 00:05:03.800
okoliczności, w których dochodziło do korzystania z algebry.

00:05:03.800 --> 00:05:08.267
Ale znaczący wkład do rozwoju algebry

00:05:08.267 --> 00:05:11.533
pojawił się tutaj, w Babilonii, 2000 lat przed naszą erą.

00:05:11.533 --> 00:05:15.200
A teraz jeśli szybko przesuniemy się do około 200-300 AD,

00:05:15.200 --> 00:05:16.667
to będzie tutaj,

00:05:16.667 --> 00:05:18.200
napotkamy pewnego Greka, który żył

00:05:18.200 --> 00:05:20.400
w Aleksandrii, to będzie...

00:05:20.400 --> 00:05:22.000
Grecja jest tutaj, ale on mieszkał

00:05:22.000 --> 00:05:24.600
Aleksandrii, która w tym czasie była częścią

00:05:24.600 --> 00:05:28.000
Imperium Rzymskiego. Aleksandria jest w tym miejscu.

00:05:28.000 --> 00:05:29.800
Ten grecki dżentelmen nazywał się

00:05:29.800 --> 00:05:32.733
Diofantos lub Diahphantus, dokładnie nie wiem

00:05:32.733 --> 00:05:33.467
jak to się poprawnie wymawia.

00:05:33.467 --> 00:05:36.867
Dio... Diofantos.

00:05:36.867 --> 00:05:38.867
Diofantos jest przez niektórych uważany za

00:05:38.867 --> 00:05:41.800
ojca algebry. Możemy się spierać, czy był nim

00:05:41.800 --> 00:05:44.667
Diofantos lub może Al-Chuwarizmi,

00:05:44.667 --> 00:05:46.667
Al-Chuwarizmi, który jako pierwszy zrozumiał

00:05:46.667 --> 00:05:48.533
i wprowadził metody rozwiązywania równań, oparte na równoważeniu obu stron równania,

00:05:48.533 --> 00:05:50.667
i rozważał, abstrakcyjne, czysto matematyczne zagadnienia,

00:05:50.667 --> 00:05:52.733
podczas gdy Diofantos bardziej koncentrował się na

00:05:52.733 --> 00:05:54.467
poszczególnych problemach. Obydwaj

00:05:54.467 --> 00:05:57.733
rozwinęli to, co zrozumieli Babilończycy,

00:05:57.733 --> 00:05:59.538
obaj na swój własny sposób,

00:05:59.538 --> 00:06:00.610
ale nie kopiowali tego, co już

00:06:00.625 --> 00:06:02.000
już zrozumieli Babilończycy.

00:06:02.000 --> 00:06:03.733
Obaj mieli swój własny wkład

00:06:03.733 --> 00:06:07.067
do tego, co dzisiaj nazywamy "Algebrą"

00:06:07.067 --> 00:06:08.733
Zachodni historycy

00:06:08.733 --> 00:06:11.667
uważają raczej Diofantos za ojca Algebry

00:06:11.667 --> 00:06:14.267
ale inni uważają, że to Al-Chuwarizmi

00:06:14.267 --> 00:06:17.000
powinien być uznany za ojca Algebry.

00:06:17.000 --> 00:06:18.933
Ponieważ on także wniósł znaczący wkład.

00:06:18.933 --> 00:06:21.333
Przejdźmy teraz do około 600 AD.

00:06:21.333 --> 00:06:22.933
Przejdźmy teraz do około 600 AD.

00:06:22.933 --> 00:06:26.067
Innym sławnym matematykiem w historii

00:06:26.067 --> 00:06:29.800
Algebry był Brahma Gupta w Indiach.

00:06:29.800 --> 00:06:32.667
Brahma Gupta... W Indiach.

00:06:32.667 --> 00:06:35.333
Tak więc....niestety, nie wiem w jakiej części

00:06:35.333 --> 00:06:37.067
Indii żył, powinienem to znaleźć,

00:06:37.067 --> 00:06:38.800
mam nadzieję, że było to mniej więcej... mniej więcej w tej

00:06:38.800 --> 00:06:40.000
części świata.

00:06:40.000 --> 00:06:42.733
I on także miał istotny wkład.

00:06:42.733 --> 00:06:46.400
A następnie mamy Al-Chuwarizmiego, który

00:06:46.400 --> 00:06:48.667
żył w tym czasie, tutaj.

00:06:48.667 --> 00:06:51.333
Al-Chuwarizmi

00:06:51.333 --> 00:06:53.867
i to jemu przyznajemy zasługę

00:06:53.867 --> 00:06:56.867
wprowadzenia określenia "algebra", które pochodzi

00:06:56.867 --> 00:06:58.467
od arabskiego słowa "odtworzenie '

00:06:58.467 --> 00:06:59.933
Niektórzy uważają że nie należy mu się tytuł

00:06:59.933 --> 00:07:02.533
ojciec algebry, chociaż niektórzy mówią, że jest on ojcem algebry,

00:07:02.533 --> 00:07:06.200
jest on jednym z Ojców Algebry, ponieważ

00:07:06.200 --> 00:07:09.733
był pierwszym, który myślał o Algebrze w sposób abstrakcyjny,

00:07:09.733 --> 00:07:11.533
niezależny of konkretnych zastosowań,

00:07:11.533 --> 00:07:13.667
myślał podobnie jak współcześni matematycy

00:07:13.667 --> 99:59:59.999
analizują podobne problemy.