0:00:00.000,0:00:02.133
W tym filmie chcę Wam opowiedzieć

0:00:02.133,0:00:04.800
o początkach algebry.

0:00:04.800,0:00:07.667
O powstaniu algebry.

0:00:07.667,0:00:08.533
Słowo "algebra"

0:00:08.533,0:00:10.667
i jego związki z ideami,

0:00:10.667,0:00:12.733
które algebra teraz reprezentuje

0:00:12.733,0:00:16.333
pochodzi z książki,

0:00:16.333,0:00:18.667
z której stronę tytułową widzicie tutaj.

0:00:18.667,0:00:20.800
Angielskie tłumaczenie tytułu tej książki brzmi

0:00:20.800,0:00:23.400
"The Compendious book on Calculation

0:00:23.400,0:00:25.667
by Completion and Balancing." (jak to przetłumaczyć ładnie na polski?)

0:00:25.667,0:00:28.800
Została napisana przez perskiego matematyka,

0:00:28.800,0:00:31.667
żyjącego w Bagdadzie, w....

0:00:31.667,0:00:34.067
Jeśli dobrze pamiętam, to było w wieku 8 lub 9

0:00:34.067,0:00:35.800
Myślę, że to było faktycznie w 820 A.D.

0:00:35.800,0:00:37.800
W tym roku wydał tą książkę.

0:00:37.850,0:00:39.267
A.D. czyli Anno Domini, Roku Pańskiego, czyli od narodzenia Chrystusa.

0:00:39.267,0:00:42.200
"Algebra" to jest to arabskie słowo, które

0:00:42.200,0:00:44.200
widnieje w oryginalnym, arabskim tytule tej książki.

0:00:44.200,0:00:45.400
To jest arabski tytuł.

0:00:45.400,0:00:48.467
"Algebra" oznacza odtworzenie lub ukończenie,

0:00:48.467,0:00:55.733
przywrócenie ... odtworzenie lub uzupełnienie ... ukończenie

0:00:55.733,0:00:58.933
W tej książce to słowo znaczy bardzo specyficzną operację

0:00:58.933,0:01:01.667
przenoszenia czegoś z jednej strony równania

0:01:01.667,0:01:04.133
na drugą stronę równania.

0:01:04.133,0:01:07.000
Widzimy to słowo tutaj - nie znam wprawdzie arabskiego,

0:01:07.000,0:01:10.400
ale znam języki, które jak się wydaje zapożyczyły co nieco

0:01:10.400,0:01:13.267
od języka arabskiego, a może na odwrót.

0:01:13.267,0:01:18.800
Znam na tyle urdu i hindi, aby zrozumieć dobry indyjski film.

0:01:18.800,0:01:20.533
Al Kitab... "Kitab" oznacza książka "

0:01:20.533,0:01:22.333
a więc ta część to "książka"

0:01:22.333,0:01:28.800
Al-muhktasar jak sądzę oznacza "compendious" - zwięzły, nie znam słowa

0:01:28.800,0:01:30.533
"compendious" ale myślę, że to musi być to słowo.

0:01:30.533,0:01:35.400
Teraz fi hisab, "hisab" oznacza "obliczenie" w urdu, czyli to słowo znaczy "obliczenia".

0:01:35.400,0:01:40.400
Al-gabr - to jest to słynne słowo, od którego początek wzięła "algebra".

0:01:40.400,0:01:41.667
Właśnie tutaj pojawiło się w tym kontekście po raz pierwszy ,

0:01:41.667,0:01:43.533
więc oznacza "ukończenie", "uzupełnienie", "odtworzenie".

0:01:43.533,0:01:47.133
Można to rozumieć jako jako odtworzenie... uzupełnienie.

0:01:47.133,0:01:50.333
I dalej jest jeszcze wa'l-muqabala

0:01:50.333,0:01:52.467
to oznacza tyle co "równoważenie",

0:01:52.467,0:01:55.631
uzupełnienie i równoważenie.

0:01:55.631,0:01:57.133
Tak więc, jeśli chcemy przetłumaczyć ten tytuł

0:01:57.133,0:01:58.733
zdaje sobie sprawę, że ten film nie jest o tłumaczeniu,

0:01:58.733,0:02:02.554
z języka arabskiego. ale ta książka.. .

0:02:02.554,0:02:09.129
Wydaje mi się, że tytuł oznacza "zwięzła książka o obliczeniach poprzez

0:02:09.175,0:02:12.533
uzupełnianie i równoważenie ", w wolnym tłumaczeniu.

0:02:12.533,0:02:16.231
Stąd właśnie wzięło się słowo "algebra" i to

0:02:16.231,0:02:18.933
jest bardzo ważna książka. Nie dlatego

0:02:18.933,0:02:21.467
że użyto w niej po raz pierwszy terminu "algebra".

0:02:21.467,0:02:25.000
Dlatego że dla wielu ta książka była odkryciem

0:02:25.000,0:02:32.000
idei nowoczesnej algebry -

0:02:32.000,0:02:34.533
porównywania prawej i lewej strony równania,

0:02:34.533,0:02:36.533
oraz zwrócenia uwagi na abstrakcyjny problem matematyczny,

0:02:36.533,0:02:37.933
a nie na jego szczególne przypadki, które pojawiają się

0:02:37.933,0:02:39.000
tu i ówdzie.

0:02:39.000,0:02:42.800
Jednak Al-Chuwarizmi nie był pierwszym człowiekiem

0:02:42.800,0:02:44.800
i żeby uzyskać wgląd w okoliczności powstania algebry,

0:02:44.800,0:02:46.800
Al-Chuwarizmi mieszkał w Bagdadzie

0:02:46.800,0:02:49.200
i ta część świata odgrywała ważną rolę

0:02:49.200,0:02:50.667
w historii algebry.

0:02:50.667,0:02:53.133
Żył w Bagdadzie w 8

0:02:53.133,0:02:56.800
lub 9 wieku naszej ery. Narysuje tutaj oś czasu

0:02:56.800,0:02:58.000
tak, że będziemy mogli to sobie unaocznić.

0:02:58.000,0:03:02.333
To jest nasza oś czasu.

0:03:02.333,0:03:05.133
Niezależnie od tego, czy jesteś osobą wierzącą, czy nie

0:03:05.133,0:03:08.067
nasze współczesna rachuba czasu opiera się na

0:03:08.067,0:03:09.133
dacie narodzin Jezusa.

0:03:09.133,0:03:12.000
To było w tym momencie, tutaj.

0:03:12.000,0:03:13.667
Narysujemy krzyżyk w tym miejscu

0:03:13.667,0:03:15.800
na oznaczenie tego momentu w naszej historii. Jeśli nie jesteśmy religijni,

0:03:15.800,0:03:19.200
mówimy "nasza era" "przed naszą erą".

0:03:19.200,0:03:20.200
Jeśli jesteśmy wierzący,

0:03:20.200,0:03:21.333
mówimy A.D.

0:03:21.333,0:03:22.533
co oznacza "roku Pańskiego"

0:03:22.533,0:03:25.333
"Anno Domini".

0:03:25.333,0:03:27.133
"roku Pańskiego", a

0:03:27.133,0:03:29.333
w kontekście religijnym

0:03:29.333,0:03:30.933
zamiast „przed naszą erą"

0:03:30.933,0:03:33.000
mówimy "Przed Chrystusem", B.C.

0:03:33.000,0:03:36.133
ale tak czy inaczej, to jest 1000 lat

0:03:36.133,0:03:37.533
naszej ery,

0:03:37.533,0:03:39.667
to jest 2000 lat naszej ery,

0:03:39.667,0:03:42.067
a my teraz jesteśmy mniej więcej,

0:03:42.067,0:03:42.800
kiedy nagrywam ten film,

0:03:42.800,0:03:44.800
jestem tu, trochę na prawo.

0:03:44.800,0:03:48.733
Następnie... to jest 1000 lat przed naszą erą,

0:03:48.733,0:03:52.733
i to jest 2000 lat przed naszą erą.

0:03:52.733,0:03:55.000
Pierwsze ślady, zapominając o tym, co było wcześniej,

0:03:55.000,0:03:56.733
to, co naprawdę znaleźliśmy, prowadząc wykopaliska,

0:03:56.733,0:03:58.333
choć być może moglibyśmy kopiąc głębiej

0:03:58.333,0:03:59.467
znaleźć jeszcze inne, wcześniejsze dowody

0:03:59.467,0:04:00.800
pochodzące od wcześniejszych cywilizacji

0:04:00.800,0:04:01.733
i innych ludów

0:04:01.733,0:04:05.133
które także napotkały na swojej drodze różne idee związane z nowoczesną algebrą,

0:04:05.133,0:04:07.000
ale pierwsze znane nam świadectwa o ludziach,

0:04:07.000,0:04:09.533
którzy na serio zajmowali się ideami leżącymi u podstaw

0:04:09.533,0:04:12.200
nowoczesnej algebry, pochodzą ze starożytnej Babilonii.

0:04:12.200,0:04:15.533
Około 2000 lat przed naszą erą,

0:04:15.533,0:04:21.964
przed Chrystusem, w tym miejscu na osi czasu.

0:04:21.964,0:04:23.636
Obliczenia, zanotowane na kamiennych tabliczkach

0:04:23.636,0:04:24.867
wyglądają na to, że ich autorzy zajmowali się

0:04:24.867,0:04:26.667
pewnymi ideami znanymi ze współczesnej algebry.

0:04:26.667,0:04:28.000
Nie używali tych samych symboli, co my teraz,

0:04:28.000,0:04:31.133
liczby reprezentowali w zupełnie inny sposób,

0:04:31.133,0:04:33.200
ale to, czym się zajmowali, to była algebra!

0:04:33.200,0:04:35.800
To wszystko działo się w tej samej części świata,

0:04:35.800,0:04:38.733
Babilonia leży tutaj,

0:04:38.733,0:04:42.400
Babilonia zachowała fragmenty tradycji i wiedzy Sumerów.

0:04:42.400,0:04:45.400
Ten cały region nazywany był Mezopotamią,

0:04:45.400,0:04:47.800
-- z greckiego "pomiędzy dwoma rzekami" --, Tygrysem i Eufratem.

0:04:47.800,0:04:49.733
Stąd pochodzą pierwsze ślady osób,

0:04:49.733,0:04:54.533
o których wiemy, że zaczęli studiować to, co dzisiaj nazywamy algebrą.

0:04:54.533,0:04:56.200
A teraz przenosimy się błyskawicznie do przodu w czasie.

0:04:56.200,0:05:00.400
Jestem pewien, że historycy nie znają wszystkich

0:05:00.400,0:05:03.800
okoliczności, w których dochodziło do korzystania z algebry.

0:05:03.800,0:05:08.267
Ale znaczący wkład do rozwoju algebry

0:05:08.267,0:05:11.533
pojawił się tutaj, w Babilonii, 2000 lat przed naszą erą.

0:05:11.533,0:05:15.200
A teraz jeśli szybko przesuniemy się do około 200-300 AD,

0:05:15.200,0:05:16.667
to będzie tutaj,

0:05:16.667,0:05:18.200
napotkamy pewnego Greka, który żył

0:05:18.200,0:05:20.400
w Aleksandrii, to będzie...

0:05:20.400,0:05:22.000
Grecja jest tutaj, ale on mieszkał

0:05:22.000,0:05:24.600
Aleksandrii, która w tym czasie była częścią

0:05:24.600,0:05:28.000
Imperium Rzymskiego. Aleksandria jest w tym miejscu.

0:05:28.000,0:05:29.800
Ten grecki dżentelmen nazywał się

0:05:29.800,0:05:32.733
Diofantos lub Diahphantus, dokładnie nie wiem

0:05:32.733,0:05:33.467
jak to się poprawnie wymawia.

0:05:33.467,0:05:36.867
Dio... Diofantos.

0:05:36.867,0:05:38.867
Diofantos jest przez niektórych uważany za

0:05:38.867,0:05:41.800
ojca algebry. Możemy się spierać, czy był nim

0:05:41.800,0:05:44.667
Diofantos lub może Al-Chuwarizmi,

0:05:44.667,0:05:46.667
Al-Chuwarizmi, który jako pierwszy zrozumiał

0:05:46.667,0:05:48.533
i wprowadził metody rozwiązywania równań, oparte na równoważeniu obu stron równania,

0:05:48.533,0:05:50.667
i rozważał, abstrakcyjne, czysto matematyczne zagadnienia,

0:05:50.667,0:05:52.733
podczas gdy Diofantos bardziej koncentrował się na

0:05:52.733,0:05:54.467
poszczególnych problemach. Obydwaj

0:05:54.467,0:05:57.733
rozwinęli to, co zrozumieli Babilończycy,

0:05:57.733,0:05:59.538
obaj na swój własny sposób,

0:05:59.538,0:06:00.610
ale nie kopiowali tego, co już

0:06:00.625,0:06:02.000
już zrozumieli Babilończycy.

0:06:02.000,0:06:03.733
Obaj mieli swój własny wkład

0:06:03.733,0:06:07.067
do tego, co dzisiaj nazywamy "Algebrą"

0:06:07.067,0:06:08.733
Zachodni historycy

0:06:08.733,0:06:11.667
uważają raczej Diofantos za ojca Algebry

0:06:11.667,0:06:14.267
ale inni uważają, że to Al-Chuwarizmi

0:06:14.267,0:06:17.000
powinien być uznany za ojca Algebry.

0:06:17.000,0:06:18.933
Ponieważ on także wniósł znaczący wkład.

0:06:18.933,0:06:21.333
Przejdźmy teraz do około 600 AD.

0:06:21.333,0:06:22.933
Przejdźmy teraz do około 600 AD.

0:06:22.933,0:06:26.067
Innym sławnym matematykiem w historii

0:06:26.067,0:06:29.800
Algebry był Brahma Gupta w Indiach.

0:06:29.800,0:06:32.667
Brahma Gupta... W Indiach.

0:06:32.667,0:06:35.333
Tak więc....niestety, nie wiem w jakiej części

0:06:35.333,0:06:37.067
Indii żył, powinienem to znaleźć,

0:06:37.067,0:06:38.800
mam nadzieję, że było to mniej więcej... mniej więcej w tej

0:06:38.800,0:06:40.000
części świata.

0:06:40.000,0:06:42.733
I on także miał istotny wkład.

0:06:42.733,0:06:46.400
A następnie mamy Al-Chuwarizmiego, który

0:06:46.400,0:06:48.667
żył w tym czasie, tutaj.

0:06:48.667,0:06:51.333
Al-Chuwarizmi

0:06:51.333,0:06:53.867
i to jemu przyznajemy zasługę

0:06:53.867,0:06:56.867
wprowadzenia określenia "algebra", które pochodzi

0:06:56.867,0:06:58.467
od arabskiego słowa "odtworzenie '

0:06:58.467,0:06:59.933
Niektórzy uważają że nie należy mu się tytuł

0:06:59.933,0:07:02.533
ojciec algebry, chociaż niektórzy mówią, że jest on ojcem algebry,

0:07:02.533,0:07:06.200
jest on jednym z Ojców Algebry, ponieważ

0:07:06.200,0:07:09.733
był pierwszym, który myślał o Algebrze w sposób abstrakcyjny,

0:07:09.733,0:07:11.533
niezależny of konkretnych zastosowań,

0:07:11.533,0:07:13.667
myślał podobnie jak współcześni matematycy

0:07:13.667,9:59:59.000
analizują podobne problemy.