1
00:00:01,395 --> 00:00:03,954
Op een dag zal het heelal sterven.

2
00:00:03,979 --> 00:00:08,937
Waarom en hoe? En zal het heelal
voor altijd dood blijven?

3
00:00:08,962 --> 00:00:10,918
En hoe weten we dat?

4
00:00:10,943 --> 00:00:13,775
Allereerst dijt het heelal uit.

5
00:00:13,799 --> 00:00:17,411
De snelheid waarmee dit gebeurt
neemt steeds toe.

6
00:00:17,436 --> 00:00:20,093
De oorzaak: donkere energie.

7
00:00:20,118 --> 00:00:25,465
Het is een raar fenomeen dat het heelal
doordringt, volgens wetenschappers.

8
00:00:25,490 --> 00:00:29,013
Tot 1998 dachten we dat het heelal
zou moeten werken

9
00:00:29,037 --> 00:00:31,481
zoals een bal die je in de lucht gooit.

10
00:00:31,506 --> 00:00:35,174
De bal gaat omhoog, maar komt
uiteindelijk weer naar beneden.

11
00:00:35,199 --> 00:00:39,264
Maar de uitzetting
van het heelal versnelt.

12
00:00:39,289 --> 00:00:44,895
Dat is als een bal die je opgooit
en steeds sneller wegvliegt.

13
00:00:44,920 --> 00:00:47,763
Waar komt deze versnelling vandaan?

14
00:00:47,787 --> 00:00:52,056
Dat weten we niet, maar
we noemen het 'donkere energie'.

15
00:00:52,081 --> 00:00:56,235
Einstein dacht erover na
en vond dat het stom was.

16
00:00:56,260 --> 00:01:00,491
Nu nemen astrofysici aan
dat het mogelijk is.

17
00:01:00,515 --> 00:01:03,188
Het probleem is dat dit allemaal
zeer theoretisch is

18
00:01:03,212 --> 00:01:06,790
en we weten niet wat de eigenschappen
van donkere energie zijn.

19
00:01:06,815 --> 00:01:10,667
Er zijn verschillende theorieën
die ons naar 3 scenario's leiden

20
00:01:10,691 --> 00:01:12,978
naar het einde van het heelal.

21
00:01:19,614 --> 00:01:21,981
1: Big Rip (grote scheur)

22
00:01:22,140 --> 00:01:25,466
Sinds het ontstaan, zet het heelal uit.

23
00:01:25,466 --> 00:01:29,528
Om onbekende redenen ontstonden
overal gelijkmatige nieuwe ruimtes.

24
00:01:29,553 --> 00:01:33,510
Ruimte tussen sterrenstelsels neemt toe,
dus ze verwijderen zich van elkaar.

25
00:01:33,510 --> 00:01:36,568
De ruimte in sterrenstelsels
neemt ook toe,

26
00:01:36,592 --> 00:01:39,977
maar daar is de zwaartekracht
sterk genoeg om ze samen te houden.

27
00:01:40,002 --> 00:01:43,744
Bij Big Rip neemt
de snelheid van uitdijen toe,

28
00:01:43,768 --> 00:01:45,863
totdat de ruimte zo snel uitzet

29
00:01:45,887 --> 00:01:49,045
dat de zwaartekracht het
niet meer kan compenseren.

30
00:01:49,070 --> 00:01:51,652
Het resultaat is een grote scheur.

31
00:01:51,677 --> 00:01:55,223
Eerst worden grote structuren
zoals sterrenstelsels uit elkaar gerukt,

32
00:01:55,247 --> 00:01:59,040
omdat de ruimte tussen afzonderlijke
objecten zeer snel toeneemt.

33
00:01:59,065 --> 00:02:03,495
Dan sterven grote lichamen
zoals zwarte gaten, sterren en planeten.

34
00:02:03,520 --> 00:02:06,023
Hun zwaartekracht kan ze
niet samenhouden

35
00:02:06,048 --> 00:02:08,469
dus brokkelen ze af
tot hun losse onderdelen.

36
00:02:08,494 --> 00:02:12,769
Uiteindelijk zou de ruimte
sneller uitdijen dan de lichtsnelheid.

37
00:02:12,794 --> 00:02:16,365
Atomen zouden aangetast
en ontbonden worden.

38
00:02:16,390 --> 00:02:20,333
Wanneer de ruimte zo snel uitzet,
kan geen enkel deeltje in het heelal

39
00:02:20,357 --> 00:02:23,211
nog contact maken met een ander deeltje.

40
00:02:23,268 --> 00:02:26,822
Het heelal zou oplossen
in ontelbare losse deeltjes

41
00:02:26,846 --> 00:02:32,162
die niets anders kunnen raken
in een vreemd tijdloos heelal.

42
00:02:32,558 --> 00:02:36,266
Hmm, en jij voelde je al eenzaam..

43
00:02:37,186 --> 00:02:43,365
2: Heat Death of Big Freeze.
Het verschil tussen Big Rip

44
00:02:43,390 --> 00:02:46,990
en Heat Death, is dat 
bij de laatste de materie intact blijft

45
00:02:47,014 --> 00:02:51,732
en omgezet wordt in straling,
over een enorm lange, maar eindige tijd,

46
00:02:51,757 --> 00:02:54,215
terwijl het heelal eeuwig blijft uitdijen.

47
00:02:54,240 --> 00:02:57,999
Hoe werkt dit?
Laten we het hebben over entropie.

48
00:02:58,024 --> 00:03:01,321
Elk systeem neigt naar de toestand
van hoogste entropie,

49
00:03:01,345 --> 00:03:04,027
zoals bij een latte macchiato.

50
00:03:04,052 --> 00:03:08,271
Oorspronkelijk zijn er meerdere lagen,
maar na verloop van tijd koelen ze af

51
00:03:08,295 --> 00:03:10,747
en vormen één uniforme massa.

52
00:03:10,771 --> 00:03:13,674
Dit geldt ook voor het heelal.

53
00:03:13,699 --> 00:03:16,372
Terwijl het heelal steeds groter wordt,

54
00:03:16,396 --> 00:03:19,476
takelt materie langzaam af
en verspreidt zich.

55
00:03:19,501 --> 00:03:23,108
Op een zeker moment, na heel
wat generaties van sterren,

56
00:03:23,132 --> 00:03:27,234
zullen alle gaswolken waaruit
sterren ontstaan, uitgeput zijn

57
00:03:27,258 --> 00:03:30,317
en wordt het heelal donker.

58
00:03:30,342 --> 00:03:32,694
De resterende zonnen zullen sterven,

59
00:03:32,718 --> 00:03:37,819
zwarte gaten zullen na biljoenen jaren
afsterven en verdampen

60
00:03:37,843 --> 00:03:41,184
volgens de Hawkingstraling.

61
00:03:41,424 --> 00:03:47,692
Na dit proces blijft een verdund gas
van fotonen en lichtdeeltjes over,

62
00:03:47,716 --> 00:03:50,683
totdat dit ook afsterft.

63
00:03:50,708 --> 00:03:54,270
Nu stopt alle activiteit in het heelal.

64
00:03:54,294 --> 00:03:59,772
Entropie heeft zijn maximum bereikt
en het heelal is voor altijd dood.

65
00:04:00,030 --> 00:04:04,917
Tenzij na een enorm lange tijd,
en dit is theoretisch mogelijk,

66
00:04:04,941 --> 00:04:08,295
er een spontane afname
van entropie optreedt

67
00:04:08,319 --> 00:04:13,985
door het 'tunneleffect', wat uiteindelijk
leidt tot een nieuwe Big Bang.

68
00:04:14,575 --> 00:04:18,064
3: Big Crunch en Big Bounce.

69
00:04:18,144 --> 00:04:20,908
Dit is het vrolijkste scenario.

70
00:04:20,933 --> 00:04:24,468
Als er minder donkere energie is dan
we denken, of deze neemt langzaam af

71
00:04:24,493 --> 00:04:27,953
dan zal de zwaartekracht eens
de dominante kracht in het heelal zijn.

72
00:04:27,978 --> 00:04:29,578
Na enkele biljoenen jaren

73
00:04:29,602 --> 00:04:32,701
zal het uitdijen van het heelal
vertragen en stoppen.

74
00:04:32,726 --> 00:04:35,147
Daarna zal het omdraaien.

75
00:04:35,172 --> 00:04:37,051
Sterrenstelsels bewegen naar elkaar toe

76
00:04:37,075 --> 00:04:39,938
en smelten samen, omdat het heelal
steeds kleiner wordt.

77
00:04:39,963 --> 00:04:42,545
Een kleiner heelal betekent
ook een heter heelal,

78
00:04:42,569 --> 00:04:45,355
dus de temperatuur
neemt overal tegelijk toe.

79
00:04:45,380 --> 00:04:49,587
Honderdduizend jaar voor Big Crunch,
zou de achtergrondstraling warmer zijn

80
00:04:49,612 --> 00:04:51,549
dan het oppervlak
van de meeste sterren,

81
00:04:51,573 --> 00:04:54,419
en zouden van buitenaf gekookt worden.

82
00:04:54,444 --> 00:04:57,536
Minuten voor Big Crunch, zouden
atoomkernen uit elkaar gerukt worden

83
00:04:57,560 --> 00:05:00,720
voordat zwarte gaten alles verslinden.

84
00:05:00,745 --> 00:05:05,115
Uiteindelijk zouden alle zwarte gaten
samenkomen in een mega zwart gat

85
00:05:05,139 --> 00:05:07,914
dat alle massa van het heelal bevat.

86
00:05:07,938 --> 00:05:14,382
En vlak voor Big Crunch zou dit
het heelal verslinden, inclusief zichzelf.

87
00:05:14,407 --> 00:05:17,904
Big Bounce stelt dat dit vaker gebeurde,

88
00:05:17,928 --> 00:05:22,607
en het heelal een oneindige cyclus
van uitdijen en krimpen doormaakt.

89
00:05:22,632 --> 00:05:24,982
Zou dat niet mooi zijn?

90
00:05:25,007 --> 00:05:28,182
Wat zal er echt gebeuren met het heelal?

91
00:05:28,207 --> 00:05:31,383
Heat Death lijkt nu
het meest waarschijnlijk,

92
00:05:31,408 --> 00:05:35,311
Maar wij hopen dat die 'eeuwige dood'
verkeerd is.

93
00:05:35,336 --> 00:05:38,594
en het heelal 
telkens weer opnieuw start.

94
00:05:38,619 --> 00:05:40,770
We weten het niet zeker,

95
00:05:40,794 --> 00:05:45,260
dus laten we aannemen
dat de meest positieve theorie juist is.