0:00:01.395,0:00:03.954
Op een dag zal het heelal sterven.

0:00:03.979,0:00:08.937
Waarom en hoe? En zal het heelal[br]voor altijd dood blijven?

0:00:08.962,0:00:10.918
En hoe weten we dat?

0:00:10.943,0:00:13.775
Allereerst dijt het heelal uit.

0:00:13.799,0:00:17.411
De snelheid waarmee dit gebeurt[br]neemt steeds toe.

0:00:17.436,0:00:20.093
De oorzaak: donkere energie.

0:00:20.118,0:00:25.465
Het is een raar fenomeen dat het heelal[br]doordringt, volgens wetenschappers.

0:00:25.490,0:00:29.013
Tot 1998 dachten we dat het heelal[br]zou moeten werken

0:00:29.037,0:00:31.481
zoals een bal die je in de lucht gooit.

0:00:31.506,0:00:35.174
De bal gaat omhoog, maar komt[br]uiteindelijk weer naar beneden.

0:00:35.199,0:00:39.264
Maar de uitzetting[br]van het heelal versnelt.

0:00:39.289,0:00:44.895
Dat is als een bal die je opgooit[br]en steeds sneller wegvliegt.

0:00:44.920,0:00:47.763
Waar komt deze versnelling vandaan?

0:00:47.787,0:00:52.056
Dat weten we niet, maar[br]we noemen het 'donkere energie'.

0:00:52.081,0:00:56.235
Einstein dacht erover na[br]en vond dat het stom was.

0:00:56.260,0:01:00.491
Nu nemen astrofysici aan[br]dat het mogelijk is.

0:01:00.515,0:01:03.188
Het probleem is dat dit allemaal[br]zeer theoretisch is

0:01:03.212,0:01:06.790
en we weten niet wat de eigenschappen[br]van donkere energie zijn.

0:01:06.815,0:01:10.667
Er zijn verschillende theorieën[br]die ons naar 3 scenario's leiden

0:01:10.691,0:01:12.978
naar het einde van het heelal.

0:01:19.614,0:01:21.981
1: Big Rip (grote scheur)

0:01:22.140,0:01:25.466
Sinds het ontstaan, zet het heelal uit.

0:01:25.466,0:01:29.528
Om onbekende redenen ontstonden[br]overal gelijkmatige nieuwe ruimtes.

0:01:29.553,0:01:33.510
Ruimte tussen sterrenstelsels neemt toe,[br]dus ze verwijderen zich van elkaar.

0:01:33.510,0:01:36.568
De ruimte in sterrenstelsels[br]neemt ook toe,

0:01:36.592,0:01:39.977
maar daar is de zwaartekracht[br]sterk genoeg om ze samen te houden.

0:01:40.002,0:01:43.744
Bij Big Rip neemt[br]de snelheid van uitdijen toe,

0:01:43.768,0:01:45.863
totdat de ruimte zo snel uitzet

0:01:45.887,0:01:49.045
dat de zwaartekracht het[br]niet meer kan compenseren.

0:01:49.070,0:01:51.652
Het resultaat is een grote scheur.

0:01:51.677,0:01:55.223
Eerst worden grote structuren[br]zoals sterrenstelsels uit elkaar gerukt,

0:01:55.247,0:01:59.040
omdat de ruimte tussen afzonderlijke[br]objecten zeer snel toeneemt.

0:01:59.065,0:02:03.495
Dan sterven grote lichamen[br]zoals zwarte gaten, sterren en planeten.

0:02:03.520,0:02:06.023
Hun zwaartekracht kan ze[br]niet samenhouden

0:02:06.048,0:02:08.469
dus brokkelen ze af[br]tot hun losse onderdelen.

0:02:08.494,0:02:12.769
Uiteindelijk zou de ruimte[br]sneller uitdijen dan de lichtsnelheid.

0:02:12.794,0:02:16.365
Atomen zouden aangetast[br]en ontbonden worden.

0:02:16.390,0:02:20.333
Wanneer de ruimte zo snel uitzet,[br]kan geen enkel deeltje in het heelal

0:02:20.357,0:02:23.211
nog contact maken met een ander deeltje.

0:02:23.268,0:02:26.822
Het heelal zou oplossen[br]in ontelbare losse deeltjes

0:02:26.846,0:02:32.162
die niets anders kunnen raken[br]in een vreemd tijdloos heelal.

0:02:32.558,0:02:36.266
Hmm, en jij voelde je al eenzaam..

0:02:37.186,0:02:43.365
2: Heat Death of Big Freeze.[br]Het verschil tussen Big Rip

0:02:43.390,0:02:46.990
en Heat Death, is dat [br]bij de laatste de materie intact blijft

0:02:47.014,0:02:51.732
en omgezet wordt in straling,[br]over een enorm lange, maar eindige tijd,

0:02:51.757,0:02:54.215
terwijl het heelal eeuwig blijft uitdijen.

0:02:54.240,0:02:57.999
Hoe werkt dit?[br]Laten we het hebben over entropie.

0:02:58.024,0:03:01.321
Elk systeem neigt naar de toestand[br]van hoogste entropie,

0:03:01.345,0:03:04.027
zoals bij een latte macchiato.

0:03:04.052,0:03:08.271
Oorspronkelijk zijn er meerdere lagen,[br]maar na verloop van tijd koelen ze af

0:03:08.295,0:03:10.747
en vormen één uniforme massa.

0:03:10.771,0:03:13.674
Dit geldt ook voor het heelal.

0:03:13.699,0:03:16.372
Terwijl het heelal steeds groter wordt,

0:03:16.396,0:03:19.476
takelt materie langzaam af[br]en verspreidt zich.

0:03:19.501,0:03:23.108
Op een zeker moment, na heel[br]wat generaties van sterren,

0:03:23.132,0:03:27.234
zullen alle gaswolken waaruit[br]sterren ontstaan, uitgeput zijn

0:03:27.258,0:03:30.317
en wordt het heelal donker.

0:03:30.342,0:03:32.694
De resterende zonnen zullen sterven,

0:03:32.718,0:03:37.819
zwarte gaten zullen na biljoenen jaren[br]afsterven en verdampen

0:03:37.843,0:03:41.184
volgens de Hawkingstraling.

0:03:41.424,0:03:47.692
Na dit proces blijft een verdund gas[br]van fotonen en lichtdeeltjes over,

0:03:47.716,0:03:50.683
totdat dit ook afsterft.

0:03:50.708,0:03:54.270
Nu stopt alle activiteit in het heelal.

0:03:54.294,0:03:59.772
Entropie heeft zijn maximum bereikt[br]en het heelal is voor altijd dood.

0:04:00.030,0:04:04.917
Tenzij na een enorm lange tijd,[br]en dit is theoretisch mogelijk,

0:04:04.941,0:04:08.295
er een spontane afname[br]van entropie optreedt

0:04:08.319,0:04:13.985
door het 'tunneleffect', wat uiteindelijk[br]leidt tot een nieuwe Big Bang.

0:04:14.575,0:04:18.064
3: Big Crunch en Big Bounce.

0:04:18.144,0:04:20.908
Dit is het vrolijkste scenario.

0:04:20.933,0:04:24.468
Als er minder donkere energie is dan[br]we denken, of deze neemt langzaam af

0:04:24.493,0:04:27.953
dan zal de zwaartekracht eens[br]de dominante kracht in het heelal zijn.

0:04:27.978,0:04:29.578
Na enkele biljoenen jaren

0:04:29.602,0:04:32.701
zal het uitdijen van het heelal[br]vertragen en stoppen.

0:04:32.726,0:04:35.147
Daarna zal het omdraaien.

0:04:35.172,0:04:37.051
Sterrenstelsels bewegen naar elkaar toe

0:04:37.075,0:04:39.938
en smelten samen, omdat het heelal[br]steeds kleiner wordt.

0:04:39.963,0:04:42.545
Een kleiner heelal betekent[br]ook een heter heelal,

0:04:42.569,0:04:45.355
dus de temperatuur[br]neemt overal tegelijk toe.

0:04:45.380,0:04:49.587
Honderdduizend jaar voor Big Crunch,[br]zou de achtergrondstraling warmer zijn

0:04:49.612,0:04:51.549
dan het oppervlak[br]van de meeste sterren,

0:04:51.573,0:04:54.419
en zouden van buitenaf gekookt worden.

0:04:54.444,0:04:57.536
Minuten voor Big Crunch, zouden[br]atoomkernen uit elkaar gerukt worden

0:04:57.560,0:05:00.720
voordat zwarte gaten alles verslinden.

0:05:00.745,0:05:05.115
Uiteindelijk zouden alle zwarte gaten[br]samenkomen in een mega zwart gat

0:05:05.139,0:05:07.914
dat alle massa van het heelal bevat.

0:05:07.938,0:05:14.382
En vlak voor Big Crunch zou dit[br]het heelal verslinden, inclusief zichzelf.

0:05:14.407,0:05:17.904
Big Bounce stelt dat dit vaker gebeurde,

0:05:17.928,0:05:22.607
en het heelal een oneindige cyclus[br]van uitdijen en krimpen doormaakt.

0:05:22.632,0:05:24.982
Zou dat niet mooi zijn?

0:05:25.007,0:05:28.182
Wat zal er echt gebeuren met het heelal?

0:05:28.207,0:05:31.383
Heat Death lijkt nu[br]het meest waarschijnlijk,

0:05:31.408,0:05:35.311
Maar wij hopen dat die 'eeuwige dood'[br]verkeerd is.

0:05:35.336,0:05:38.594
en het heelal [br]telkens weer opnieuw start.

0:05:38.619,0:05:40.770
We weten het niet zeker,

0:05:40.794,0:05:45.260
dus laten we aannemen[br]dat de meest positieve theorie juist is.