WEBVTT

00:00:00.000 --> 00:00:03.000
Tôi chuyên làm các minh họa y học,

00:00:03.000 --> 00:00:06.000
và quan điểm của tôi hơi khác biệt một chút.

00:00:06.000 --> 00:00:08.000
Từ nhỏ, tôi đã chiêm ngưỡng

00:00:09.000 --> 00:00:13.000
các cách minh họa sự thật và cái đẹp trong mĩ thuật

00:00:13.000 --> 00:00:15.000
cũng như sự thật và cái đẹp trong khoa học.

00:00:15.000 --> 00:00:18.000
Và, dù sự thật hay cái đẹp, tự nó riêng lẻ, đã rất tuyệt vời rồi --

00:00:18.000 --> 00:00:21.000
hai điều này còn được những thứ vô cùng tuyệt vời theo đuổi --

00:00:21.000 --> 00:00:27.000
sự thật và cái đẹp, khi chúng là các hình mẫu hoàn mĩ từ góc độ khoa học

00:00:27.000 --> 00:00:32.000
và toán học, thì cũng như là cặp sinh đôi dính liền lý tưởng

00:00:32.000 --> 00:00:33.000
mà nhà khoa học nào cũng muốn hò hẹn.

00:00:35.000 --> 00:00:37.000
(Tiếng cười)

00:00:37.000 --> 00:00:42.000
Có cách minh họa sự thật như là những thứ đáng kính sợ

00:00:42.000 --> 00:00:44.000
nghĩa là chúng là thứ đáng để bạn tôn thờ.

00:00:45.000 --> 00:00:49.000
Chúng là những hình mẫu hoàn mĩ đầy sức mạnh. Ta không thể hạ thấp tầm quan trọng của chúng.

00:00:50.000 --> 00:00:52.000
Chúng độc đáo. Chúng hữu dụng --

00:00:52.000 --> 00:00:54.000
đôi khi, dù thông tin ban đầu không còn hữu dụng nữa, thì những minh họa ấy vẫn còn.

00:00:55.000 --> 00:00:57.000
Và thật ra bạn có thể lật giở những tấm hình đó bây giờ,

00:00:57.000 --> 00:01:00.000
vì tôi không muốn nhìn mặt tôi trên màn chiếu.

NOTE Paragraph

00:01:01.000 --> 00:01:03.000
Sự thật và cái đẹp thường là những thứ

00:01:03.000 --> 00:01:07.000
tối nghĩa với những người không làm khoa học.

00:01:08.000 --> 00:01:14.000
Chúng là những thứ miêu tả cái đẹp theo một cách

00:01:14.000 --> 00:01:19.000
mà bạn chỉ có thể cảm nhận được nếu bạn hiểu ngôn ngữ

00:01:19.000 --> 00:01:21.000
và cú pháp của người

00:01:21.000 --> 00:01:24.000
nghiên cứu đối tượng trong đó sự thật và cái đẹp được biểu hiện.

00:01:24.000 --> 00:01:27.000
Nếu bạn nhìn vào phương trình E = mc bình phương,

00:01:27.000 --> 00:01:30.000
nếu bạn nhìn vào hằng số vũ trụ,

00:01:30.000 --> 00:01:35.000
ở đây có một lý tưởng mà loài người hằng ấp ủ, đó là sự sống phức tạp chỉ phát triển

00:01:35.000 --> 00:01:38.000
từ những con số mô tả vũ trụ --

00:01:38.000 --> 00:01:41.000
đây là những điều thật là khó hiểu.

NOTE Paragraph

00:01:41.000 --> 00:01:42.000
Và điều mà tôi đã cố gắng làm

00:01:42.000 --> 00:01:44.000
từ khi tôi được đào tạo để trở thành nhà minh họa y học --

00:01:44.000 --> 00:01:47.000
từ khi tôi học đồ họa từ ba tôi,

00:01:47.000 --> 00:01:50.000
một nhà điêu khắc và người thày đồ họa của tôi --

00:01:51.000 --> 00:01:54.000
tôi đã muốn kiếm ra một cách giúp mọi người

00:01:55.000 --> 00:01:58.000
thấu cảm sự thật và cái đẹp trong khoa học sinh học

00:01:59.000 --> 00:02:02.000
bằng cách dùng hoạt họa, dùng tranh vẽ, bằng cách kể chuyện

00:02:03.000 --> 00:02:07.000
sao cho những thứ không phải lúc nào cũng rõ ràng với mọi người

00:02:07.000 --> 00:02:11.000
có thể được mang ra trình bày, có thể được dạy, và được hiểu.

NOTE Paragraph

00:02:11.000 --> 00:02:16.000
Học sinh ngày nay chìm đắm trong một môi trường

00:02:17.000 --> 00:02:22.000
trong đó các em học các môn học có sự thật và cái đẹp

00:02:22.000 --> 00:02:27.000
ẩn giấu trong đó, nhưng các môn ấy được dạy theo cách chia thành từng phần nhỏ

00:02:27.000 --> 00:02:32.000
kết cục là sự thật và cái đẹp

00:02:32.000 --> 00:02:33.000
không phải lúc nào cũng rõ ràng nữa.

00:02:33.000 --> 00:02:36.000
Điều này có thể ví von như cái công thức súp gà ngày xưa

00:02:36.000 --> 00:02:40.000
theo đó bạn đun sôi gà tới mức mất hết cả mùi vị.

00:02:41.000 --> 00:02:43.000
Ta không muốn làm điều đó với học sinh của chúng ta.

00:02:43.000 --> 00:02:47.000
Thế nên, ở đây ta có một cơ hội để thật sự mở cửa nền giáo dục.

NOTE Paragraph

00:02:47.000 --> 00:02:50.000
Và tôi nhận được một cú điện thoại từ Robert Lue ở Đại học Harvard,

00:02:50.000 --> 00:02:52.000
Khoa Sinh học Phân tử và Tế bào,

00:02:52.000 --> 00:02:55.000
vài năm trước. Anh ấy hỏi xem nhóm của tôi và tôi

00:02:56.000 --> 00:03:00.000
có hứng thú và thật sự muốn thay đổi

00:03:00.000 --> 00:03:03.000
cách giảng dạy y học và khoa học ở Harvard không.

00:03:03.000 --> 00:03:08.000
Thế là chúng tôi bắt đầu một dự án khám phá tế bào --

00:03:08.000 --> 00:03:11.000
khám phá sự thật và cái đẹp sẵn có

00:03:11.000 --> 00:03:13.000
trong sinh học phân tử và tế bào

00:03:13.000 --> 00:03:16.000
để học sinh có thể hiểu bức tranh toàn cảnh

00:03:16.000 --> 00:03:19.000
trên đó các em có thể ráp những thông tin đã được học.

00:03:19.000 --> 00:03:22.000
Các em có thể hình dung trong đầu hình ảnh tế bào

00:03:22.000 --> 00:03:29.000
như là một thành phố lớn, hối hả, vô cũng phức tạp

00:03:30.000 --> 00:03:32.000
đầy những máy tính siêu vi.

NOTE Paragraph

00:03:32.000 --> 00:03:35.000
Và những cỗ máy nhỏ xíu này thực sự là trung tâm của sự sống.

00:03:35.000 --> 00:03:36.000
Những cỗ máy nhỏ xíu này,

00:03:36.000 --> 00:03:39.000
cái mà những kĩ sư nanô trên khắp thế giới đều thèm muốn,

00:03:40.000 --> 00:03:47.000
là những thiết bị tự điều hành, có sức mạnh lớn, vô cùng chính xác

00:03:47.000 --> 00:03:50.000
được làm từ các chuỗi axit amin.

00:03:50.000 --> 00:03:54.000
Và những cỗ máy nhỏ xíu này cung cấp năng lượng cho tế bào di chuyển.

00:03:54.000 --> 00:03:59.000
Chúng cấp năng lượng cho tế bào phân chia. Chúng cấp năng lượng cho trái tim của chúng ta.

00:03:59.000 --> 00:04:00.000
Chúng cung cấp năng lượng cho trí não chúng ta.

NOTE Paragraph

00:04:01.000 --> 00:04:04.000
Và thế, điều chúng tôi muốn làm là tìm ra

00:04:05.000 --> 00:04:07.000
làm sao để biến câu chuyện này thành một đồ họa

00:04:08.000 --> 00:04:11.000
trọng yếu cho BioVisions của Harvard,

00:04:12.000 --> 00:04:16.000
đây là một trang web của Harvard

00:04:16.000 --> 00:04:18.000
dành cho các sinh viên khoa sinh học phân tử và tế bào của trường

00:04:18.000 --> 00:04:22.000
để -- bên cạnh các thông tin trên chữ

00:04:23.000 --> 00:04:24.000
bên cạnh tất cả những thứ quá là mô phạm --

00:04:25.000 --> 00:04:27.000
sẽ ghép mọi thứ lại bằng hình ảnh, để cho các em sinh viên

00:04:28.000 --> 00:04:32.000
khắc vào tâm trí hình ảnh một tế bào thật ra là cái gì

00:04:32.000 --> 00:04:36.000
với tất cả sự thật và cái đẹp trong đó, và có thể học

00:04:36.000 --> 00:04:40.000
với hình ảnh này trong đầu, để cho trí tưởng tượng của các em được thắp sáng,

00:04:40.000 --> 00:04:42.000
để niềm đam mê của các em được thắp sáng

00:04:43.000 --> 00:04:44.000
và để các em có thể đi tiếp từ đó

00:04:45.000 --> 00:04:49.000
và dùng những hình ảnh trong đầu này để tạo ra những phát minh mới

00:04:49.000 --> 00:04:52.000
và có thể tìm ra thật ra sự sống vận hành như thế nào.

NOTE Paragraph

00:04:52.000 --> 00:04:58.000
Thế là chúng tôi bắt đầu bằng cách xem các phân tử này ghép lại với nhau như thế nào

00:04:59.000 --> 00:05:04.000
Chúng tôi làm việc theo một chủ đề, ấy là, anh có các đại thực bào

00:05:05.000 --> 00:05:06.000
đang đi theo mao mạch,

00:05:07.000 --> 00:05:09.000
chúng chạm vào bề mặt của thành mạch

00:05:10.000 --> 00:05:12.000
và thu thập thông tin từ tế bào

00:05:12.000 --> 00:05:16.000
trên thành mao mạch, và chúng được cấp thông tin là

00:05:16.000 --> 00:05:19.000
có một sự viêm loét ở đâu đó ngoại bào,

00:05:19.000 --> 00:05:21.000
mà các đại thực bào không thể tự thấy hay cảm nhận.

00:05:21.000 --> 00:05:24.000
Nhưng chúng nhận được thông tin khiến chúng dừng lại,

00:05:24.000 --> 00:05:28.000
khiến chúng tự biết phải tạo ra

00:05:28.000 --> 00:05:32.000
tất cả những thành phần khác nhau cần để thay đổi hình dạng,

00:05:33.000 --> 00:05:37.000
và cố gắng ra khỏi mao mạch để xem cái gì đã xảy ra.

NOTE Paragraph

00:05:38.000 --> 00:05:40.000
Thế là các động cơ phân tử này -- chúng tôi phải làm việc

00:05:40.000 --> 00:05:45.000
với các nhà khoa học Harvard và mẫu của ngân hàng dữ liệu

00:05:46.000 --> 00:05:49.000
về những phân tử vô cũng chính xác

00:05:49.000 --> 00:05:52.000
và tìm ra chính di chuyển thế nào, và tim ra chúng làm những gì.

00:05:53.000 --> 00:05:55.000
Và tìm ra làm thế nào để thể hiện một cách

00:05:55.000 --> 00:06:00.000
trung thực những gì đang xảy ra

00:06:01.000 --> 00:06:06.000
nhưng không trung thực đến mức những chi tiết nhỏ đầy chặt tế bào

00:06:06.000 --> 00:06:09.000
cản trở viễn cảnh chung.

NOTE Paragraph

00:06:09.000 --> 00:06:13.000
Và thế là, tôi sắp cho các bạn xem

00:06:13.000 --> 00:06:16.000
một phiên bản của Reader's Digest về phần đầu của bộ phim

00:06:16.000 --> 00:06:19.000
mà chúng tôi đã thực hiện. Dự án vẫn đang tiếp tục

00:06:19.000 --> 00:06:21.000
và sẽ kéo dài bốn hay năm năm nữa.

00:06:22.000 --> 00:06:24.000
Và tôi mong các bạn hãy xem cái này

00:06:24.000 --> 00:06:28.000
mà thấy cách tế bào sản xuất --

00:06:28.000 --> 00:06:31.000
những máy di chuyển bé nhỏ này, chúng gọi là thế năng --

00:06:32.000 --> 00:06:33.000
lấy những tải hàng khổng lồ

00:06:34.000 --> 00:06:36.000
thách thức một chú kiến có kích thước tương đương.

00:06:37.000 --> 00:06:40.000
Ta hãy chạy phim nào!

NOTE Paragraph

00:06:41.000 --> 00:06:44.000
Nhưng những cỗ máy bé nhỏ cung cấp năng lượng nội bào này

00:06:44.000 --> 00:06:48.000
thật sự rất đáng kinh ngạc, và chúng thật sự là nguồn cội của sự sống

00:06:48.000 --> 00:06:52.000
bởi vì tất cả các cỗ máy này tương tác với nhau.

00:06:53.000 --> 00:06:54.000
Chúng chuyển thông tin cho nhau.

00:06:55.000 --> 00:06:57.000
Chúng khiến những việc khác nhau xảy ra trong tế bào.

00:06:58.000 --> 00:07:01.000
Và cuối cùng thì tế bào sẽ sản xuất nhưng phần cần thiết

00:07:01.000 --> 00:07:03.000
khi cần, từ các dữ liệu

00:07:03.000 --> 00:07:07.000
mang từ nhân tế bào ra, bằng các phân tử đọc mã gen.

00:07:08.000 --> 00:07:12.000
Chẳng có sự sống nào, từ nhỏ nhất tới mọi người ở đây,

00:07:13.000 --> 00:07:15.000
có thể tồn tại mà không có những cỗ máy bé xíu này.

00:07:16.000 --> 00:07:19.000
Mà trên thực tế, nếu không có những cỗ máy này,

00:07:20.000 --> 00:07:22.000
thì khán phòng này, anh Chris ạ, sẽ thưa thớt lắm đây.

00:07:22.000 --> 00:07:26.000
(Tiếng cười)

00:07:26.000 --> 00:07:38.000
(Nhạc)

NOTE Paragraph

00:07:38.000 --> 00:07:40.000
Đây là anh chàng chuyển phát FedEx của tế bào.

00:07:42.000 --> 00:07:43.000
Anh chàng bé nhỏ này gọi là kinesin,

00:07:44.000 --> 00:07:48.000
và anh ta kéo một bao đầy prô-tê-in mới được sản xuất

00:07:48.000 --> 00:07:50.000
tới nơi cần tới trong tế bào --

00:07:50.000 --> 00:07:53.000
dù là tới một màng nào đó, hay là tới bào quan,

00:07:53.000 --> 00:07:55.000
dù là để xây cái gì đó hay sửa cái gì đó.

00:07:55.000 --> 00:07:59.000
Và mỗi chúng ta có khoảng 100,000 những thứ này

00:07:59.000 --> 00:08:00.000
đang chạy vòng quanh, ngay lúc này,

00:08:01.000 --> 00:08:04.000
ở mỗi trong cả triệu triệu tế bào của ta.

00:08:04.000 --> 00:08:06.000
Thế nên, dù bạn cảm thấy lười biếng tới đâu đi chăng nữa,

00:08:07.000 --> 00:08:09.000
thực ra, cơ bản mà nói, cũng không phải là bạn đang không làm gì đâu.

00:08:09.000 --> 00:08:13.000
(Tiếng cười)

NOTE Paragraph

00:08:13.000 --> 00:08:15.000
Thế nên điều tôi muốn các bạn làm khi về nhà

00:08:15.000 --> 00:08:18.000
là nghĩ về điều này, và nghĩ về các tế bào của ta có sức mạnh biết bao.

00:08:19.000 --> 00:08:20.000
Và nghĩ về một số thứ

00:08:20.000 --> 00:08:24.000
mà chúng ta đang khám phá ra về cơ học tế bào.

00:08:24.000 --> 00:08:27.000
Khi mà ta đã hiểu thấu tất cả những thứ đang xảy ra rồi --

00:08:27.000 --> 00:08:30.000
và, tin tôi đi, chúng ta chỉ biết gần một phần trăm cái gì đang xảy ra thôi --

00:08:31.000 --> 00:08:32.000
khi mà ta đã tìm ra cái gì đang xảy ra rồi,

00:08:32.000 --> 00:08:35.000
chúng ta thật sự sẽ có khả năng điều khiển

00:08:35.000 --> 00:08:37.000
việc ta nên làm với sức khỏe của ta,

00:08:37.000 --> 00:08:40.000
việc ta làm gì với các thế hệ sau này,

00:08:40.000 --> 00:08:41.000
và việc chúng ta sống lâu tới bao nhiêu tuổi.

00:08:42.000 --> 00:08:44.000
Và hi vọng là chúng ta sẽ có thể dùng điều này

00:08:44.000 --> 00:08:47.000
để khám phá nhiều sự thật hơn, và nhiều cái đẹp hơn.

00:08:47.000 --> 00:09:01.000
(Nhạc)

NOTE Paragraph

00:09:01.000 --> 00:09:05.000
Nhưng đáng kinh ngạc thật đấy, làm sao những cỗ máy bé xíu này

00:09:06.000 --> 00:09:11.000
biết được tế bào cần gì, để chúng thực thi mệnh lệnh.

00:09:11.000 --> 00:09:15.000
Chúng làm việc cùng nhau. Chúng khiến tế bào làm việc cần làm.

00:09:15.000 --> 00:09:21.000
Và việc chúng làm việc với nhau giúp cơ thể ta --

00:09:21.000 --> 00:09:25.000
những thực thể khổng lồ mà chúng sẽ không bao giờ thấy -- hoạt động đúng guồng.

00:09:26.000 --> 00:09:27.000
Hãy thưởng thức phần còn lại của chương trình. Xin cám ơn.

00:09:27.000 --> 00:09:29.000
(Vỗ tay)