WEBVTT

00:00:06.519 --> 00:00:09.628
Từ thời Homer,

00:00:09.628 --> 00:00:14.578
truyện cổ kể về những chiến binh dũng mãnh
đã vượt khỏi Địa Trung Hải,

00:00:14.578 --> 00:00:18.669
gieo rắc nỗi sợ hãi tới 
những đế quốc hùng mạnh nhất thời xa xưa.

00:00:18.669 --> 00:00:22.380
Chiến tích của họ được thuật lại 
qua lời kể của nhiều nhà sử thi.

00:00:22.380 --> 00:00:25.269
Họ chiến đấu trong trận chiến
thành Troy huyền thoại

00:00:25.269 --> 00:00:27.519
và đội quân hùng hậu của họ
đã xâm lược Athen.

00:00:27.519 --> 00:00:30.650
Jason và nhóm Argonauts 
khi vượt qua eo biển của người Amazon

00:00:30.650 --> 00:00:33.118
phải chật vật tránh 
những mũi tên chết chóc.

00:00:33.118 --> 00:00:34.750
Những chiến binh thiện chiến này

00:00:34.750 --> 00:00:37.750
đã đối đầu với những anh hùng 
mạnh nhất trong thần thoại:

00:00:37.750 --> 00:00:38.581
Hercules,

00:00:38.581 --> 00:00:39.761
Theseus,

00:00:39.761 --> 00:00:41.321
và Achilles.

NOTE Paragraph

00:00:41.321 --> 00:00:45.251
Và tất cả chiến binh đều là phụ nữ.

NOTE Paragraph

00:00:45.251 --> 00:00:47.859
Những chiến binh thiện chiến Amazon,


00:00:47.859 --> 00:00:51.019
"bình đẳng với đàn ông" 
về lòng can đảm và tài năng,

00:00:51.019 --> 00:00:54.111
rất nổi tiếng trong thần thoại Hy Lạp.

00:00:54.111 --> 00:00:56.461
Trận chiến của người Amazon
được khắc họa

00:00:56.461 --> 00:00:59.221
trên đền Parthenon 
tại thành Acropolis của người Athen,

00:00:59.221 --> 00:01:03.362
tranh họa và tượng người Amazon
tô điểm cho đền đài và nơi công cộng.

00:01:03.362 --> 00:01:05.671
Các bé gái 
chơi với búp bê Amazon,

00:01:05.671 --> 00:01:09.812
và hình người Amazon được ưa chuộng
trong trang trí bình hoa tại Hy Lạp.

00:01:09.812 --> 00:01:12.141
Trong văn học và nghệ thuật Hy Lạp,

00:01:12.141 --> 00:01:15.231
họ được miêu tả là 
táo bạo và đầy khát khao,

00:01:15.231 --> 00:01:17.635
đồng thời cũng
đầy kinh hãi và chết chóc,

00:01:17.635 --> 00:01:21.342
và đã phải chịu số phận bi thảm
dưới tay những anh hùng Hy Lạp.

NOTE Paragraph

00:01:21.342 --> 00:01:25.211
Liệu người Amazon chỉ đợn thuần 
là hình tượng thần thoại hay còn hơn thế?

NOTE Paragraph

00:01:25.211 --> 00:01:28.027
Từ lâu, họ đã bị cho là 
sản phẩm của trí tưởng tượng,

00:01:28.027 --> 00:01:30.092
như Khổng lồ một mắt và Nhân Ngưu.

00:01:30.092 --> 00:01:33.323
Nhưng điều gây tò mò là,
trong những câu chuyện từ Ai Cập cổ đại,

00:01:33.323 --> 00:01:34.324
Ba Tư,

00:01:34.324 --> 00:01:35.397
Trung Đông,

00:01:35.397 --> 00:01:36.463
Trung Á,

00:01:36.463 --> 00:01:37.422
Ấn Độ,

00:01:37.422 --> 00:01:38.242
và Trung Quốc

00:01:38.242 --> 00:01:41.403
đều khắc họa hình tượng 
nữ chiến binh giống với người Amazon.

00:01:41.403 --> 00:01:46.883
Và người Amazon cũng được miêu tả 
không chỉ trong thần thoại mà cả sử sách,

00:01:46.883 --> 00:01:52.024
Những nhà văn như Herodotus, Plato, 
và Strabo đều tin vào sự tồn tại của họ.

NOTE Paragraph

00:01:52.024 --> 00:01:56.379
Vậy những nữ chiến binh được mệnh danh
là người Amazon thật ra là ai?

NOTE Paragraph

00:01:56.379 --> 00:02:00.507
Các nhà sử học cho rằng quê nhà 
của người Amazon ở Scythia,

00:02:00.507 --> 00:02:02.718
vùng lãnh thổ rộng lớn trải dài

00:02:02.718 --> 00:02:05.901
từ Biển Đen tới những 
vùng thảo nguyên Trung Á.

00:02:05.901 --> 00:02:08.695
Nhiều bộ lạc du cư sống tại
vùng đất rộng lớn này,

00:02:08.695 --> 00:02:10.919
cuộc sống của họ xoay quanh ngựa,

00:02:10.919 --> 00:02:11.928
bắn cung,

00:02:11.928 --> 00:02:13.120
và chiến tranh.

00:02:13.120 --> 00:02:18.535
Nền văn hóa của họ phát triển rực rỡ
trong khoảng 1,000 năm từ năm 800 TCN.

00:02:18.535 --> 00:02:22.246
Tuy khiến cho người Hy Lạp, Ba Tư, 
Trung Quốc khiếp sợ,

00:02:22.246 --> 00:02:26.636
người Scythia lại không để lại văn tự nào.
Nhưng chúng ta có thể biết về họ

00:02:26.636 --> 00:02:30.486
qua lời kể cũng như 
những vật chứng khảo cổ.

00:02:30.486 --> 00:02:33.356
Tổ tiên người Scythia là 
những người đầu tiên cưỡi ngựa

00:02:33.356 --> 00:02:36.030
và chính họ đã phát minh ra
cung tên cong hai đầu.

00:02:36.030 --> 00:02:41.647
Và vì một phụ nữ bắn cung cưỡi ngựa 
cũng có thể nhanh và mạnh như đàn ông,

00:02:41.647 --> 00:02:44.695
nên tất cả trẻ em đều được 
dạy cưỡi ngựa và bắn tên.

00:02:44.695 --> 00:02:47.748
Phụ nữ sát cánh cùng đàn ông 
trong chiến đấu và săn bắn,

00:02:47.748 --> 00:02:49.468
sử dụng vũ khí y hệt nhau.

00:02:49.468 --> 00:02:52.227
Môi trường sống khắc nghiệt
và lối sống du cư của họ

00:02:52.227 --> 00:02:55.007
tạo nên sự bình đẳng trong xã hội.

00:02:55.007 --> 00:03:00.797
Điều này làm người Hy Lạp cổ kinh ngạc,
vì phụ nữ của họ chỉ sống trong nhà.

NOTE Paragraph

00:03:00.797 --> 00:03:03.888
Những câu chuyện đầu tiên 
về người Scythia và người Amazon,

00:03:03.888 --> 00:03:06.619
có thể chỉ là lời đồn đoán 
được phóng đại.

00:03:06.619 --> 00:03:10.739
Nhưng khi người Hy Lạp giao thương với
khu vực Biển Đen và phía Đông xa xôi,

00:03:10.739 --> 00:03:13.646
những phác họa về người Amazon
dần rõ nét.

00:03:13.646 --> 00:03:17.539
Những khắc họa ban đầu cho thấy 
họ với vũ khí và trang bị của Hy Lạp.

00:03:17.539 --> 00:03:19.758
Nhưng trong những miêu tả về sau,

00:03:19.758 --> 00:03:22.220
họ sử dụng cung tên và rìu chiến,

00:03:22.220 --> 00:03:25.811
cưỡi ngựa, đội mũ chóp và 
mặc quần hoa văn,

00:03:25.811 --> 00:03:29.238
đặc trưng của cư dân vùng thảo nguyên.

NOTE Paragraph

00:03:29.238 --> 00:03:32.862
Cho tới gần đây, không ai 
biết chắc mối liên hệ giữa

00:03:32.862 --> 00:03:36.170
người Scythia và Amazon trong 
thần thoại Hy Lạp mật thiết thế nào.

00:03:36.170 --> 00:03:40.851
Nhưng các phát hiện khảo cổ gần đây
đã cung cấp vô số bằng chứng.

00:03:40.851 --> 00:03:46.234
Hơn 1,000 ngôi mộ hay ụ đất chôn cất
đã được khai quật,

00:03:46.234 --> 00:03:48.817
chứa đầy hài cốt và vũ khí.

00:03:48.817 --> 00:03:51.065
Các nhà khảo cổ, trước đây,
phỏng đoán rằng

00:03:51.065 --> 00:03:54.164
số vũ khí ấy thuộc về 
những nam chiến binh.

00:03:54.164 --> 00:03:56.781
Nhưng phương pháp phân tích ADN hiện đại

00:03:56.781 --> 00:03:59.825
cho thấy khoảng 300 bộ hài cốt
được chôn cùng vũ khí

00:03:59.825 --> 00:04:04.092
là của phụ nữ 
trong độ tuổi từ 10 đến 45,

00:04:04.092 --> 00:04:07.166
và số lượng được tìm thấy 
tăng lên mỗi năm.

00:04:07.166 --> 00:04:09.543
Những bộ xương nữ 
mang vết thương do chiến đấu:

00:04:09.543 --> 00:04:11.762
sườn bị rạch bởi kiếm,

00:04:11.762 --> 00:04:14.211
sọ bị nứt bởi rìu chiến,

00:04:14.211 --> 00:04:17.473
và cung tên găm vào xương.

NOTE Paragraph

00:04:17.473 --> 00:04:19.744
Trong nghệ thuật và văn học cổ điển,

00:04:19.744 --> 00:04:24.654
người Amazon luôn được miêu tả
là gan dạ và anh hùng.

00:04:24.654 --> 00:04:27.295
Tuy vậy, trong văn hóa Hy Lạp 
nơi đàn ông thống trị,

00:04:27.295 --> 00:04:31.292
ý tưởng về phụ nữ mạnh mẽ 
giành tự do và chiến thắng

00:04:31.292 --> 00:04:34.162
dấy lên những cảm xúc trái chiều.

00:04:34.162 --> 00:04:38.044
Song, người Hy Lạp cũng bị thu hút 
bởi tư tưởng bình đẳng này.

00:04:38.044 --> 00:04:42.167
Có chăng ẩn sau những câu chuyện ly kỳ 
về vùng đất Amazon thần bí

00:04:42.167 --> 00:04:46.684
là niềm mong ước về sự bình đẳng
giữa phụ nữ và đàn ông?