Homérosz ideje óta
ősi történetek regéltek ádáz harcosokról,
akik a Földközi-tengeren túl éltek,
félelmet szülve a régi korok
leghatalmasabb birodalmaiban.
Hőstetteiket számos költő megénekelte.
Harcoltak a legendás trójai háborúban,
impozáns seregük megszállta Athén városát.
Iaszón és az argonauták
elhajóztak partjaik mellett,
és alig sikerült elkerülniük
halálos nyílvesszőiket.
Ezek a félelmetes harcosok megküzdöttek
a mítoszok legnagyobb bajnokaival:
Heraklésszal,
Thészeusszal,
és Akhilleusszal.
És minden harcos nő volt:
a harc-kedvelő amazonok
mind bátorságban, mind ügyességben
egyenlők voltak a férfiakkal,
és mindenki ismerte őket
az ókori Görögországban.
Amazonok harcjelenetei díszítették
a Parthenónt az athéni Akropoliszon;
festményeik és szobraik ékesítették
a templomokat és nyilvános helyeket.
Kislányok amazon babákkal játszottak,
és az amazonok kedvelt alanyai voltak
a görög vázafestőknek.
A görög művészetben és irodalomban
merésznek és kívánatosnak ábrázolták őket,
ugyanakkor rémisztőnek és halálosnak,
akiknek végzete, hogy görög hősök
kezei által haljanak meg.
Vajon az amazonok csak mitológiai alakok
voltak, vagy több rejlik mögöttük?
Sokáig azt hitték, kitaláltak voltak,
mint a küklopszok és a kentaurok.
Furcsa módon azonban, az ókori Egyiptom,
Perzsia,
a Közel-Kelet,
Közép-Ázsia,
India
és Kína regéiben is
megjelentek amazonszerű harcos nők.
Az amazonok megjelentek ókori történetírók
műveiben is, nem csak a mítoszokban.
Hérodotosz, Platón és Sztrabón sosem
kételkedtek a létezésükben.
De kik voltak ezek a női harcosok,
akiket amazonokként ismerünk?
Ókori történészek Szküthiában határozták
meg az amazonok hazáját,
egy terjedelmes vidéken
a Fekete-tengertől keletre,
Közép-Ázsia sztyeppéin.
Ezt az óriási területet
nomád törzsek lakták,
akiknek élete lovakból,
íjászatból
és hadviselésből állt.
Kultúrájuk körülbelül ezer évig virágzott
az i.e. 800-as évektől számítva.
Félték őket a görögök, a perzsák
és a kínaiak, de a szkíták nem hagytak
írásos feljegyzéseket magukról.
Szomszédaik leírásaiban azonban
találunk róluk nyomokat,
amiben a régészet is a segítségünkre áll.
A szkíták ősei ülték meg
először a lovakat,
és ők találták fel a visszacsapó íjat.
És mivel a női lovas íjász is ugyanolyan
gyors és halálos tud lenni, mint a férfi,
minden gyereket megtanítottak
lovagolni és lőni.
A nők a férfiak mellett vadásztak és
ugyanazokkal a fegyverekkel harcoltak.
A kíméletlen táj és a nomád életmód
a maga módján egyenlőséget teremtett.
Ez meghökkentette a görögöket,
ahol a nők visszafogott életet éltek.
A szkítákról és az amazonokról
szóló legkorábbi történetek
eltúlzott híresztelések lehettek.
De ahogy a görögök elkezdtek kereskedni
a Fekete-tengertől keletre,
a leírásaik valóságosabbakká váltak.
Az amazonok korai leírásaiban
görög fegyverzetük volt.
De későbbi ábrázolásokon,
íjakkal és csatabárdokkal harcoltak,
lovakon ültek,
valamint hegyes süveget és
mintás nadrágot hordtak,
mint a sztyeppei nomádok.
A közelmúltig senki sem volt biztos,
hogy mennyire szoros a kapocs
a szkíták és a görög mítoszok
amazonjai közt.
De újabb régészeti leletek
bőséges bizonyítékkal szolgálnak.
Több mint ezer ősi szkíta kurgánt,
vagyis sírhalmott, tártak fel,
ahol csontvázakat és fegyvereket találtak.
A régészek korábban úgy tartották,
hogy fegyvereik csak férfi
harcosoknak lehettek.
De modern DNS vizsgálatok kimutatták,
hogy mintegy 300 csontváz,
amely fegyverrel lett eltemetve,
10 és 45 év közti nő volt,
és egyre több ilyet találnak évről évre.
A női csontvázak harci
sérüléseket mutatnak:
kard által ejtett vágások a bordákon,
csatabárddal bevert koponyák,
és csontokba beágyazott nyilak.
A klasszikus művészetben és irodalomban
az ijesztő amazonok mindig
bátor és hősies alakok.
A férfi-centrikus klasszikus
görögökben a puszta ötlet,
hogy erős nők dicsőítsék a szabadságot
és háborút, vegyes érzelmeket keltett.
Azonban a görögöket is vonzották
az egyenlőségre törekvő eszmények.
Lehetséges, hogy a mítoszi birodalom
a megragadó regékkel az amazonokról
egy mód volt, hogy a nőket és férfiakat
egyenrangú társaknak képzeljék?