WEBVTT

00:00:00.001 --> 00:00:02.806
Chris Anderson: Hoş geldin, Bill Gates.

NOTE Paragraph

00:00:02.830 --> 00:00:04.127
Bill Gates: Teşekkürler.

NOTE Paragraph

00:00:04.151 --> 00:00:06.552
CA: Pekala. Seni burada 
görmek harika, Bill.

00:00:06.576 --> 00:00:09.130
Bildiğin gibi, bu pandemi 
hakkında üç ay kadar önce

00:00:09.130 --> 00:00:10.494
bir TED sohbeti yapmıştık

00:00:10.518 --> 00:00:14.044
ve o sırada -- sanırım Mart'ın sonuydu --

00:00:14.068 --> 00:00:16.854
ABD'de 1.000'den az,

00:00:16.878 --> 00:00:19.934
dünya çapında da 
20.000'den az kişi ölmüştü.

00:00:19.958 --> 00:00:24.326
Bugünkü durum ise ABD'de
yaklaşık 128.000 can kaybı,

00:00:24.350 --> 00:00:27.127
dünya çapında da yarım milyondan fazla.

00:00:27.151 --> 00:00:28.650
Bu üç ay içinde oldu,

00:00:28.674 --> 00:00:30.021
üç ay içinde.

00:00:30.069 --> 00:00:34.966
Bu yılın geri kalanında neler 
olabileceğine ilişkin teşhisin nedir?

00:00:34.966 --> 00:00:37.174
Sen birçok modeli takip ediyorsun.

00:00:37.198 --> 00:00:40.957
Sence en iyi ve en kötü 
ihtimaller neler olabilir?

NOTE Paragraph

00:00:43.105 --> 00:00:46.488
BG: İhtimallerin aralığı, 
maalesef, epey geniş.

00:00:46.512 --> 00:00:51.124
Örneğin, sonbahara girdiğimizde

00:00:51.148 --> 00:00:58.438
Nisan dönemindeki en kötü ölüm oranımızla 
yarışacak bir ölüm oranımız olabilir.

00:00:58.523 --> 00:01:00.683
Çok fazla genç insan enfekte olursa

00:01:00.707 --> 00:01:03.839
onlar da er geç, yeniden yaşlı 
insanları enfekte edecektir,

00:01:03.863 --> 00:01:07.696
sonra da virüs bakım evlerine, 
evsizler barınaklarına,

00:01:07.696 --> 00:01:11.747
ölümün çok fazla olduğu
olduğu yerlere ulaşacaktır.

00:01:11.747 --> 00:01:15.181
Muhtemelen değineceğimiz 
yenilik konusunda,

00:01:15.205 --> 00:01:17.653
-- tanı ve tedavi araçları, aşılar --

00:01:17.677 --> 00:01:20.334
o konuda iyi gelişmeler var

00:01:20.358 --> 00:01:27.911
ancak hiçbir şey, ABD'de güz döneminin
kötü olabileceği gerçeğini değiştirmiyor.

00:01:28.877 --> 00:01:33.706
Durum, bir ay önce 
beklediğimden daha kötü.

00:01:33.760 --> 00:01:38.129
Eski hareketliliğimize geri 
döndük, maske takmıyoruz

00:01:38.219 --> 00:01:47.130
ve şimdi virüs, daha önce fazla vaka 
görülmeyen şehirlere de ulaşmış durumda.

00:01:47.674 --> 00:01:50.756
Yani, zorlu bir süreç olacak.

NOTE Paragraph

00:01:50.780 --> 00:01:54.297
Şu anki ölüm oranımızın altına 
düşmemiz ihtimali söz konusu değil,

00:01:54.321 --> 00:01:57.574
ki bu günde 500 ölüm demek,

00:01:57.598 --> 00:02:01.118
ancak daha önce yaşadığımız,

00:02:01.142 --> 00:02:06.128
günde 2.000'e yakın kayıp verdiğimiz
noktaya yeniden gelme riskimiz çok fazla,

00:02:06.152 --> 00:02:10.799
çünkü sosyal mesafeye
ve davranış değişikliklerine

00:02:10.953 --> 00:02:15.645
Nisan ve Mayıs'ta uyduğumuz 
kadar uymuyoruz.

00:02:15.757 --> 00:02:19.242
Ayrıca bildiğimiz gibi,
bu virüs bir miktar da mevsimsel,

00:02:19.266 --> 00:02:23.871
yani sıcaklığı, nemi ve evde 
geçirilen zamanı göz önüne alırsak

00:02:23.945 --> 00:02:27.415
enfeksiyonun gücü, sonbahara 
girdiğimizde daha kötü olacaktır.

NOTE Paragraph

00:02:28.258 --> 00:02:30.271
CA: ABD için düşünülen olası senaryolarda,

00:02:30.295 --> 00:02:33.699
yani, sayılara bakarak bazı tahminler 
yapıldığında ulaşılan sonuç,

00:02:33.787 --> 00:02:36.355
eğer dikkatli olmazsak, 
bu yıl bitmeden bile

00:02:36.379 --> 00:02:39.087
çeyrek milyondan fazla 
ölüm olacağını gösteriyor.

00:02:39.111 --> 00:02:45.724
Dünya çapında da sanırım, yılın sonunda 
ölü sayısı milyonlarla ifade edilebilir.

00:02:45.798 --> 00:02:51.434
Yazın artan sıcaklığın bize yardımcı 
olduğuna dair kanıt var mı?

NOTE Paragraph

00:02:53.004 --> 00:02:54.913
BG: Tamamen emin değiller

00:02:54.937 --> 00:03:01.937
ancak IHME modeli, Mayıs'ta durumun neden 
daha kötü olmadığını açıklayabilmek için

00:03:01.961 --> 00:03:07.813
sıcaklık ve nem gibi mevsimsel 
faktörleri kesinlikle kullanmak istedi.

00:03:08.788 --> 00:03:14.117
Modeller, dışarıya çıkmamızın 
ve hareketlilik sayılarının artmasının

00:03:14.141 --> 00:03:20.242
daha fazla enfeksiyon ve ölüme 
yol açmasını bekliyorlardı,

00:03:20.266 --> 00:03:22.827
bu yüzden şöyle demek istediler:

00:03:22.851 --> 00:03:27.123
"Mayıs'ta ve Haziran'da durumun neden 
olduğundan daha kötü olmadığını

00:03:28.018 --> 00:03:33.972
anlamlandırmak için mevsimselliği 
kullanmam gerekiyor."

NOTE Paragraph

00:03:35.576 --> 00:03:39.487
Güney Yarım Küre'de bunu görüyoruz.

00:03:39.511 --> 00:03:43.742
Örneğin, mevsimleri tam 
tersi şekilde yaşayan Brezilya

00:03:43.742 --> 00:03:47.745
ve tüm Güney Amerika şimdi 
büyük bir salgın yaşıyor,

00:03:48.117 --> 00:03:53.139
Güney Afrika çok hızlı 
büyüyen bir salgın yaşıyor.

00:03:53.163 --> 00:03:57.201
Neyse ki Avustralya ve Yeni Zelanda'da, 
yani Güney Yarım Küre'nin son ülkelerinde

00:03:57.342 --> 00:04:02.110
vaka sayıları çok az ve çabalamaya 
devam etmek zorunda olsalar da

00:04:02.175 --> 00:04:08.929
"On vakamız var, bu büyük bir 
sorun. Bunu çözmeliyiz," diyorlar.

00:04:09.033 --> 00:04:14.350
Bunlar, sayıları düşürmeyi 
başaran harika ülkelerden bazıları,

00:04:14.374 --> 00:04:18.016
öyle ki testler, karantina ve temas takibi

00:04:18.040 --> 00:04:23.085
sayıları sıfıra yakın tutma 
konusunda işlerine yarıyor.

NOTE Paragraph

00:04:23.109 --> 00:04:26.535
CA: Nüfus yoğunluğunun daha düşük olması

00:04:26.559 --> 00:04:29.602
ve izolasyonun daha kolay 
olması da yardımcı olmuştur.

00:04:29.626 --> 00:04:31.994
Bununla beraber, zekice politikaları var.

NOTE Paragraph

00:04:32.018 --> 00:04:36.896
BG: Her şey üstel değerlerle gelişiyor,
yani biraz iyi çalışma çok yol katediyor.

00:04:36.932 --> 00:04:38.841
Bu iş çizgisel değil.

00:04:38.865 --> 00:04:45.769
Vaka sayınız ABD'deki kadar fazlaysa
temas takibi yapmak çok önemli

00:04:45.834 --> 00:04:48.274
ancak vaka sayısını sıfırlamaz.

00:04:48.298 --> 00:04:52.737
Düşük sayılarda kalmanıza yardım eder
ancak bu çok zorlayıcı olur.

NOTE Paragraph

00:04:53.111 --> 00:04:56.355
CA: Yani Mayıs ve Haziran'da,

00:04:56.379 --> 00:04:59.398
ABD'deki sayılar bazı modellerin 
tahmin ettiğinden daha iyiydi

00:04:59.398 --> 00:05:03.053
ve bunun sebebinin kısmi olarak 
hava sıcaklığı olduğu varsayılıyor.

00:05:03.053 --> 00:05:10.864
Şu an ABD'de gördüklerimizi, endişe verici
bir vaka artışı olarak tanımlar mıydın?

NOTE Paragraph

00:05:11.711 --> 00:05:13.071
BG: Doğru.

00:05:13.603 --> 00:05:20.569
Örneğin, New York bölgesinde vakalar 
bir miktar azalmaya devam ediyor

00:05:20.739 --> 00:05:25.906
ama ülkenin diğer kısımlarında, 
şu an özellikle de Güney'de

00:05:26.414 --> 00:05:28.510
bunu dengeleyen artışlar var.

00:05:28.534 --> 00:05:32.221
Ayrıca bu bölgelerdeki gençlerde 
testlerin pozitif çıkma oranı

00:05:32.245 --> 00:05:38.505
bazı riskli bölgelerde 
gördüğümüzden daha fazla.

00:05:38.529 --> 00:05:46.685
Açıkça görülüyor ki gençlerin 
hareketliliği yaşlılardan daha çok arttı.

00:05:46.812 --> 00:05:51.355
Yani yaş yapısı şu an çok genç

00:05:51.379 --> 00:05:56.720
ancak maalesef çok kuşaklı haneler 
ve bakımevleri çalışanları yoluyla,

00:05:56.831 --> 00:06:02.723
hem etkinin ortaya çıkışındaki gecikme
hem de bulaşıcılığın artması ile

00:06:02.793 --> 00:06:07.248
yaşlılara geri dönecek 
ve ölüm oranı tekrar artacak,

00:06:07.402 --> 00:06:14.823
şimdi 2.000'lerden 500'lere 
düşmüş durumda olsa bile.

NOTE Paragraph

00:06:15.653 --> 00:06:17.277
CA: Bunun bir sebebi de

00:06:17.341 --> 00:06:21.631
vaka sayıları ile ölüm sayıları arasında 
üç haftalık bir gecikme olması mı?

00:06:21.655 --> 00:06:23.982
Belki de kısmi olarak,

00:06:24.006 --> 00:06:26.899
bazı etkili müdahalelerin yapılmasından

00:06:26.923 --> 00:06:29.346
ve artık daha bilgili olduğumuz için

00:06:29.370 --> 00:06:33.996
genel ölüm oranının biraz düşmesi 
olasılığını görebildiğimizden mi?

NOTE Paragraph

00:06:34.822 --> 00:06:40.097
BG: Evet, aşırı yüklenme olmadığında
ölüm oranı her zaman daha düşük.

00:06:40.301 --> 00:06:44.025
Hastanelere aşırı yüklenme 
olduğunda İtalya, İspanya

00:06:44.089 --> 00:06:47.568
hatta ilk zamanlarda New York
ve kesinlikle Çin --

00:06:48.593 --> 00:06:56.437
buralarda oksijen gibi çok temel 
şeyleri bile sağlamaya imkan yoktu.

00:06:56.698 --> 00:07:00.267
Birleşik Krallık'ta yapılan, vakfımız 
tarafından finanse edilen bir çalışma

00:07:00.291 --> 00:07:03.633
iyileştiriciliği kanıtlanmış 
olan remdesivir dışında

00:07:03.657 --> 00:07:06.429
işe yarayan bir madde buldu.

00:07:06.453 --> 00:07:15.145
Bu deksametazon ve ağır hastalarda 
ölüm riskini yüzde 20 düşürüyor.

00:07:15.237 --> 00:07:20.288
Bu konularda yapılmış epey plan var.

NOTE Paragraph

00:07:20.312 --> 00:07:26.135
Hidroksiklorokin hiç pozitif veri 
oluşturmadı, yani o bitmek üzere.

00:07:26.185 --> 00:07:28.528
Hâlâ devam eden birkaç deneme var

00:07:28.552 --> 00:07:31.145
ancak şu an denenen 
şeylerin listesini düşünürseniz,

00:07:31.169 --> 00:07:35.545
ki bunlara monoklonal 
antikorlar da dahil,

00:07:35.569 --> 00:07:39.008
sonbahar için daha çok aracımız olacak.

00:07:39.032 --> 00:07:43.360
Yani ölüm oranından
konu açılmışken iyi haber şu:

00:07:43.360 --> 00:07:49.942
Bazı yenilikleri çoktan yaptık ve çok 
daha fazlası gelecek, sonbaharda bile.

00:07:49.980 --> 00:07:53.244
Monoklonal antikorları 
denemeye başlamalıyız,

00:07:53.268 --> 00:07:57.850
beni en çok heyecanlandıran tedavi bu.

NOTE Paragraph

00:07:57.874 --> 00:08:01.232
CA: Aslında birazdan sana 
bunun detaylarını soracağım

00:08:01.256 --> 00:08:03.707
ama ölüm oranları konusunu
toparlayacak olursak --

00:08:03.707 --> 00:08:05.841
İyi işleyen bir sağlık 
sistemini ele alalım,

00:08:05.841 --> 00:08:09.324
örneğin hastanelerin aşırı 
dolu olmadığı haliyle ABD,

00:08:09.425 --> 00:08:17.025
sence burada şu an tüm vakalar içinde 
ölüm yüzdesi yaklaşık olarak nedir?

00:08:17.025 --> 00:08:19.568
Yüzde birin altında olabilir mi?

NOTE Paragraph

00:08:20.488 --> 00:08:23.182
BG: Her vaka tespit edildiyse, evet.

00:08:23.206 --> 00:08:25.985
Yüzde birin kesinlikle altındadır.

00:08:26.009 --> 00:08:31.066
İnsanlar yüzde 0,4 veya 0,5 
olarak tahmin ediyor.

00:08:31.090 --> 00:08:34.583
Asemptomatik geçirenleri 
de hesaba katarsak

00:08:34.607 --> 00:08:38.734
muhtemelen 0,5'in de 
altındadır ve bu iyi bir haber.

00:08:38.765 --> 00:08:43.328
Ölüm oranı yüzde beş de olabilirdi.

00:08:43.796 --> 00:08:46.991
Bu hastalığın bulaşma dinamikleri,

00:08:47.015 --> 00:08:54.015
uzmanların tahmin 
ettiğinden bile daha karışık.

00:08:54.039 --> 00:08:58.811
Asemptomatik ve semptom 
öncesi bulaşım miktarı

00:08:58.835 --> 00:09:03.693
ve "Galiba öksürüyorum," diye fark 
edilebilen bir tür öksürme olmaması --

00:09:03.693 --> 00:09:06.383
çoğu solunum hastalığı öksürük yapar.

00:09:06.407 --> 00:09:09.391
Bunun erken dönemlerde 
yaptığı ise öksürük değil,

00:09:09.415 --> 00:09:13.370
şarkı söylemek, gülmek, konuşmak --

00:09:13.394 --> 00:09:17.213
hatta, özellikle süper yayıcılar, yani 
çok yüksek viral yük taşıyan insanlar

00:09:17.247 --> 00:09:18.957
virüsü bu şekilde yayıyor.

00:09:18.957 --> 00:09:22.337
Bu çok yeni bir şey.

00:09:22.337 --> 00:09:25.931
Uzmanlar bile
"Bu bizi gafil avladı," diyor.

00:09:25.995 --> 00:09:30.337
Asemptomatik yayılım miktarı
ve öksürük olmaması

00:09:30.337 --> 00:09:33.901
grip ve tüberkülozda pek 
görülen şeyler değil.

NOTE Paragraph

00:09:33.901 --> 00:09:36.844
CA: Evet, bu virüsün 
şeytani bir kurnazlığı.

00:09:36.868 --> 00:09:43.444
Peki, asemptomatik bulaş,
toplam bulaşın yüzde kaçına denk geliyor?

00:09:43.527 --> 00:09:49.361
Tüm bulaşın yarısının semptom öncesi 
bulaş olduğuna dair bazı sayılar duydum.

NOTE Paragraph

00:09:49.982 --> 00:09:52.578
BG: Evet, eğer semptom 
öncesi olanlar sayılırsa

00:09:52.602 --> 00:09:56.568
birçok araştırma bunun 
yüzde 40 olduğunu gösteriyor

00:09:57.044 --> 00:10:00.767
ve bir de hiç semptom göstermeyenler var.

00:10:00.791 --> 00:10:05.349
Üst solunum yoluna geçen 
virüs miktarı biraz bağlantısız.

00:10:05.349 --> 00:10:08.932
Bazı insanların buralarında çok virüs 
olup akciğerlerinde çok az olabilir

00:10:08.932 --> 00:10:13.729
ve kötü semptomlara yol açan şey
akciğerinize aldığınız virüs --

00:10:13.753 --> 00:10:16.896
ve diğer organlara 
ama çoğunlukla akciğerler --

00:10:16.920 --> 00:10:19.234
ve bu noktada tedaviye ihtiyacınız oluyor.

00:10:19.258 --> 00:10:21.318
Yani, bulaş bakımından en kötü senaryo

00:10:21.342 --> 00:10:26.641
üst solunum yolunda çok fazla virüs olup 
akciğerinde neredeyse hiç olmayan kişiler,

00:10:26.713 --> 00:10:29.006
çünkü hastaneye gitmiyorlar.

NOTE Paragraph

00:10:29.892 --> 00:10:31.058
CA: Doğru.

00:10:31.082 --> 00:10:36.294
Bu durumda asemptomatikleri 
semptom öncesi olanlara eklersek

00:10:36.343 --> 00:10:40.865
bulaşın yüzde 50'den fazlası semptom 
göstermeyen insanlardan mı kaynaklanıyor?

NOTE Paragraph

00:10:41.018 --> 00:10:45.056
BG: Bulaşı ölçmek daha zor.

00:10:45.130 --> 00:10:51.559
Bazı noktaları tespit edebiliyoruz
ancak aşıyla ilgili büyük bir soru bu:

00:10:51.682 --> 00:10:55.972
Aşı, hastalığı önlemesinin yanında,

00:10:55.996 --> 00:10:57.755
ki bunu denemeler gösterecek,

00:10:57.779 --> 00:11:01.193
kişinin hastalığı başkasına 
bulaştırmasını da engelliyor mu?

NOTE Paragraph

00:11:01.217 --> 00:11:05.024
CA: Bu aşıyla ilgili önemli
bir soru, bunu konuşalım

00:11:05.024 --> 00:11:05.938
ama oraya gelmeden,

00:11:05.938 --> 00:11:10.230
son birkaç ayda virüsle ilgili, onunla 
savaşma yollarımızı etkileyecek olan

00:11:10.230 --> 00:11:13.870
başka sürpriz bilgilerle karşılaştık mı?

NOTE Paragraph

00:11:14.846 --> 00:11:19.978
BG: Hâlâ süper yayıcıların 
ayırt edici özelliklerini,

00:11:19.978 --> 00:11:21.958
genel profillerini tanımlayamadık

00:11:21.958 --> 00:11:23.389
ve belki de hiç yapamayacağız.

00:11:23.389 --> 00:11:25.394
Belki de rastgele olan bir şeydir.

00:11:25.418 --> 00:11:28.329
Eğer onları saptayabilseydik --

00:11:28.353 --> 00:11:33.756
bulaşın çoğundan, virüs yükü çok
fazla olan bu birkaç insan sorumlu

00:11:33.853 --> 00:11:38.764
ama maalesef, bunu henüz çözemedik.

00:11:38.788 --> 00:11:40.480
Bu bulaşma yoluna göre,

00:11:40.498 --> 00:11:45.804
eğer hiç kimsenin konuşmadığı bir 
odadaysanız çok daha az bulaş olur.

00:11:45.828 --> 00:11:48.826
Bu yüzden uçaklarda bulaş olsa bile,

00:11:48.850 --> 00:11:53.887
sadece yakınlık ölçümüne bakarak 
bekleyeceğinizden çok daha az

00:11:53.911 --> 00:11:59.150
çünkü uçakta, koro veya restoran benzeri
kapalı bir ortamda olacağından

00:11:59.174 --> 00:12:05.795
çok daha az yüksek sesli konuşma olur
ve böyle bir ortamda solumazsınız.

NOTE Paragraph

00:12:05.921 --> 00:12:11.905
CA: Uçağa binip maske takmayı reddeden 
birinin etiği hakkında ne düşünüyorsun?

NOTE Paragraph

00:12:11.979 --> 00:12:15.156
BG: Eğer uçağın sahibi onlarsa sorun yok

00:12:15.180 --> 00:12:21.033
ama uçakta başkaları da varsa
o insanları tehlikeye atmak demek.

NOTE Paragraph

00:12:21.115 --> 00:12:27.783
CA: Salgının başlarında, DSÖ insanlara 
maske takmaları önerisinde bulunmadı

00:12:27.811 --> 00:12:33.250
çünkü ön saflardaki sağlık çalışanlarına 
yetmeyeceğinden endişeleniyorlardı.

00:12:33.274 --> 00:12:37.566
Şimdi bakıldığında bu yaptıkları 
çok büyük bir hata mıydı?

NOTE Paragraph

00:12:38.000 --> 00:12:39.541
BG: Evet.

00:12:40.420 --> 00:12:46.226
Tüm uzmanlar maskenin 
önemi konusunda pişman --

00:12:46.250 --> 00:12:49.271
burada konu yine asemptomatiklere geliyor.

00:12:49.295 --> 00:12:54.533
Eğer insanlar Ebola'daki gibi 
çok semptomatik olsalardı,

00:12:55.498 --> 00:12:59.570
o zaman farkında olurdunuz 
ve kendinizi izole ederdiniz,

00:12:59.594 --> 00:13:02.888
yani maske gibi bir şeye 
ihtiyacınız olmazdı.

00:13:03.381 --> 00:13:05.585
Maskenin önemi düşünülünce

00:13:05.609 --> 00:13:11.887
tıbbi maskelerin normal maskelerden 
ayrı bir tedarik zincirinin olması,

00:13:11.915 --> 00:13:14.939
normal maskelerin üretiminin 
kolayca yükseltilebilecek olması,

00:13:14.963 --> 00:13:20.506
maske ile semptom öncesi ve asemptomatik 
bulaşın önlenebilecek olması --

00:13:20.547 --> 00:13:25.511
yani bu bir hataydı
ama komplo değildi.

00:13:25.593 --> 00:13:29.469
Şimdi daha çok bilgi sahibiyiz.

00:13:29.493 --> 00:13:32.319
Şu an bile, maskelerin faydası
konusundaki hata çubuklarımız

00:13:32.319 --> 00:13:33.942
kabul etmek istediğimizden fazla

00:13:33.966 --> 00:13:36.450
ama yine de kayda 
değer bir faydaları var.

NOTE Paragraph

00:13:36.798 --> 00:13:40.601
CA: Pekala, topluluğumuzdan 
gelen bazı soruları alacağım.

00:13:42.805 --> 00:13:44.353
Ekrana koyalım.

00:13:44.957 --> 00:13:50.510
Jim Pitofsky soruyor: "Sizce normalleşme 
çalışmaları ABD için çok mu erken,

00:13:50.534 --> 00:13:54.427
eğer öyleyse, pandemi konusunda 
sorumlu davranmak kaydıyla

00:13:54.427 --> 00:13:56.227
ne kadar ileri gidilmeli?"

NOTE Paragraph

00:13:57.963 --> 00:14:02.099
BG: Bu soru, örneğin okula 
gitmenin yararları ile

00:14:02.103 --> 00:14:10.072
gidenlerin hastalanma riski arasında 
nasıl ödünleşim yaptığınız sorusu --

00:14:10.134 --> 00:14:13.137
bunlar gerçekten zor sorular.

00:14:13.161 --> 00:14:18.561
Hiçbir insanın çıkıp

00:14:18.771 --> 00:14:24.054
"Bu ödünleşimi nasıl yapacağımızı 
biliyorum," diyebileceğini sanmıyorum.

00:14:24.375 --> 00:14:28.380
Bulaşın nerelerde sık
olduğunu anlayabildiğimizi,

00:14:28.404 --> 00:14:31.323
gençlerin de enfekte olabildiğini

00:14:31.347 --> 00:14:35.639
ve çok kuşaklı bulaş zincirinin 
bir parçası olduklarını düşününce

00:14:35.663 --> 00:14:37.926
bu ihtimali çıkarmalıyız.

00:14:37.950 --> 00:14:43.454
Eğer yalnızca sağlık açısından düşünürsek
gereğinden fazla normalleştik.

NOTE Paragraph

00:14:43.477 --> 00:14:47.072
Akıl sağlığı bakımından

00:14:47.096 --> 00:14:54.096
veya aşılara ulaşım gibi normal sağlık 
hizmetleri bakımından düşünüldüğünde

00:14:54.120 --> 00:14:56.465
normalleşmenin faydaları var

00:14:56.489 --> 00:15:02.399
ancak bence normalleşmenin bir 
kısmı faydadan çok risk yarattı.

00:15:02.423 --> 00:15:05.133
Örneğin barları bu kadar erken açmak,

00:15:05.157 --> 00:15:07.712
bu gerçekten akıl sağlığı için 
çok mu önemliydi?

00:15:07.736 --> 00:15:09.404
Belki de değildi.

00:15:09.428 --> 00:15:13.481
Bence normalleşme 
konusunda pek başarılı olamadık

00:15:13.505 --> 00:15:19.228
ve eminim ki araştırmalar yaptıkça

00:15:19.252 --> 00:15:25.396
bu kadar hızlı normalleşmememiz
gerektiğini fark edeceğiz.

00:15:25.420 --> 00:15:27.336
Bir yandan da okul durumu var,

00:15:27.360 --> 00:15:30.072
bugün burada otururken bile

00:15:30.096 --> 00:15:35.469
şehir içindeki okulların 
sonbahar planı ile ilgili,

00:15:35.493 --> 00:15:43.228
bu konudaki ödünleşimlerle ilgili net bir 
siyah ya da beyaz görüşe sahip olamam.

NOTE Paragraph

00:15:44.159 --> 00:15:50.202
Çocukların okula gitmesine izin 
vermenin çok büyük yararları var

00:15:50.226 --> 00:15:53.563
ama risk nasıl ölçülebilir ki?

00:15:53.587 --> 00:15:57.455
Fazla vakası olmayan bir şehirdeyseniz

00:15:57.479 --> 00:16:01.023
ben yararın muhtemelen 
orada olduğunu söylerdim

00:16:01.047 --> 00:16:03.499
ama bu şaşırabileceğiniz 
anlamına da gelir.

00:16:03.523 --> 00:16:06.645
Vakalar artabilir ve bu sefer 
bunu değiştirmeniz gerekir

00:16:06.669 --> 00:16:08.199
ki kolay bir şey değil.

00:16:08.223 --> 00:16:10.774
Benim düşünceme göre, ABD genelinde

00:16:10.798 --> 00:16:15.599
okulları açmanın iyi bir ödünleşim 
olmayacağı çok yer olacaktır.

NOTE Paragraph

00:16:15.623 --> 00:16:22.585
Bu hastalık, adaletsizliğin her 
boyutunu daha da kötüleştirdi:

00:16:22.676 --> 00:16:31.317
iş türü, internet bağlantısı, okulun 
çevrimiçi eğitim yapabilme gücü.

00:16:31.396 --> 00:16:33.801
Beyaz yakalı çalışanlar --

00:16:33.825 --> 00:16:35.528
insanlar itiraf etmekten utansa da

00:16:35.552 --> 00:16:42.836
bazıları şimdi daha üretken, evde 
çalışmanın yarattığı esnekliği seviyorlar

00:16:42.914 --> 00:16:47.085
ve diğer insanların birçok yönden zor 
durumda olduğunu bildiğinizde,

00:16:47.085 --> 00:16:49.793
ki çocuklarının okula 
gitmemesi buna dahil,

00:16:49.817 --> 00:16:52.903
bu çok kötü bir his.

NOTE Paragraph

00:16:52.927 --> 00:16:54.942
CA: Kesinlikle. Sıradaki soruyu alalım.

00:16:54.966 --> 00:16:56.597
[Nathalie Munyampenda] "Rwanda'da,

00:16:56.597 --> 00:16:59.526
bizim için fark yaratan şey erken 
müdahale politikaları oldu.

00:16:59.526 --> 00:17:03.446
Bu noktada, ABD için ne tür
politika müdahaleleri önerirsiniz?"

00:17:03.470 --> 00:17:06.272
Bill, senin koronavirüs 
lideri olarak atanıp

00:17:06.315 --> 00:17:10.251
halka konuşma yapma yetkisi 
alacağın günün hayalini kuruyorum.

00:17:10.275 --> 00:17:12.281
Sen ne yapardın?

NOTE Paragraph

00:17:13.538 --> 00:17:22.157
BG: Benim ve vakfın temel
uzmanlık alanı yenilik araçları.

00:17:23.174 --> 00:17:27.165
Açıkça görülüyor ki, bazı normalleşme 
politikaları gereğinden fazla cömert

00:17:27.189 --> 00:17:35.240
ancak bu sonuca herkesin 
varabileceğini düşünüyorum.

00:17:36.146 --> 00:17:37.324
Liderliğe ihtiyaç var,

00:17:37.348 --> 00:17:43.123
hâlâ büyük bir sorunumuz 
olduğunu kabul etmek

00:17:43.147 --> 00:17:47.071
ve bunu siyasi bir şeye çevirip

00:17:47.095 --> 00:17:51.852
"Bu yaptığımız şey harika 
olmadı mı?" dememek gerek.

00:17:51.876 --> 00:17:53.280
Hayır, harika değil

00:17:53.304 --> 00:17:57.977
ancak pek çok insan bu 
durumda, uzmanlar da dahil --

00:17:58.001 --> 00:18:00.437
anlamadıkları birçok şey var

00:18:00.461 --> 00:18:04.991
ve herkes, nasıl bir adım 
atmış olursa olsun

00:18:05.015 --> 00:18:07.333
bunu bir hafta önce 
yapmış olmayı diliyor.

00:18:08.128 --> 00:18:18.854
Yenilik araçları, vakfın antikorlar 
ve aşılarla ilgili çalışmaları,

00:18:18.876 --> 00:18:20.822
bizim uzman olduğumuz konu bu.

00:18:20.872 --> 00:18:23.972
Özel sektör alanının dışındayız,

00:18:23.996 --> 00:18:28.145
bu yüzden seçtiğimiz tüm 
hükûmetlerle ve şirketlerle

00:18:28.169 --> 00:18:30.150
tarafsız olarak çalışma olanağımız var.

NOTE Paragraph

00:18:30.174 --> 00:18:32.580
Özellikle başabaş noktası ürünlerinde,

00:18:32.604 --> 00:18:34.698
kaynaklar hangisi için kullanılmalı?

00:18:34.722 --> 00:18:38.666
Bunun için bir piyasa sinyali yok.

00:18:38.690 --> 00:18:45.122
Uzmanlar "Tamam, bu antikor üretimi hak
ediyor, şu aşı üretime layık," demeli,

00:18:45.122 --> 00:18:50.091
çünkü ikisi için de sınırlı imalatımız var

00:18:50.115 --> 00:18:53.912
ve bu şirketlerarası olacak, ki 
normalde bu asla olmaz.

00:18:53.936 --> 00:18:55.806
Normalde bir şirket icat eder

00:18:55.830 --> 00:18:59.777
ve sen de, en iyi seçimden en 
yüksek hacmi elde etmek için

00:18:59.801 --> 00:19:03.442
birçok şirketin üretim 
tesisini kullanırsın.

00:19:03.992 --> 00:19:06.631
Yani ben böyle şeyleri koordine ederim

00:19:06.655 --> 00:19:11.686
ancak yenilik tarafını 
motive etmenin yanında

00:19:11.710 --> 00:19:14.422
bizi gelişmelerden haberdar edebilecek,

00:19:14.446 --> 00:19:18.521
gerçekçi olacak ve bize doğru davranışı 
gösterecek bir lidere ihtiyacımız var.

NOTE Paragraph

00:19:20.246 --> 00:19:22.609
CA: Gerçekten bu konudaki 
konuşmalarına bakınca

00:19:22.609 --> 00:19:24.394
sen de uzman diplomat olmalıymışsın.

00:19:24.418 --> 00:19:26.539
Buradaki sıkıntıyı da takdir ediyorum.

00:19:26.563 --> 00:19:29.686
Anthony Fauci'yle düzenli 
olarak görüşüyorsun,

00:19:29.710 --> 00:19:34.571
o da çoğu insanın görüşüne 
göre bu konuda bilge bir ses

00:19:34.571 --> 00:19:36.892
ama onun da bir noktada 
eli kolu bağlı değil mi?

00:19:36.892 --> 00:19:42.446
Bu koşullarda normalde oynayabileceği
rolün tamamını oynamaya izni yok.

NOTE Paragraph

00:19:43.171 --> 00:19:48.582
BG: Doktor Fauci, konuşma yetkisinin
olduğu bir zamanda ortaya çıktı

00:19:48.606 --> 00:19:52.614
ve ifadeleri gayet gerçekçi 
olmasına rağmen --

00:19:52.638 --> 00:19:56.640
alanında saygın biri olarak,
o şekilde açıkça konuşmaya hakkı vardı.

00:19:56.676 --> 00:20:02.449
Genelde böyle durumlarda 
temel sözcü CDC olur.

00:20:02.933 --> 00:20:04.895
Böyle bir zorunluluk yok

00:20:04.919 --> 00:20:11.705
ancak önceki sağlık krizlerinde CDC'deki
uzmanların sözcü olmasına izin verilmişti.

00:20:11.798 --> 00:20:13.741
Onlar bu işler için eğitim aldı,

00:20:13.765 --> 00:20:19.810
bu yüzden bu olayda CDC yerine
Fauci'ye güvenmek zorunda olmamız

00:20:19.834 --> 00:20:21.645
alışılagelmiş bir durum değil.

00:20:21.669 --> 00:20:25.520
Fauci dinlenmeli, o harika bir araştırmacı

00:20:25.544 --> 00:20:28.707
ve özellikle aşılar 
konusunda çok tecrübeli.

00:20:28.731 --> 00:20:36.661
Bazı yönlerden, kapsamlı tavsiyeler verme,
yani epidemiyoloji tavsiyeleri verme

00:20:36.714 --> 00:20:39.365
ve bunları doğru şekilde 
açıklama pozisyonuna geçti.

00:20:39.389 --> 00:20:44.012
Gerektiğinde "Burada bir 
ikinci dalga olabilir,

00:20:44.012 --> 00:20:47.187
o yüzden bu şekilde 
davranmalıyız," diyebildi.

00:20:47.211 --> 00:20:53.144
Sesinin duyulmasına izin 
verilmesi şahane oldu.

NOTE Paragraph

00:20:53.817 --> 00:20:55.246
CA: Bazen.

00:20:55.270 --> 00:20:57.233
Sıradaki soruyu alalım.

00:21:01.150 --> 00:21:03.802
Nina Gregory, "Aşının 
bulunduğunu varsayarsak

00:21:03.826 --> 00:21:08.016
siz ve vakfınız, hangi ülkede
ilk aşılamanın yapılacağıyla ilgili

00:21:08.016 --> 00:21:10.017
etik soruları nasıl değerlendiriyorsunuz?"

00:21:10.041 --> 00:21:14.834
Bill, belki bu fırsatı,
aşı arayışının nerede olduğundan

00:21:14.834 --> 00:21:19.722
ve bu konudaki haberleri değerlendirirken 
düşünmemiz gereken anahtar noktalardan

00:21:19.722 --> 00:21:21.547
bahsetmek için kullanabilirsin.

NOTE Paragraph

00:21:22.072 --> 00:21:28.024
BG: Eğer işe yararlarsa 
şimdilik üç aşı var:

00:21:28.068 --> 00:21:34.258
İlki Moderna, maalesef 
üretimi kolay olmayacak,

00:21:34.282 --> 00:21:38.232
o yüzden işe yararsa 
çoğunlukla ABD odaklı olacak.

00:21:38.984 --> 00:21:42.898
Diğer ikisi de Oxford'dan gelen 
AstraZeneca ve Johnson and Johnson.

00:21:42.938 --> 00:21:44.625
Bunlar en erken bulunan üç tanesi.

00:21:44.649 --> 00:21:48.149
Hayvanlardan gelen verilerimiz var,

00:21:48.173 --> 00:21:53.624
potansiyel olarak iyi 
görünse de kesin değil,

00:21:53.624 --> 00:21:56.574
özellikle de yaşlılarda işe yarayıp 
yaramayacağı kesin değil.

00:21:56.574 --> 00:21:59.776
Önümüzdeki birkaç ayda 
da insan verilerimiz olacak.

NOTE Paragraph

00:21:59.800 --> 00:22:05.563
Bu üçü güvenlik ve etkinlik 
denemeleriyle sınırlandırılacak,

00:22:05.587 --> 00:22:10.226
yani istediğimiz sayıda olmasa 
da, bunları imal edebileceğiz.

00:22:10.301 --> 00:22:13.222
Bunları bu yıl bitmeden imal edebileceğiz.

00:22:13.246 --> 00:22:15.232
Üçüncü aşamanın başarılı olup olmayacağı

00:22:15.232 --> 00:22:18.816
ve bunun yıl bitiminden önce tamamlanıp
tamamlanmayacağı konusunda

00:22:18.816 --> 00:22:21.704
pek iyimser olamam.

00:22:21.728 --> 00:22:27.534
Üçüncü aşama, aşının güvenlik ve etkinlik 
profilinin iyice değerlendirildiği aşama.

00:22:27.534 --> 00:22:29.064
İşte bunlara başlanacak.

00:22:29.088 --> 00:22:33.782
Başka yaklaşımlar kullanan 
dört veya beş aşı daha var,

00:22:33.806 --> 00:22:36.461
bunların süreci de üç
dört ay geriden geliyor:

00:22:36.485 --> 00:22:40.846
Novavax, Sanofi, Merck.

00:22:40.870 --> 00:22:47.115
Bunların çoğu için fabrika 
kapasitelerini finanse ediyoruz,

00:22:47.139 --> 00:22:53.419
bu konuda karmaşık müzakereler sürüyor --

00:22:53.443 --> 00:22:56.666
Düşük ve orta gelirli denen,

00:22:56.666 --> 00:23:01.304
daha yoksul ülkelere ayrılmış 
fabrikalar açma amacı var.

00:23:01.328 --> 00:23:09.880
AstraZeneca ve Johnson and Johnson gibi
ölçeklenebilir ürünlere odaklanacağız,

00:23:09.978 --> 00:23:11.474
bunların maliyeti daha az

00:23:11.498 --> 00:23:15.300
ve kuracağınız tek bir fabrika 
600 milyon doz üretebiliyor.

NOTE Paragraph

00:23:15.324 --> 00:23:21.126
Yani birçok aşı yapısı
potansiyel aşamada.

NOTE Paragraph

00:23:21.202 --> 00:23:25.218
Bu yıl bitmeden önce 
tamamlanmasını beklemiyorum.

00:23:25.242 --> 00:23:27.188
Bu gerçekten en iyi ihtimal.

00:23:27.212 --> 00:23:30.731
Şimdi seçenekler birkaç aşı yapısına indi

00:23:30.755 --> 00:23:35.165
ve genelde yüksek hata oranı beklenir.

NOTE Paragraph

00:23:36.300 --> 00:23:40.456
CA: Bill, eğer sen ve vakfın 
bu resimde olmasaydınız

00:23:40.528 --> 00:23:43.514
piyasa dinamikleri, iyi bir 
aşı adayı ortaya çıktığı anda

00:23:43.538 --> 00:23:52.961
zengin ülkelerin tüm mevcut arzı havada
kapıştığı bir duruma yol açar mıydı?

00:23:52.992 --> 00:23:55.056
Bunları üretmek zaman alıyor

00:23:55.080 --> 00:23:59.036
ve yoksul ülkelere pek bir şey kalmazdı --

00:23:59.060 --> 00:24:01.561
ancak senin, etkili bir 
şekilde yaptığın şey,

00:24:01.585 --> 00:24:07.141
bu adaylardan bazılarına üretim 
garantisi ve imkanı vererek

00:24:07.239 --> 00:24:13.278
en azından ilk aşı 
ünitelerinin bir kısmının

00:24:13.278 --> 00:24:15.735
yoksul ülkelere gitmesini 
mümkün kılmak mı?

00:24:15.759 --> 00:24:17.007
Bu doğru mu?

NOTE Paragraph

00:24:17.007 --> 00:24:18.971
BG: Bunu tek yapan biz değiliz ama doğru,

00:24:18.971 --> 00:24:21.494
merkezi rolü biz oynuyoruz,

00:24:21.518 --> 00:24:28.256
CEPI, yani Epidemik Hazırlık Koalisyonu 
adını verdiğimiz grubumuz da bizimle.

00:24:28.280 --> 00:24:32.247
Avrupa liderleri de bunu onaylıyor.

00:24:32.271 --> 00:24:35.513
Bizim, bir yapıya bakıp şu soruları
sorabilecek uzmanlığımız var:

00:24:35.513 --> 00:24:39.276
"Dünyanın neresinde bunu
yapabilecek kapasitede bir fabrika var?

00:24:39.276 --> 00:24:42.258
İlk parayı hangisine yatırmalıyız?

00:24:42.258 --> 00:24:47.077
Sermayeyi birinden diğerine aktarma 
kararımız için gereken ölçüt ne olmalı?"

00:24:47.130 --> 00:24:55.609
Bu işlerden anlayan bazı özel sektör 
çalışanlarını bünyemizde barındırdığımız

00:24:55.753 --> 00:24:59.669
ve bu konularda güvenilen
bir taraf olduğumuz için

00:24:59.693 --> 00:25:05.033
işin çoğunu, özellikle de üretim 
kısmını koordine edebiliyoruz.

NOTE Paragraph

00:25:05.374 --> 00:25:10.477
Genelde, ABD'den beklenen bunu 
küresel bir sorun olarak kabul etmesi

00:25:10.501 --> 00:25:11.669
ve müdahale etmesi.

00:25:11.693 --> 00:25:17.709
Şimdiye kadar, bu yönde bir eylem olmadı.

00:25:17.733 --> 00:25:22.086
Kongre'deki ve yönetimdeki insanlarla

00:25:22.110 --> 00:25:25.472
bir sonraki yardım fonunun 
ne zaman geleceğini,

00:25:25.496 --> 00:25:28.069
belki bu paranın yüzde birini

00:25:28.113 --> 00:25:32.223
tüm dünyaya yardım edebilecek araçlar için
harcayabileceğimizi konuşuyorum.

00:25:32.247 --> 00:25:36.937
Yani bu mümkün ama pek şansı yok.

00:25:36.996 --> 00:25:41.676
Buradaki boşluk, dünyanın 
buna pek alışık olmaması.

00:25:41.712 --> 00:25:46.209
Birçok insan, bizim vakfımız 
da dahil, devreye giriyor,

00:25:46.233 --> 00:25:51.859
yüksek ölüm yüzdeleri, olumsuz etkiler 
ve sağlık sistemlerinin çökmesi gibi

00:25:51.859 --> 00:26:00.196
sorunlardan muzdarip olacak yoksul ülkeler
için de bir strateji bulmaya çalışıyorlar.

00:26:00.253 --> 00:26:02.834
Avrupa ve ABD'de yüksek ölüm 
sayıları görmemize rağmen

00:26:02.858 --> 00:26:06.574
ölümlerin çoğu gelişmekte 
olan ülkelerde olacak.

NOTE Paragraph

00:26:07.193 --> 00:26:09.156
CA: Keşke bir casus olup

00:26:09.156 --> 00:26:11.769
Melinda ve seni bu konuda 
konuşurken dinleyebilseydim

00:26:11.793 --> 00:26:21.078
Ne yaptığını bilmesi gereken liderler
tarafından işlenen tüm ahlaki "suçlar" --

00:26:21.130 --> 00:26:25.410
Demek istediğim, maske takma 
konusunda örnek olmamak başka,

00:26:25.434 --> 00:26:31.655
ortak bir düşman varken ve tüm insanlık 
olarak cevap vermemiz gerekirken

00:26:31.679 --> 00:26:35.534
dünyaya yardım etmeye yanaşmamak

00:26:35.534 --> 00:26:36.760
ve hatta bunun yerine,

00:26:38.040 --> 00:26:45.287
uluslar arasında, aşı için savaşmak gibi,
yakışıksız çekişmeler başlatmak başka.

00:26:45.324 --> 00:26:51.179
Bu çok -- elbette, tarih bunu 
acımasızca yargılayacaktır.

00:26:51.203 --> 00:26:54.322
Bu çok mide bulandırıcı.

00:26:54.798 --> 00:26:56.796
Öyle değil mi? Bir şey mi kaçırıyorum?

NOTE Paragraph

00:26:56.820 --> 00:27:02.177
BG: İşler bu kadar siyah beyaz değil.

00:27:02.201 --> 00:27:07.127
Şu ana kadar ABD, temel aşı 
araştırmalarını fonlamak için

00:27:07.157 --> 00:27:10.399
tüm ülkelerden fazla para harcadı

00:27:10.982 --> 00:27:13.661
ve bu araştırmalar kısıtlanmış değil.

00:27:13.685 --> 00:27:19.374
"Eğer paramızı alıyorsan ABD'ye kâr 
payı vermelisin," diyen bir imtiyaz yok.

00:27:19.434 --> 00:27:22.359
Aslında, araştırmanın finanse 
edildiği derecede veriyorlar,

00:27:22.383 --> 00:27:23.567
bu herkes için geçerli.

00:27:23.567 --> 00:27:26.491
Fabrikaların finanse edildiği 
derecede ise, sadece ABD için.

00:27:26.491 --> 00:27:30.802
Bu işi zorlaştıran şey ise,
tüm küresel sağlık sorunlarında --

00:27:30.850 --> 00:27:33.937
çiçek hastalığı eradikasyonuna 
ABD öncülük etti,

00:27:33.937 --> 00:27:38.769
çocuk felci eradikasyonu
konusunda ABD liderdi,

00:27:38.793 --> 00:27:44.891
elbette CDC, DSÖ, Rotary, UNICEF 
ve vakfımız gibi partnerlerle birlikte.

00:27:44.915 --> 00:27:48.074
Yani dünya -- HIV konusunda da,

00:27:48.098 --> 00:27:52.868
Başkan Bush'un liderliğinde --
ancak bu çift taraflı bir şeydi,

00:27:52.892 --> 00:27:55.885
PEPFAR denilen şey de inanılmazdı.

00:27:55.909 --> 00:27:58.618
Bu on milyonlarca hayat kurtardı.

NOTE Paragraph

00:27:58.642 --> 00:28:02.914
Durum şu ki, dünya her zaman ABD'den,

00:28:02.914 --> 00:28:05.105
en azından masanın 
başında oturmasını bekledi,

00:28:05.105 --> 00:28:10.697
finansal ve stratejik olarak ne yapılacak,
fabrikalar dünyaya nasıl yayılacak --

00:28:10.721 --> 00:28:14.600
bunlar sadece enfeksiyonun 
ABD'ye geri dönmesini önlemek

00:28:14.600 --> 00:28:17.370
veya küresel ekonomiyi
canlı tutmak için olsa bile,

00:28:17.370 --> 00:28:21.930
ki ABD'deki işlerin ABD dışında 
talep görmesi de iyi bir şey.

00:28:21.990 --> 00:28:23.870
Yani dünyanın tavrı biraz --

00:28:23.894 --> 00:28:27.076
neyin işe yarayıp yaramayacağı 
hakkında belirsizlikler var

00:28:27.100 --> 00:28:31.013
ve dünya "Peki, burada 
yetkili kim?" diye soruyor.

NOTE Paragraph

00:28:31.037 --> 00:28:35.491
Şu ana kadar en kötü 
şey DSÖ'den çekilmekti.

00:28:35.515 --> 00:28:43.278
Umarım bir noktada bu 
zorluğa bir çözüm bulunur,

00:28:43.919 --> 00:28:48.400
çünkü DSÖ'nün sağlayacağı 
koordinasyona ihtiyacımız var.

NOTE Paragraph

00:28:49.488 --> 00:28:51.866
CA: Başka bir soru alalım.

00:28:55.661 --> 00:28:58.837
Ali Kashani, "Dünya çapında, 
pandemiyle başa çıkma konusunda

00:28:58.861 --> 00:29:01.873
özellikle başarılı bulduğunuz 
bir model var mı?"

NOTE Paragraph

00:29:03.540 --> 00:29:08.028
BG: Erken önlem almak dışında,
bazı etkileyici uygulamalar da var.

00:29:08.052 --> 00:29:14.414
Örneğin testi pozitif çıkanları alıp
nabız oksimetrelerini takip ediyorsunuz.

00:29:15.082 --> 00:29:18.243
Bu, kandaki oksijen doygunluğu 
seviyesini gösteriyor

00:29:18.243 --> 00:29:19.913
ve gerçekten çok ucuz bir detektör.

00:29:19.917 --> 00:29:23.325
Böylece onları hastaneye erken 
yatırmanız gerektiğini anlıyorsunuz.

00:29:23.349 --> 00:29:30.244
Tuhaf bir şekilde, hastalar durumlarının
ağırlaşmak üzere olduğunu hissetmiyor.

00:29:30.268 --> 00:29:34.531
İlginç bir fizyolojik sebebi var 
ama detayına girmeyeceğim.

00:29:34.555 --> 00:29:42.107
Almanya hastalarını bu şekilde takip
ederek vaka ölüm oranlarını düşük tuttu.

00:29:42.571 --> 00:29:45.530
Elbette, tıbbi tesisler 
konusuna gelecek olursak

00:29:45.554 --> 00:29:50.647
ilk günlerde, kesinlikle
iyi niyetle de olsa

00:29:50.647 --> 00:29:56.103
solunum cihazlarının gereğinden fazla 
ve yanlış modda kullanıldığını öğrendik.

00:29:56.359 --> 00:30:02.917
Yani doktorlar tedavi konusunda 
şimdi daha akıllıca davranıyor.

00:30:02.941 --> 00:30:05.293
Bence bunların çoğu küresel.

00:30:05.317 --> 00:30:09.591
Nabız oksimetresi erken bir indikatör
olarak daha yaygın kullanılacak

00:30:09.615 --> 00:30:11.942
ama bunun öncüsü Almanya.

00:30:11.966 --> 00:30:18.072
Şimdi de tabii, deksametazon --
neyse ki ucuz bir şey, oral

00:30:18.096 --> 00:30:19.752
ve üretimini artırmak mümkün.

00:30:19.776 --> 00:30:22.727
Bu da küresel olacak.

NOTE Paragraph

00:30:25.061 --> 00:30:31.960
CA: Bill, senin için kişisel olarak tüm bu
sürecin nasıl geçtiğini sormak istiyorum,

00:30:32.053 --> 00:30:38.070
çünkü tuhaf bir şekilde, bu 
konudaki tutkun ve iyi niyetin

00:30:38.094 --> 00:30:43.704
seninle bir an bile geçirmiş 
biri için çok açık olsa da

00:30:43.728 --> 00:30:47.771
dışarıda senin hakkında 
çılgın komplo teorileri var.

00:30:47.795 --> 00:30:53.079
Zignal adında, sosyal medya alanını 
takip eden bir şirketten kontrol ettim.

00:30:53.106 --> 00:30:57.285
Diyorlar ki, şu ana kadar,
sadece Facebook üzerinde

00:30:57.309 --> 00:31:01.483
seni virüsle ilgili bir tür
komplo teorisiyle bağdaştıran

00:31:01.507 --> 00:31:06.709
dört milyondan fazla gönderi paylaşılmış.

00:31:07.133 --> 00:31:13.094
Okuduklarıma göre, bir ankete katılan
Cumhuriyetçilerin yüzde 40'ından fazlası

00:31:13.118 --> 00:31:18.619
senin halka sunacağın aşının her nasılsa 
insanların içine bir mikroçip yerleştirip

00:31:18.619 --> 00:31:21.945
konumlarını takip edeceğine inanıyormuş.

00:31:21.969 --> 00:31:26.471
Bu sayılara inanamıyorum.

00:31:27.376 --> 00:31:30.449
Bazı insanlar bunu 
gayet ciddiye de alıyor

00:31:30.473 --> 00:31:35.148
ve hatta bazıları Fox News'te de çıktı.

00:31:35.172 --> 00:31:41.639
Bazı insanlar bunu, gerçekten korkunç 
tehditler yağdıracak kadar ciddiye alıyor.

00:31:41.730 --> 00:31:45.504
Bunu kafana takmamak 
konusunda iyi iş çıkarıyorsun

00:31:45.528 --> 00:31:48.942
ama gerçekten, kaç kişi böyle
bir pozisyona düşmüştür ki?

00:31:48.966 --> 00:31:51.071
Bununla nasıl baş ediyorsun?

00:31:51.095 --> 00:31:56.472
Nasıl bir dünyada yaşıyoruz ki böyle 
yanlış bilgiler ortalıkta dolaşabiliyor?

00:31:56.502 --> 00:31:58.253
Bunu düzeltmek için ne yapabiliriz?

NOTE Paragraph

00:31:59.856 --> 00:32:03.101
Emin değilim.

00:32:04.539 --> 00:32:11.381
Komplo teorilerinin 
olması da çok yeni bir şey.

00:32:11.427 --> 00:32:13.917
Microsoft hakkında da münakaşalar oldu

00:32:13.941 --> 00:32:16.874
ama onlar en azından 
gerçek dünyayla bağlantılıydı.

00:32:16.898 --> 00:32:20.455
Microsoft gereğinden fazla mı çöktü?

00:32:20.455 --> 00:32:22.423
Kesinlikle antitröst problemlerimiz oldu

00:32:22.423 --> 00:32:25.302
ama en azından bunların 
ne olduğunu biliyordum.

00:32:25.326 --> 00:32:31.362
Bu çıktığında ise, söylemeliyim ki
ilk tepkim dalga geçmek oldu.

00:32:31.467 --> 00:32:37.213
İnsanlar bunun uygunsuz olduğunu
çünkü durumun ciddi olduğunu söylediler,

00:32:37.270 --> 00:32:42.135
insanların aşı olma isteğini 
kırabileceğini söylediler.

00:32:42.159 --> 00:32:46.932
Elbette, aşı üretildiği zaman,
bir yönden maskeler gibi olacak:

00:32:46.932 --> 00:32:49.593
özellikle de bulaşı 
önleyen bir aşı olursa,

00:32:49.617 --> 00:32:55.777
olabildiğince çok insana ulaşmak, aşının
geniş çapta sahiplenilmesini sağlamak

00:32:55.777 --> 00:33:00.911
toplum için çok büyük yarar sağlayacak.

00:33:00.935 --> 00:33:04.218
Yani buna biraz hazırlıksız yakalandım.

00:33:04.242 --> 00:33:09.700
Ne söyleyeceğimi ve yapacağımı bilmiyorum,
çünkü bu komplo olayları benim için yeni

00:33:12.167 --> 00:33:19.323
ve dedikodulara prim vermeden 
söyleyebileceğim ne var ki?

00:33:19.404 --> 00:33:24.455
Fox News sunucusu Laura Ingraham'ın,

00:33:24.479 --> 00:33:26.941
insanları mikroçiplediğimden 
bahsettiğini düşününce

00:33:26.965 --> 00:33:29.266
o anketin sonuçları 
hiç de şaşırtıcı gelmiyor

00:33:29.266 --> 00:33:32.885
çünkü televizyonda duydukları şey bu.

00:33:33.418 --> 00:33:35.403
Çok çılgınca.

00:33:35.427 --> 00:33:38.720
Açıkça görülüyor ki insanlar 
gidip virüsbilim çalışmaktansa

00:33:38.744 --> 00:33:41.712
daha basit açıklamalar arıyorlar.

NOTE Paragraph

00:33:43.379 --> 00:33:49.302
CA: TED apolitik bir oluşum 
ama gerçeğe inanıyoruz.

00:33:49.336 --> 00:33:52.058
O yüzden diyorum ki,

00:33:52.082 --> 00:33:56.174
Laura Ingraham, Bill Gates'e 
bir özür ve tekzip borçlusun.

00:33:56.198 --> 00:33:57.366
Kesinlikle öyle.

00:33:57.390 --> 00:34:00.428
Şu an bunu izliyorsanız 
ve bir dakika bile olsa

00:34:00.428 --> 00:34:03.502
bu adamın bir komployla ilgisi 
olduğunu düşündüyseniz

00:34:03.502 --> 00:34:05.145
beyninizi kontrol ettirmelisiniz.

00:34:05.145 --> 00:34:06.383
Çıldırmış olabilirsiniz.

00:34:06.407 --> 00:34:08.996
Çoğumuz Bill'i uzun yıllardır tanıyoruz,

00:34:09.020 --> 00:34:12.780
bu konudaki tutkusunu ve bağlılığını 
gördüğüm için söylüyorum:

00:34:12.804 --> 00:34:14.368
Siz çıldırmışsınız.

00:34:14.392 --> 00:34:15.564
O yüzden artık aşın bunu

00:34:15.588 --> 00:34:19.293
ve pandemiyle mücadele gibi 
gerçek konulara geri dönelim.

00:34:19.317 --> 00:34:20.777
Cidden söylüyorum.

00:34:20.777 --> 00:34:23.200
Eğer şu an sohbette olan 
birilerinin önerisi varsa

00:34:23.200 --> 00:34:25.789
bu komplo teorilerinden nasıl
kurtulacağımızla ilgili

00:34:25.789 --> 00:34:27.474
olumlu bir öneri --

00:34:27.474 --> 00:34:29.278
çünkü bunlar birbirini besliyor --

00:34:29.302 --> 00:34:34.391
"Bunu biliyorum çünkü ben de komplonun
bir parçasıyım," falan diyorsanız yazın.

00:34:34.429 --> 00:34:40.652
Bilginin güvenilir olduğu bir 
dünyaya nasıl geri döneceğiz?

00:34:40.777 --> 00:34:42.675
Bu konuda iyileşmek zorundayız.

00:34:42.699 --> 00:34:45.493
Topluluğumuzdan başka soru var mı?

00:34:50.912 --> 00:34:52.425
New York'tan Aria Bendix:

00:34:52.449 --> 00:34:56.835
"Vaka artışının ortasındayken enfekte
olma riskini düşürmek isteyen biri için

00:34:56.835 --> 00:34:59.160
kişisel olarak ne önerirsiniz?"

NOTE Paragraph

00:35:00.369 --> 00:35:09.524
BG: Eğer evde kalıp dijital görüşmelerle 
sürdürebileceğin bir işin varsa bu güzel.

00:35:10.200 --> 00:35:14.491
Bazı sosyal aktiviteler bile
böyle yürütülebilir,

00:35:14.515 --> 00:35:18.274
mesela ben arkadaşlarımla
hep görüntülü konuşuyorum.

00:35:18.274 --> 00:35:21.759
Avrupa'da arkadaşlarım var,
kim bilir onları ne zaman görebileceğim

00:35:21.759 --> 00:35:26.192
ama konuşmak için düzenli 
görüşmeler ayarlıyoruz.

00:35:26.586 --> 00:35:35.049
Eğer kendini izole edebiliyorsan
fazla risk almıyorsundur.

00:35:36.634 --> 00:35:41.682
Riski arttıran şey, iş için 
veya sosyal ortamlarda

00:35:41.682 --> 00:35:45.316
diğer insanlarla bir araya gelmek.

00:35:45.647 --> 00:35:54.433
Özellikle de vaka sayısı artan yerlerde,
zorunlu tutulmayacak olmasına rağmen

00:35:54.488 --> 00:35:58.530
umuyorum ki, hareketlilik oranı
insanların sorumlu davrandığını

00:35:58.554 --> 00:36:05.097
ve ev dışı teması en 
aza indirdiğini gösterir.

NOTE Paragraph

00:36:05.121 --> 00:36:08.923
CA: Bill, sana hayırseverlik 
hakkında soru sormak istiyorum.

00:36:08.960 --> 00:36:15.726
Vakfının burada büyük rol oynadığı açık
ama genel olarak hayırseverlik hakkında --

00:36:15.783 --> 00:36:19.210
Verme Sözü adında bir hareket başlattın,

00:36:19.234 --> 00:36:21.929
ölümlerinden önce veya sonra

00:36:21.953 --> 00:36:28.324
net varlıklarının yarısını bağışlamaya
yemin eden milyarderleri birleştirdin

00:36:29.366 --> 00:36:30.701
ancak bunu yapmak çok zor.

00:36:30.725 --> 00:36:33.042
O kadar parayı bağışlamak gerçekten zor.

00:36:33.066 --> 00:36:36.595
Sanırım sen kendin de, Verme 
Sözü başladığından beri -- kaç yıl?

00:36:36.595 --> 00:36:39.635
On yıl önce olmalı, zamanını 
tam hatırlamıyorum --

00:36:39.659 --> 00:36:43.077
ama o zamandan beri, dünyanın en
önde gelen hayırseveri olmana rağmen

00:36:43.101 --> 00:36:46.579
net varlığın yaklaşık iki katına çıktı.

00:36:46.981 --> 00:36:52.464
Bu kadar parayı, dünyayı 
daha iyi bir yer yapmak adına

00:36:52.488 --> 00:36:54.944
etkili bir şekilde kullanmak zor mu

00:36:54.968 --> 00:37:01.135
yoksa dünyanın bağışçıları, özellikle de 
gerçekten zengin olan bağışçıları,

00:37:01.245 --> 00:37:03.466
bunun için bir program hazırlamalı mı?

00:37:03.490 --> 00:37:07.272
Mesela, "İşte her yıl için 
net varlığımın bir yüzdesi.

00:37:07.296 --> 00:37:10.449
Belki ben yaşlandıkça bu da artar.

00:37:10.449 --> 00:37:12.847
Eğer bu işi ciddiye alacaksam

00:37:12.871 --> 00:37:16.907
bu parayı vermeliyim -- bunu etkili
bir şekilde yapmanın yolunu bulmalıyım."

00:37:16.941 --> 00:37:19.320
Bu adaletsizce ve çılgınca bir soru mu?

NOTE Paragraph

00:37:19.344 --> 00:37:22.733
BG: Yüzdeyi arttırmak harika olur.

00:37:22.757 --> 00:37:27.772
Bizim hem Gates Vakfı hem 
Verme Sözü olarak temel hedefimiz

00:37:27.772 --> 00:37:31.507
insanlara, kendilerini bağlı hissettikleri
amaçlar bulmalarında yardımcı olmak.

00:37:31.531 --> 00:37:34.447
İnsanlar tutkuları sayesinde verir.

00:37:34.471 --> 00:37:36.416
Evet, sayılar biraz önemli

00:37:36.440 --> 00:37:39.123
ama dışarıda çözülecek çok sorun var.

00:37:39.147 --> 00:37:42.504
Seçimi şöyle yapacaksınız:
Hasta birini göreceksiniz,

00:37:42.518 --> 00:37:45.520
sosyal hizmetlerden yararlanamayan 
birini göreceksiniz,

00:37:45.544 --> 00:37:48.407
ırkçılığı azaltmaya yarayan 
bir şey göreceksiniz

00:37:48.431 --> 00:37:51.549
ve bu konuda tutkulu olacaksınız, 
onun için para vereceksiniz.

00:37:51.573 --> 00:37:54.922
Ayrıca, elbette bazı hayırseverlik 
eylemleri düzgün işlemeyecek.

00:37:54.946 --> 00:38:00.504
Hayırseverlerin heveslerini 
arttırmaya hala ihtiyacımız var.

00:38:00.504 --> 00:38:06.181
Senin de Audacious Project ile
desteklediğin iş birlikçi hayırseverlik --

00:38:06.203 --> 00:38:09.812
hayırseverleri bir araya getiren 
dört beş grup daha var.

00:38:09.836 --> 00:38:14.231
Bu harika, çünkü bu şekilde 
birbirlerinden öğreniyorlar,

00:38:14.231 --> 00:38:16.379
birbirlerine güven veriyorlar,

00:38:16.403 --> 00:38:20.969
"Ben x kadar para koydum,
dört kişi daha buna para koydu,

00:38:20.993 --> 00:38:24.377
bu daha çok etki yaratacak,"
diye düşünüyorlar.

00:38:24.401 --> 00:38:28.828
Umarım, belli bir iyiliklerinin iyi
gitmediğini öğrendiklerinde bile

00:38:28.852 --> 00:38:34.130
bu onlar için zevkli 
olabilir ve devam ederler.

00:38:34.206 --> 00:38:38.872
Yani hayırseverlik oranının 
yükseldiğini görmek isterim.

00:38:38.921 --> 00:38:45.415
Devam eden insanlar için de 
eğlenceli, tatmin edici bir deneyim

00:38:45.415 --> 00:38:49.523
ve hangi aile bireyinin ortak 
olacağını seçebiliyorsunuz.

00:38:49.547 --> 00:38:51.046
Kendim için konuşacak olursam

00:38:51.046 --> 00:38:54.311
ben ve Melinda bunu birlikte yapmayı, 
birlikte öğrenmeyi seviyoruz.

00:38:54.311 --> 00:38:58.816
Bazı ailelerde, çocuklar bile 
aktivitelerde yer alıyor.

00:38:58.840 --> 00:39:00.579
Bazen ittirici güç çocuklar oluyor.

NOTE Paragraph

00:39:00.603 --> 00:39:03.426
Gerçekten çok paranız olduğunda

00:39:03.450 --> 00:39:06.883
hâlâ milyon dolarların çok
para olduğunu düşünürsünüz

00:39:06.907 --> 00:39:10.859
ama milyarlarınız varsa yüzlerce 
milyonunu vermeniz gerekir.

00:39:10.949 --> 00:39:17.241
Kişisel harcamalarınızın aynı 
seviyede kalması çok büyüleyici.

00:39:17.288 --> 00:39:19.974
Bu toplumun kabul edebileceği bir şey

00:39:19.998 --> 00:39:26.991
ancak verdiğiniz miktarı arttırmak 
zorundasınız, yoksa bu vasiyetiniz olur

00:39:28.599 --> 00:39:31.758
ve bu durumda yardımlarınızı 
istediğiniz gibi şekillendiremezsiniz

00:39:31.758 --> 00:39:33.537
ve bundan o kadar da zevk almazsınız.

00:39:34.277 --> 00:39:36.055
Bunu zorunlu tutmak istemiyoruz

00:39:36.079 --> 00:39:40.919
ama evet, sen de ben de hayırseverlere
ilham vermek istiyoruz ki

00:39:40.943 --> 00:39:47.842
tutkularını ve fırsatları geçmiştekinden
çok daha hızlı görebilsinler,

00:39:47.879 --> 00:39:52.750
çünkü ırkçılık, hastalık veya başka bir
toplumsal sorun olması fark etmeksizin

00:39:52.774 --> 00:39:57.050
hayırseverliğin hızlıca gidip 
yapabileceği yenilikler --

00:39:57.050 --> 00:40:00.569
işe yaraması durumunda hükümet de 
peşinden gidip bunu yaygınlaştırabilir.

00:40:00.569 --> 00:40:02.753
Tanrı biliyor ki çözüme ihtiyacımız var,

00:40:02.777 --> 00:40:06.996
beklentilerimizi yüksek tutmaya,

00:40:06.996 --> 00:40:13.512
zor sorunları çözmemize yarayacak
umuda ve ilerlemeye ihtiyacımız var.

NOTE Paragraph

00:40:13.956 --> 00:40:17.518
CA: Çoğu hayırsever hatta en iyileri bile

00:40:17.542 --> 00:40:21.810
her yıl net varlıklarının yüzde birinden
fazlasını vermekte zorlanıyor

00:40:21.834 --> 00:40:27.562
ancak dünyanın en zenginlerinin, genelde
büyük yatırım fırsatlarına erişimi var.

00:40:27.582 --> 00:40:31.488
Çoğunun varlığı, her geçen yıl 
yüzde yedi ile on arasında artıyor.

00:40:31.488 --> 00:40:35.491
Gerçekten varlığının yarısını 
verme şansın olması için, her yıl

00:40:35.511 --> 00:40:41.941
varlığının yüzde beş, altı, yedi, sekiz 
veya onunu vermeyi planlaman gerekmez mi?

00:40:42.109 --> 00:40:46.968
Olması gereken şeyin mantığı bu değil mi?

NOTE Paragraph

00:40:46.992 --> 00:40:49.383
BG: Evet, Chuck Feeney gibi

00:40:49.407 --> 00:40:56.407
parasının tümünü bağışlayıp iyi
örnek teşkil eden insanlar var.

00:40:56.431 --> 00:41:01.831
Hatta Melinda ve ben de bağış oranımızı
artırmalı mıyız diye düşünüyoruz.

00:41:01.855 --> 00:41:07.307
Dediğin gibi, yatırım konusunda 
işler birçok yönden iyi gidiyor.

00:41:07.333 --> 00:41:11.669
Genel olarak teknoloji 
servetlerinin durumu iyi,

00:41:11.693 --> 00:41:21.374
hatta bu yıl bile, ki bu dünyada 
yaşananlara tezatlık oluşturuyor.

00:41:21.415 --> 00:41:26.092
Ben de hızlanmamız gerektiğine dair 
bir beklenti olduğunu düşünüyorum

00:41:26.116 --> 00:41:29.006
ve hızlanmak için gerekçe de var,

00:41:29.030 --> 00:41:32.686
hükûmet birçok ihtiyacı gözden kaçıracak.

00:41:32.710 --> 00:41:37.382
Evet, hükûmetin çok parası var ama paranın
iyi bir şekilde harcanmasına yardım etmek,

00:41:37.382 --> 00:41:40.726
ulaşmadığı yerlere ulaşmasını sağlamak --

00:41:40.750 --> 00:41:45.572
ve eğer insanlar gelişmekte olan 
ülkelere yardım etmeye isteklilerse

00:41:45.596 --> 00:41:51.688
o insanların, GSYİH'nin yüzde 15'i kadar
çek yazabilecek hükûmetleri de yok,

00:41:51.711 --> 00:41:55.880
yani oradaki geniş çaplı sorunlar,
pandemiyi bir kenara bırakın,

00:41:55.904 --> 00:41:59.729
yalnız ekonominin yarattığı 
sorunlar bile çok üzücü.

00:41:59.794 --> 00:42:05.290
Normalde ileriye giden bu ülkeler için
bu durum beş yıl geriye gitmek demek,

00:42:05.332 --> 00:42:11.295
hatta bazıları için o kadar sıkıntılı ki
ülkenin istikrarı bile tehlikede.

NOTE Paragraph

00:42:12.249 --> 00:42:18.909
CA: Bill, Melinda ile yaptıklarınıza
çok büyük saygı duyuyorum.

00:42:18.909 --> 00:42:26.689
Dar bir yolda yürüyorsunuz ve birçok 
şeyi dengelemeye çabalıyorsunuz

00:42:27.119 --> 00:42:34.397
ve dünyayı bütünüyle iyileştirmeye
adadığınız zaman ve elbette para

00:42:34.446 --> 00:42:36.520
ve tüm bunlara duyduğunuz tutku --

00:42:36.544 --> 00:42:37.952
bunlar harika şeyler

00:42:37.976 --> 00:42:42.337
ve bize zamanını ayırdığın için 
sana çok minnettarım.

00:42:42.361 --> 00:42:45.654
Çok teşekkürler ve gerçekten, 
bu yılın geri kalanında da

00:42:45.654 --> 00:42:49.075
senin becerilerin ve kaynaklarına her 
zamankinden çok ihtiyaç duyulacak,

00:42:49.075 --> 00:42:50.171
o yüzden iyi şanslar.

NOTE Paragraph

00:42:50.669 --> 00:42:51.573
BG: Teşekkürler.

00:42:51.573 --> 00:42:54.645
Bu eğlenceli bir iş ve ben 
iyimserim, teşekkürler Chris.