WEBVTT

00:00:07.220 --> 00:00:09.119
2300 lat temu

00:00:09.119 --> 00:00:11.801
władcy Aleksandrii
postanowili urzeczywistnić

00:00:11.801 --> 00:00:14.546
jedną z najśmielszych wizji ludzkości,

00:00:14.546 --> 00:00:18.590
zebranie wiedzy całego świata
pod jednym dachem.

00:00:18.590 --> 00:00:19.824
W czasach świetności

00:00:19.824 --> 00:00:23.623
Biblioteka Aleksandryjska
miała najliczniejszą kolekcję zwojów

00:00:23.623 --> 00:00:27.157
i przyciągała najtęższe umysły
greckiego świata.

00:00:27.157 --> 00:00:31.877
Pod koniec V wieku naszej ery
wielka Biblioteka zniknęła.

00:00:31.877 --> 00:00:35.227
Przez lata sądzono,
że zniszczył ją katastrofalny pożar.

00:00:35.227 --> 00:00:39.773
Prawda na temat powstania i upadku
Biblioteki jest dużo bardziej złożona.

NOTE Paragraph

00:00:39.773 --> 00:00:42.776
Pomysł założenia biblioteki
pochodził od Aleksandra Wielkiego.

00:00:42.776 --> 00:00:45.038
Po ugruntowaniu swojej władzy

00:00:45.038 --> 00:00:47.846
były student Arystotelesa skupił uwagę

00:00:47.846 --> 00:00:52.524
na budowie imperium wiedzy
w mieście nazwanym jego imieniem.

00:00:52.524 --> 00:00:54.732
Zmarł, zanim rozpoczęto budowę,

00:00:54.732 --> 00:00:56.745
ale Ptolemeusz I, jego następca,

00:00:56.745 --> 00:01:01.354
zrealizował projekt muzeum
i biblioteki autorstwa Aleksandra.

NOTE Paragraph

00:01:01.354 --> 00:01:03.740
Usytuowana w królewskiej dzielnicy miasta

00:01:03.740 --> 00:01:05.266
Biblioteka Aleksandryjska

00:01:05.266 --> 00:01:08.105
miała zapewne wielkie
hellenistyczne kolumny,

00:01:08.105 --> 00:01:09.940
nosiła ślady wpływów rodzimego Egiptu

00:01:09.940 --> 00:01:15.061
albo była unikalnym połączeniem obu,
ale nie przetrwały żadne opisy.

00:01:15.061 --> 00:01:20.089
Wiemy, że miała sale wykładowe,
lekcyjne i, oczywiście, półki.

00:01:20.089 --> 00:01:21.958
Gdy budowla była gotowa,

00:01:21.958 --> 00:01:26.441
Ptolemeusz I zapełniał ją zwojami,
głównie greckimi i egipskimi.

00:01:26.441 --> 00:01:30.842
Na swój koszt zaprosił
do Aleksandrii uczonych,

00:01:30.842 --> 00:01:34.490
których manuskrypty
powiększały zbiory Biblioteki,

00:01:34.490 --> 00:01:39.785
ale władcy Aleksandrii wciąż chcieli
kopii książek całego świata.

NOTE Paragraph

00:01:39.785 --> 00:01:44.432
Szczęśliwie, Aleksandria była węzłem dla
statków płynących przez Morze Śródziemne.

00:01:44.432 --> 00:01:49.501
Od statków cumujących w Aleksandrii
Ptolemeusz III wymagał

00:01:49.501 --> 00:01:51.943
przekazania książek do skopiowania.

00:01:51.943 --> 00:01:55.080
Po przepisaniu tekstu biblioteczny skryba

00:01:55.080 --> 00:01:58.553
zatrzymywał oryginał,
a kopię zwracał na statek.

00:01:58.553 --> 00:02:02.094
Wynajęci łowcy książek
przeczesywali rejon śródziemnomorski

00:02:02.094 --> 00:02:03.912
w poszukiwaniu nowych tekstów,

00:02:03.912 --> 00:02:06.835
a władcy Aleksandrii
próbowali zmiażdżyć rywali,

00:02:06.835 --> 00:02:12.313
wstrzymując eksport egipskiego papirusu
używanego do produkcji zwojów.

NOTE Paragraph

00:02:12.313 --> 00:02:16.224
Ich wysiłki sprowadziły
do Aleksandrii setki tysięcy książek.

00:02:16.844 --> 00:02:18.185
Powiększająca się Biblioteka

00:02:18.185 --> 00:02:21.856
dała dostęp do informacji
na niespotykaną dotąd liczbę tematów,

00:02:21.856 --> 00:02:26.809
ale jednocześnie trudniej było
znaleźć informacje na wybrany temat.

00:02:26.809 --> 00:02:32.059
Na szczęście uczony Kallimach z Cyreny
rozwiązał ten problem,

00:02:32.059 --> 00:02:33.851
tworząc pinakes,

00:02:33.851 --> 00:02:37.238
katalog zbiorów Biblioteki
w postaci 120 ksiąg,

00:02:37.238 --> 00:02:39.307
pierwszy w swoim rodzaju.

NOTE Paragraph

00:02:39.307 --> 00:02:40.745
Tablice pinakes

00:02:40.745 --> 00:02:43.888
umożliwiały poruszanie się
po rosnącej kolekcji Biblioteki.

00:02:43.888 --> 00:02:46.721
Dokonano wtedy wielu niezwykłych odkryć.

00:02:46.721 --> 00:02:49.414
1600 lat przed wyprawą Kolumba

00:02:49.414 --> 00:02:52.732
Eratostenes nie tylko wiedział,
że Ziemia jest okrągła,

00:02:52.732 --> 00:02:55.234
ale obliczył jej obwód i średnicę

00:02:55.234 --> 00:02:57.728
z dokładnością do kilku kilometrów.

00:02:57.728 --> 00:03:01.330
Heron z Aleksandrii stworzył
pierwszy silnik parowy

00:03:01.330 --> 00:03:02.825
ponad tysiąc lat

00:03:02.825 --> 00:03:06.638
przed wynalezieniem go na nowo
w czasie rewolucji przemysłowej.

00:03:06.638 --> 00:03:13.685
Założona w 283 roku przed naszą erą
Biblioteka kwitła jeszcze około 300 lat,

NOTE Paragraph

00:03:13.685 --> 00:03:19.211
ale w 48 roku przed naszą erą
Cezar zaczął oblężenie Aleksandrii,

00:03:19.211 --> 00:03:21.800
podpalając statki w porcie.

00:03:21.800 --> 00:03:26.827
Całe lata uczeni sądzili, że Biblioteka
spłonęła wtedy w pożarze miasta.

00:03:26.827 --> 00:03:30.314
Możliwe, że pożar zniszczył
część rozrastającej się kolekcji,

00:03:30.314 --> 00:03:32.135
ale z pism starożytnych wynika,

00:03:32.135 --> 00:03:36.661
że jeszcze całe stulecia po oblężeniu
uczeni odwiedzali Bibliotekę.

00:03:36.661 --> 00:03:41.235
Biblioteka zaczęła powoli znikać,
gdy miasto przechodziło z rąk greckich

00:03:41.235 --> 00:03:42.266
w rzymskie,

00:03:42.266 --> 00:03:43.172
chrześcijańskie,

00:03:43.172 --> 00:03:45.177
a w końcu muzułmańskie.

00:03:45.177 --> 00:03:48.323
Kolejni władcy widzieli
zbiory jako zagrożenie,

00:03:48.323 --> 00:03:50.786
a nie źródło dumy.

00:03:50.786 --> 00:03:52.882
W 415 roku naszej ery

00:03:52.882 --> 00:03:56.288
chrześcijańscy przywódcy
przyczynili się do zamordowania Hypatii,

00:03:56.288 --> 00:03:59.956
matematyczki studiującej w Bibliotece
starożytne teksty greckie,

00:03:59.956 --> 00:04:02.739
uważane przez nich za bluźniercze.

NOTE Paragraph

00:04:02.739 --> 00:04:06.903
Chociaż Biblioteka Aleksandryjska i jej
niezliczone zbiory dawno nie istnieją,

00:04:06.903 --> 00:04:09.625
wciąż szukamy najlepszego
sposobu gromadzenia,

00:04:09.625 --> 00:04:10.557
udostępniania

00:04:10.557 --> 00:04:12.646
i przechowywania wiedzy.

00:04:12.646 --> 00:04:14.737
Mamy dostęp do większej ilości informacji

00:04:14.737 --> 00:04:17.383
i zaawansowaną technologię
ich przechowywania,

00:04:17.383 --> 00:04:19.040
choć nie mamy pewności,

00:04:19.040 --> 00:04:22.487
że archiwa cyfrowe będą
bardziej odporne na zniszczenie

00:04:22.487 --> 00:04:25.790
niż atrament i zwoje Aleksandrii.

00:04:25.790 --> 00:04:29.456
Nawet jeśli nasze zasoby wiedzy
są fizycznie zabezpieczone,

00:04:29.456 --> 00:04:32.672
i tak będą musiały 
odeprzeć podstępne siły,

00:04:32.672 --> 00:04:35.009
jakie zburzyły Bibliotekę,

00:04:35.009 --> 00:04:36.252
czyli obawę przed wiedzą

00:04:36.252 --> 00:04:39.871
i aroganckie przekonanie,
że przeszłość jest bezwartościowa.

00:04:39.871 --> 00:04:43.967
Jednak tym razem wiemy,
na co się przygotować.