1
00:00:01,134 --> 00:00:03,074
Dozvolite mi da počnem sa Rojom Amarom.

2
00:00:04,350 --> 00:00:08,561
Roj tvrdi da je većina
novih tehnoloških dostignuća precenjena

3
00:00:08,585 --> 00:00:10,653
na početku u smislu njihovog uticaja,

4
00:00:10,677 --> 00:00:12,473
a onda dugoročno bivaju potcenjeni

5
00:00:12,473 --> 00:00:14,487
zato što se naviknemo na njih.

6
00:00:14,487 --> 00:00:16,687
Ovo je stvarno doba čuda.

7
00:00:17,433 --> 00:00:19,814
Sećate li se one divne pesme Pola Sajmona?

8
00:00:20,365 --> 00:00:21,703
Imala je dva stiha.

9
00:00:21,727 --> 00:00:25,414
Šta se to u ono vreme smatralo čudesnim?

10
00:00:26,393 --> 00:00:28,465
Usporavanje stvari - usporen film,

11
00:00:29,371 --> 00:00:31,099
i međunarodni telefonski pozivi.

12
00:00:31,941 --> 00:00:34,504
Zato što ste, naravno, navikli
da vas operater prekida

13
00:00:34,504 --> 00:00:37,371
sa pitanjem: „Međunarodni poziv. 
Da li želite da prekinete?”

14
00:00:37,371 --> 00:00:40,107
A sada nam zvanje po celom svetu
ne predstavlja ništa.

15
00:00:41,040 --> 00:00:43,670
Nešto slično možda se dešava

16
00:00:43,694 --> 00:00:45,766
i sa očitavanjem i programiranjem života.

17
00:00:46,636 --> 00:00:48,364
No, pre nego što otkrijem to,

18
00:00:49,069 --> 00:00:51,753
hajde da pričamo o teleskopima.

19
00:00:52,798 --> 00:00:57,109
Teleskopi su na početku bili precenjeni
u pogledu njihovog uticaja.

20
00:00:57,133 --> 00:00:59,302
Ovo je jedan od Galilejovih ranih modela.

21
00:01:00,090 --> 00:01:03,449
Ljudi su mislili
da će uništiti sve religije.

22
00:01:03,473 --> 00:01:04,623
(Smeh)

23
00:01:06,862 --> 00:01:09,576
Dakle, ne obraćamo
mnogo pažnju na teleskope.

24
00:01:10,628 --> 00:01:14,710
Naravno, teleskopi koji su proizvedeni
pre deset godina, kao što ste čuli,

25
00:01:14,734 --> 00:01:17,725
mogu na ovom folksvagenu
koji je odleteo do Meseca,

26
00:01:17,749 --> 00:01:23,605
videti farove kada se upale na Mesecu.

27
00:01:24,624 --> 00:01:27,886
To je rezolucija
koja vam dozvoljava da vidite

28
00:01:28,592 --> 00:01:32,196
male čestice prašine
koje plutaju oko udaljenih sunca.

29
00:01:32,220 --> 00:01:35,724
Zamislite na trenutak da je ovo sunce
udaljeno milijardu svetlosnih godina

30
00:01:36,310 --> 00:01:38,897
i vidite male čestice prašine
kako dolaze ispred njega.

31
00:01:39,566 --> 00:01:42,067
Tako izgleda otkrivanje egzoplanete.

32
00:01:43,268 --> 00:01:47,058
Dobra stvar kod ovih novih teleskopa

33
00:01:48,138 --> 00:01:51,143
je što vam dozvoljavaju da vidite
i sveću zapaljenu na mesecu.

34
00:01:52,279 --> 00:01:55,107
Ako napravite razdvajanje jednom pločom,

35
00:01:55,131 --> 00:01:57,925
videćete dve odvojene sveće
na toj udaljenosti.

36
00:01:59,124 --> 00:02:01,937
To je rezolucija koja vam je potrebna

37
00:02:01,961 --> 00:02:04,429
da vidite te male čestice prašine

38
00:02:04,453 --> 00:02:05,739
kako kruže oko sunca

39
00:02:05,763 --> 00:02:07,812
i da vidite imaju li plavo-zeleni obris.

40
00:02:09,120 --> 00:02:10,705
Ako imaju plavo-zeleni obris,

41
00:02:10,705 --> 00:02:13,435
to znači da je život svuda u svemiru.

42
00:02:13,459 --> 00:02:17,655
Prvi put kada vidite
plavo-zeleni obris na udaljenoj planeti,

43
00:02:17,679 --> 00:02:19,672
to znači da tamo postoji fotosinteza,

44
00:02:19,696 --> 00:02:20,977
da tamo ima vode,

45
00:02:21,001 --> 00:02:24,873
a šansa da vidite samo jednu
planetu sa fotosintezom

46
00:02:24,897 --> 00:02:26,260
je jednaka nuli.

47
00:02:27,108 --> 00:02:29,004
A to je događaj koji menja sve.

48
00:02:29,670 --> 00:02:32,992
Postoji vreme pre i vreme nakon
što smo mislili da smo sami u svemiru;

49
00:02:32,992 --> 00:02:35,006
zaboravite na otkrića bilo kog kontinenta.

50
00:02:36,751 --> 00:02:38,331
Dok razmišljate o ovom,

51
00:02:38,355 --> 00:02:40,761
sada smo u mogućnosti
da vidimo veći deo svemira.

52
00:02:40,761 --> 00:02:43,535
To jeste vreme čuda,

53
00:02:43,559 --> 00:02:45,911
a mi to olako prihvatamo.

54
00:02:47,562 --> 00:02:49,477
Nešto slično se dešava i sa životom.

55
00:02:49,501 --> 00:02:52,539
Slušamo o životu u tim
malim delovima i komadićima,

56
00:02:52,563 --> 00:02:53,845
slušamo o CRISPR-u,

57
00:02:53,845 --> 00:02:55,985
i slušamo o ovoj i onoj tehnologiji.

58
00:02:55,985 --> 00:03:00,323
Ali suština je da je život ispao kod.

59
00:03:01,900 --> 00:03:04,544
A posmatranje života kroz kod
je veoma značajan koncept,

60
00:03:04,544 --> 00:03:09,084
zato što to znači da,
kao što pišete rečenice

61
00:03:09,108 --> 00:03:12,226
na engleskom, francuskom
ili kineskom jeziku,

62
00:03:13,146 --> 00:03:16,052
baš kao što možete prepisati rečenicu,

63
00:03:16,076 --> 00:03:18,602
isto kao što možete izmeniti rečenicu,

64
00:03:18,626 --> 00:03:20,976
na potpuno isti način
kao što štampate rečenice,

65
00:03:21,000 --> 00:03:23,359
sada postaje moguće
da isto to radite sa životom.

66
00:03:25,237 --> 00:03:28,748
To znači da počinjemo da učimo
kako se čita ovaj jezik.

67
00:03:28,772 --> 00:03:32,008
A to je jezik koji koristi ova narandža.

68
00:03:32,702 --> 00:03:34,498
Kako ova narandža izvršava kod?

69
00:03:34,522 --> 00:03:37,230
Ne radi to kao kompjuteri
sa jedinicama i nulama.

70
00:03:37,254 --> 00:03:39,139
Visi na drvetu i jednog dana uradi -

71
00:03:39,163 --> 00:03:40,313
plop!

72
00:03:40,819 --> 00:03:42,624
To znači - izvršiti.

73
00:03:43,149 --> 00:03:46,421
AATCAAG: napravi mi mali koren.

74
00:03:47,057 --> 00:03:49,559
TCGACC: napravi mi malu stabljiku.

75
00:03:49,583 --> 00:03:53,021
GAC: napravi mi lišća.
AGC: napravi mi cvetove.

76
00:03:53,045 --> 00:03:55,902
i onda GCAA: napravi mi još narandži.

77
00:03:56,984 --> 00:04:01,057
Ako stavim rečenicu na engleskom
u procesor za reči,

78
00:04:03,153 --> 00:04:06,594
onda možete da se prebacujete
sa jedne reči na drugu.

79
00:04:08,134 --> 00:04:10,270
Ako nešto dodam ovoj narandži

80
00:04:10,294 --> 00:04:15,277
i stavim GCAAC, koristeći CRISPR
ili nešto drugo za šta ste čuli,

81
00:04:16,261 --> 00:04:18,058
onda ova narandža postaje limun,

82
00:04:18,957 --> 00:04:20,505
ili grejpfrut,

83
00:04:20,529 --> 00:04:22,186
ili mandarina.

84
00:04:23,102 --> 00:04:25,120
A ako promenim jedno od hiljadu slova,

85
00:04:25,144 --> 00:04:27,504
postaćete osoba koja danas sedi pored vas.

86
00:04:28,757 --> 00:04:30,277
Budite oprezniji gde sedate.

87
00:04:30,301 --> 00:04:31,490
(Smeh)

88
00:04:33,014 --> 00:04:36,489
Stvar je u tome da je na početku
ovo bio veoma skup proces.

89
00:04:36,513 --> 00:04:38,208
Kao nekada međunarodni pozivi.

90
00:04:39,399 --> 00:04:43,005
Ali cena ovoga pada 50 procenata
brže od Murovog zakona.

91
00:04:43,909 --> 00:04:47,741
Kompanija Veritas je juče najavila
prvi potpuni genom od 200 dolara.

92
00:04:48,494 --> 00:04:50,624
Dok gledate ove sisteme, mislite:

93
00:04:50,648 --> 00:04:54,450
ovo nije važno, ni ovo,
ni ovo nije važno - a ipak jeste.

94
00:04:54,474 --> 00:04:57,879
Dozvolite da vam pokažem mapu ovoga.

95
00:04:58,973 --> 00:05:01,532
Ovo je veliko otkriće.

96
00:05:01,556 --> 00:05:03,479
Tu su 23 hromozoma.

97
00:05:03,503 --> 00:05:04,731
Kul.

98
00:05:05,287 --> 00:05:07,680
Hajde sada da iskoristimo
teleskopski pogled,

99
00:05:07,700 --> 00:05:11,310
ali umesto teleskopa,
koristićemo mikroskop da zumiramo

100
00:05:11,334 --> 00:05:13,406
površinu podređene među hromozomima

101
00:05:13,430 --> 00:05:15,051
odnosno, hromozom Y.

102
00:05:16,432 --> 00:05:19,446
On je veličine trećine hromozoma X,
recesivan i mutiran.

103
00:05:20,443 --> 00:05:21,594
Ali ipak,

104
00:05:22,262 --> 00:05:23,481
to je samo muškarac.

105
00:05:24,914 --> 00:05:27,194
Dok posmatrate ovo,

106
00:05:27,218 --> 00:05:30,668
evo neke vrste širokog pogleda

107
00:05:30,692 --> 00:05:32,896
sa rezolucijom od 400 baznih parova,

108
00:05:32,920 --> 00:05:36,339
zatim zumirate na 550,
zatim zumirate na 850,

109
00:05:36,363 --> 00:05:39,648
i sa svakim zumiranjem možete
da identifikujete sve više i više gena.

110
00:05:40,249 --> 00:05:42,553
Onda još zumirate

111
00:05:43,473 --> 00:05:46,277
i možete videti ko ima leukemiju,

112
00:05:47,543 --> 00:05:50,071
kako su dobili leukemiju,
koju vrstu leukemije imaju,

113
00:05:50,071 --> 00:05:52,655
šta se promenilo sa jednog na drugo mesto.

114
00:05:53,330 --> 00:05:56,188
Onda zumirate na nivo
Guglovog uličnog pogleda.

115
00:05:57,387 --> 00:06:00,060
Evo šta se dešava
ako imate rak debelog creva,

116
00:06:00,084 --> 00:06:04,291
kod konkretnog pacijenta
u rezoluciji slovo po slovo.

117
00:06:06,148 --> 00:06:09,258
Ono što mi ovde radimo
je skupljanje informacija

118
00:06:09,282 --> 00:06:11,798
i generisanje ogromne količine istih.

119
00:06:11,822 --> 00:06:14,696
To je jedna od najvećih
baza podataka na zemlji

120
00:06:14,720 --> 00:06:18,592
i raste brže nego što možemo napraviti
kompjutere za njeno skladištenje.

121
00:06:20,063 --> 00:06:22,529
Sa ovim možete napraviti
neverovatne mape.

122
00:06:23,292 --> 00:06:26,263
Želite da razumete kugu,
zašto je jedna bubonske vrste,

123
00:06:26,287 --> 00:06:27,815
druga je drugačije vrste

124
00:06:27,815 --> 00:06:29,819
a i treća je drugačija vrsta kuge?

125
00:06:29,819 --> 00:06:31,539
Evo mape kuge.

126
00:06:33,037 --> 00:06:34,851
Neke su apsolutno smrtonosne za ljude,

127
00:06:34,871 --> 00:06:36,066
dok druge nisu.

128
00:06:36,486 --> 00:06:38,506
Obratite pažnju pri kraju dok gledate ovo,

129
00:06:38,506 --> 00:06:40,659
kako izgleda u poređenju sa tuberkulozom?

130
00:06:41,708 --> 00:06:45,337
Ovo je razlika između tuberkuloze
i raznih vrsta kuge.

131
00:06:45,361 --> 00:06:47,696
Možete se igrati detektiva,

132
00:06:47,720 --> 00:06:50,195
zato što možete uzeti
veoma specifičnu vrstu kolere

133
00:06:50,219 --> 00:06:51,409
koja je pogodila Haiti,

134
00:06:52,377 --> 00:06:55,063
i možete videti iz koje zemlje je došla,

135
00:06:55,087 --> 00:06:56,813
iz kog regiona,

136
00:06:57,496 --> 00:07:02,238
i verovatno koji ju je vojnik doneo
iz te afričke zemlje na Haiti.

137
00:07:05,133 --> 00:07:06,645
Smanjivanje rezolucije.

138
00:07:06,669 --> 00:07:08,240
Ne radi se samo povećanje.

139
00:07:09,042 --> 00:07:11,896
Ovo je jedna od najboljih mapa
koje je čovek ikada napravio.

140
00:07:12,446 --> 00:07:15,502
Oni su prikupili sve genetičke
informacije koje su imali

141
00:07:15,526 --> 00:07:17,007
o svim vrstama,

142
00:07:17,031 --> 00:07:20,461
i napravili drvo života na jednoj stranici

143
00:07:20,485 --> 00:07:22,443
koju možete smanjivati ili povećavati.

144
00:07:22,443 --> 00:07:26,405
Ovo nam daje pregled šta je nastalo prvo,
kako je postalo različito, kako se granalo

145
00:07:26,405 --> 00:07:27,739
i koliko je velik taj genom,

146
00:07:27,739 --> 00:07:28,860
sve na jednoj stranici.

147
00:07:29,619 --> 00:07:31,682
To je neka vrsta svemira života na zemlji,

148
00:07:31,706 --> 00:07:34,155
koji se neprekidno dopunjava i dovršava.

149
00:07:34,982 --> 00:07:36,841
Dok gledate sve ovo,

150
00:07:36,865 --> 00:07:40,216
jako bitna promena je ta
da je stara biologija bila reaktivna.

151
00:07:40,240 --> 00:07:42,960
Imali ste puno biologa sa mikroskopima,

152
00:07:42,984 --> 00:07:46,283
imali su lupe, šetali su naokolo
i posmatrali životinje.

153
00:07:46,897 --> 00:07:48,766
Nova biologija je proaktivna.

154
00:07:49,433 --> 00:07:52,452
Više niste samo posmatrač,
sada pravite nešto.

155
00:07:53,135 --> 00:07:54,783
To je zaista velika promena

156
00:07:54,807 --> 00:07:57,616
zato što nam ona omogućava
da radimo stvari kao što je ova.

157
00:07:58,559 --> 00:08:01,026
Znam da ste uzbuđeni zbog ove slike.

158
00:08:01,050 --> 00:08:02,161
(Smeh)

159
00:08:02,185 --> 00:08:04,679
Trebalo nam je samo četiri godine
i 40 miliona dolara

160
00:08:04,679 --> 00:08:06,355
da bismo napravili ovu fotografiju.

161
00:08:06,355 --> 00:08:07,439
(Smeh)

162
00:08:07,463 --> 00:08:08,834
A ono što smo uradili

163
00:08:09,586 --> 00:08:12,861
je da smo uzeli
celokupni kod gena iz ćelije -

164
00:08:12,885 --> 00:08:16,796
ne jedan gen, ne dva gena,
ceo genetski kod iz ćelije -

165
00:08:18,016 --> 00:08:19,856
napravili potpuno novi genetski kod,

166
00:08:20,825 --> 00:08:22,400
utisnuli ga u ćeliju,

167
00:08:22,424 --> 00:08:25,356
našli način da ćelija izvrši taj kod

168
00:08:25,380 --> 00:08:27,174
i izgradili potpuno novu vrstu.

169
00:08:28,884 --> 00:08:31,369
Ovo je prvi sintetički
oblik života na svetu.

170
00:08:33,810 --> 00:08:35,705
I šta raditi sa tim?

171
00:08:36,430 --> 00:08:38,634
Ovo je nešto što će promeniti svet.

172
00:08:39,417 --> 00:08:41,356
Reći ću vam tri kratkoročna trenda

173
00:08:41,380 --> 00:08:43,635
u smislu kako će promeniti svet.

174
00:08:44,269 --> 00:08:46,700
Prvo, videćemo novu
industrijsku revoluciju.

175
00:08:47,674 --> 00:08:49,155
I to mislim bukvalno.

176
00:08:49,992 --> 00:08:54,483
Na isti način na koji su Švajcarska,
Nemačka i Velika Britanija

177
00:08:54,507 --> 00:08:58,165
promenile svet mašinama
sličnim onima koje vidite ovde u holu,

178
00:08:59,537 --> 00:09:00,733
i stvorile moć -

179
00:09:01,273 --> 00:09:03,937
na isti način kao što CERN menja svet,

180
00:09:03,961 --> 00:09:07,308
koristeći nove instrumente
i naš koncept svemira -

181
00:09:08,060 --> 00:09:11,114
životni oblici koje možemo programirati
takođe će promeniti svet,

182
00:09:11,810 --> 00:09:13,637
jer kada možete da programirate ćeliju

183
00:09:13,637 --> 00:09:15,847
isto kao što programirate
kompjuterski čip,

184
00:09:17,736 --> 00:09:19,429
tada možete napraviti bilo šta.

185
00:09:20,369 --> 00:09:23,148
Vaš kompjuterski čip
može praviti fotografije,

186
00:09:23,172 --> 00:09:25,245
može praviti muziku ili film,

187
00:09:25,269 --> 00:09:27,416
može praviti ljubavna pisma ili tabele.

188
00:09:27,416 --> 00:09:29,910
Sve to samo sa nulama i jedinicama
koje proleću tamo.

189
00:09:30,604 --> 00:09:33,209
Ako ATCG-ovi mogu da rade u ćelijama

190
00:09:34,123 --> 00:09:37,177
onda ovaj softver sam sebi pravi hardver,

191
00:09:37,201 --> 00:09:39,273
što znači da se razvija veoma brzo.

192
00:09:40,487 --> 00:09:42,138
Bez obzira šta se desilo,

193
00:09:42,162 --> 00:09:44,350
ako ostavite mobilni telefon
pored kreveta,

194
00:09:44,350 --> 00:09:46,290
nećete imati milijardu telefona ujutro.

195
00:09:47,489 --> 00:09:52,402
Ali ako to uradite sa živim organizmom,

196
00:09:53,222 --> 00:09:55,611
možete napraviti nešto velikih proporcija.

197
00:09:57,390 --> 00:10:00,446
Jedna od stvari koje možete da uradite
je da počnete proizvodnju

198
00:10:00,446 --> 00:10:02,533
nečega sličnog ugljenično
neutralnom gorivu

199
00:10:02,557 --> 00:10:04,983
za komercijalnu upotrebu do 2025. godine,

200
00:10:06,054 --> 00:10:07,815
što radimo sa kompanijom „Ekson“.

201
00:10:08,870 --> 00:10:11,369
Možete to koristiti kao zamenu
za obradivo zemljište.

202
00:10:11,369 --> 00:10:16,054
Umesto da imate 100 hektara
da biste proizveli ulje ili proteine,

203
00:10:16,078 --> 00:10:17,937
možete ih praviti u ovim bazenima

204
00:10:17,961 --> 00:10:20,829
sa 10 ili 100 puta većom
produktivnosti po hektaru.

205
00:10:21,488 --> 00:10:24,614
Možete skladištiti informacije
ili proizvesti sve vakcine na svetu

206
00:10:24,614 --> 00:10:25,833
u ova tri bazena.

207
00:10:27,276 --> 00:10:31,225
Ili možete uskladištiti većinu informacija
koja se drži u CERN-u.

208
00:10:32,350 --> 00:10:35,559
DNK je zaista veoma moćna naprava
za skladištenje informacija.

209
00:10:36,806 --> 00:10:38,394
Drugi preokret:

210
00:10:38,418 --> 00:10:41,202
počinjete da uviđate uspon
teorijske biologije.

211
00:10:42,256 --> 00:10:46,458
Odeljenja medicinskih škola su među
najkonzervativnijim mestima na zemlji.

212
00:10:46,482 --> 00:10:49,899
Način na koji predaju anatomiju
je sličan načinu na koji su je predavali

213
00:10:49,923 --> 00:10:51,089
pre 100 godina.

214
00:10:51,113 --> 00:10:53,137
„Dobrodošli, studenti. Evo vam leš.”

215
00:10:54,149 --> 00:10:57,500
Ono u čemu medicinske škole nisu vične
jeste stvaranje novih odeljenja,

216
00:10:57,500 --> 00:10:59,389
zbog toga je sve ovo veoma neobično.

217
00:11:00,351 --> 00:11:05,783
Isak Kohen je sada otvorio odeljenje
koje se bazira na informatici,

218
00:11:05,783 --> 00:11:09,454
podacima i znanju na Harvardskom
medicinskom fakultetu.

219
00:11:09,454 --> 00:11:11,585
Na neki način, počelo je da se dešava

220
00:11:11,609 --> 00:11:14,091
da biologija počinje da dobija
dovoljno podataka

221
00:11:14,115 --> 00:11:16,881
tako da može da krene stopama fizike,

222
00:11:16,905 --> 00:11:20,293
koja je prvo bila samo posmatračka,

223
00:11:20,317 --> 00:11:22,288
pa eksperimentalna,

224
00:11:22,312 --> 00:11:24,514
a onda je počela da stvara
teorijsku biologiju.

225
00:11:24,514 --> 00:11:26,502
To je ono što počinjete da viđate

226
00:11:26,526 --> 00:11:28,786
zato što sada imate
toliko medicinskih podataka,

227
00:11:28,786 --> 00:11:30,206
toliko podataka o ljudima,

228
00:11:30,206 --> 00:11:32,720
imate njihove genome,
imate njihove viruse,

229
00:11:32,720 --> 00:11:34,514
imate njihove mikrobiome.

230
00:11:34,538 --> 00:11:36,519
I dok se ove informacije gomilaju,

231
00:11:36,543 --> 00:11:38,606
možete početi sa predviđanjima.

232
00:11:40,149 --> 00:11:43,404
Treća stvar koja se dešava
je da to dolazi do potrošača.

233
00:11:44,629 --> 00:11:48,785
Tako da i vi možete dobiti
analizu svojih gena.

234
00:11:49,698 --> 00:11:52,426
Ovo je početak stvaranja
kompanija kao što je „23 i ja”,

235
00:11:52,450 --> 00:11:54,928
a one će vam davati

236
00:11:54,952 --> 00:11:56,304
sve više i više podataka,

237
00:11:56,328 --> 00:11:57,872
ne samo o vašim rođacima,

238
00:11:58,562 --> 00:11:59,922
nego i o vašem telu,

239
00:11:59,946 --> 00:12:01,081
porediće stvari,

240
00:12:01,081 --> 00:12:02,558
porediće ih kroz vreme,

241
00:12:02,558 --> 00:12:04,775
i to će postati veoma
velika baza podataka.

242
00:12:06,249 --> 00:12:09,211
Ovo će takođe uticati
i na niz drugih poslova

243
00:12:09,235 --> 00:12:10,772
na veoma neočekivane načine.

244
00:12:11,802 --> 00:12:15,553
Obično kada reklamirate nešto,
ne želite da vaš potrošač

245
00:12:15,577 --> 00:12:20,144
odnese reklamni letak u kupatilo
i popiški se na njega.

246
00:12:21,993 --> 00:12:24,048
Naravno, osim ako niste IKEA.

247
00:12:25,381 --> 00:12:28,287
Ako ovo iscepite iz časopisa
i popiškite se na to,

248
00:12:28,311 --> 00:12:30,380
ono će poplaviti ako ste trudni.

249
00:12:30,404 --> 00:12:31,617
(Smeh)

250
00:12:32,214 --> 00:12:36,087
I oni će vam dati popust na kolevku.

251
00:12:36,111 --> 00:12:37,269
(Smeh)

252
00:12:37,293 --> 00:12:39,308
Kada kažem osnaživanje potrošača,

253
00:12:39,332 --> 00:12:42,071
a ovo prevazilazi biotehniku,

254
00:12:42,095 --> 00:12:43,914
zaista to i mislim.

255
00:12:46,273 --> 00:12:49,638
Trenutno počinjemo sa proizvodnjom,
u kompaniji „Sintetička genomika”,

256
00:12:50,540 --> 00:12:52,011
štampača

257
00:12:53,228 --> 00:12:56,758
koji vam omogućavaju da kreirate ćeliju,

258
00:12:56,782 --> 00:12:57,949
odštampate je,

259
00:12:57,973 --> 00:12:59,818
i unesete program u ćeliju.

260
00:13:00,825 --> 00:13:02,928
Sada možemo odštampati vakcine

261
00:13:02,952 --> 00:13:05,199
u realnom vremenu,
od momenta poletanja aviona

262
00:13:05,223 --> 00:13:06,413
pre nego što sleti.

263
00:13:07,929 --> 00:13:10,501
Ove godine šaljemo 78 ovakvih mašina.

264
00:13:12,068 --> 00:13:16,541
Ovo nije teorijska biologija.
Ovo je štamparska biologija.

265
00:13:18,182 --> 00:13:20,378
Reći ću vam dva dugoročna trenda

266
00:13:21,374 --> 00:13:24,700
koja će nastupiti
u dužem vremenskom periodu.

267
00:13:25,658 --> 00:13:28,314
Prvo, počećemo sa redizajniranjem vrsta.

268
00:13:29,055 --> 00:13:30,832
Čuli ste za to, zar ne?

269
00:13:30,856 --> 00:13:33,537
Redizajniramo drveće i cveće.

270
00:13:33,561 --> 00:13:35,854
Redizajniramo jogurt,

271
00:13:36,513 --> 00:13:38,543
sir i šta god drugo vam padne na pamet.

272
00:13:39,678 --> 00:13:42,328
A ovo donosi interesantno pitanje:

273
00:13:42,884 --> 00:13:45,220
kako i kada ćemo redizajnirati ljude?

274
00:13:47,566 --> 00:13:51,123
Mnogi od nas misle: „Ma ne,
nećemo nikad redizajnirati ljude.”

275
00:13:52,147 --> 00:13:54,862
Osim ukoliko npr. vaše dete
nema Hantingtonov gen

276
00:13:54,886 --> 00:13:56,275
i osuđeno je na smrt.

277
00:13:57,172 --> 00:14:00,535
Ili ukoliko ste prenosilac
gena cistične fibroze.

278
00:14:00,559 --> 00:14:02,963
U tom slučaju ne želite
samo sebe da redizajnirate,

279
00:14:02,963 --> 00:14:05,322
nego i svoju decu i njihovu decu.

280
00:14:06,723 --> 00:14:10,368
Ovo su komplikovane rasprave
i dešavaće se uskoro.

281
00:14:10,839 --> 00:14:12,790
Daću vam jedan primer.

282
00:14:13,531 --> 00:14:16,683
Jedna od rasprava koje se danas
vode u nacionalnim akademijama je:

283
00:14:17,896 --> 00:14:22,598
imate mogućnost da umetnete
genetsku izmenu u komarce

284
00:14:22,622 --> 00:14:25,606
tako da ubijete sve malarične komarce.

285
00:14:27,547 --> 00:14:30,107
Neki ljudi kažu:

286
00:14:30,964 --> 00:14:34,629
„Ovo će uticati na ekološko okruženje
i to na ekstreman način. Ne radite to.”

287
00:14:35,326 --> 00:14:36,481
Drugi kažu:

288
00:14:36,505 --> 00:14:39,732
„To je nešto što godišnje
ubija milione ljudi.

289
00:14:39,756 --> 00:14:43,304
Ko ste vi da mi kažete da ne mogu
da spasim decu u mojoj zemlji?”

290
00:14:45,183 --> 00:14:47,206
A zašto je ova rasprava tako komplikovana?

291
00:14:47,206 --> 00:14:49,941
Zato što, čim to uradite u Brazilu

292
00:14:49,965 --> 00:14:51,388
ili Južnoj Floridi,

293
00:14:51,412 --> 00:14:52,953
komarci neće poštovati granice.

294
00:14:52,977 --> 00:14:55,278
Vi donosite odluku za čitav svet

295
00:14:55,302 --> 00:14:57,209
kada puštate genetski izmene u etar.

296
00:15:02,145 --> 00:15:04,240
Ovaj divan čovek je dobio
Nobelovu nagradu,

297
00:15:05,103 --> 00:15:07,953
i nakon što je dobio Nobelovu nagradu,
stalno je razmišljao

298
00:15:09,531 --> 00:15:11,634
kako je život počeo na ovoj planeti

299
00:15:11,658 --> 00:15:14,249
i kolika je verovatnoća
da postoji i na drugim mestima?

300
00:15:15,097 --> 00:15:18,299
On je obilazio svoje studente

301
00:15:18,323 --> 00:15:20,041
i govorio im:

302
00:15:20,864 --> 00:15:24,476
„Napravite mi život, ali bez korišćenja
modernih hemikalija ili instrumenata.

303
00:15:24,476 --> 00:15:27,585
Napravite mi nešto što je postojalo
ovde pre tri milijarde godina.

304
00:15:27,585 --> 00:15:30,895
Ne možete da koristite lasere,
ne možete da koristite ovo, niti ono.”

305
00:15:32,330 --> 00:15:35,575
Pre tri nedelje dao mi je uzorak
onoga što je stvorio.

306
00:15:36,639 --> 00:15:37,818
Šta je stvorio?

307
00:15:37,842 --> 00:15:41,867
Stvorio je nešto što je u osnovi izgledalo
kao sapunica koja se pravi od lipida.

308
00:15:41,891 --> 00:15:44,457
Napravio je prethodnika RNA.

309
00:15:45,291 --> 00:15:49,043
Imao je prethodnika RNA
apsorbovanog od strane ćelije,

310
00:15:50,194 --> 00:15:52,077
a onda su se ćelije podelile.

311
00:15:54,031 --> 00:15:55,988
Možda nismo toliko daleko,

312
00:15:57,687 --> 00:16:00,804
recimo deceniju ili dve,

313
00:16:00,828 --> 00:16:02,798
od pravljenja života od nule

314
00:16:04,285 --> 00:16:06,088
izvan protozajednica.

315
00:16:07,512 --> 00:16:09,158
Drugi dugoročni trend:

316
00:16:10,273 --> 00:16:13,799
živeli smo i živimo u digitalnom dobu -

317
00:16:13,823 --> 00:16:15,916
počinjemo da živimo u dobu genoma,

318
00:16:15,916 --> 00:16:19,981
biologije, CRISPR-a
i sintetičke biologije -

319
00:16:20,870 --> 00:16:23,777
a sve to će se spojiti u doba mozga.

320
00:16:24,743 --> 00:16:28,724
Dolazimo do tačke da možemo ponovo
napraviti veći deo naših delova tela

321
00:16:28,748 --> 00:16:32,404
na isti način kao kad slomite kost
ili opečete kožu, a ona ponovo naraste.

322
00:16:32,428 --> 00:16:35,096
Počinjemo da učimo kako da obnovimo dušnik

323
00:16:35,120 --> 00:16:36,984
ili kako da obnovimo bešiku.

324
00:16:37,008 --> 00:16:39,314
Oba organa su već ugrađena u ljude.

325
00:16:39,338 --> 00:16:42,066
Toni Atala radi na 32 organa.

326
00:16:43,487 --> 00:16:45,377
Ali suština je u ovome,

327
00:16:45,401 --> 00:16:48,455
zato što ste to vi,
a sve ostalo je samo pakovanje.

328
00:16:50,011 --> 00:16:53,558
Niko neće živeti
preko 120, 130 ili 140 godina

329
00:16:53,582 --> 00:16:55,317
ako ne popravimo ovo.

330
00:16:56,084 --> 00:16:57,794
A to je najinteresantniji izazov.

331
00:16:57,794 --> 00:17:00,285
To je sledeće pomeranje
granica, zajedno sa:

332
00:17:00,309 --> 00:17:02,656
„Koliko je čest život u svemiru?”

333
00:17:02,680 --> 00:17:04,486
„Odakle smo došli?”

334
00:17:04,510 --> 00:17:06,144
i slična pitanja.

335
00:17:08,031 --> 00:17:11,221
Dozvolite mi da završim
navodno Ajnštajnovim citatom:

336
00:17:11,697 --> 00:17:13,916
(Možete živeti kao da je sve čudo,

337
00:17:13,940 --> 00:17:16,212
ili kao da ništa nije čudo.)

338
00:17:16,236 --> 00:17:17,749
Izbor je vaš.

339
00:17:18,555 --> 00:17:21,034
Možete se fokusirati na loše, na strašno,

340
00:17:21,058 --> 00:17:23,474
a sigurno ima puno toga
zastrašujućeg u svetu.

341
00:17:24,012 --> 00:17:28,744
Ali koristite 10 procenata svog mozga
da se fokusirate na ovo, ili možda 20

342
00:17:28,768 --> 00:17:30,594
ili 30 procenata.

343
00:17:31,474 --> 00:17:33,256
Ali zapamtite,

344
00:17:33,280 --> 00:17:35,889
mi zaista živimo u dobu čuda.

345
00:17:36,271 --> 00:17:39,822
Srećni smo što živimo danas.
Srećni što možemo da vidimo ove stvari.

346
00:17:39,846 --> 00:17:42,807
Srećni smo što možemo da komuniciramo
sa ljudima kao što su oni

347
00:17:42,807 --> 00:17:44,821
koji prave sve u ovoj prostoriji.

348
00:17:45,487 --> 00:17:48,462
Zato hvala vam svima,
na svemu što radite.

349
00:17:49,066 --> 00:17:52,762
(Aplauz)