1
00:00:14,218 --> 00:00:18,400
Mitovi i zablude o evoluciji.

2
00:00:18,400 --> 00:00:20,785
Hajde da pričamo o evoluciji.

3
00:00:20,785 --> 00:00:21,486
Verovatno ste čuli

4
00:00:21,486 --> 00:00:23,504
da neki ljudi misle da je ideja sporna

5
00:00:23,504 --> 00:00:26,114
iako se mnogi naučnici sa tim ne slažu.

6
00:00:26,114 --> 00:00:27,717
Čak i ako ne pripadate tim ljudima

7
00:00:27,717 --> 00:00:30,697
i mislite da prilično dobro
razumete evoluciju

8
00:00:30,697 --> 00:00:33,059
verovatno i dalje verujete
u neke stvari

9
00:00:33,059 --> 00:00:35,218
koje nisu sasvim tačne,

10
00:00:35,218 --> 00:00:36,627
poput:

11
00:00:36,627 --> 00:00:41,191
"Evolucija predstavlja
prilagođavanje organizma okruženju."

12
00:00:41,191 --> 00:00:42,488
Ovo je jedna zastarela,

13
00:00:42,488 --> 00:00:43,945
sada odbačena,

14
00:00:43,945 --> 00:00:45,557
teorija evolucije.

15
00:00:45,557 --> 00:00:48,992
Gotovo 60 godina pre nego što je
Darvin objavio svoju knjigu,

16
00:00:48,992 --> 00:00:50,547
Žan Baptist Lamark je rekao

17
00:00:50,547 --> 00:00:52,370
da bića evoluiraju tako što razvijaju

18
00:00:52,370 --> 00:00:54,795
određene karakteristike tokom života

19
00:00:54,795 --> 00:00:57,905
i onda ih prenose na potomstvo.

20
00:00:57,905 --> 00:00:59,802
On je mislio, na primer,

21
00:00:59,802 --> 00:01:01,751
da zato što žirafe provode život

22
00:01:01,751 --> 00:01:05,138
istežući se da dohvate lišće
na visokim granama,

23
00:01:05,138 --> 00:01:07,911
njihovi mladunci će se roditi
sa dužim vratovima.

24
00:01:07,911 --> 00:01:11,551
Ali danas znamo da genetika
ne funkcioniše tako.

25
00:01:11,551 --> 00:01:15,936
U stvari, jedinka ne evoluira uopšte.

26
00:01:15,936 --> 00:01:18,882
Zapravo, slučajne genetske mutacije
dovode to toga

27
00:01:18,882 --> 00:01:21,691
da se neke žirafe rađaju
sa dužim vratovima

28
00:01:21,691 --> 00:01:23,929
i to im daje bolje šanse da prežive

29
00:01:23,929 --> 00:01:26,062
nego one koje nisu imale toliko sreće,

30
00:01:26,062 --> 00:01:28,014
što nas dovodi do

31
00:01:28,014 --> 00:01:31,058
"preživljavanje najsposobnijih".

32
00:01:31,058 --> 00:01:34,306
Ovo zvuči kao da evolucija uvek bira

33
00:01:34,306 --> 00:01:35,222
najveće,

34
00:01:35,222 --> 00:01:36,269
najjače

35
00:01:36,269 --> 00:01:37,604
ili najbrže jedinke,

36
00:01:37,604 --> 00:01:39,666
što u stvari nije slučaj.

37
00:01:39,666 --> 00:01:43,303
Prvo, evoluciona spremnost
se odnosi na to

38
00:01:43,303 --> 00:01:46,963
koliko je jedinka prilagođena
trenutnom okruženju.

39
00:01:46,963 --> 00:01:48,726
Ako bi svo visoko drveće
iznenada nestalo

40
00:01:48,726 --> 00:01:50,745
i ostala samo trava

41
00:01:50,745 --> 00:01:52,364
sve one dugovrate žirafe

42
00:01:52,364 --> 00:01:54,665
ne bi više bile u prednosti.

43
00:01:54,665 --> 00:01:58,754
Drugo, evolucija se ne ostvaruje
kroz preživljavanje

44
00:01:58,754 --> 00:02:00,845
već kroz razmnožavanje.

45
00:02:00,845 --> 00:02:02,338
I svet je pun stvorenja

46
00:02:02,338 --> 00:02:04,265
poput mužjaka morskog đavola,

47
00:02:04,265 --> 00:02:07,143
koji je toliko mali i nespreman
da preživi na rođenju

48
00:02:07,143 --> 00:02:10,806
da mora brzo da nađe partnera
pre nego što umre.

49
00:02:10,806 --> 00:02:11,757
Ali barem možemo reći

50
00:02:11,757 --> 00:02:14,058
da ako organizam umre,
a nije se razmnožio pre toga

51
00:02:14,058 --> 00:02:16,694
on je evolutivno beskoristan,
zar ne?

52
00:02:16,694 --> 00:02:17,942
Pogrešno!

53
00:02:17,942 --> 00:02:20,105
Zapamtite, prirodna selekcija
se ne događa

54
00:02:20,105 --> 00:02:21,772
na nivou organizma

55
00:02:21,772 --> 00:02:23,224
već na genetskom nivou,

56
00:02:23,224 --> 00:02:25,681
a gen koji postoji u jednom organizmu

57
00:02:25,681 --> 00:02:28,027
postoji i kod njegovih rođaka.

58
00:02:28,027 --> 00:02:31,435
Dakle, gen koji podstiče neku životinju
da se žrtvuje

59
00:02:31,435 --> 00:02:34,285
kako bi pomogla preživljavanje
i buduće razmnožavanje

60
00:02:34,285 --> 00:02:35,817
svoje braće, sestara ili rođaka,

61
00:02:35,817 --> 00:02:37,327
može postati rasprostranjenija

62
00:02:37,327 --> 00:02:40,953
nego životinje koje su usmerene
na samo-preživljavanje.

63
00:02:40,953 --> 00:02:43,229
Sve što obezbeđuje da se
što više kopija gena

64
00:02:43,229 --> 00:02:44,648
prenese na sledeću generaciju

65
00:02:44,648 --> 00:02:47,247
će poslužiti svrsi,

66
00:02:47,247 --> 00:02:49,029
izuzev

67
00:02:49,029 --> 00:02:51,637
evolucionoj svrsi.

68
00:02:51,637 --> 00:02:55,255
Treba imati na umu

69
00:02:55,255 --> 00:02:57,110
da kada kažemo stvari poput:

70
00:02:57,110 --> 00:03:00,551
"Geni žele da naprave
što više svojih kopija"

71
00:03:00,551 --> 00:03:01,418
ili

72
00:03:01,418 --> 00:03:03,410
"prirodna selekcija",

73
00:03:03,410 --> 00:03:06,035
mi, u stvari, koristimo metafore.

74
00:03:06,035 --> 00:03:08,498
Geni ne žele ništa

75
00:03:08,498 --> 00:03:10,216
i ne postoji spoljni mehanizam

76
00:03:10,216 --> 00:03:14,120
koji određuje koji geni su najbolji
i treba ih sačuvati.

77
00:03:14,120 --> 00:03:16,979
Sve što se događa je
da nasumične genetske mutacije

78
00:03:16,979 --> 00:03:18,674
utiču na organizam koji ih poseduje

79
00:03:18,674 --> 00:03:20,801
da se ponaša ili razvija
na drugačiji način.

80
00:03:20,801 --> 00:03:22,760
Neke od posledica su da se više kopija

81
00:03:22,760 --> 00:03:24,715
mutiranih gena prenosi
na sledeću generaciju

82
00:03:24,715 --> 00:03:25,765
i tako dalje.

83
00:03:25,765 --> 00:03:27,388
Niti postoji neki predodređeni plan

84
00:03:27,388 --> 00:03:30,895
po kome se ide ka savršenoj formi.

85
00:03:30,895 --> 00:03:33,189
Za ljudsko oko nije savršeno
da ima slepu mrlju

86
00:03:33,189 --> 00:03:35,345
gde optički nerv izlazi iz mrežnjače,

87
00:03:35,345 --> 00:03:37,520
ali oko se tako razvilo

88
00:03:37,520 --> 00:03:40,322
od jednostavne fotoreceptorske ćelije.

89
00:03:40,322 --> 00:03:41,826
Opšte uzev, možda bi za ljude bilo

90
00:03:41,826 --> 00:03:43,718
mnogo bolje da su razvili potrebu

91
00:03:43,718 --> 00:03:45,200
za hranljivim materijama i vitaminima

92
00:03:45,200 --> 00:03:47,212
nego samo za kalorijama.

93
00:03:47,212 --> 00:03:48,334
Ali tokom vekova,

94
00:03:48,334 --> 00:03:49,999
tokom kojih su naši preci evoluirali,

95
00:03:49,999 --> 00:03:51,447
kalorija nije bilo dovoljno

96
00:03:51,447 --> 00:03:52,931
i ništa nije moglo nagovestiti

97
00:03:52,931 --> 00:03:56,104
da će se ovo kasnije
tako brzo promeniti.

98
00:03:56,104 --> 00:03:58,730
Dakle, evolucija nastupa slepo,

99
00:03:58,730 --> 00:03:59,887
korak

100
00:03:59,887 --> 00:04:01,528
po korak,

101
00:04:01,528 --> 00:04:03,237
po korak,

102
00:04:03,237 --> 00:04:06,729
stvarajući svu raznovrsnost
koju vidimo oko nas.