[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:07.56,0:00:11.53,Default,,0000,0000,0000,,Düşünce deneyi olarak\Nküçük bir köyde yaşadığınızı
Dialogue: 0,0:00:11.53,0:00:15.10,Default,,0000,0000,0000,,ve yemek için köyün balık göletine\Nbağımlı olduğunuzu hayal edin.
Dialogue: 0,0:00:15.10,0:00:18.07,Default,,0000,0000,0000,,Bu göleti üç köylüyle\Ndaha paylaşıyorsunuz.
Dialogue: 0,0:00:18.07,0:00:23.41,Default,,0000,0000,0000,,Gölette bir düzine balık yaşamaya\Nbaşlıyor ve bu balıklar ürüyor.
Dialogue: 0,0:00:23.41,0:00:27.86,Default,,0000,0000,0000,,İki balık başına her gece\Nyeni bir yavru ekleniyor.
Dialogue: 0,0:00:27.86,0:00:30.42,Default,,0000,0000,0000,,O halde gıda stoğunuzu\Nmaksimize etmek için
Dialogue: 0,0:00:30.42,0:00:33.82,Default,,0000,0000,0000,,her gün kaç tane balık tutmanız gerekir?
Dialogue: 0,0:00:34.19,0:00:36.60,Default,,0000,0000,0000,,Bunu bir dakika düşünün.
Dialogue: 0,0:00:36.60,0:00:39.85,Default,,0000,0000,0000,,Yavru balığın birden büyük bir\Nbalık boyutuna geldiğini
Dialogue: 0,0:00:39.85,0:00:42.87,Default,,0000,0000,0000,,ve göletin kapasitesini\Ndoldurduğunu farz edin.
Dialogue: 0,0:00:42.87,0:00:46.73,Default,,0000,0000,0000,,Tuttuğunuz balığın cinsiyeti\Ngibi faktörleri göz ardı edin.
Dialogue: 0,0:00:46.73,0:00:50.76,Default,,0000,0000,0000,,Cevap mı? Bir.\NÜstelik sadece siz de değil.
Dialogue: 0,0:00:50.76,0:00:53.71,Default,,0000,0000,0000,,Bütün köylülerin gıda stoğunu\Nmaksimize etmenin en iyi yolu,
Dialogue: 0,0:00:53.71,0:00:58.28,Default,,0000,0000,0000,,her balıkçının günde\Nsadece bir balık tutmasıdır.
Dialogue: 0,0:00:58.28,0:01:00.11,Default,,0000,0000,0000,,Hesap şöyle:
Dialogue: 0,0:01:00.11,0:01:04.73,Default,,0000,0000,0000,,Eğer her köylü bir balık tutarsa,\Ngece sekiz balık kalacaktır.
Dialogue: 0,0:01:04.73,0:01:07.12,Default,,0000,0000,0000,,Her balık çifti bir yavru üretir
Dialogue: 0,0:01:07.12,0:01:11.57,Default,,0000,0000,0000,,ve ertesi gün gölet tekrar\Non iki balık ile dolmuş olacaktır.
Dialogue: 0,0:01:12.11,0:01:17.50,Default,,0000,0000,0000,,Eğer birisi birden fazla balık tutarsa,\Nüretken çiftlerin sayısı azalır
Dialogue: 0,0:01:17.50,0:01:20.92,Default,,0000,0000,0000,,ve popülasyon kendini toparlayamaz.
Dialogue: 0,0:01:22.19,0:01:25.15,Default,,0000,0000,0000,,En sonunda ise, göletteki balıklar
Dialogue: 0,0:01:25.15,0:01:28.70,Default,,0000,0000,0000,,dört köylüyü de aç bırakarak ölecektir.
Dialogue: 0,0:01:28.70,0:01:31.86,Default,,0000,0000,0000,,Balık göleti, ortak malların\Ntrajedisi denilen klasik problemin
Dialogue: 0,0:01:31.86,0:01:34.94,Default,,0000,0000,0000,,sadece bir örneği.
Dialogue: 0,0:01:34.94,0:01:37.51,Default,,0000,0000,0000,,Bu fenomen ilk kez 1833 yılında
Dialogue: 0,0:01:37.51,0:01:42.18,Default,,0000,0000,0000,,ekonomist William Forster Llyod\Ntarafından bir kitapçıkta,
Dialogue: 0,0:01:42.18,0:01:44.75,Default,,0000,0000,0000,,sığırların köydeki ortak alanlarda
Dialogue: 0,0:01:44.75,0:01:47.79,Default,,0000,0000,0000,,aşırı otlatılması üzerine\Nbir tartışmada tasvir edildi.
Dialogue: 0,0:01:47.79,0:01:52.63,Default,,0000,0000,0000,,100 yılı aşkın bir süre sonra ekolojist\NGarrett Hardin, birçok bireyin sınırlı
Dialogue: 0,0:01:52.63,0:01:55.36,Default,,0000,0000,0000,,bir kaynağı paylaştığında\Nne olduğunu anlatmak için
Dialogue: 0,0:01:55.36,0:01:58.20,Default,,0000,0000,0000,,bu kavramı tekrar hayata döndürdü.
Dialogue: 0,0:01:58.20,0:01:59.69,Default,,0000,0000,0000,,Otlatma alanı,
Dialogue: 0,0:01:59.69,0:02:00.79,Default,,0000,0000,0000,,balık tutma alanları,
Dialogue: 0,0:02:00.79,0:02:01.89,Default,,0000,0000,0000,,yaşam alanı,
Dialogue: 0,0:02:01.89,0:02:03.94,Default,,0000,0000,0000,,hatta temiz hava gibi.
Dialogue: 0,0:02:03.94,0:02:08.04,Default,,0000,0000,0000,,Hardin, bu durumların\Nkısa vadeli kişisel çıkarı
Dialogue: 0,0:02:08.04,0:02:10.25,Default,,0000,0000,0000,,kamu yararı ile yarıştırdığını\Nileri sürdü.
Dialogue: 0,0:02:10.25,0:02:12.74,Default,,0000,0000,0000,,Bunlar herkes için\Nkötü sonuçlanıyor:
Dialogue: 0,0:02:12.74,0:02:14.14,Default,,0000,0000,0000,,Aşırı otlatma,
Dialogue: 0,0:02:14.14,0:02:15.18,Default,,0000,0000,0000,,aşırı avlanma,
Dialogue: 0,0:02:15.18,0:02:16.49,Default,,0000,0000,0000,,aşırı nüfus,
Dialogue: 0,0:02:16.49,0:02:17.56,Default,,0000,0000,0000,,kirlilik
Dialogue: 0,0:02:17.56,0:02:20.76,Default,,0000,0000,0000,,ve diğer toplumsal ve\Nçevresel sorunlar gibi.
Dialogue: 0,0:02:20.76,0:02:23.27,Default,,0000,0000,0000,,Ortak malların trajedisinin\Ntemel özelliği,
Dialogue: 0,0:02:23.27,0:02:28.60,Default,,0000,0000,0000,,bir yandan geniş nüfusa\Nherhangi bir olumsuz etkiyi yayarken,
Dialogue: 0,0:02:28.60,0:02:33.87,Default,,0000,0000,0000,,diğer yandan birey için kendine yarar\Nsağlama fırsatı sağlıyor olmasıdır.
Dialogue: 0,0:02:33.87,0:02:37.11,Default,,0000,0000,0000,,Bunun ne demek olduğunu anlamak\Niçin haydi balık göletimize dönelim.
Dialogue: 0,0:02:37.11,0:02:39.69,Default,,0000,0000,0000,,Her bir balıkçı, kendisi için
Dialogue: 0,0:02:39.69,0:02:42.95,Default,,0000,0000,0000,,tutabileceği kadar çok balık\Ntutmaya güdülenmiştir.
Dialogue: 0,0:02:42.95,0:02:45.57,Default,,0000,0000,0000,,Aynı zamanda balıkların\Nüreyişindeki herhangi bir düşüş
Dialogue: 0,0:02:45.57,0:02:48.76,Default,,0000,0000,0000,,bütün köyü etkilemektedir.
Dialogue: 0,0:02:48.76,0:02:51.45,Default,,0000,0000,0000,,Komşularına yenilmekten\Nkaçındığı için endişeli balıkçı,
Dialogue: 0,0:02:51.45,0:02:56.40,Default,,0000,0000,0000,,fazladan bir balık tutmanın en\Nbüyük çıkarı olduğu sonucuna varacaktır.
Dialogue: 0,0:02:56.40,0:02:57.24,Default,,0000,0000,0000,,Ya da iki.
Dialogue: 0,0:02:57.24,0:02:58.64,Default,,0000,0000,0000,,Ya da üç.
Dialogue: 0,0:02:58.64,0:03:02.59,Default,,0000,0000,0000,,Ne yazık ki bu, diğer balıkçılar\Ntarafından da varılan sonuçtur
Dialogue: 0,0:03:02.59,0:03:04.04,Default,,0000,0000,0000,,ve işte trajedi budur.
Dialogue: 0,0:03:04.04,0:03:10.42,Default,,0000,0000,0000,,Kısa vadede şahsi çıkara uygun olan\Nuzun vadede kimse için uygun değildir.
Dialogue: 0,0:03:10.42,0:03:13.30,Default,,0000,0000,0000,,Bu basitleştirilmiş bir örnek,\Nancak ortak malların trajedisi
Dialogue: 0,0:03:13.30,0:03:17.86,Default,,0000,0000,0000,,gerçek hayatın en karmaşık\Nsistemlerinde de vuku bulmakta.
Dialogue: 0,0:03:17.86,0:03:22.71,Default,,0000,0000,0000,,Antibiyotiklerin aşırı kullanımı,\Nçiftlik hayvanlarının üretiminde ve
Dialogue: 0,0:03:22.71,0:03:25.52,Default,,0000,0000,0000,,yaygın hastalıkların tedavisinde\Nkısa vadeli kazanım sağlar.
Dialogue: 0,0:03:25.52,0:03:29.96,Default,,0000,0000,0000,,Fakat tüm nüfusu tehdit eden,\Nantibiyotiğe dirençli bakterilerin
Dialogue: 0,0:03:29.96,0:03:32.84,Default,,0000,0000,0000,,evrimleşmesiyle de sonuçlanır.
Dialogue: 0,0:03:32.84,0:03:36.47,Default,,0000,0000,0000,,Kömür yakıtlı termik santral\Nmüşterileri için ucuz elektrik üretir
Dialogue: 0,0:03:36.47,0:03:38.56,Default,,0000,0000,0000,,ve sahiplerine kâr sağlar.
Dialogue: 0,0:03:38.56,0:03:41.22,Default,,0000,0000,0000,,Bu kısmi yararlar kısa vadede yardımcıdır
Dialogue: 0,0:03:41.22,0:03:46.98,Default,,0000,0000,0000,,ancak kömür çıkarma ve yakma işlemlerinden\Ndoğan kirlilik bütün atmosfere yayılır
Dialogue: 0,0:03:46.98,0:03:49.97,Default,,0000,0000,0000,,ve binlerce yıl orada kalır.
Dialogue: 0,0:03:49.97,0:03:52.05,Default,,0000,0000,0000,,Başka örnekler de var.
Dialogue: 0,0:03:52.05,0:03:53.02,Default,,0000,0000,0000,,Yere çöp atma,
Dialogue: 0,0:03:53.02,0:03:54.19,Default,,0000,0000,0000,,su kıtlığı,
Dialogue: 0,0:03:54.19,0:03:55.50,Default,,0000,0000,0000,,ormansızlaştırma,
Dialogue: 0,0:03:55.50,0:03:56.73,Default,,0000,0000,0000,,trafik sıkışıklığı,
Dialogue: 0,0:03:56.73,0:03:59.54,Default,,0000,0000,0000,,hatta şişelenmiş su satın alınması gibi.
Dialogue: 0,0:03:59.54,0:04:05.22,Default,,0000,0000,0000,,Ama insan uygarlığı kayda değer bir şey\Nyapabilme kapasitesi olduğunu kanıtladı.
Dialogue: 0,0:04:05.22,0:04:06.96,Default,,0000,0000,0000,,Toplumsal sözleşmeler oluşturuyoruz,
Dialogue: 0,0:04:06.96,0:04:08.60,Default,,0000,0000,0000,,ortak anlaşmalar yapıyoruz,
Dialogue: 0,0:04:08.60,0:04:10.15,Default,,0000,0000,0000,,hükümetleri seçiyoruz
Dialogue: 0,0:04:10.15,0:04:11.94,Default,,0000,0000,0000,,ve yasalar çıkartıyoruz.
Dialogue: 0,0:04:11.94,0:04:17.62,Default,,0000,0000,0000,,Tüm bunlar, kolektif benliğimizi\Nkişisel dürtülerimizden kurtarmak için.
Dialogue: 0,0:04:17.62,0:04:22.19,Default,,0000,0000,0000,,Kolay değil ve elbette bunu\Nher zaman doğru yapmıyoruz.
Dialogue: 0,0:04:22.64,0:04:26.100,Default,,0000,0000,0000,,Ancak insanlar bu sorunları\Nçözebileceğimizi gösterdi
Dialogue: 0,0:04:26.100,0:04:31.34,Default,,0000,0000,0000,,ve Hardin'in dersini hatırlarsak\Nböyle yapmaya devam edebiliriz.
Dialogue: 0,0:04:31.34,0:04:33.87,Default,,0000,0000,0000,,Ortak malların trajedisi uygulandığında,
Dialogue: 0,0:04:33.87,0:04:37.27,Default,,0000,0000,0000,,hepimiz için iyi olan şey,\Nher birimiz için de iyidir.