"Aan wat gemeenschappelijk is
voor de meesten
wordt het minste zorg besteed." --
Aristoteles, Politika
Stel je als gedachte-experiment voor
dat je leeft in een klein dorp
en je voor voedsel afhankelijk bent
van de lokale visvijver.
Je deelt de vijver
met drie andere dorpelingen.
De vijver begint met een dozijn vissen
en de vissen planten zich voort.
Voor elke twee vissen komt er
elke nacht één jonkie bij.
Hoeveel vis moet je elke dag vangen
om je voedselvoorziening te maximaliseren?
Neem even de tijd om erover na te denken.
Neem aan dat de jonge vissen
gelijk volwassen zijn,
dat de vijver op volle capaciteit begint
en negeer factoren zoals het geslacht
van de vis die je vangt.
Het antwoord is één
en dat geldt niet alleen voor jou.
Je maximaliseert de voedselvoorziening
voor alle dorpelingen
als elke visser elke dag
slechts één vis vangt.
Reken maar even mee.
Als elke dorpeling één vis vangt,
blijven er ’s nachts acht vissen over.
Elk paar vissen produceert één jonkie,
en de volgende dag is de vijver
weer op peil met twaalf vissen.
Als iemand er meer dan één vangt,
vermindert het aantal reproductieve paren
en kan de populatie
zich niet meer herstellen.
Uiteindelijk zal de vis
in de vijver verdwijnen,
waardoor de dorpelingen
allemaal verhongeren.
Deze visvijver is slechts één voorbeeld
van een klassiek probleem,
‘de tragedie van de meent’ genoemd.
Dit werd voor het eerst
beschreven in een pamflet
van econoom William Forster Lloyd in 1833
in een bespreking
van overbegrazing door vee
op gemeenschappelijke grond in dorpen.
Meer dan 100 jaar later blaast ecoloog
Garrett Hardin het concept nieuw leven in
om te beschrijven wat er gebeurt
als veel mensen allemaal
een beperkte hulpbron delen,
zoals grasland,
vangstgebieden,
woonruimte,
zelfs zuivere lucht.
Hardin voerde aan dat in deze situaties
eigenbelang op korte termijn
inbreuk maakt op het algemeen welzijn,
wat uiteindelijk slecht is voor iedereen.
Het resulteert in overbegrazing,
overbevissing,
overbevolking,
vervuiling
en andere sociale en milieuproblemen.
Het belangrijkste kenmerk
van een tragedie van de meent
is dat het een individu
de mogelijkheid geeft om te profiteren
en eventuele negatieve effecten
af te schuiven naar de grotere populatie.
Om te begrijpen wat dat betekent,
gaan we opnieuw naar onze visvijver.
Elke individuele visser is gemotiveerd
om zoveel mogelijk vis
voor zichzelf te vangen.
Ondertussen heeft elke daling
van de voortplanting van de vissen
zijn weerslag op het hele dorp.
Van schrik om minder
te hebben dan zijn buren,
besluit een visser
dat het in zijn voordeel is
om een extra vis te vangen,
of twee,
of drie.
Helaas komen andere vissers
tot hetzelfde besluit,
en dat is de tragedie.
Optimaliseren voor jezelf
op de korte termijn
komt op de lange termijn
niemand ten goede .
Dat is een vereenvoudigd voorbeeld,
maar de tragedie van de meent
speelt ook in meer complexe
systemen van het echte leven.
Het overmatig gebruik van antibiotica
heeft geleid tot korte-termijnwinsten
in de veehouderij
en bij de behandeling
van veel voorkomende ziekten,
maar resulteerde ook in de opkomst
van antibiotica-resistente bacteriën,
die een bedreiging vormen
voor de gehele bevolking.
Een kolencentrale produceert
goedkope elektriciteit voor haar klanten
en winst voor de eigenaren.
Deze lokale voordelen zijn nuttig
op de korte termijn,
maar vervuiling door mijnbouw
en verbranding van kolen
verspreidt zich door de hele atmosfeer
en blijft daar duizenden jaren lang.
Er zijn nog andere voorbeelden.
Zwerfvuil,
watertekorten,
ontbossing,
files,
zelfs het kopen van flessenwater.
Maar de menselijke beschaving
heeft bewezen in staat te zijn
tot bijzondere dingen.
We maken sociale contracten
en gemeenschappelijke afspraken,
we kiezen overheden
en formuleren wetgeving.
Dit alles om ons collectieve zelf
te beschermen tegen onze
eigen individuele impulsen.
Het is niet gemakkelijk
en het lukt ons vrijwel nooit helemaal.
Maar mensen op hun best hebben laten zien
dat we deze problemen kunnen oplossen
en we kunnen dat blijven doen
als we ons Hardins les herinneren:
wanneer de tragedie van de meent
van toepassing is,
is wat goed is voor ons allemaal,
goed voor ieder van ons.