1
00:00:01,940 --> 00:00:03,980
मैले फेला पारेको यो चित्र मलाई निकै मन पर्यो

2
00:00:03,980 --> 00:00:08,200
एसले वास्तवमा तपाइलाई प्रस्टसंग देखाउँछकी हाम्रो शरीरमा मुटु कहाँ बस्दछ

3
00:00:08,260 --> 00:00:12,040
जस्तै कि तपाइले देख्न सक्नु हुन्छ, मुटु दुवै पटी करड़ले घेरिएको छ

4
00:00:12,040 --> 00:00:12,840
ठिक?

5
00:00:12,840 --> 00:00:17,100
र तथ्य भन्नु पर्दा, मैले बनाई सकेको छैन, तर मलाई देखाउन दिनुहोस् फोक्सोहरु कहाँ हुनेछन्।

6
00:00:17,160 --> 00:00:18,480
यो हो जहाँ फोक्सो...

7
00:00:18,480 --> 00:00:20,080
यो भयो दायाँ फोक्सो

8
00:00:20,080 --> 00:00:22,520
र यता पाटी हुनेछ तपाईंको बायाँ फोक्सो

9
00:00:22,520 --> 00:00:25,300
त यो हो जहाँ तपाईको मुटु बस्दछ

10
00:00:25,480 --> 00:00:26,900
दुई फोक्सोहरुको बिचमा

11
00:00:26,900 --> 00:00:32,380
र म बायाँ र दायाँ भन्दै छु, यो मुटु जसको हो त्यो मानिस को दृष्टिकोण बाट

12
00:00:32,580 --> 00:00:34,720
यो उसको बायाँ र दायाँ भयो

13
00:00:34,720 --> 00:00:37,220
जून हामीले हेर्यौ भने हाम्रो उल्टो पर्न जान्छ

14
00:00:37,920 --> 00:00:43,320
मुटु वास्तबमा दुई फोक्सोहरुको बिचमा बसिरहेको छ यो सुरक्षा-कवजको भित्र

15
00:00:43,320 --> 00:00:48,180
करड़हरू त्यहा छन्, मूलतः ई सबै महत्वपूर्ण अंगहरुलाई सुरक्षित राख्नका लागी

16
00:00:48,840 --> 00:00:50,240
र तिनीहरुको मुनि

17
00:00:50,740 --> 00:00:53,780
एस्लाई यहाँ बनाउनु भयो भने

18
00:00:53,960 --> 00:00:55,000
वा मैले बनायँ भने

19
00:00:55,020 --> 00:00:58,780
देख्न सक्नुहुन्छकी यी सबै को मुनि

20
00:00:58,780 --> 00:01:01,640
एउटा धेरै धेरै महत्वपुर्ण मांसपेशी छ

21
00:01:02,480 --> 00:01:05,920
यो मांसपेशीको खासै चर्चा हुदैन

22
00:01:06,040 --> 00:01:09,420
वा यो त्येस्तो मांसपेशी होइन जुनलाई मानिसहरू जिम गइ कसरत गरेको भेटिन्छ

23
00:01:09,460 --> 00:01:11,400
यो मांसपेशीलाई भनिन्छ डायाफ्राम

24
00:01:12,260 --> 00:01:13,340
डायाफ्राम (diaphragm)

25
00:01:14,100 --> 00:01:19,220
त तपाईंको डायाफ्राम मांसपेशि र तपाईंको करड़हरुले घेरेर एउटा ठाउँ बनाएका छन्, ठिक?

26
00:01:19,220 --> 00:01:21,000
डायाफ्राम भुइं भयो

27
00:01:21,000 --> 00:01:26,240
र करड़हरु एक प्रकारले यो ठाउँको भित्ता र छत् जस्तो भए

28
00:01:26,280 --> 00:01:29,300
र यदि तपाईंले यो ठाउँ भित्रको बिषयवस्तु हेर्नुभयो भने

29
00:01:29,560 --> 00:01:30,620
यहाँ हुनेछ तपाईंको फोक्सो

30
00:01:30,780 --> 00:01:32,560
र तपाईंको मुटु

31
00:01:33,220 --> 00:01:36,360
त यो सम्पूर्ण ठाउँलाई भनिन्छ तपाईको थोरैक्स

32
00:01:36,900 --> 00:01:37,780
तपाईको थोरैक्स (thorax)

33
00:01:39,140 --> 00:01:41,320
त मुटुले वास्तवमा के गर्छ?

34
00:01:41,320 --> 00:01:43,320
अब अलिकति ठाउँ बनाउँ

35
00:01:44,300 --> 00:01:48,320
अनि नजिकैबाट नियालिएको मुटुको स्वरुपलाई माथि सारौँ

36
00:01:49,680 --> 00:01:52,280
तपाईलाई मुटु संग उन्मुख गराएर सुरु गर्न चाहन्छु

37
00:01:52,280 --> 00:01:54,340
यो हाम्रो दायाँ फोक्सो भयो

38
00:01:54,920 --> 00:01:56,720
अनि अर्को पाटी छ हाम्रो बायाँ फोक्सो

39
00:01:57,380 --> 00:01:59,300
र यी सबै करड़हरु भित्र हुनेछन्

40
00:01:59,300 --> 00:02:00,640
तर त्यो म अहिले बनाउँदिन

41
00:02:00,640 --> 00:02:04,280
किनकी त्यसले मुटुलाईनै देख्न गाह्रो बनाउनेछ

42
00:02:05,380 --> 00:02:07,240
मुटुले वास्तवमा के गर्छ भनेर सोच्न को लागी

43
00:02:07,240 --> 00:02:09,240
मेरो बिचारमा, एउटा सफा तरिका भनेको

44
00:02:09,240 --> 00:02:12,260
आफु एउटा कोश भएको कल्पना गर्नु हो

45
00:02:12,260 --> 00:02:15,360
आफुलाई एउटा कोशको परिप्रेक्ष्यमा राख्नुहोस्

46
00:02:15,360 --> 00:02:18,260
मानौ तपाई एउटा कोश हो जुन यहाँ बस्दै छ

47
00:02:18,260 --> 00:02:19,060
यो तपाई हो

48
00:02:19,840 --> 00:02:23,680
र तपाईं शरीरको कुनैपनि भागको बारेमा सोच्न सक्नुहुन्छ

49
00:02:23,680 --> 00:02:25,800
तपाई हुनुभयो, मानौ, एउटा सानो खुट्टाको औंलाको कोश

50
00:02:25,800 --> 00:02:28,520
मानौ तपाई खुट्टाको औंलाको कोश हो

51
00:02:29,340 --> 00:02:32,440
र तपाईको काम हो, अवश्य: बाच्नु र खुसी हुनु

52
00:02:32,440 --> 00:02:35,400
र तपाईं नजिकै छ एउटा सानो रक्त नली

53
00:02:35,400 --> 00:02:39,240
बास्तवमा हाम्रो शरीरको हरेक कोशको नजिक एउटा सानो रक्त नली हुन्छ

54
00:02:40,160 --> 00:02:43,540
यो खुट्टाको औंलाको कोशले जीविका बनाउन खोज्दै छ

55
00:02:44,200 --> 00:02:46,500
र खुट्टाको औंलाको कोशहरुलाई केहि चीजहरू चाहिन्छ, ठिक?

56
00:02:46,500 --> 00:02:49,440
तिनीहरुलाई चाहिन्छ, उदाहरणका लागि मानौँ: अक्सिजन

57
00:02:49,440 --> 00:02:51,440
म सेतो ले लेख्छु ताकी प्रस्ट देखियोस्

58
00:02:51,440 --> 00:02:53,040
तिनीहरुलाई चाहिन्छ अक्सिजन

59
00:02:53,880 --> 00:02:56,740
र तिनीहरूले चाहिन्छ पोषक तत्व, ठिक?

60
00:02:56,740 --> 00:03:00,760
त कोशहरुलाई केहि चीजहरू चाहिन्छ, बाच्न र खुसि हुन लाई

61
00:03:00,760 --> 00:03:03,720
र अर्को पाटोमा, तिनीहरूले बिकार उत्पन्न गरिरहेका हुन्छन्, ठिक?

62
00:03:03,720 --> 00:03:07,000
एक अर्थ मा, तिनीहरु हामी जस्तै छन्। बिकार उत्पन्न गर्छन्

63
00:03:07,320 --> 00:03:09,940
र त्यो बिकार सबै प्रकारको कुरा हुन सक्छ

64
00:03:09,940 --> 00:03:13,180
र दिमागमा उफ्रदै आउने एउटा हो कार्बन डाइअक्साइड (CO2)

65
00:03:14,020 --> 00:03:16,340
त कार्बन डाइअक्साइड बिकार हो

66
00:03:16,340 --> 00:03:17,480
यो कोश को लागि

67
00:03:18,900 --> 00:03:20,300
एसले बिकार उत्पन्न गर्दै छ

68
00:03:20,300 --> 00:03:23,840
र एकछिनको लागि मानौ त्यहाँ रगतको बहाव छैन

69
00:03:24,220 --> 00:03:28,960
यहाँ रक्त नली भए तापनि रक्त बहाव भइरहेको छैन

70
00:03:28,960 --> 00:03:30,880
त्यसैले म लेख्छु 'no flow' (बहाव छैन)

71
00:03:32,040 --> 00:03:36,100
त यो सानो कोश ले बिकार उत्पन्न गर्दै जाँदा

72
00:03:36,100 --> 00:03:38,880
बिकारलाई यहाँ साना गॊलाको रुपमा बनाउँ

73
00:03:39,160 --> 00:03:42,420
यो थुप्रदै जानेछ, तपाईले यो धेरै जम्मा गर्दै जानुहुनेछ

74
00:03:42,920 --> 00:03:44,700
किनकि रगत बगिरहेको छैन

75
00:03:45,460 --> 00:03:49,320
अनि यसले हाम्रो खुट्टाको औंलाको कोशलाई चारैतिर बाट घेरला

76
00:03:49,320 --> 00:03:51,320
त हाम्रो कोश यो दलदलमा फस्दै छ

77
00:03:51,320 --> 00:03:54,240
साँच्चै आफ्नै बिकारमा ढाकिदै छ

78
00:03:54,240 --> 00:03:57,960
र अर्को पाटोमा, के यसले ओक्सीजन र पोषक तत्व पाएको छ?

79
00:03:57,960 --> 00:03:58,580
छैन

80
00:03:58,800 --> 00:04:00,420
यसले ई मध्ये कुनै पनि पाएको छैन

81
00:04:01,260 --> 00:04:05,420
लामो समय नबित्दै, म भन्छु केहि मिनेट भित्रै

82
00:04:05,620 --> 00:04:09,140
हाम्रो कोश ले सोच्न थाल्छ "यो जीउने तरिका धेरै सुखी भएन"

83
00:04:09,140 --> 00:04:12,360
यो त वास्तवमा धेरै दुखद भयो, भयानक भयो

84
00:04:12,760 --> 00:04:15,040
र यसतै चलिराख्यो भने यो कोश मर्नेछ

85
00:04:17,180 --> 00:04:19,600
एउटा खुट्टाको औंलाको कोशलाई चाहिने, र प्रत्येक कोशलाई चाहिने

86
00:04:19,600 --> 00:04:22,760
चाहे त्यो औलाको कोश होस् या छालाको कोश

87
00:04:22,760 --> 00:04:24,680
वा कुनैपनि जीवित कोशलाई

88
00:04:24,680 --> 00:04:26,700
रक्त बहावको आवश्यकता पर्छ, ठिक?

89
00:04:26,700 --> 00:04:30,580
यस्को लागि रगत राम्ररी बग्नु पर्छ

90
00:04:31,120 --> 00:04:34,080
यदि रगत बग्यो भने, यथार्थ भिन्दै हुनेछ, ठिक?

91
00:04:34,080 --> 00:04:39,820
यदि त्यहाँ रक्त बहाव भने एक्कासि बिकार पदार्थ माथि उठ्छ र रगतले बगाएर लैजान्छ

92
00:04:39,820 --> 00:04:41,420
यो बगिरहेको छ

93
00:04:41,680 --> 00:04:46,280
यो लगभग कसैले आएर फोहोर उठाएर लगे जस्तै भयो

94
00:04:46,280 --> 00:04:48,280
ताकि घरभरि फोहोर छरिएको नहोस्

95
00:04:48,900 --> 00:04:50,960
त रक्त बहाव राम्रो छ

96
00:04:51,440 --> 00:04:54,740
र बदलामा, अक्सिजन र पोषक तत्व वितरित हुन्छ

97
00:04:55,320 --> 00:04:57,300
त यो सबै चीजविज पनि वितरित हुन्छ

98
00:04:57,920 --> 00:05:00,980
अनि एक्कासी यो कोश धेरै धेरै खुसि हुन्छ

99
00:05:01,580 --> 00:05:03,600
र राम्रै संग बाच्न थाल्छ

100
00:05:04,460 --> 00:05:09,080
यदि यो कोश जस्तै तपाई शरिरको सबै कोशहरु राम्रो संग बचुन भन्ने चाहानुहुन्छ भने

101
00:05:09,180 --> 00:05:12,000
तपाईको शरिरभरि राम्रो संग रगत संचार भएको हुनु पर्नेछ

102
00:05:12,000 --> 00:05:14,320
यो तर्क नंबर एक भयो

103
00:05:14,620 --> 00:05:21,600
कि केहि गरि शरीरभरि रगत धकालिदै, सर्दै लगातार बगिरहेको हुनुपर्यो

104
00:05:23,800 --> 00:05:29,100
यो अरबौं कोषहरूको लागि गर्नु पर्दा हामीलाई एउटा निकै शक्तिशाली पम्प चाहिनछ, ठिक?

105
00:05:29,100 --> 00:05:33,780
यस्तो केहि जसले शरीरको सबै रगतलाई भित्र तानी फेरि बाहिर धकाल्न सकोस्

106
00:05:34,240 --> 00:05:35,660
र त्यहि नै मुटु हो

107
00:05:35,660 --> 00:05:39,340
मेरो मतलब, मुख्यत: मुटुले ठीक त्यही काम गरिरहेको हुन्छ

108
00:05:39,340 --> 00:05:41,340
यो एउटा अद्भुत पम्प हो

109
00:05:41,340 --> 00:05:42,860
रगत धकालिरहन्छ

110
00:05:42,860 --> 00:05:44,740
ताकि रक्त बहाव राम्रो रहिरहोस्

111
00:05:45,100 --> 00:05:48,180
म यहाँ लेख्नेछु 'काम नंबर एक' भनेर

112
00:05:48,180 --> 00:05:50,180
यी मुटुका कामहरु भए

113
00:05:50,180 --> 00:05:51,180
कामहरु (jobs)

114
00:05:51,660 --> 00:05:54,500
र नंबर एक मा हुनेछ रक्त बहाव (blood flow)

115
00:05:55,540 --> 00:06:00,740
र म लेख्नेछु प्रणालीगत बहाव (systemic flow)

116
00:06:00,880 --> 00:06:04,300
र प्रणालीगतको अर्थ, म संपूर्ण शरीरलाई उल्लेख गर्दैछु

117
00:06:04,540 --> 00:06:08,320
प्रणालीगत, जब म त्यो शब्द भन्छु, मेरो आशय हो सम्पूर्ण शरीर

118
00:06:08,420 --> 00:06:09,660
शरीरमा भएका सबै कोशहरू

119
00:06:11,480 --> 00:06:14,720
यो ठ्याक्क कसरी हुन्छ भनेर तपाईले यो चित्रमा देख्न सक्नुहुन्छ

120
00:06:15,360 --> 00:06:17,540
यहाँ छ एउटा विशाल रक्त नली

121
00:06:17,540 --> 00:06:18,620
यो एउटा रक्त नली हो

122
00:06:19,320 --> 00:06:21,520
र यहाँ छ तपाईको धमनी

123
00:06:22,440 --> 00:06:23,540
यो धमनी हो

124
00:06:25,540 --> 00:06:28,960
र रगत धमनीको माध्यमबाट त्यता तिर जादैछ छ

125
00:06:29,760 --> 00:06:32,720
र यो दुईवटा रक्त नली भित्र आउदै छ

126
00:06:32,720 --> 00:06:33,760
माथिल्लो

127
00:06:33,760 --> 00:06:35,280
यस्लाई भनिन्छ उच्च~

128
00:06:35,880 --> 00:06:38,220
उच्चको अर्थ टुप्पोमा रहेको

129
00:06:38,220 --> 00:06:40,020
~उच्च भेने काभा

130
00:06:40,440 --> 00:06:41,960
त्यो रक्त नलीको नाम हो

131
00:06:42,520 --> 00:06:43,500
र यहाँ तल पटी

132
00:06:43,500 --> 00:06:45,880
जुन तपाईले देख्न सक्नु हुदैन किनकी यो मुटुको अर्को पटी छ

133
00:06:45,880 --> 00:06:48,900
तर यहाँ अर्को रक्त नली छ जुनलाई भनिन्छ निम्न भेने काभा

134
00:06:49,700 --> 00:06:51,100
यी दुई रक्त नली हरु~

135
00:06:51,100 --> 00:06:52,260
यो पनि एक रक्त नली हो

136
00:06:52,700 --> 00:06:53,740
~यी दुई रक्त नली हरु

137
00:06:53,740 --> 00:06:57,680
वास्तवमा सम्पूर्ण शरीर बाट रगत तान्दैछन्

138
00:06:58,180 --> 00:06:59,160
मुटुमा

139
00:06:59,780 --> 00:07:02,460
र जब मुटु पिचकारी छोड्नलाई तयार हुन्छ

140
00:07:02,460 --> 00:07:04,740
रगत यस धमनीमा जान्छ

141
00:07:05,360 --> 00:07:07,220
र यसको नाम हो महाधमनी

142
00:07:07,620 --> 00:07:11,960
यदी तपाईले महाधमनीको बारेमा सुन्नु भएको छ भने 
यो हो त्यो धमनी जुनको बारेमा उनीहरु कुरा गर्दै छन्

143
00:07:12,940 --> 00:07:15,760
यसरी रगत आउछ र शरीर भरि पम्प हुन्छ

144
00:07:16,160 --> 00:07:18,340
तर मुटुको काम यति मात्रै होइन

145
00:07:20,260 --> 00:07:21,700
मुटुको दोस्रो काम

146
00:07:21,700 --> 00:07:24,160
जुन पनि यो चित्र मा छ

147
00:07:24,560 --> 00:07:26,800
र यसलाई भनिन्छ फोक्सो-सम्बन्धि बहाव

148
00:07:27,860 --> 00:07:28,980
फोक्सो-सम्बन्धि बहाव (pulmonary flow)

149
00:07:30,040 --> 00:07:31,280
त्यसको अर्थ के हो त?

150
00:07:32,360 --> 00:07:35,700
हामीलाई थाहा छ कि कोशहरु अक्सिजनको आश गर्दै छन्, ठिक?

151
00:07:35,700 --> 00:07:39,140
यो हामीलाई थाहा छ
र तिनीहरु बाट कार्बन डाइअक्साइड बिकार निक्लने गर्दछ

152
00:07:40,720 --> 00:07:43,380
चीजविज ओसार्नु राम्रो हो
रगत ओसार्नु राम्रो हो

153
00:07:43,380 --> 00:07:47,440
तर यदि कार्बन डाइअक्साइड हटाइ नया अक्सिजन ल्याइयन भने

154
00:07:47,960 --> 00:07:49,820
तब पनि कोशहरु खुसि हुने छैनन्

155
00:07:49,820 --> 00:07:53,440
मतलब, रक्त संचालन भए तापनि, कुनै बिन्दुमा पुगेर, ओक्सीजन पनि चाहिन्छ

156
00:07:54,120 --> 00:07:56,200
र कोशहरु कार्बन डाइअक्साइड मुक्त हुन चाहन्छन्

157
00:07:56,800 --> 00:07:58,480
त्यहाँ निर फोक्सोहरु महत्वपुर्ण हुन पुग्छन्

158
00:07:58,480 --> 00:07:59,820
त, के हुन्छ भने:

159
00:07:59,820 --> 00:08:03,240
मुटुले महाधमनीमा रगत पठाउनु अघि

160
00:08:03,240 --> 00:08:05,520
शरीर भरि रगत फैलाउनु अघि

161
00:08:06,180 --> 00:08:10,020
मुटुले रगतलाई फोक्सोमा पुर्याउछ

162
00:08:10,420 --> 00:08:13,160
रगत देब्रे फोक्सो मा जान्छ 
र दाहिने फोक्सो मा जान्छ

163
00:08:13,940 --> 00:08:15,700
र रगत फर्किन्छ

164
00:08:16,340 --> 00:08:18,660
दाहिने फोक्सो बाट 
र देब्रे फोक्सो बाट

165
00:08:19,160 --> 00:08:23,900
र रगत धकालिदै मुटुमा फर्किन्छ
अनि महाधमनी भित्र निचरिन्छ

166
00:08:24,520 --> 00:08:27,080
यहाँ अर्को एउटा सानो प्रक्रिया छ

167
00:08:27,580 --> 00:08:30,360
जसमा रगत फोक्सो सम्म र फोक्सो बाट जादै छ

168
00:08:31,180 --> 00:08:32,800
र त्यो हो फोक्सो-सम्बन्धि बहाव

169
00:08:33,380 --> 00:08:34,800
अन्तिममा याद गरिने कुरा

170
00:08:34,800 --> 00:08:37,080
यो चित्र हेरी याद नगर्न गार्है होला

171
00:08:37,080 --> 00:08:44,140
यी कर्ल्याङ्-कुर्लुङ् परेका स-साना रक्त वाहिनीहरु मुटुको सबै तिर छन्

172
00:08:44,260 --> 00:08:47,020
यी के हुन् त?
कोहि रातो छन्, कोहि निलो छन्

173
00:08:47,020 --> 00:08:50,840
नीला जति रगतका नशा हुन् 
राता जति धमनीहरु हुन्

174
00:08:50,840 --> 00:08:53,360
तर के तिनीहरू भाग प्रणालीगत बहावको हो?

175
00:08:53,360 --> 00:08:54,540
वा फोक्सो सम्बन्धि बहावको?

176
00:08:54,540 --> 00:08:55,440
वा अरु केहिको?

177
00:08:57,040 --> 00:09:04,760
यी नलीहरु लाई एकमुस्टमा कोरोनरी नली (coronary vessels) भनिन्छ

178
00:09:05,480 --> 00:09:09,480
नाम तोकेर यीनिहरुलाई कोरोनरी धमनी वा कोरोनरी नशा भनिन्छ

179
00:09:09,780 --> 00:09:12,000
तर एकमुस्टमा यीनिहरुलाई कोरोनरी रक्तनली भन्ने गरिन्छ

180
00:09:12,300 --> 00:09:13,500
म यहाँ रक्त (blood) लेख्छु

181
00:09:14,440 --> 00:09:19,360
यी कोरोनरी रक्तनलीहरु मुटुको मांसपेशीलाई नै भरण-पोषण गर्छन्

182
00:09:19,580 --> 00:09:25,240
याद गर्नुहोस्, मुटु दशौँ-हजारौ कोशहरुले बनेको हुन्छ

183
00:09:25,680 --> 00:09:30,220
यी कोशहरुलाई पनि, हामीले बनाएको खुट्टाको कोशलाई जस्तै

184
00:09:30,540 --> 00:09:33,280
अक्सिजन, पोषणको आवश्यकता पर्छ र बिकार उत्पन्न गर्छन्

185
00:09:34,040 --> 00:09:37,940
त्यसैले यी कोशहरुलाई पनि रक्तनलीहरुको आवश्यकता पर्छ

186
00:09:38,480 --> 00:09:40,260
कोरोनरी रक्तनली भनेको नै त्यही हो

187
00:09:40,320 --> 00:09:45,220
यिनीहरु ति रक्तनली हुन् जुन् मुटुलाई भरण-पोषण गर्छन्

188
00:09:45,560 --> 00:09:47,720
यिनीहरुले मुटुलाई रगत पुर्यौउछन्

189
00:09:48,720 --> 00:09:52,800
अब, यदी यिनीहरुले मुटुको मांसपेशि र कोशहरुलाई रगत पुर्यौउछन् भने

190
00:09:53,500 --> 00:09:54,780
सोच्नुहोस्

191
00:09:54,780 --> 00:09:58,480
यि प्रणालीगत बहाव अन्तर्गत पर्छन कि फोक्सो-सम्बन्धि बहाव अन्तर्गत?

192
00:09:59,160 --> 00:10:03,000
यदी मुख्य काम कोशहरुको आवश्यकता पुरा गर्नु हो भने

193
00:10:03,380 --> 00:10:08,180
कोरोनरी रक्तनली प्रणालीगत बहाव अन्तर्गत पर्छन्