0:00:01.940,0:00:03.980
मैले फेला पारेको यो चित्र मलाई निकै मन पर्यो

0:00:03.980,0:00:08.200
एसले वास्तवमा तपाइलाई प्रस्टसंग देखाउँछकी हाम्रो शरीरमा मुटु कहाँ बस्दछ

0:00:08.260,0:00:12.040
जस्तै कि तपाइले देख्न सक्नु हुन्छ, मुटु दुवै पटी करड़ले घेरिएको छ

0:00:12.040,0:00:12.840
ठिक?

0:00:12.840,0:00:17.100
र तथ्य भन्नु पर्दा, मैले बनाई सकेको छैन, तर मलाई देखाउन दिनुहोस् फोक्सोहरु कहाँ हुनेछन्।

0:00:17.160,0:00:18.480
यो हो जहाँ फोक्सो...

0:00:18.480,0:00:20.080
यो भयो दायाँ फोक्सो

0:00:20.080,0:00:22.520
र यता पाटी हुनेछ तपाईंको बायाँ फोक्सो

0:00:22.520,0:00:25.300
त यो हो जहाँ तपाईको मुटु बस्दछ

0:00:25.480,0:00:26.900
दुई फोक्सोहरुको बिचमा

0:00:26.900,0:00:32.380
र म बायाँ र दायाँ भन्दै छु, यो मुटु जसको हो त्यो मानिस को दृष्टिकोण बाट

0:00:32.580,0:00:34.720
यो उसको बायाँ र दायाँ भयो

0:00:34.720,0:00:37.220
जून हामीले हेर्यौ भने हाम्रो उल्टो पर्न जान्छ

0:00:37.920,0:00:43.320
मुटु वास्तबमा दुई फोक्सोहरुको बिचमा बसिरहेको छ यो सुरक्षा-कवजको भित्र

0:00:43.320,0:00:48.180
करड़हरू त्यहा छन्, मूलतः ई सबै महत्वपूर्ण अंगहरुलाई सुरक्षित राख्नका लागी

0:00:48.840,0:00:50.240
र तिनीहरुको मुनि

0:00:50.740,0:00:53.780
एस्लाई यहाँ बनाउनु भयो भने

0:00:53.960,0:00:55.000
वा मैले बनायँ भने

0:00:55.020,0:00:58.780
देख्न सक्नुहुन्छकी यी सबै को मुनि

0:00:58.780,0:01:01.640
एउटा धेरै धेरै महत्वपुर्ण मांसपेशी छ

0:01:02.480,0:01:05.920
यो मांसपेशीको खासै चर्चा हुदैन

0:01:06.040,0:01:09.420
वा यो त्येस्तो मांसपेशी होइन जुनलाई मानिसहरू जिम गइ कसरत गरेको भेटिन्छ

0:01:09.460,0:01:11.400
यो मांसपेशीलाई भनिन्छ डायाफ्राम

0:01:12.260,0:01:13.340
डायाफ्राम (diaphragm)

0:01:14.100,0:01:19.220
त तपाईंको डायाफ्राम मांसपेशि र तपाईंको करड़हरुले घेरेर एउटा ठाउँ बनाएका छन्, ठिक?

0:01:19.220,0:01:21.000
डायाफ्राम भुइं भयो

0:01:21.000,0:01:26.240
र करड़हरु एक प्रकारले यो ठाउँको भित्ता र छत् जस्तो भए

0:01:26.280,0:01:29.300
र यदि तपाईंले यो ठाउँ भित्रको बिषयवस्तु हेर्नुभयो भने

0:01:29.560,0:01:30.620
यहाँ हुनेछ तपाईंको फोक्सो

0:01:30.780,0:01:32.560
र तपाईंको मुटु

0:01:33.220,0:01:36.360
त यो सम्पूर्ण ठाउँलाई भनिन्छ तपाईको थोरैक्स

0:01:36.900,0:01:37.780
तपाईको थोरैक्स (thorax)

0:01:39.140,0:01:41.320
त मुटुले वास्तवमा के गर्छ?

0:01:41.320,0:01:43.320
अब अलिकति ठाउँ बनाउँ

0:01:44.300,0:01:48.320
अनि नजिकैबाट नियालिएको मुटुको स्वरुपलाई माथि सारौँ

0:01:49.680,0:01:52.280
तपाईलाई मुटु संग उन्मुख गराएर सुरु गर्न चाहन्छु

0:01:52.280,0:01:54.340
यो हाम्रो दायाँ फोक्सो भयो

0:01:54.920,0:01:56.720
अनि अर्को पाटी छ हाम्रो बायाँ फोक्सो

0:01:57.380,0:01:59.300
र यी सबै करड़हरु भित्र हुनेछन्

0:01:59.300,0:02:00.640
तर त्यो म अहिले बनाउँदिन

0:02:00.640,0:02:04.280
किनकी त्यसले मुटुलाईनै देख्न गाह्रो बनाउनेछ

0:02:05.380,0:02:07.240
मुटुले वास्तवमा के गर्छ भनेर सोच्न को लागी

0:02:07.240,0:02:09.240
मेरो बिचारमा, एउटा सफा तरिका भनेको

0:02:09.240,0:02:12.260
आफु एउटा कोश भएको कल्पना गर्नु हो

0:02:12.260,0:02:15.360
आफुलाई एउटा कोशको परिप्रेक्ष्यमा राख्नुहोस्

0:02:15.360,0:02:18.260
मानौ तपाई एउटा कोश हो जुन यहाँ बस्दै छ

0:02:18.260,0:02:19.060
यो तपाई हो

0:02:19.840,0:02:23.680
र तपाईं शरीरको कुनैपनि भागको बारेमा सोच्न सक्नुहुन्छ

0:02:23.680,0:02:25.800
तपाई हुनुभयो, मानौ, एउटा सानो खुट्टाको औंलाको कोश

0:02:25.800,0:02:28.520
मानौ तपाई खुट्टाको औंलाको कोश हो

0:02:29.340,0:02:32.440
र तपाईको काम हो, अवश्य: बाच्नु र खुसी हुनु

0:02:32.440,0:02:35.400
र तपाईं नजिकै छ एउटा सानो रक्त नली

0:02:35.400,0:02:39.240
बास्तवमा हाम्रो शरीरको हरेक कोशको नजिक एउटा सानो रक्त नली हुन्छ

0:02:40.160,0:02:43.540
यो खुट्टाको औंलाको कोशले जीविका बनाउन खोज्दै छ

0:02:44.200,0:02:46.500
र खुट्टाको औंलाको कोशहरुलाई केहि चीजहरू चाहिन्छ, ठिक?

0:02:46.500,0:02:49.440
तिनीहरुलाई चाहिन्छ, उदाहरणका लागि मानौँ: अक्सिजन

0:02:49.440,0:02:51.440
म सेतो ले लेख्छु ताकी प्रस्ट देखियोस्

0:02:51.440,0:02:53.040
तिनीहरुलाई चाहिन्छ अक्सिजन

0:02:53.880,0:02:56.740
र तिनीहरूले चाहिन्छ पोषक तत्व, ठिक?

0:02:56.740,0:03:00.760
त कोशहरुलाई केहि चीजहरू चाहिन्छ, बाच्न र खुसि हुन लाई

0:03:00.760,0:03:03.720
र अर्को पाटोमा, तिनीहरूले बिकार उत्पन्न गरिरहेका हुन्छन्, ठिक?

0:03:03.720,0:03:07.000
एक अर्थ मा, तिनीहरु हामी जस्तै छन्। बिकार उत्पन्न गर्छन्

0:03:07.320,0:03:09.940
र त्यो बिकार सबै प्रकारको कुरा हुन सक्छ

0:03:09.940,0:03:13.180
र दिमागमा उफ्रदै आउने एउटा हो कार्बन डाइअक्साइड (CO2)

0:03:14.020,0:03:16.340
त कार्बन डाइअक्साइड बिकार हो

0:03:16.340,0:03:17.480
यो कोश को लागि

0:03:18.900,0:03:20.300
एसले बिकार उत्पन्न गर्दै छ

0:03:20.300,0:03:23.840
र एकछिनको लागि मानौ त्यहाँ रगतको बहाव छैन

0:03:24.220,0:03:28.960
यहाँ रक्त नली भए तापनि रक्त बहाव भइरहेको छैन

0:03:28.960,0:03:30.880
त्यसैले म लेख्छु 'no flow' (बहाव छैन)

0:03:32.040,0:03:36.100
त यो सानो कोश ले बिकार उत्पन्न गर्दै जाँदा

0:03:36.100,0:03:38.880
बिकारलाई यहाँ साना गॊलाको रुपमा बनाउँ

0:03:39.160,0:03:42.420
यो थुप्रदै जानेछ, तपाईले यो धेरै जम्मा गर्दै जानुहुनेछ

0:03:42.920,0:03:44.700
किनकि रगत बगिरहेको छैन

0:03:45.460,0:03:49.320
अनि यसले हाम्रो खुट्टाको औंलाको कोशलाई चारैतिर बाट घेरला

0:03:49.320,0:03:51.320
त हाम्रो कोश यो दलदलमा फस्दै छ

0:03:51.320,0:03:54.240
साँच्चै आफ्नै बिकारमा ढाकिदै छ

0:03:54.240,0:03:57.960
र अर्को पाटोमा, के यसले ओक्सीजन र पोषक तत्व पाएको छ?

0:03:57.960,0:03:58.580
छैन

0:03:58.800,0:04:00.420
यसले ई मध्ये कुनै पनि पाएको छैन

0:04:01.260,0:04:05.420
लामो समय नबित्दै, म भन्छु केहि मिनेट भित्रै

0:04:05.620,0:04:09.140
हाम्रो कोश ले सोच्न थाल्छ "यो जीउने तरिका धेरै सुखी भएन"

0:04:09.140,0:04:12.360
यो त वास्तवमा धेरै दुखद भयो, भयानक भयो

0:04:12.760,0:04:15.040
र यसतै चलिराख्यो भने यो कोश मर्नेछ

0:04:17.180,0:04:19.600
एउटा खुट्टाको औंलाको कोशलाई चाहिने, र प्रत्येक कोशलाई चाहिने

0:04:19.600,0:04:22.760
चाहे त्यो औलाको कोश होस् या छालाको कोश

0:04:22.760,0:04:24.680
वा कुनैपनि जीवित कोशलाई

0:04:24.680,0:04:26.700
रक्त बहावको आवश्यकता पर्छ, ठिक?

0:04:26.700,0:04:30.580
यस्को लागि रगत राम्ररी बग्नु पर्छ

0:04:31.120,0:04:34.080
यदि रगत बग्यो भने, यथार्थ भिन्दै हुनेछ, ठिक?

0:04:34.080,0:04:39.820
यदि त्यहाँ रक्त बहाव भने एक्कासि बिकार पदार्थ माथि उठ्छ र रगतले बगाएर लैजान्छ

0:04:39.820,0:04:41.420
यो बगिरहेको छ

0:04:41.680,0:04:46.280
यो लगभग कसैले आएर फोहोर उठाएर लगे जस्तै भयो

0:04:46.280,0:04:48.280
ताकि घरभरि फोहोर छरिएको नहोस्

0:04:48.900,0:04:50.960
त रक्त बहाव राम्रो छ

0:04:51.440,0:04:54.740
र बदलामा, अक्सिजन र पोषक तत्व वितरित हुन्छ

0:04:55.320,0:04:57.300
त यो सबै चीजविज पनि वितरित हुन्छ

0:04:57.920,0:05:00.980
अनि एक्कासी यो कोश धेरै धेरै खुसि हुन्छ

0:05:01.580,0:05:03.600
र राम्रै संग बाच्न थाल्छ

0:05:04.460,0:05:09.080
यदि यो कोश जस्तै तपाई शरिरको सबै कोशहरु राम्रो संग बचुन भन्ने चाहानुहुन्छ भने

0:05:09.180,0:05:12.000
तपाईको शरिरभरि राम्रो संग रगत संचार भएको हुनु पर्नेछ

0:05:12.000,0:05:14.320
यो तर्क नंबर एक भयो

0:05:14.620,0:05:21.600
कि केहि गरि शरीरभरि रगत धकालिदै, सर्दै लगातार बगिरहेको हुनुपर्यो

0:05:23.800,0:05:29.100
यो अरबौं कोषहरूको लागि गर्नु पर्दा हामीलाई एउटा निकै शक्तिशाली पम्प चाहिनछ, ठिक?

0:05:29.100,0:05:33.780
यस्तो केहि जसले शरीरको सबै रगतलाई भित्र तानी फेरि बाहिर धकाल्न सकोस्

0:05:34.240,0:05:35.660
र त्यहि नै मुटु हो

0:05:35.660,0:05:39.340
मेरो मतलब, मुख्यत: मुटुले ठीक त्यही काम गरिरहेको हुन्छ

0:05:39.340,0:05:41.340
यो एउटा अद्भुत पम्प हो

0:05:41.340,0:05:42.860
रगत धकालिरहन्छ

0:05:42.860,0:05:44.740
ताकि रक्त बहाव राम्रो रहिरहोस्

0:05:45.100,0:05:48.180
म यहाँ लेख्नेछु 'काम नंबर एक' भनेर

0:05:48.180,0:05:50.180
यी मुटुका कामहरु भए

0:05:50.180,0:05:51.180
कामहरु (jobs)

0:05:51.660,0:05:54.500
र नंबर एक मा हुनेछ रक्त बहाव (blood flow)

0:05:55.540,0:06:00.740
र म लेख्नेछु प्रणालीगत बहाव (systemic flow)

0:06:00.880,0:06:04.300
र प्रणालीगतको अर्थ, म संपूर्ण शरीरलाई उल्लेख गर्दैछु

0:06:04.540,0:06:08.320
प्रणालीगत, जब म त्यो शब्द भन्छु, मेरो आशय हो सम्पूर्ण शरीर

0:06:08.420,0:06:09.660
शरीरमा भएका सबै कोशहरू

0:06:11.480,0:06:14.720
यो ठ्याक्क कसरी हुन्छ भनेर तपाईले यो चित्रमा देख्न सक्नुहुन्छ

0:06:15.360,0:06:17.540
यहाँ छ एउटा विशाल रक्त नली

0:06:17.540,0:06:18.620
यो एउटा रक्त नली हो

0:06:19.320,0:06:21.520
र यहाँ छ तपाईको धमनी

0:06:22.440,0:06:23.540
यो धमनी हो

0:06:25.540,0:06:28.960
र रगत धमनीको माध्यमबाट त्यता तिर जादैछ छ

0:06:29.760,0:06:32.720
र यो दुईवटा रक्त नली भित्र आउदै छ

0:06:32.720,0:06:33.760
माथिल्लो

0:06:33.760,0:06:35.280
यस्लाई भनिन्छ उच्च~

0:06:35.880,0:06:38.220
उच्चको अर्थ टुप्पोमा रहेको

0:06:38.220,0:06:40.020
~उच्च भेने काभा

0:06:40.440,0:06:41.960
त्यो रक्त नलीको नाम हो

0:06:42.520,0:06:43.500
र यहाँ तल पटी

0:06:43.500,0:06:45.880
जुन तपाईले देख्न सक्नु हुदैन किनकी यो मुटुको अर्को पटी छ

0:06:45.880,0:06:48.900
तर यहाँ अर्को रक्त नली छ जुनलाई भनिन्छ निम्न भेने काभा

0:06:49.700,0:06:51.100
यी दुई रक्त नली हरु~

0:06:51.100,0:06:52.260
यो पनि एक रक्त नली हो

0:06:52.700,0:06:53.740
~यी दुई रक्त नली हरु

0:06:53.740,0:06:57.680
वास्तवमा सम्पूर्ण शरीर बाट रगत तान्दैछन्

0:06:58.180,0:06:59.160
मुटुमा

0:06:59.780,0:07:02.460
र जब मुटु पिचकारी छोड्नलाई तयार हुन्छ

0:07:02.460,0:07:04.740
रगत यस धमनीमा जान्छ

0:07:05.360,0:07:07.220
र यसको नाम हो महाधमनी

0:07:07.620,0:07:11.960
यदी तपाईले महाधमनीको बारेमा सुन्नु भएको छ भने [br]यो हो त्यो धमनी जुनको बारेमा उनीहरु कुरा गर्दै छन्

0:07:12.940,0:07:15.760
यसरी रगत आउछ र शरीर भरि पम्प हुन्छ

0:07:16.160,0:07:18.340
तर मुटुको काम यति मात्रै होइन

0:07:20.260,0:07:21.700
मुटुको दोस्रो काम

0:07:21.700,0:07:24.160
जुन पनि यो चित्र मा छ

0:07:24.560,0:07:26.800
र यसलाई भनिन्छ फोक्सो-सम्बन्धि बहाव

0:07:27.860,0:07:28.980
फोक्सो-सम्बन्धि बहाव (pulmonary flow)

0:07:30.040,0:07:31.280
त्यसको अर्थ के हो त?

0:07:32.360,0:07:35.700
हामीलाई थाहा छ कि कोशहरु अक्सिजनको आश गर्दै छन्, ठिक?

0:07:35.700,0:07:39.140
यो हामीलाई थाहा छ[br]र तिनीहरु बाट कार्बन डाइअक्साइड बिकार निक्लने गर्दछ

0:07:40.720,0:07:43.380
चीजविज ओसार्नु राम्रो हो[br]रगत ओसार्नु राम्रो हो

0:07:43.380,0:07:47.440
तर यदि कार्बन डाइअक्साइड हटाइ नया अक्सिजन ल्याइयन भने

0:07:47.960,0:07:49.820
तब पनि कोशहरु खुसि हुने छैनन्

0:07:49.820,0:07:53.440
मतलब, रक्त संचालन भए तापनि, कुनै बिन्दुमा पुगेर, ओक्सीजन पनि चाहिन्छ

0:07:54.120,0:07:56.200
र कोशहरु कार्बन डाइअक्साइड मुक्त हुन चाहन्छन्

0:07:56.800,0:07:58.480
त्यहाँ निर फोक्सोहरु महत्वपुर्ण हुन पुग्छन्

0:07:58.480,0:07:59.820
त, के हुन्छ भने:

0:07:59.820,0:08:03.240
मुटुले महाधमनीमा रगत पठाउनु अघि

0:08:03.240,0:08:05.520
शरीर भरि रगत फैलाउनु अघि

0:08:06.180,0:08:10.020
मुटुले रगतलाई फोक्सोमा पुर्याउछ

0:08:10.420,0:08:13.160
रगत देब्रे फोक्सो मा जान्छ [br]र दाहिने फोक्सो मा जान्छ

0:08:13.940,0:08:15.700
र रगत फर्किन्छ

0:08:16.340,0:08:18.660
दाहिने फोक्सो बाट [br]र देब्रे फोक्सो बाट

0:08:19.160,0:08:23.900
र रगत धकालिदै मुटुमा फर्किन्छ[br]अनि महाधमनी भित्र निचरिन्छ

0:08:24.520,0:08:27.080
यहाँ अर्को एउटा सानो प्रक्रिया छ

0:08:27.580,0:08:30.360
जसमा रगत फोक्सो सम्म र फोक्सो बाट जादै छ

0:08:31.180,0:08:32.800
र त्यो हो फोक्सो-सम्बन्धि बहाव

0:08:33.380,0:08:34.800
अन्तिममा याद गरिने कुरा

0:08:34.800,0:08:37.080
यो चित्र हेरी याद नगर्न गार्है होला

0:08:37.080,0:08:44.140
यी कर्ल्याङ्-कुर्लुङ् परेका स-साना रक्त वाहिनीहरु मुटुको सबै तिर छन्

0:08:44.260,0:08:47.020
यी के हुन् त?[br]कोहि रातो छन्, कोहि निलो छन्

0:08:47.020,0:08:50.840
नीला जति रगतका नशा हुन् [br]राता जति धमनीहरु हुन्

0:08:50.840,0:08:53.360
तर के तिनीहरू भाग प्रणालीगत बहावको हो?

0:08:53.360,0:08:54.540
वा फोक्सो सम्बन्धि बहावको?

0:08:54.540,0:08:55.440
वा अरु केहिको?

0:08:57.040,0:09:04.760
यी नलीहरु लाई एकमुस्टमा कोरोनरी नली (coronary vessels) भनिन्छ

0:09:05.480,0:09:09.480
नाम तोकेर यीनिहरुलाई कोरोनरी धमनी वा कोरोनरी नशा भनिन्छ

0:09:09.780,0:09:12.000
तर एकमुस्टमा यीनिहरुलाई कोरोनरी रक्तनली भन्ने गरिन्छ

0:09:12.300,0:09:13.500
म यहाँ रक्त (blood) लेख्छु

0:09:14.440,0:09:19.360
यी कोरोनरी रक्तनलीहरु मुटुको मांसपेशीलाई नै भरण-पोषण गर्छन्

0:09:19.580,0:09:25.240
याद गर्नुहोस्, मुटु दशौँ-हजारौ कोशहरुले बनेको हुन्छ

0:09:25.680,0:09:30.220
यी कोशहरुलाई पनि, हामीले बनाएको खुट्टाको कोशलाई जस्तै

0:09:30.540,0:09:33.280
अक्सिजन, पोषणको आवश्यकता पर्छ र बिकार उत्पन्न गर्छन्

0:09:34.040,0:09:37.940
त्यसैले यी कोशहरुलाई पनि रक्तनलीहरुको आवश्यकता पर्छ

0:09:38.480,0:09:40.260
कोरोनरी रक्तनली भनेको नै त्यही हो

0:09:40.320,0:09:45.220
यिनीहरु ति रक्तनली हुन् जुन् मुटुलाई भरण-पोषण गर्छन्

0:09:45.560,0:09:47.720
यिनीहरुले मुटुलाई रगत पुर्यौउछन्

0:09:48.720,0:09:52.800
अब, यदी यिनीहरुले मुटुको मांसपेशि र कोशहरुलाई रगत पुर्यौउछन् भने

0:09:53.500,0:09:54.780
सोच्नुहोस्

0:09:54.780,0:09:58.480
यि प्रणालीगत बहाव अन्तर्गत पर्छन कि फोक्सो-सम्बन्धि बहाव अन्तर्गत?

0:09:59.160,0:10:03.000
यदी मुख्य काम कोशहरुको आवश्यकता पुरा गर्नु हो भने

0:10:03.380,0:10:08.180
कोरोनरी रक्तनली प्रणालीगत बहाव अन्तर्गत पर्छन्