1
00:00:07,297 --> 00:00:09,157
سەیرێکی ئەو وێنەیە بکە.

2
00:00:09,157 --> 00:00:10,657
دەبێت ئەوە چی بێت؟

3
00:00:10,657 --> 00:00:12,067
دێوێکی تۆقێنەر؟

4
00:00:12,067 --> 00:00:13,597
دوو ورچی هاوڕێیانەن؟

5
00:00:13,597 --> 00:00:16,557
یان بە تەواوی شتێکی دیکەیە؟

6
00:00:16,557 --> 00:00:17,957
بۆ نزیکەی سەدەیەک،

7
00:00:17,957 --> 00:00:20,427
دە پەڵەی مەرەکەب وەکو
ئەمانە بەکارهێنراون وەکو

8
00:00:20,427 --> 00:00:24,117
ئەوەی وا دێتە بەرچاو کە بە نزیکەیی
تاقیکردنەوەیەکی کەسایەتی پڕ لە ڕاز بێت.

9
00:00:24,117 --> 00:00:27,697
بۆ ماوەیەکی درێژ بە نهێنی هێڵرابۆوە بۆ
دەرون ناسەکان و نەخۆشەکانیان،

10
00:00:27,697 --> 00:00:33,357
بەو وێنە پڕ نهێنیانە دەوترا کە
نادیارییەکانی ئەقڵی کەسێک دەخەنە ڕوو.

11
00:00:33,357 --> 00:00:35,885
بەڵام ئەو پەڵە مەرەکەبیانە
لەڕاستیدا چیمان پێدەڵێن،

12
00:00:35,885 --> 00:00:38,425
و ئەم تاقیکردنەوەیە چۆن چۆنیە؟

13
00:00:38,425 --> 00:00:43,205
لە سەرەتای سەدەی بیستەم لەلایەن پزیشکی
دەروونی سویسری هێرمان ڕۆرشاک داهێنراوە،

14
00:00:43,205 --> 00:00:47,645
تاقیکردنەوەکە لە ڕاستیدا کەمتر دەربارەی
ئەو شتە تایبەتانەیە کە دەیانبینین،

15
00:00:47,645 --> 00:00:50,920
و زیاتر دەربارەی ڕێبازی گشتی 
درک پێ کردنی ئێمەیە.

16
00:00:50,920 --> 00:00:52,300
وەکو هونەرمەندێکی ناپیشەیی

17
00:00:52,300 --> 00:00:57,220
هێرمان سەرسام بوو بەوەی چۆن پێ زانینی 
بینایی هەمەجەشنە لە کەسێکەوە بۆ کەسێکی تر.

18
00:00:57,220 --> 00:00:59,687
ئەم ئارەزوویەی خۆی بۆ
قوتابخانەی پزیشکی هەڵگرت،

19
00:00:59,687 --> 00:01:03,347
کە فێری ئەوە بوو هەموو هەستەکانمان 
بە قووڵی بەیەکترەوە بەستراونەتەوە.

20
00:01:03,347 --> 00:01:08,087
لە پرۆسەی ئەوەی چۆن پێزانین تەنها
تۆمارکردنی زانیارییە هەستیەکان نییە،

21
00:01:08,087 --> 00:01:09,868
بەڵکو دەیانگۆریت.

22
00:01:09,868 --> 00:01:13,898
و کاتێک ئەو لە نەخۆشخانەیەکی نەخۆشی
دەروونی لە ڕۆژهەڵاتی سویسرا کاری دەکرد،

23
00:01:13,898 --> 00:01:17,308
دەستیکرد بە نەخشەدانان بۆ زنجیرەیەک 
لە وێنەی مەتەڵاوی

24
00:01:17,308 --> 00:01:21,358
بۆ بەدەست هێنانی تێگەیشتنی نوێتر
لەمەڕ ئەو پڕۆسە مەبەست دارانە.

25
00:01:21,358 --> 00:01:23,578
بە بەکارهێنانی ئەو تابلۆ پەڵە مەرەکەبانە،

26
00:01:23,578 --> 00:01:26,688
ڕۆرشاک دەستی کرد بە تاقیکردنەوەی
لەسەر سەدان کەسی تەندروست

27
00:01:26,688 --> 00:01:29,608
و نەخۆشە دروونییەکان لەگەڵ
هەمان پرسیار:

28
00:01:29,608 --> 00:01:31,648
دەبێت ئەوە چی بێت؟

29
00:01:31,648 --> 00:01:36,278
بەهەرحاڵ، ئەوە کەلوپەلی تاقیکردنەوە نەبوو
کە بەلای ڕۆرشاکەوە گرینگ بوو،

30
00:01:36,278 --> 00:01:39,102
بەڵکو، ئەوە گرنگ بوو بەلایەوە
کە چۆن لە ئەرکەکە دەڕوانن.

31
00:01:39,102 --> 00:01:42,432
ئەوان سەرنجیان خستە سەر کام بەشی
وێەنەکە یان کامەیان فەرامۆش کرد؟

32
00:01:42,432 --> 00:01:44,682
ئایە وێنەکەیان بینی کە بجوڵیت؟

33
00:01:44,682 --> 00:01:48,382
ڕەنگی سەر پەڵە مەرەکەبییەکان
یارمەتیان دەدات کە وەڵامێکی باشتر بدەنەوە،

34
00:01:48,382 --> 00:01:51,462
یاخود بێزاریان دەکات و هەستێکی
بەهێزیان لە لا درووست دەکات؟

35
00:01:51,462 --> 00:01:54,492
ئەو سیستەمێکی پەرەپێدا تاوەکو
وەڵامی کەسەکان بکات بە هێما،

36
00:01:54,492 --> 00:01:59,472
کە لێکدانەوە بەرفراوانەکانی کەم کردەوە 
بۆ ژمارەیەکی کەمی وەڵامی ڕێکخراو.

37
00:01:59,472 --> 00:02:04,124
ئێستا ئەو کۆمەڵیک پێوانەی تاقیکاری
بۆ هەموو جۆرەکانی تاقیکەرەوەکان هەیە

38
00:02:04,124 --> 00:02:05,945
داهێنەرانە و خەیاڵمەند،

39
00:02:05,945 --> 00:02:08,955
وردەکار، ئەوانەی وێنە مەزنەکە دەبینن،

40
00:02:08,955 --> 00:02:12,655
و ئەو بەژداربووە گونجاوانەی دەیانتوانی
تێڕوانینی خۆیان جێبەجێ بکەن.

41
00:02:12,655 --> 00:02:14,375
هەندێک کەس گیر دەخۆن،

42
00:02:14,375 --> 00:02:17,055
هەمان وەڵام دەدەنەوە 
بۆ کۆمەڵێک پەڵەی مەرەکەبیی.

43
00:02:17,055 --> 00:02:20,275
ئەوانی تر هەندێک وەسفی سەیر و 
دڵگیریان هەیە.

44
00:02:20,275 --> 00:02:22,985
وەڵامەکان هەمەچەشن بوون بە ئەندازەی
پەڵە مەرەکەبییەکان،

45
00:02:22,985 --> 00:02:26,035
کە کۆمەڵێک کێشەی تێگەیشتنی
دروست دەکرد،

46
00:02:26,035 --> 00:02:28,855
هەندێکیان ئاسانتر بوون بۆ
لێکدانەوە وەک لە ئەوانی تر.

47
00:02:28,855 --> 00:02:31,905
بەڵام شلۆڤەکردنی دیدگای گشتی
تێڕوانینی بەژداربووان

48
00:02:31,905 --> 00:02:34,785
تێگەیشتنی زیاتری دەربارەی سایکۆلۆژیان
پێشکەش کرد.

49
00:02:34,785 --> 00:02:37,505
و لەگەڵ ئەوەی ڕۆرشاک
خەڵکی زیاتری تاقیکردەوە،

50
00:02:37,505 --> 00:02:39,775
کۆمەڵێک کڵێشە سەریان هەڵدا.

51
00:02:39,775 --> 00:02:42,355
ئەو بەژداربووانەی هەمان
جۆر کەسایەتیان هەبوو

52
00:02:42,355 --> 00:02:45,295
بە ڕێژەیەکی ئێجگار زۆر
هاوشێوە تێڕوانینیان هەبوو.

53
00:02:45,295 --> 00:02:47,945
نەخۆشەکان بەهۆی هەمان نەخۆشی 
دەروونی ئازار دەچێژن

54
00:02:47,945 --> 00:02:49,845
بەهەمان شێوە تاقیکردنەوەکەیان دەکرد،

55
00:02:49,845 --> 00:02:53,045
وای کرد باشتر پشتی پێ ببەسترێت
وەکو کەرەستەیەکی پشکنین.

56
00:02:53,045 --> 00:02:55,425
تەنانەت دەتوانرێت هەندێک نەخۆشی
پێ دەست نیشان بکرێت

57
00:02:55,425 --> 00:02:59,135
کە قورسە لەلایەن ڕێگاکانی 
ترەوە دیاری بکرێن.

58
00:02:59,135 --> 00:03:00,465
لە ساڵی ١٩٢١،

59
00:03:00,465 --> 00:03:05,205
ڕۆرشاک ڕژێمی هێماکاریەکەی لە پاڵ
دە پەڵەی مەرەکەبی بڵاوکردەوە کە لای وابوو

60
00:03:05,205 --> 00:03:09,791
تێگەیشتنێکی قووڵ دەربارەی تێڕوانینی 
دەروونی مرۆڤەکان پێشکەش دەکات.

61
00:03:09,791 --> 00:03:11,570
دوای چەن دەیەیەکی داهاتوو،

62
00:03:11,570 --> 00:03:15,860
تاقیکردنەوەکە بە شێوەیەکی بەرفراوان
لە زۆرێک لە وڵاتەکانی جیهان بڵاوبۆوە.

63
00:03:15,860 --> 00:03:17,207
لە ساڵانی ١٩٦٠ ەکان،

64
00:03:17,207 --> 00:03:21,517
بە فەرمی ملیۆنان جار بە تەنها لە ویلایەتە
یەکگرتووەکان بەکارهێنراوە.

65
00:03:21,517 --> 00:03:24,828
بەداخەوە، کەمتر لە ساڵێک دوای 
بڵاوکردنەوەی تاقیکردنەوەکە،

66
00:03:24,828 --> 00:03:27,408
هێرمان ڕۆرشاک لە ناکاو کۆچی دوایی کرد.

67
00:03:27,408 --> 00:03:29,448
بە بێ هەبوونی داهێنەرێک تا پەرەی پێبدات،

68
00:03:29,448 --> 00:03:32,888
ئەو پشکنینەکەی بە پەیڕەویانە کۆ کردبووەوە
بە داتایەکی زۆرەوە بۆ پشتگیری

69
00:03:32,888 --> 00:03:36,548
کردن لێی کەچی بە زۆر شێوازی
ناڕێکانەی دیکەی بەکار هێنرا.

70
00:03:36,548 --> 00:03:39,598
توێژەران لەسەر تاوانبارانی جەنگی
نازییەکان بەکاریانهێنا،

71
00:03:39,598 --> 00:03:43,288
بە هیوای ئەوەی ڕیشە سایکۆلۆژییەکانی 
کوشتنی بە کۆمەڵی پی بدۆزنەوە.

72
00:03:43,288 --> 00:03:46,538
مرۆڤ ناسەکان وێنەکانیان نیشانی
کۆمەڵگا دوورەدەستەکان داوە

73
00:03:46,538 --> 00:03:49,438
وەکو جۆرە تاقیکارییەکی کەسایەتی گەردوونی.

74
00:03:49,438 --> 00:03:54,798
کارمەندان پێشداوەریانە بەکاریانهێناوە بۆ بڕیاری 
دامەزراندن بە پێی خشتە هێماکارییە لێکەمبووەکان

75
00:03:54,798 --> 00:03:58,239
لەگەڵ ئەوەی پشکنینەکە کلینکەکانی
جێهێشت و هاتە ناو کولتووری باو

76
00:03:58,239 --> 00:04:01,609
ئابڕوویی لەنێوان پیشەوەرە
پزیشکییەکان هاتە خوارێ،

77
00:04:01,609 --> 00:04:05,279
و پەڵەکان بەرە بەرە لە 
بەکارهێنانی نۆرینگەکان پاشەکشەی کرد.

78
00:04:05,279 --> 00:04:08,009
ئەمڕۆ، پشکنینەکە تا ئێستا جێگای مشتومڕە،

79
00:04:08,009 --> 00:04:10,909
و زۆرێک لە خەڵکی وا دادەنێن
دژەکەی سەلماوە.

80
00:04:10,909 --> 00:04:15,929
بەڵام پێداچوونەوەیەکی زەبەلاحی ساڵی
٢٠١٣ بۆ هەموو توێژینەوەکان لەسەر ڕۆرشاک

81
00:04:15,929 --> 00:04:20,349
نیشانیدا ئەگەر بە ڕێکی پشکنینەکە ئەنجامبدرێت
ئەوا ئەنجامی ڕاست دەدات بەدەستەوە،

82
00:04:20,349 --> 00:04:22,569
یارمەتی دەستنیشانکردنی
نەخۆشی دەروونی دەدات

83
00:04:22,569 --> 00:04:26,349
یان پڕۆفایلی دەروونی
نەخۆشێک دەردەخات.

84
00:04:26,349 --> 00:04:29,419
ئەمە بە تەواوی کلیلێک نییە بۆ مێشکی
مرۆڤ

85
00:04:29,419 --> 00:04:30,799
هیچ پشکنینێک نییە وا بێت.

86
00:04:30,799 --> 00:04:34,709
بەڵام ڕێبازە دیارەکە و نەبوونی 
هیچ وەڵامێکی ڕاست

87
00:04:34,709 --> 00:04:38,379
بەردەوامە لە یارمەتیدانی دەروون ناسەکان
بۆ کێشانی وێنەیەکی زێدە ڕوونتری

88
00:04:38,379 --> 00:04:40,499
ئەوەی کە چۆن خەڵک جیهان دەبینن.

89
00:04:40,499 --> 00:04:41,969
هەنگاوێک زیاتر
نزیکمان دەکاتەوە

90
00:04:41,969 --> 00:04:46,189
بۆ تێگەیشتنی نەخشەکانی 
پشت هەست پێکردنمان.