[NHẠC DẠO]
Vẽ tranh với tôi là một dạng thiền định.
Tôi nghĩ mọi thứ đều bắt đầu
và kết thúc từ những nét vẽ.
Khi làm một dự án, tôi đều vẽ nó ra.
Vì vậy, nó giống như
một dạng ngôn ngữ căn bản,
và rồi tôi làm một vài thứ đan xen vào đó.
Những gì đây là về
nghệ thuật tranh dán giấy.
Có nhiều việc tôi làm với tư cách
là một người sáng tạo nghệ thuật
là tạo ra một tiếng nói cho chính mình
bởi tôi đã không có điều ấy
trong suốt khoảng thời gian dài.
Năm 1965, tôi có tin vui.
Vào tháng thứ năm của thai kỳ,
tôi gặp vấn đề về hô hấp
và rồi mắc tình trạng tim mạch
mà chẩn đoán là bệnh cơ tim.
Tim mạch tôi rơi vào trạng thái suy yếu.
Tôi đã phải nhờ đến sự hỗ trợ của
máy thở ôxi trong thời gian thai nghén đó
ở bệnh viện.
Tôi từng không thể đi lại
hay làm bất cứ việc gì
hàng tháng trời ròng rã.
Khi bạn đang nếm trải
tiếng gọi của tử thần,
bạn dần thấm thía hơn về thời gian.
Điếu đó thực sự là một món quà
trong cuộc đời tôi,
khi tôi đổ bệnh sớm như vậy.
Nó đã khiến bạn trân trọng
quỹ thời gian hiện hữu
và thực tế là bạn thật sự
không thể lãng phí phút giây nào.
Bởi vì căn bệnh này của tôi
lệ thuộc rất nhiều vào hô hấp.
Nên tôi đã thêm âm thanh vào để
nó trở nên sống động hơn
cho một số bức tượng sáp của tôi.
[GHI ÂM TIẾNG THỞ]
[TIẾNG TỪ ĐÀI CÁT-SÉT]
˜Ồ, bạn đây rồi.
Tôi đã đợi bạn cả ngày đấy.
Tôi rất vui vì bạn đã đến đây với tôi.
Bạn tên gì vậy?
Tôi đã tham gia một
lớp học buổi tối ở UCLA
về cách đúc sáp.
Vì không có ai ở gần mình lúc đó,
nên tôi đã tự đúc khuôn mặt mình.
và tạo nên bức tượng sáp
từ chính bản thân.
Khi chỉ có một mình,
bạn lắng nghe nhiều hơn.
[Ghi âm tiếng thở]
Sau khi thu âm tiếng thở, tôi thêm cả
sự tương tác cùng đoạn đối thoại.
Với tôi, đấy cũng là một hình thức vẽ.
Đó là âm thanh mở rộng
vào trong khoảng không.
Và đấy cũng đã trở thành
một phần của công việc.
Vào những năm 70
những hoạ sĩ nữ cũng dần
nhận thức được họ bị làm ngơ ra sao.
Những thách thức bước đầu là có một ai đó
để tôi trưng bày những thành quả của mình,
nhưng lại chẳng có ai cả.
Rồi cuối cùng,
Đại học California ở Berkeley
mời ba người phụ nữ để mở cuộc triển lãm
và tôi là một trong số họ.
Nhưng họ lại chỉ muốn trưng bày
những bức vẽ của tôi thôi.
Tôi nghĩ họ cho rằng
trưng bày tranh an toàn hơn
cùng những bức vẽ nghệ thuật
và tất cả số đó.
Nhưng song song
với điều ấy,
tôi đặt thêm một vài
bức tượng sáp biết nói.
Chỉ trong vòng 2 ngày,
bảo tàng đã đóng cửa triển lãm.
Họ nói là,
"Phương tiện đâu là nghệ thuật."
"Âm thanh đâu là nghệ thuật."
Và họ hoàn toán đóng hết
buổi triển lãm ấy.
Bị từ chối và trở nên vô hình
trong mắt hệ thống bảo tàng
thực sự là điều tuyệt vời nhất
đến với tôi.
Trải nghiệm văn hoá của việc
giọng nói được chuyển thể
thành những bài diễn thuyết
hay câu chuyện,
và có tiếng nói
thực sự quan trọng
trong những điều tôi làm.
[Phụ đề Tiếng Việt: Lê Bảo Thương]