WEBVTT 00:00:06.549 --> 00:00:12.209 1992’de banyo oyuncakları taşıyan bir kargo gemisi fırtınaya yakalandı. 00:00:12.209 --> 00:00:14.647 Taşıdığı konteynerler denize devrildi 00:00:14.647 --> 00:00:20.837 ve dalgalar 28.000 kauçuk ördekle birlikte diğer oyuncakları Kuzey Pasifik’e taşıdı. 00:00:20.837 --> 00:00:22.697 Fakat bunlar birlikte hareket etmedi. 00:00:22.697 --> 00:00:23.977 Tam aksine 00:00:23.977 --> 00:00:27.307 ördekler dünyanın her tarafına dağıldı. 00:00:27.307 --> 00:00:30.977 Araştırmacılar, okyanus akıntılarını daha iyi anlayabilmek için 00:00:30.977 --> 00:00:33.727 oyuncakların izledikleri yol haritalarını çıkardılar. NOTE Paragraph 00:00:33.727 --> 00:00:36.493 Okyanus akıntıları çeşitli dış etkenler sonucu oluşur. 00:00:36.493 --> 00:00:40.043 Rüzgâr, gelgitler, su yoğunluğundaki değişim 00:00:40.043 --> 00:00:43.073 ve Dünya’nın dönüşü gibi. 00:00:43.073 --> 00:00:47.733 Okyanus tabanı ve kıyı şeridinin topoğrafyası bu hareketleri değiştirerek 00:00:47.733 --> 00:00:50.070 akımların hızlanmasına, yavaşlamasına 00:00:50.070 --> 00:00:52.200 veya yönünün değişmesine neden olur. NOTE Paragraph 00:00:52.200 --> 00:00:55.030 Okyanus akıntıları iki ana kategoriye ayrılır: 00:00:55.030 --> 00:00:58.290 yüzey akıntıları ve derin okyanus akıntıları. 00:00:58.290 --> 00:01:00.050 Yüzey akıntıları okyanus suyunun 00:01:00.050 --> 00:01:02.660 yüzde onunun hareketini kontrol ederken 00:01:02.660 --> 00:01:06.230 derin okyanus akıntıları diğer yüzde 90'ı harekete geçirmektedir. 00:01:06.230 --> 00:01:07.930 Farklı nedenleri olmasına rağmen 00:01:07.930 --> 00:01:10.960 yüzey ve derin okyanus akıntıları 00:01:10.960 --> 00:01:15.160 tüm okyanusu hareket ettiren çapraşık bir dansta birbirini etkiler. NOTE Paragraph 00:01:15.160 --> 00:01:16.185 Kıyı açığında 00:01:16.185 --> 00:01:19.635 yüzey akımları, su seviyesi inip çıktıkça suyu ileri geri çeken 00:01:19.635 --> 00:01:24.505 hem rüzgâr hem de gelgitler tarafından yönlendirilir. 00:01:24.505 --> 00:01:29.773 Bu arada, okyanusta, yüzey akımlarının arkasındaki ana kuvvet rüzgârdır. 00:01:29.773 --> 00:01:31.517 Rüzgâr okyanusa doğru eserken 00:01:31.517 --> 00:01:34.507 suyun üst katmanlarını da sürükler. 00:01:34.507 --> 00:01:37.477 Bu hareket eden su, altındaki katmanları 00:01:37.477 --> 00:01:39.697 ve onlar da kendi altındaki katmanları çeker. 00:01:39.697 --> 00:01:43.197 Aslında 400 metre derinliğe kadar su, 00:01:43.197 --> 00:01:47.027 okyanusun yüzeyindeki rüzgârdan hâlâ etkilenmektedir. NOTE Paragraph 00:01:47.027 --> 00:01:51.337 Dünyanın tamamındaki yüzey akıntılarının modellerine bakmak için uzaklaşırsanız 00:01:51.337 --> 00:01:54.820 bunların kuzey yarım kürede saat yönünde ve güney yarım kürede 00:01:54.820 --> 00:01:57.580 saat yönünün tersine seyahat eden, girdap adı verilen 00:01:57.580 --> 00:02:00.430 büyük döngüler oluşturduğunu göreceksiniz. 00:02:00.430 --> 00:02:02.620 Bunun nedeni, Dünya'nın dönüşünün 00:02:02.620 --> 00:02:06.630 bu akımlara yol açan rüzgâr modellerini etkilemesidir. NOTE Paragraph 00:02:06.630 --> 00:02:08.280 Eğer Dünya dönmezse 00:02:08.280 --> 00:02:10.740 hava ve su, ekvatordaki düşük basınç ile 00:02:10.740 --> 00:02:12.820 kutuplardaki yüksek basınç arasında 00:02:12.820 --> 00:02:14.610 gidip gelecektir. 00:02:14.610 --> 00:02:16.350 Ancak Dünya döndükçe 00:02:16.350 --> 00:02:20.860 ekvatordan Kuzey Kutbu'na hareket eden hava doğuya doğru, 00:02:20.860 --> 00:02:24.509 aşağıya doğru hareket eden hava batıya doğru yön değiştirir. 00:02:24.509 --> 00:02:27.299 Ayna görüntüsü güney yarım kürede gerçekleşir 00:02:27.299 --> 00:02:29.229 böylece rüzgârın ana akımları 00:02:29.229 --> 00:02:32.789 okyanus havzalarının etrafında döngü benzeri desenler oluşturur. 00:02:32.789 --> 00:02:35.679 Buna Coriolis Etkisi denir. 00:02:35.679 --> 00:02:40.129 Rüzgârlar, altındaki okyanusu aynı dönen girdaplara iter. 00:02:40.129 --> 00:02:43.793 Su, ısıyı havadan daha etkili tuttuğu için 00:02:43.793 --> 00:02:48.303 bu akımlar dünyadaki sıcaklığı yeniden dağıtmaya yardımcı olur. NOTE Paragraph 00:02:48.303 --> 00:02:49.864 Yüzey akımlarının aksine 00:02:49.864 --> 00:02:55.014 derin akımlar öncelikle deniz suyunun yoğunluğundaki değişimlerden kaynaklanır. 00:02:55.014 --> 00:02:58.486 Su, Kuzey Kutbu'na doğru ilerledikçe soğur. 00:02:58.496 --> 00:03:01.036 Ayrıca tuzu geride bırakarak tuzak suyu oluşturan 00:03:01.036 --> 00:03:05.956 buz kristallerine sahip olduğu için daha yüksek tuz konsantrasyonuna sahiptir. 00:03:05.956 --> 00:03:08.796 Bu soğuk, tuzlu su daha yoğundur 00:03:08.796 --> 00:03:09.946 bu nedenle batar 00:03:09.946 --> 00:03:12.616 ve daha sıcak yüzey suyu yerini alır, 00:03:12.616 --> 00:03:17.076 termohalin sirkülasyonu adı verilen dikey bir akım oluşturur. NOTE Paragraph 00:03:17.076 --> 00:03:21.563 Derin su ve rüzgârla çalışan yüzey akımlarının termohalin sirkülasyonu 00:03:21.563 --> 00:03:26.319 Küresel Konveyör Kuşağı adı verilen bir sarım döngüsü oluşturmak için birleşir. 00:03:26.319 --> 00:03:29.486 Su, okyanusun derinliklerinden yüzeye doğru hareket ettikçe 00:03:29.486 --> 00:03:32.606 okyanus besin zincirinin temelini oluşturan 00:03:32.606 --> 00:03:35.726 mikroorganizmaları besleyen birçok besin taşır. NOTE Paragraph 00:03:35.726 --> 00:03:39.306 Küresel Konveyör Kuşağı, dünyanın dört bir yanına yayılan 00:03:39.306 --> 00:03:41.306 dünyanın en uzun akımıdır. 00:03:41.306 --> 00:03:44.906 Ancak saniyede sadece birkaç santimetre hareket eder. 00:03:44.906 --> 00:03:49.456 Bir damla suyun tam tur atması bin yılı bulabilir. 00:03:49.456 --> 00:03:52.996 Bununla birlikte, yükselen deniz sıcaklıkları konveyör kuşağının 00:03:52.996 --> 00:03:54.956 görünüşte yavaşlamasına neden olmaktadır. 00:03:54.956 --> 00:03:57.746 Modeller bunun Atlantik'in her iki tarafında 00:03:57.746 --> 00:03:59.616 hava sistemlerine zarar verdiğini 00:03:59.616 --> 00:04:02.746 gösteriyor ve yavaşlamaya devam ederse 00:04:02.746 --> 00:04:05.146 ya da tamamen durursa ne olacağını kimse bilmiyor. 00:04:05.146 --> 00:04:09.136 Doğru tahmin edebilmemiz ve buna göre hazırlanabilmemizin tek yolu 00:04:09.136 --> 00:04:13.826 akımları ve onları şekillendiren güçlü kuvvetleri incelemeye devam etmek.