0:00:06.549,0:00:07.989
၁၉၉၂ ခုနှစ်တွင်

0:00:07.989,0:00:12.211
ရေချိုးရာတွင် သုံးရန်ကစားစရာတွေ တင်ဆောင်[br]လာတဲ့ ကုန်တင်သင်္ဘော မုန်တိုင်းမိသွားတယ်။

0:00:12.211,0:00:14.647
သင်္ဘောပေါ်က ကွန်တိန်နာတွေ[br]ရေထဲ မျောပါသွားကြလို့

0:00:14.647,0:00:19.457
လှိုင်းတွေဟာ ရော်ဘာ ဘဲ ကောင်ရေး ၂၈၀၀၀ ကို[br]မြောက်ပစိဖိတ်သို့ တွန်းပို့ခဲ့တယ်။

0:00:19.457,0:00:22.167
ဒါပေမဲ့ ၎င်းတို့ဟာ အတူတူ[br]တစ်နေရာတည်းမှာ မဟုတ်ခဲ့ကြပါ။

0:00:22.167,0:00:23.977
ပြောင်းပြန် ဖြစ်ခဲ့တယ်လို့ ဆိုရပါမယ်-

0:00:23.977,0:00:26.707
အဲဒီ ဘဲကောင်တွေဟာ တစ်ကမ္ဘာလုံး[br]အဝမ်းကို မျောပါသွားကြတယ်။

0:00:26.707,0:00:29.557
အဲဒါနဲ့ သုတေသီတွေဟာ ၎င်းတို့ရဲ့[br]လမ်းကြောင်းကို အသုံးပြုပြီး

0:00:29.557,0:00:33.337
သမုဒ္ဒရာ ရေစီးကြောင်းတွေကို ပိုကောင်း[br]မွန်စွာ နားလည်ရန် ဇယားကို ရေးဆွဲခဲ့ကြတယ်။

0:00:33.337,0:00:36.493
သမုဒ္ဒရာရေစီးကြောင်းတွေကို[br]မောင်းနှင်ပေးတဲ့ ရင်းမြစ်တွေ စုံလှပါတယ်-

0:00:36.493,0:00:40.043
လေ၊ ဒီရေများ၊ ရေရဲ့ သိပ်သည်းဆ မတူခြင်း၊

0:00:40.043,0:00:43.073
ပြီးတော့ ကမ္ဘာကြီး လည်ပတ်မှုလဲ ပါတယ်။

0:00:43.073,0:00:47.733
သမုဒ္ဒရာကြမ်းပြင်ရဲ့ မြေမျက်နှာသွင်ပြင်နဲ့[br]ကမ်းခြေလိုင်းတွေကလည်း ရေစီးကြောင်းတွေကို

0:00:47.733,0:00:48.790
အရှိန်ပိုရလာစေသလို၊

0:00:48.790,0:00:52.070
နှေးကွေးလာစေခြင်း သို့မဟုတ်[br]ဦးတည်ချက်ကို ပြောင်းလဲသွားနိုင်ပါတယ်။

0:00:52.070,0:00:55.150
သမုဒ္ဒရာရေစီးကြောင်းတွေ[br]အဓိက အမျိုးအစား နှစ်မျိုး ခွဲရနိုင်တယ်-

0:00:55.150,0:00:58.280
မျက်နှာပြင် ရေစီးကြောင်းနဲ့[br]သမုဒ္ဒရာ အနက်ပိုင်း ရေစီးကြောင်းတွေပါ။

0:00:58.280,0:01:01.700
မျက်နှာပြင် ရေစီးကြောင်းတွေဟာ သမုဒ္ဒရာ[br]ရေအားလုံးရဲ့ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းကို

0:01:01.700,0:01:03.430
ထိန်းချုပ် ထားတယ်လို့ ဆိုနိုင်ပြီး၊

0:01:03.430,0:01:06.950
နက်ရှိုင်းတဲ့ သမုဒ္ဒရာရေစီးကြောင်းတွေ[br]ကျတော့ ကျန် ၉၀ ရာခိုင်နှုန်း ပါပါတယ်။

0:01:06.950,0:01:09.010
၎င်းတို့ဖြစ်ပေါ်လာပုံ [br]အကြောင်းတွေ မတူပေမဲ့၊

0:01:09.010,0:01:11.780
မျက်နှာပြင်နှင့်အနက်ပိုင်း [br]ရေစီးကြောင်းတို့ဟာ အပြန်အလှန်

0:01:11.780,0:01:15.480
သက်ရောက်မှုရှိပြီး သမုဒ္ဒရာ တစ်ခုလုံးကို[br]ရွေ့လျားစေနေတဲ့ အကတမျိုးနဲ့ တူပါတယ်။

0:01:15.480,0:01:16.655
ကမ်းခြေ အနီးမှာဆိုရင်၊

0:01:16.655,0:01:19.635
မျက်နှာပြင် ရေစီးကြောင်းကို[br]လေရော ဒီရေကပါ မောင်းနှင်ပေးကြတယ်၊

0:01:19.635,0:01:24.505
ရေကို နောက်နဲ့ရှေ့ကို လှုပ်ရှားစေလျက်[br]ရေမျက်နှာပြင်ဟာ နိမ့်လိုက်မြင့်လိုက်ပါ။

0:01:24.505,0:01:29.773
တချိန်တည်းမှာ လဟာပြင် သမုဒ္ဒရာထဲမှာ မျက်နှ[br]ာပြင်ရေစီးကြောင်းအတွက် လေဟာ အဓိကအားပါ။

0:01:29.773,0:01:31.517
လေဟာ သမုဒ္ဒရာရဲ့ အထက်မှ တိုက်ခတ်စဉ်၊

0:01:31.517,0:01:34.207
၎င်းဟာ ရေရဲ့ အပေါ်ယံအလွှာကို[br]မိမိနဲ့အတူ ဆွဲယူသွားပါတယ်။

0:01:34.207,0:01:37.477
အဲဒီလို ရွေ့လျားနေတဲ့ အလွှာက[br]အောက်ပိုင်းရှိ အလွှာများကို ဆွဲယူလို့

0:01:37.477,0:01:40.097
အဲဒီ အလွှာတွေ ၎င်းတို့အောက်ရှိ[br]အလွှာကို ဆွဲခေါ်ကြပါတယ်။

0:01:40.097,0:01:43.197
လက်တွေ့တွင်၊ မီတာ ၄၀၀ အထိ နက်တဲ့[br]ရေဟာ

0:01:43.197,0:01:47.027
သမုဒ္ဒရာ မျက်နှာပြင်ပေါ်က[br]လာရဲ့ သက်ရောက်မှုကို ခံရပါတယ်။

0:01:47.027,0:01:51.337
တစ်ကမ္ဘာလုံး မျက်နှာပြင် ရေစီးကြောင်းတွေ[br]စီးဆင်းပုံ ဇယားအဖြစ် ဆွဲကြည့်မယ် ဆိုရင်၊

0:01:51.337,0:01:54.820
၎င်းတို့ဟာ gyres ခေါ် ဧရာမပတ်လမ်းတွေနဲ့[br]တူတာကို မြင်ရပါမယ်၊

0:01:54.820,0:01:57.580
အဲဒီ ပတ်လမ်းဟာ ကမ္ဘာ့မြောက်ပိုင်းခြမ်းမှ[br]လက်ယာရစ် ပတ်နေပြီး

0:01:57.580,0:02:00.210
ကမ္ဘာ့ တောင်ပိုင်းခြင်းမှာ ကျတော့[br]လက်ဝဲရစ် ပတ်နေတတ်တယ်။

0:02:00.210,0:02:02.670
အဲဒါရဲ့ အကြောင်းရင်းက ကမ္ဘာကြီရဲ့[br]လည်ပတ်မှု ဖြစ်ပြီး

0:02:02.670,0:02:06.630
အဲဒီ ရေစီးကြောင်းတွေကို[br]အဲဒီလို ပုံစံမျိုးဖြင့် လည်ပတ်လာစေတာပါ။

0:02:06.630,0:02:08.280
ကမ္ဘာကြီသာ မလည်ပတ်ခဲ့ပါက၊

0:02:08.280,0:02:09.960
အီကွေတာက ဖိအားနည်း ဒေသနဲ့

0:02:09.960,0:02:12.260
ဝင်ရိုးစွန်း ဒေသများက ဖိအားများ ဒေသ[br]တွေ အကြားမှာ

0:02:12.260,0:02:14.610
လေနဲ့ ရေတို့ဟာ ရှေ့နောက်သာ[br]လှုပ်ရှားနေခဲ့မှာပါ၊

0:02:14.610,0:02:16.350
ဒါပေမဲ့ ကမ္ဘာကြီးဟာ လည်နေတော့၊

0:02:16.350,0:02:20.860
အီကွေတာမှ မြောက်ဝင်ရိုးစွန်းဆီ တိုက်တဲ့[br]လေဟာ အရှေ့ဘက်ကို ပါသွားမှာ ဖြစ်ပြီး၊

0:02:20.860,0:02:23.709
နောက်ကို ပြန်တိုက်တဲ့ လေကျတော့[br]အနောက်ဘက်ကို ရွေ့ပါသွားမှာပါ။

0:02:23.709,0:02:27.389
အဲဒါရဲ့ ထင်ဟပ် မြင်ရနိုင်တဲ့ ပုံစံမျိုးကို[br]တောင်ပိုင်း ကမ္ဘာခြမ်းမှာ မြင်ရပြီး

0:02:27.389,0:02:29.489
လေကြောင့် ပေါ်လာကြတဲ့[br]အဓိကရ ရေစီးကြောင်းတွေဟာ

0:02:29.489,0:02:32.789
သမုဒ္ဒရာ တဝမ်းမှာ ခုနက ပြောခဲ့သလို[br]ကွင်းဆက်ပုံစံတွေ ပေါ်လာရတာပါ။

0:02:32.789,0:02:35.679
အဲဒါကို Coriolis Effect လို့ခေါ်ပါတယ်။

0:02:35.679,0:02:40.129
တိုက်တဲ့ လေဟာ ၎င်းတို့အောက်ရှိ သမုဒ္ဒရာကို[br]ခုနက လည်ပတ်နေတဲ့ gyres ထဲ တွန်းပို့ပါတယ်။

0:02:40.129,0:02:43.793
ရေဟာ အနွေးဓာတ်ကို လေထက် ပိုထိရောက်စွာ[br]ထိန်းထားနိုင်တာမို့လို့

0:02:43.793,0:02:47.653
အဲဒီ ရေစီးကြောင်းတွေဟာ အနွေးဓာတ်ကို[br]ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းသို့ ဖြန့်ဖြူးပေးပါတယ်။

0:02:47.653,0:02:49.864
မျက်နှာပြင်ရေစီးကြောင်းနဲ့ မတူဘဲ၊

0:02:49.864,0:02:55.014
အနက်ပိုင်း ရေစီးကြောင်းတွေကို မောင်းနှင်[br]ပေးတာက ပင်လယ်ရေရဲ့ သိပ်သည်းဆပါ။

0:02:55.014,0:02:57.326
မြောက်ဝင်ရိုးစွန်းဆီသို့ ရွေ့လျားလာတဲ့[br]ရေဟာ

0:02:57.326,0:02:58.496
ပိုအေးလာပါတယ်။

0:02:58.496,0:03:01.036
၎င်းထဲမှာ ပါတဲ့ ဆားဟာလည်း ပိုပြစ်ပါတယ်။

0:03:01.036,0:03:05.956
ရေထဲ ပေါ်လာကြတဲ့ ရေခဲပွင့်တွေဟာ ဆားကို[br]သူတို့ နောက်မှာ ချန်ရစ်ခဲ့ကြလို့ပါ။

0:03:05.956,0:03:08.386
အေးနေပြီး ဆားဓာတ်များတဲ့ [br]ရေဟာ ပိုသိပ်သည်းလို့

0:03:08.386,0:03:09.866
အောက်ကို နစ်မြုပ်သွားလျက်၊

0:03:09.866,0:03:12.616
ပိုနွေးတဲ့ မျက်နှာပြင်ရေက[br]၎င်းရဲ့ နေရာကို ဝင်ယူခြင်းဖြင့်၊

0:03:12.616,0:03:17.076
thermohaline ခေါ် အထက်အောက်[br]ရေစီးကြောင်းကို ပေါ်လာစေပါတယ်။

0:03:17.076,0:03:21.563
Thermohaline အနက်ပိုင်းရေနဲ့ လေက[br]တိုက်ပေးတဲ့ မျက်နှာပြင် ရေစီးကြောင်းတွေဟာ

0:03:21.563,0:03:26.319
Global Conveyor Belt ခေါ် လိမ်ရစ်နေတဲ့[br]ကွင်းဆက်ကို ဖြစ်ပေါ်စေတယ်။

0:03:26.319,0:03:29.486
ရေဟာ သမုဒ္ဒရာ အနက်ပိုင်းမှနေပြီး[br]မျက်နှာပြင်ဆီကို ရွေ့လျားရင်း

0:03:29.486,0:03:32.606
သမုဒ္ဒရာ အစားအစာ ကွင်းဆက်များကို[br]ဖန်တီးပေးကြတဲ့

0:03:32.606,0:03:35.726
အဏုဇီဝကောင်တွေ မှီဝဲကြတဲ့[br]အာဟာရတွေကို သယ်ပေးလာပါတယ်။

0:03:35.726,0:03:39.146
Global Conveyor Belt ဟာ[br]ကမ္ဘပေါ်က အရှည်လျားဆုံးသော ရေစီးကြောင်း

0:03:39.146,0:03:41.306
ဖြစ်ပြီး ကမ္ဘာကြီးကို မြွေလို[br]ရစ်ပတ်ထားတာပါ။

0:03:41.306,0:03:44.906
ဒါပေမဲ့ ၎င်းဟာတစ်စက္ကန့်မှာ စင်တီမီတာ[br]အနည်းငယ်မျှသာ ရွေ့လျားတာပါ။

0:03:44.906,0:03:49.456
ဒီတော့ အဲဒီထဲ ပါလာတဲ့ ရေစက်ဟာဖြင့်[br]တပတ်လုံး လည်ပတ်ရန် နှစ်ထောင်ချီ ကြာပါမယ်။

0:03:49.456,0:03:52.906
ကြည့်ရတာ ပင်လယ် အပူချိန် မြင့်တက်လာမှုက[br]လည်နေတဲ့ ခါးပတ်ကို

0:03:52.906,0:03:54.366
နှေးကွေးလာစေနေတာ ထင်ရှားပါတယ်။

0:03:54.366,0:03:57.746
ပုံစံပြုလုပ်ပြီး စမ်းသပ်ကြည့်ရာ အဲဒါက[br]အတ္တလန္တိတ်ရဲ့ ဘက်နှစ်ဘက်စလုံးမှာ

0:03:57.746,0:03:59.616
ရာသီဥတုစနစ်ကို ကမောက်ကမ ဖြစ်စေပြီး

0:03:59.616,0:04:02.856
ရေစီးနှုန်းဟာ ဆက်ပြီး နှေးလာပါက[br]ဘာတွေ ဖြစ်ပျက်လာနိုင်ကြောင်း

0:04:02.856,0:04:05.146
ဒါမှမဟုတ် လုံးဝ ရပ်သွားနိုင်တာကို [br]ဘယ်သူမှ မသိပါ။

0:04:05.146,0:04:09.136
ကျုပ်တို့ မှန်ကန်စွာ ခန့်မှန်းနိုင်ရန်နဲ့[br]လိုအပ်သလို ပြင်ဆင်ထားနိုင်ရန် နည်းလမ်းမှာ

0:04:09.136,0:04:13.826
ရေစီးကြောင်းတွေနဲ့ ၎င်းတို့ဖြစ်ပေါ်စေတဲ့[br]စွမ်းအင်များကို ဆက်လေ့လာကြည့်နေဖို့ပါပဲ။