1
00:00:00,000 --> 00:00:03,000
Kako da vam ispričam u 10 minuta

2
00:00:03,000 --> 00:00:06,000
o vezama žena 3 različite generacije,

3
00:00:06,000 --> 00:00:09,000
i kako je neverovatna snaga tih veza

4
00:00:09,000 --> 00:00:11,000
obeležila život

5
00:00:11,000 --> 00:00:13,000
četvorogodišnje devojčice

6
00:00:13,000 --> 00:00:15,000
koja je u grčevitom zagrljaju sa svojom sestrom,

7
00:00:15,000 --> 00:00:17,000
majkom i bakom

8
00:00:17,000 --> 00:00:19,000
provela pet dana i noći

9
00:00:19,000 --> 00:00:21,000
u jednom brodiću usred Kineskog mora

10
00:00:21,000 --> 00:00:24,000
pre više od 30 godina.

11
00:00:24,000 --> 00:00:26,000
Veze koje su obeležile život te devojčice

12
00:00:26,000 --> 00:00:29,000
nisu je nikada više napustile.

13
00:00:29,000 --> 00:00:31,000
Ta devojčica danas živi u San Francisku

14
00:00:31,000 --> 00:00:34,000
i priča vam ovu priču.

15
00:00:34,000 --> 00:00:37,000
Ova priča još uvek nema kraj.

16
00:00:37,000 --> 00:00:40,000
Ona je kao još nedovršen mozaik.

17
00:00:40,000 --> 00:00:44,000
Volela bih da vam opišem neke delove mozaika.

18
00:00:44,000 --> 00:00:46,000
Zamislite prvi deo:

19
00:00:46,000 --> 00:00:49,000
čoveka koji spaljuje svoje životno delo.

20
00:00:49,000 --> 00:00:52,000
On je pesnik i dramski pisac,

21
00:00:52,000 --> 00:00:54,000
čovek čiji je ceo život bio

22
00:00:54,000 --> 00:00:56,000
zasnovan na želji za slobodom i

23
00:00:56,000 --> 00:00:59,000
ujedinjenjem njegove domovine.

24
00:00:59,000 --> 00:01:02,000
Zamislite ga dok komunisti ulaze u Sajgon,

25
00:01:02,000 --> 00:01:04,000
suočenog sa činjenicom da je

26
00:01:04,000 --> 00:01:06,000
ceo njegov životni trud bio uzaludan.

27
00:01:06,000 --> 00:01:09,000
Reči koje su mu tako dugo bile bliske, postadoše tuđe.

28
00:01:09,000 --> 00:01:12,000
Povukao se u tišinu.

29
00:01:12,000 --> 00:01:16,000
Umro je slomljen istorijom.

30
00:01:16,000 --> 00:01:18,000
To je bio moj deda.

31
00:01:18,000 --> 00:01:22,000
Nisam ga upoznala za života.

32
00:01:22,000 --> 00:01:26,000
Ali naši životi su mnogo više nego zbir sećanja.

33
00:01:26,000 --> 00:01:29,000
Baka nije dozvolila da zaboravim njegov život.

34
00:01:29,000 --> 00:01:32,000
Dužnost mi je bila da ne prihvatim uzaludnost

35
00:01:32,000 --> 00:01:34,000
i da naučim lekciju da

36
00:01:34,000 --> 00:01:37,000
iako je istorija pokušala da nas slomi,

37
00:01:37,000 --> 00:01:39,000
mi smo izdržali.

38
00:01:39,000 --> 00:01:41,000
Drugi deo mozaika

39
00:01:41,000 --> 00:01:43,000
je brodić koji u ranu zoru

40
00:01:43,000 --> 00:01:46,000
tiho klizi u more.

41
00:01:46,000 --> 00:01:48,000
Moja majka, Mai, je imala 18 godina

42
00:01:48,000 --> 00:01:50,000
kad joj je umro otac.

43
00:01:50,000 --> 00:01:52,000
Već je bila u ugovorenom braku,

44
00:01:52,000 --> 00:01:55,000
i gajila dve male devojčice.

45
00:01:55,000 --> 00:01:58,000
Ceo njen život se sveo na jedan zadatak:

46
00:01:58,000 --> 00:02:00,000
izbeći sa ostatkom porodice

47
00:02:00,000 --> 00:02:03,000
i početi novi život u Australiji.

48
00:02:03,000 --> 00:02:05,000
Ona nije ni pojmila

49
00:02:05,000 --> 00:02:07,000
mogućnost neuspeha.

50
00:02:07,000 --> 00:02:10,000
Posle četiri godine života nalik romanu,

51
00:02:10,000 --> 00:02:12,000
brodić je skliznuo u more

52
00:02:12,000 --> 00:02:15,000
kamufliran kao za ribolov.

53
00:02:15,000 --> 00:02:18,000
Svi odrasli su bili svesni rizika.

54
00:02:18,000 --> 00:02:20,000
Najveća opasnost su bili gusari,

55
00:02:20,000 --> 00:02:22,000
silovanje i smrt.

56
00:02:22,000 --> 00:02:24,000
Kao i ostali odrasli na brodu

57
00:02:24,000 --> 00:02:28,000
moja majka je nosila bočicu otrova.

58
00:02:28,000 --> 00:02:31,000
Da su nas zarobili, prvo bismo ga popile

59
00:02:31,000 --> 00:02:35,000
sestra i ja, a onda ona i moja baka.

60
00:02:35,000 --> 00:02:37,000
Moja prva sećanja su sa tog broda -

61
00:02:37,000 --> 00:02:39,000
postojan zvuk motora,

62
00:02:39,000 --> 00:02:42,000
pramac koji zaronjava u svaki talas,

63
00:02:42,000 --> 00:02:45,000
ogroman i prazan horizont.

64
00:02:45,000 --> 00:02:48,000
Ne sećam se gusara koji su napali više puta,

65
00:02:48,000 --> 00:02:50,000
i bili prevareni neustrašivošću

66
00:02:50,000 --> 00:02:52,000
ljudi sa našeg broda.

67
00:02:52,000 --> 00:02:54,000
Ne sećam se ni kad je motor zamro

68
00:02:54,000 --> 00:02:57,000
i nije se mogao šest sati pokrenuti.

69
00:02:57,000 --> 00:02:59,000
Ali se sećam svetlosti sa naftne platforme

70
00:02:59,000 --> 00:03:01,000
pored obale Malezije

71
00:03:01,000 --> 00:03:04,000
i mladića koji se onesvestio i umro,

72
00:03:04,000 --> 00:03:07,000
za njega je kraj puta stigao prerano.

73
00:03:07,000 --> 00:03:09,000
Sećam se prve jabuke koju sam ikad okusila,

74
00:03:09,000 --> 00:03:12,000
koju su mi darovali radnici na platformi.

75
00:03:12,000 --> 00:03:15,000
Nijedna jabuka posle nije imala isti ukus.

76
00:03:17,000 --> 00:03:19,000
Posle tri meseca u izbegličkom kampu,

77
00:03:19,000 --> 00:03:21,000
stigli smo u Melburn.

78
00:03:21,000 --> 00:03:23,000
Sledeći deo mozaika je o

79
00:03:23,000 --> 00:03:26,000
četiri žene iz tri generacije koje zajedno

80
00:03:26,000 --> 00:03:29,000
zasnivaju novi život.

81
00:03:29,000 --> 00:03:31,000
Smestili smo se u Futskraju,

82
00:03:31,000 --> 00:03:33,000
radničkom predgrađu

83
00:03:33,000 --> 00:03:36,000
šarolikog imigrantskog stanovništva.

84
00:03:36,000 --> 00:03:38,000
Za razliku od sređenih četvrti srednje klase,

85
00:03:38,000 --> 00:03:40,000
za koje nisam ni znala da postoje,

86
00:03:40,000 --> 00:03:43,000
u Futskraju nije bilo povlašćenih.

87
00:03:43,000 --> 00:03:46,000
Širili su se mirisi sa raznih strana sveta.

88
00:03:46,000 --> 00:03:48,000
Ljudi su se sporazumevali nesigurnim

89
00:03:48,000 --> 00:03:50,000
i isprekidanim engleskim jezikom

90
00:03:50,000 --> 00:03:52,000
i jedno im je bilo zajedničko:

91
00:03:52,000 --> 00:03:55,000
svi su počinjali ispočetka.

92
00:03:55,000 --> 00:03:57,000
Moja majka je prvo radila na farmama,

93
00:03:57,000 --> 00:03:59,000
a onda u jednom automobilskom pogonu,

94
00:03:59,000 --> 00:04:01,000
duple smene šest dana nedeljno.

95
00:04:01,000 --> 00:04:04,000
Uspela je da nađe vreme da nauči engleski

96
00:04:04,000 --> 00:04:06,000
i savlada rad na kompjuteru.

97
00:04:06,000 --> 00:04:08,000
Bili smo siromašni.

98
00:04:08,000 --> 00:04:10,000
Novac je prebrojavan do poslednje pare,

99
00:04:10,000 --> 00:04:12,000
ali nikada nije zafalio za dodatne časove

100
00:04:12,000 --> 00:04:14,000
engleskog i matematike, iako je to značilo

101
00:04:14,000 --> 00:04:17,000
da nam je često ponešto nedostajalo,

102
00:04:17,000 --> 00:04:19,000
najčešće nova odeća -

103
00:04:19,000 --> 00:04:21,000
uvek smo dobijale nešto već nošeno.

104
00:04:21,000 --> 00:04:24,000
Dva para čarapa za školu,

105
00:04:24,000 --> 00:04:26,000
kako se ne bi videle rupe.

106
00:04:26,000 --> 00:04:28,000
Školska kecelja do članaka,

107
00:04:28,000 --> 00:04:32,000
jer je morala da istraje šest godina.

108
00:04:32,000 --> 00:04:34,000
I čuli su se retki ali uvredljivi

109
00:04:34,000 --> 00:04:36,000
komentari o "žutaćima"

110
00:04:36,000 --> 00:04:38,000
i poneki grafit:

111
00:04:38,000 --> 00:04:40,000
„Azijati, vratite se kući.“

112
00:04:40,000 --> 00:04:42,000
Vratiti se... kojoj kući?

113
00:04:42,000 --> 00:04:45,000
Nešto se u meni ledilo,

114
00:04:45,000 --> 00:04:47,000
pojavilo se seme jedne odluke i

115
00:04:47,000 --> 00:04:51,000
tihi glas u meni je rekao: "I vas ću prevazići."

116
00:04:51,000 --> 00:04:53,000
Mama, sestra i ja smo

117
00:04:53,000 --> 00:04:56,000
spavale u istom krevetu.

118
00:04:56,000 --> 00:04:58,000
Mama je svako veče dolazila iscrpljena,

119
00:04:58,000 --> 00:05:00,000
ali uvek bismo pričale jedna drugoj kako

120
00:05:00,000 --> 00:05:02,000
nam je prošao dan i slušale

121
00:05:02,000 --> 00:05:04,000
baku kako radi po kući.

122
00:05:04,000 --> 00:05:06,000
Mama je imala noćne more

123
00:05:06,000 --> 00:05:09,000
uvek o onom putovanju brodom,

124
00:05:09,000 --> 00:05:12,000
i ja sam bila zadužena da bdim i

125
00:05:12,000 --> 00:05:15,000
probudim je kad započnu.

126
00:05:15,000 --> 00:05:17,000
Uspela je da otvori radnju za računare,

127
00:05:17,000 --> 00:05:19,000
a posle se školovala za kozmetičarku

128
00:05:19,000 --> 00:05:21,000
i otvorila je još jednu firmu.

129
00:05:21,000 --> 00:05:23,000
Klijentkinje su joj pričale o svojim muževima

130
00:05:23,000 --> 00:05:25,000
koji nisu uspeli da se prilagode novom životu,

131
00:05:25,000 --> 00:05:27,000
i postali ogorčeni i nepopustljivi,

132
00:05:27,000 --> 00:05:30,000
i o deci razapetoj između dva sveta.

133
00:05:30,000 --> 00:05:33,000
Tražili smo sponzore i zajmove.

134
00:05:33,000 --> 00:05:35,000
Osnivali centre za pomoć.

135
00:05:35,000 --> 00:05:37,000
Živela sam u dva paralelna sveta.

136
00:05:37,000 --> 00:05:41,000
U prvom sam bila tipična azijska studentkinja,

137
00:05:41,000 --> 00:05:44,000
koja je stalno od sebe zahtevala više.

138
00:05:44,000 --> 00:05:47,000
U drugom sam bila upletena u

139
00:05:47,000 --> 00:05:49,000
nesigurne živote obeležene

140
00:05:49,000 --> 00:05:52,000
nasiljem, drogom i izolacijom.

141
00:05:52,000 --> 00:05:54,000
Ali mnogima smo vremenom uspeli da pomognemo.

142
00:05:54,000 --> 00:05:57,000
Za taj trud sam, kao apsolventkinja prava

143
00:05:57,000 --> 00:06:00,000
bila izabrana za mladu Australlijanku godine.

144
00:06:00,000 --> 00:06:02,000
Nagrada je bila katapult

145
00:06:02,000 --> 00:06:04,000
ka sledećem deliću mozaika

146
00:06:04,000 --> 00:06:06,000
koji se nije baš dobro uklapao.

147
00:06:06,000 --> 00:06:08,000
Anonimna Tan Li iz Futskraja je sada

148
00:06:08,000 --> 00:06:12,000
postala Tan Li, aktivistkinja za izbeglice,

149
00:06:12,000 --> 00:06:15,000
pozivana da govori na mestima za koje

150
00:06:15,000 --> 00:06:17,000
nikad nije čula i u kuće kakve

151
00:06:17,000 --> 00:06:19,000
nije ni sanjala da postoje.

152
00:06:19,000 --> 00:06:21,000
Nisam znala ništa o protokolima.

153
00:06:21,000 --> 00:06:24,000
Nisam znala da koristim pribor za jelo.

154
00:06:24,000 --> 00:06:27,000
Nisam znala da razgovaram o vinu.

155
00:06:27,000 --> 00:06:31,000
Nisam ni o čemu znala da razgovaram.

156
00:06:31,000 --> 00:06:34,000
Žudela sam da se vratim u rutinu i udobnost

157
00:06:34,000 --> 00:06:37,000
života u anonimnom predgrađu -

158
00:06:37,000 --> 00:06:40,000
tamo gde bi baka, mama i dve ćerke

159
00:06:40,000 --> 00:06:43,000
završavale dan kao i prethodnih 20 godina,

160
00:06:43,000 --> 00:06:45,000
pričom o tome kako je im protekao dan

161
00:06:45,000 --> 00:06:47,000
i odlazile da spavaju

162
00:06:47,000 --> 00:06:51,000
sve tri još uvek u istom krevetu.

163
00:06:51,000 --> 00:06:55,000
Rekla sam mami da ne mogu više.

164
00:06:55,000 --> 00:06:58,000
Podsetila me je da mi je isto godina kao njoj

165
00:06:58,000 --> 00:07:01,000
kad smo se ukrcale na onaj brod.

166
00:07:01,000 --> 00:07:04,000
"Ne mogu" nikad nije bila opcija.

167
00:07:04,000 --> 00:07:06,000
"Stisni zube i uradi to" rekla je,

168
00:07:06,000 --> 00:07:09,000
"i nemoj da budeš ono što nisi."

169
00:07:09,000 --> 00:07:12,000
Nastavila sam da pričam o nezaposlenosti i obrazovanju,

170
00:07:12,000 --> 00:07:15,000
o nebrizi za marginalizovane i obespravljene.

171
00:07:15,000 --> 00:07:17,000
Što sam otvorenije govorila,

172
00:07:17,000 --> 00:07:20,000
sve češće su me zvali da govorim.

173
00:07:20,000 --> 00:07:23,000
Sretala sam ljude različitih životnih puteva,

174
00:07:23,000 --> 00:07:25,000
i mnogi od njih su radili ono što vole,

175
00:07:25,000 --> 00:07:28,000
idući do granica mogućnosti.

176
00:07:28,000 --> 00:07:31,000
Iako sam već diplomirala, shvatila sam

177
00:07:31,000 --> 00:07:34,000
da mi pravnička karijera nije dovoljna.

178
00:07:34,000 --> 00:07:37,000
Morao je da postoji još jedan deo mozaika.

179
00:07:37,000 --> 00:07:40,000
Shvatila sam takođe da

180
00:07:40,000 --> 00:07:42,000
nije problem biti autsajder,

181
00:07:42,000 --> 00:07:44,000
neko ko je tek stigao,

182
00:07:44,000 --> 00:07:46,000
neko nov -

183
00:07:46,000 --> 00:07:48,000
i ne samo da nije problem,

184
00:07:48,000 --> 00:07:50,000
nego da može da bude prednost,

185
00:07:50,000 --> 00:07:53,000
možda je to bio poklon onog broda.

186
00:07:53,000 --> 00:07:55,000
Zato što biti insajder može lako

187
00:07:55,000 --> 00:07:57,000
da znači prihvatanje granica,

188
00:07:57,000 --> 00:07:59,000
i olako prelaženje preko

189
00:07:59,000 --> 00:08:02,000
predrasuda sopstvenog zavičaja.

190
00:08:02,000 --> 00:08:05,000
Sad kad sam dovoljno dugo van mog ličnog

191
00:08:05,000 --> 00:08:07,000
udobnog kutka, znam da svet ide nagore,

192
00:08:07,000 --> 00:08:10,000
ali ne onako kako se pribojavamo.

193
00:08:10,000 --> 00:08:12,000
Mogućnosti kojih do tada nije bilo

194
00:08:12,000 --> 00:08:14,000
su sada dobijale podršku.

195
00:08:14,000 --> 00:08:16,000
Postojala je neka nova energija,

196
00:08:16,000 --> 00:08:18,000
nezaustavljiv optimizam,

197
00:08:18,000 --> 00:08:21,000
čudna mešavina skromnosti i smelosti.

198
00:08:21,000 --> 00:08:23,000
Tako da sam poslušala svoju intuiciju

199
00:08:23,000 --> 00:08:26,000
i okupila oko sebe malu grupu ljudi

200
00:08:26,000 --> 00:08:28,000
za koju je etiketa "nije moguće"

201
00:08:28,000 --> 00:08:31,000
predstavljala neodoljiv izazov.

202
00:08:31,000 --> 00:08:33,000
Cele jedne godine nismo ništa zaradili.

203
00:08:33,000 --> 00:08:35,000
Na kraju svakog dana napravila bih veliki

204
00:08:35,000 --> 00:08:37,000
lonac čorbe koju bismo zajedno jeli.

205
00:08:37,000 --> 00:08:40,000
Radili smo do kasno u noć.

206
00:08:40,000 --> 00:08:42,000
Većina naših ideja su bile lude,

207
00:08:42,000 --> 00:08:44,000
ali neke su bile briljantne,

208
00:08:44,000 --> 00:08:47,000
i uspeli smo da se probijemo.

209
00:08:47,000 --> 00:08:49,000
Odlučila sam da se preselim u Ameriku

210
00:08:49,000 --> 00:08:51,000
posle samo jedne posete.

211
00:08:51,000 --> 00:08:53,000
Opet moja intuicija.

212
00:08:53,000 --> 00:08:55,000
Tri meseca kasnije sam se preselila,

213
00:08:55,000 --> 00:08:58,000
i avantura se nastavila.

214
00:08:58,000 --> 00:09:00,000
Pre nego što završim volela bih

215
00:09:00,000 --> 00:09:03,000
da vam kažem nešto o mojoj baki.

216
00:09:03,000 --> 00:09:05,000
Ona je odrasla u vreme kad je

217
00:09:05,000 --> 00:09:07,000
konfučijanizam bio socijalna norma

218
00:09:07,000 --> 00:09:10,000
i lokalni mandarin je bio osoba od značaja.

219
00:09:10,000 --> 00:09:13,000
Život se nije menjao vekovima.

220
00:09:13,000 --> 00:09:17,000
Otac joj je umro ubrzo nakon njenog rođenja.

221
00:09:17,000 --> 00:09:20,000
Majka ju je odgajala sama.

222
00:09:20,000 --> 00:09:23,000
U sedamnaestoj je postala druga žena

223
00:09:23,000 --> 00:09:26,000
mandarina čija ju je majka tukla.

224
00:09:26,000 --> 00:09:28,000
Nije imala podršku muža,

225
00:09:28,000 --> 00:09:31,000
i izazvalo je senzaciju to što ga je

226
00:09:31,000 --> 00:09:33,000
izvela pred sud gde je zastupala samu sebe,

227
00:09:33,000 --> 00:09:36,000
i još veću senzaciju kad je spor i dobila.

228
00:09:36,000 --> 00:09:38,000
(Smeh)

229
00:09:38,000 --> 00:09:42,000
(Aplauz)

230
00:09:42,000 --> 00:09:46,000
"Nije moguće" se dokazalo kao pogrešno.

231
00:09:48,000 --> 00:09:51,000
Bila sam pod tušem u jednoj hotelskoj sobi u Sidneju

232
00:09:51,000 --> 00:09:53,000
u momentu kad je umrla

233
00:09:53,000 --> 00:09:56,000
u Melburnu, 1000 kilometara daleko.

234
00:09:56,000 --> 00:09:58,000
Pogledala sam kroz staklo kabine

235
00:09:58,000 --> 00:10:01,000
i videla je kako stoji sa druge strane.

236
00:10:01,000 --> 00:10:03,000
Znala sam da je došla da se oprosti.

237
00:10:03,000 --> 00:10:06,000
Par minuta kasnije pozvala me je mama.

238
00:10:06,000 --> 00:10:08,000
Nakon nekoliko dana,

239
00:10:08,000 --> 00:10:10,000
otišle smo u budistički hram u Futskraju

240
00:10:10,000 --> 00:10:12,000
i sedele pored njenog kovčega.

241
00:10:12,000 --> 00:10:14,000
Pričale smo joj priče

242
00:10:14,000 --> 00:10:17,000
i uverile je da smo još uvek uz nju.

243
00:10:17,000 --> 00:10:20,000
U ponoć je došao monah i

244
00:10:20,000 --> 00:10:23,000
rekao da mora da zatvori kovčeg.

245
00:10:23,000 --> 00:10:26,000
Mama nas je zamolila da joj dodirnemo ruku

246
00:10:26,000 --> 00:10:28,000
i upitala monaha:

247
00:10:28,000 --> 00:10:30,000
"Kako to da joj je ruka tako topla,

248
00:10:30,000 --> 00:10:33,000
a ostatak tela tako hladan?"

249
00:10:33,000 --> 00:10:37,000
"Zato što ste je držali ceo dan," rekao je.

250
00:10:37,000 --> 00:10:40,000
"Niste je pustili ni za trenutak."

251
00:10:42,000 --> 00:10:44,000
Ako ima snage u našoj porodici,

252
00:10:44,000 --> 00:10:46,000
nose je žene.

253
00:10:46,000 --> 00:10:49,000
Gledajući odakle smo došle i kako nas je

254
00:10:49,000 --> 00:10:51,000
život oblikovao, sada možemo da vidimo

255
00:10:51,000 --> 00:10:53,000
da bi nas muškarci koje bismo

256
00:10:53,000 --> 00:10:55,000
eventualno srele, usporili na našem putu.

257
00:10:55,000 --> 00:10:58,000
Olako bismo prihvatile poraz.

258
00:10:58,000 --> 00:11:00,000
Sada bih volela da imam svoju decu,

259
00:11:00,000 --> 00:11:03,000
i razmišljam o onom brodu.

260
00:11:03,000 --> 00:11:06,000
Ko bi to poželeo nekom svom?

261
00:11:06,000 --> 00:11:08,000
Ali zazirem od privilegija,

262
00:11:08,000 --> 00:11:10,000
od lagodnosti,

263
00:11:10,000 --> 00:11:12,000
od povlastica.

264
00:11:12,000 --> 00:11:14,000
Da li smem da ih ostavim na pramcu

265
00:11:14,000 --> 00:11:17,000
broda koji hrabro uranja u talase,

266
00:11:17,000 --> 00:11:20,000
nošen sigurnim ritmom motora,

267
00:11:20,000 --> 00:11:22,000
ka široko otvorenom horizontu

268
00:11:22,000 --> 00:11:24,000
u kome, pak, nema garancija?

269
00:11:24,000 --> 00:11:26,000
Ne znam.

270
00:11:26,000 --> 00:11:28,000
Ali kada bih mogla to da im dam,

271
00:11:28,000 --> 00:11:30,000
a da znam da će to sigurno da prebrode,

272
00:11:30,000 --> 00:11:33,000
svakako bih.

273
00:11:33,000 --> 00:11:45,000
(Aplauz)

274
00:11:45,000 --> 00:11:48,000
Trevor Nilson: Samo da znate, Tanina mama

275
00:11:48,000 --> 00:11:51,000
je danas sa nama, sedi u petom redu.

276
00:11:51,000 --> 00:11:55,000
(Aplauz)