WEBVTT

00:00:00.643 --> 00:00:03.058
Eroin bağımlılığı ne yüzünden olur?

00:00:03.508 --> 00:00:05.644
Ne aptalca bir soru, değil mi?

00:00:05.994 --> 00:00:07.446
Çok açık. Hepimiz biliyoruz;

00:00:07.446 --> 00:00:09.695
Eroin bağımlılığı, eroin yüzünden olur.

00:00:10.225 --> 00:00:11.469
İşte şu şekilde:

00:00:11.469 --> 00:00:15.296
20 gün boyunca eroin kullanırsanız
21. günde,

00:00:15.296 --> 00:00:17.904
vücudunuz fiziksel olarak
daha fazlasını arzulayacaktır

00:00:17.904 --> 00:00:19.989
çünkü uyuşturucuda bağımlılık
yapan kimyasallar vardır.

00:00:20.449 --> 00:00:21.876
Bağımlılık da budur.

00:00:22.416 --> 00:00:24.219
Ancak, bunda bir aldatmaca var.

00:00:24.699 --> 00:00:28.071
Bağımlılık hakkında bildiğimiz
neredeyse her şey yanlış.

00:00:35.128 --> 00:00:38.518
Örneğin kalçanızı kırdığınızda
hastaneye götürülürsünüz

00:00:38.518 --> 00:00:42.023
ve size haftalarca, belki aylarca
yüksek miktarda diamorfin verirler.

00:00:42.483 --> 00:00:44.236
Diamorfin, eroindir.

00:00:44.896 --> 00:00:48.317
Aslında bu, sokakta bulabileceğinizden
çok daha güçlü bir eroindir.

00:00:48.317 --> 00:00:51.932
Çünkü uyuşturucu satıcısının sulandırmaya
çalıştığı maddelerle kirlenmemiştir

00:00:52.582 --> 00:00:54.200
Şu ânda çevrenizde hastanelerde

00:00:54.200 --> 00:00:56.981
"kaliteli" eroin verilen bir sürü insan var.

00:00:57.501 --> 00:00:59.502
Yani en azından birkaçı
bağımlı olmalıydı değil mi ?

00:01:00.272 --> 00:01:03.411
Ama bu yakından incelendi
ve öyle bir şey olmuyor.

00:01:03.901 --> 00:01:07.401
Nineniz kalça protezi yüzünden
bir eroinmana dönüşmedi ya!

00:01:07.831 --> 00:01:08.654
Peki neden?

00:01:09.394 --> 00:01:12.716
Bağımlılık hakkındaki şu anki
teorimiz 20. yüzyılın başlarında yapılan

00:01:12.716 --> 00:01:15.186
birtakım deneyden ilham
alınarak oluşturuldu.

00:01:15.576 --> 00:01:16.773
Deney çok basitti:

00:01:16.773 --> 00:01:20.274
Bir deney faresini iki suluklu
bir kafese koyuyorsunuz.

00:01:20.814 --> 00:01:24.819
Bunlardan biri sadece su iken
diğeri eroin veya kokainli su.

00:01:25.129 --> 00:01:27.128
Bu deneyi her yaptığınızda,

00:01:27.128 --> 00:01:29.509
farenin uyuşturuculu suya kafayı taktığını

00:01:29.509 --> 00:01:33.010
ve kendini öldürünceye dek
içmeye devam ettiğini görürsünüz.

00:01:33.800 --> 00:01:37.571
Ama 1970'lerde, bir psikoloji
profesörü olan Bruce Alexander,

00:01:37.571 --> 00:01:39.952
bu deneyle ilgili tuhaf
bir şeyin farkına vardı:

00:01:39.952 --> 00:01:42.357
Fare kafese her zaman yalnız konuluyordu.

00:01:42.957 --> 00:01:44.925
Uyuşturucu dışında
yapacağı bir şey yoktu.

00:01:45.535 --> 00:01:48.473
Bu deney farklı yapılırsa
neler olacağını merak etti, Hoca.

00:01:49.323 --> 00:01:53.071
Böylece bir "Fare Parkı" kurdu,
esasen bir fare cenneti...

00:01:53.071 --> 00:01:57.021
Farelerin; renkli toplarının
ve tünellerinin olduğu,

00:01:57.021 --> 00:02:00.136
oynayacak ve çiftleşecek bir sürü
başka farenin olduğu bir kafesti.

00:02:00.136 --> 00:02:02.369
Bir farenin isteyebileceği her şey vardı.

00:02:02.779 --> 00:02:05.756
Tabii yine normal ve uyuşturuculu
sulukları vardı.

00:02:06.426 --> 00:02:08.274
Fakat işin ilginç yanı,

00:02:08.274 --> 00:02:11.780
"Fare Parkı"nda, fareler nadiren
uyuşturuculu suyu kullandılar.

00:02:11.780 --> 00:02:15.820
Eroinli suya hiçbiri takılmadı,
hiçbiri aşırı doz almadı.

00:02:16.550 --> 00:02:18.695
Belki sadece farelerde oluyordur,
ne dersiniz?

00:02:19.155 --> 00:02:22.517
Pekala, aslında bunun insanlarla
yapılmış bir şekli de var.

00:02:22.517 --> 00:02:23.801
Vietnam Savaşı.

00:02:24.281 --> 00:02:27.768
Amerikalı askerlerin %20'si
yüksek dozda eroin kullanıyordu.

00:02:28.228 --> 00:02:29.862
Gerida kalanlar bayağı endişeliydi

00:02:29.862 --> 00:02:32.555
çünkü savaş bitince
Amerikan sokaklarında

00:02:32.555 --> 00:02:35.149
yüzbinlerce eroinman
olacağını düşündüler.

00:02:35.629 --> 00:02:39.234
Ancak eve dönen askerler incelendi
ve çarpıcı bir şey görüldü:


00:02:39.234 --> 00:02:42.603
Askerler rehabilitasyona gitmediler,
hatta hiçbir sıkıntı yaşamadılar;

00:02:42.603 --> 00:02:45.652
%95'i eve dönünce uyuşturucu
kullanmayı bıraktı.

00:02:45.952 --> 00:02:49.564
Uyuşturucu hakkında eski teorilere göre,
bunlar pek mantıklı gelmeyebilir.

00:02:49.564 --> 00:02:53.095
Ama eğer Alexander Hocanın teorisine
inanıyorsanız, gayet mantıklı.

00:02:53.095 --> 00:02:56.303
Çünkü yabancı bir ülkede,
korkunç bir ormana bırakıldığınızda

00:02:56.303 --> 00:03:00.033
olmak istemediğiniz bir yerde, öldürmeye
veya ölmeye zorlandığınız bir anda,

00:03:00.033 --> 00:03:02.748
eroin kullanmak zamanınızı geçirmek
için makul gelebilir.

00:03:02.748 --> 00:03:06.058
Ancak güzel evinize, aileniz
ve arkadaşlarınızın yanına dönmek,

00:03:06.058 --> 00:03:08.950
o ilk fare kafesinden alınıp
insan "Fare Parkı"na

00:03:08.950 --> 00:03:10.721
konulmakla eşdeğer.

00:03:11.561 --> 00:03:13.999
Mesele, kimyasallar değil;
mesele, sizin kafesiniz.

00:03:14.539 --> 00:03:16.557
Bağımlılık hakkında
daha farklı düşünmeliyiz.

00:03:17.197 --> 00:03:20.031
İnsanoğlunda doğuştan gelen bir bağlanma ihtiyacı var.

00:03:20.421 --> 00:03:23.655
Mutlu veya sağlıklı olduğumuzda, bunu çevremizdekilerle paylaşmak isteriz.

00:03:24.005 --> 00:03:25.000
Ama bunu yapamadığımızda,

00:03:25.000 --> 00:03:28.267
örneğin travma geçirdiğinizde veya soyutlandığınızda...

00:03:28.267 --> 00:03:31.564
Bizi rahatlatan bir şeylerle bağ kurma ihtiyacı duyarız.

00:03:31.784 --> 00:03:34.029
Bu belki akıllı telefonu sonsuza dek kucalamak;

00:03:34.029 --> 00:03:39.909
veya belki video oyunları, kumar ve kokain.

00:03:40.239 --> 00:03:43.686
Ama bir şeylerle bağ kuracağız, çünkü bu doğamızda var.

00:03:44.416 --> 00:03:47.765
Kötü bağlardan iyi bağlara giden yol,

00:03:47.975 --> 00:03:50.535
...birlikte mutlu olduğunuz insanlarla olmaktan geçer.

00:03:51.265 --> 00:03:54.417
Bağımlılık etrafımızda sürekli olan bağlanamama...

00:03:54.417 --> 00:03:55.704
sorununa bir belirti.

00:03:55.974 --> 00:03:56.918
Hepimiz hissetmişizdir.

00:03:57.258 --> 00:04:01.085
1950' lerden beri ortalama bir Amerikalının yakın arkadaşlarının sayısı...

00:04:01.085 --> 00:04:02.711
...giderek düşüyor.

00:04:02.881 --> 00:04:05.841
Aynı zamanda evlerindeki boş alan...

00:04:05.841 --> 00:04:07.419
...giderek artıyor.

00:04:07.749 --> 00:04:11.764
Arkadaşlar arasındaki mesafe ve bu bağlantılar arasındaki engelleri seçmek için.

00:04:12.584 --> 00:04:15.336
Uyuşturucular üzerindeki savaş yüzyıldır devam ediyor,

00:04:15.336 --> 00:04:16.985
ve her şeyi daha kötü hâle getirdi.

00:04:17.395 --> 00:04:20.273
Onlara iyileşmeleri için yardım etmenin yanında...

00:04:20.273 --> 00:04:22.524
...onları toplumdan dışlıyoruz.

00:04:22.524 --> 00:04:25.655
Onlar için iş bulmayı ve istikrarlı olmalarını daha zor hale getirdik.

00:04:25.655 --> 00:04:29.166
.

00:04:29.166 --> 00:04:32.604
...ve onları hapislere atıyoruz. Yani kafeslere.

00:04:32.604 --> 00:04:34.774
Zaten iyi durumda olmayan insanları...

00:04:34.774 --> 00:04:39.020
daha kötü hissedecekleri bir duruma sokuyoruz ve kurtulmadan nefret etmelerine neden oluyoruz.

00:04:39.440 --> 00:04:43.355
Şimdiye kadar sadece uyuşturucudan bireysel kurtulmadan bahsettik.

00:04:43.865 --> 00:04:46.309
Ama şimdi sosyal kurtulmadan bahsetmeliyiz.

00:04:46.459 --> 00:04:48.667
Çünkü bize göre bir şeyler yanlış gidiyor.

00:04:49.097 --> 00:04:52.579
Daha "Fare Parkı"na benzeyen kurumlar kurmalıyız.

00:04:52.579 --> 00:04:55.256
Kesinlikle soyutlanmış kafeslere değil.

00:04:55.786 --> 00:04:58.852
Bu yaşadığımız doğal olmayan yolu değiştirmeli,

00:04:58.852 --> 00:05:00.508
ve birbirimizi yeniden keşfetmeliyiz.

00:05:01.178 --> 00:05:06.746
Bağımlılığın tersi itidal değil, bağlantı.

00:05:10.806 --> 00:05:13.152
[Alyazı: Barış Tunahan]