WEBVTT

00:00:00.643 --> 00:00:03.038
Sa palagay mo, paano naadik ang tao,
halimbawa sa heroin?

00:00:03.508 --> 00:00:05.644
Parang tanga lang diba?

00:00:05.994 --> 00:00:07.446
Obvious naman,

00:00:07.446 --> 00:00:09.695
heroin ang sanhi ng pagkaadik sa heroin.

00:00:10.225 --> 00:00:11.469
Ganito yon:

NOTE Paragraph

00:00:11.469 --> 00:00:15.296
kung gagamit ka ng heroin sa loob ng 
20 araw, sa ika-21 na araw

00:00:15.296 --> 00:00:17.904
hahanaphanapin na ng katawan
mo ang droga

00:00:17.904 --> 00:00:19.989
dahil ito sa mga "chemical hooks" nito


00:00:20.449 --> 00:00:21.876
Yun ang ibig sabihin ng
addiction.

00:00:22.416 --> 00:00:24.219
Pero may problema

00:00:24.699 --> 00:00:28.071
Ang akala nating alam natin sa addiction
ay mali.

00:00:35.128 --> 00:00:38.518
Halimbawa, pag nabalian ka ng balakang,
dadalhin ka sa ospital

00:00:38.518 --> 00:00:42.023
tatarakan ka ng "diamorphine" sa loob ng
ilang linggo or ilang buwan.

00:00:42.483 --> 00:00:44.236
Ang diamorphine ay heroin

00:00:44.896 --> 00:00:48.317
Ang totoo, mas malakas na heroin 'to
kaysa sa mabibili sa kalye

00:00:48.317 --> 00:00:51.932
kasi purong puro sya, walang halo.

00:00:52.582 --> 00:00:54.200
May mga tao ngayon na binibigyan

00:00:54.200 --> 00:00:56.981
ng sandamakmak na purong heroin
sa mga ospital ngayon.

00:00:57.501 --> 00:00:59.502
Ibig sabihin marami sa kanila 
ang magiging adik?

00:01:00.272 --> 00:01:03.411
Pero ayon sa mga pagaaral
hindi to nangyayari.

00:01:03.901 --> 00:01:07.401
Ang lola mo hindi naging adik dahil
sa operasyon nya.

00:01:07.831 --> 00:01:08.654
Paano nangyari yon?

00:01:09.394 --> 00:01:12.716
Ang nalalaman natin sa addiction
ay galing sa mga eksperimento

00:01:12.716 --> 00:01:15.186
na ginawa sa unang bahagi ng 
ika-20 siglo.

00:01:15.576 --> 00:01:16.773
Simple lang ang ginawang eksperimento

00:01:16.773 --> 00:01:20.274
kumuha ka ng daga, ikulong mo at bigyan
ng dalawang bote ng tubig.

00:01:20.814 --> 00:01:24.819
Ang isa tubig lang ang laman, ang isa naman
may cocaine o heroine.

00:01:25.129 --> 00:01:27.128
Ang karaniwang mangyayari ay 
babalikbalikan

00:01:27.128 --> 00:01:29.509
ng daga ang tubig na may droga, 
babalik-balikkan nya 'to

00:01:29.509 --> 00:01:34.540
hanggang ikamatay nalang nya to.
Pero pag dating ng dekada 70

00:01:34.540 --> 00:01:38.071
si Bruce Alexander, isang propesor ng
Sikolohiya ay may napansin na problema

00:01:38.071 --> 00:01:39.952
sa experimento, 
dahil mag isa lamang ang daga

00:01:39.952 --> 00:01:42.357
wala syang ibang pwedeng gawin
kundi mag droga.

00:01:42.957 --> 00:01:44.925
Naisip nya, ganon din kaya ang mangyayari

00:01:45.535 --> 00:01:48.473
kung ibahin natin ang eksperimento?
Kaya gumawa sya ng "Rat Park".

00:01:49.323 --> 00:01:53.071
Parang paraiso para sa mga daga, 
ginandahan nya ang kulungan

00:01:53.071 --> 00:01:57.021
may mga bola at ginawang parang
playground, marami ding mga kasama

00:01:57.021 --> 00:02:00.136
at hinayaan sialang mag-sex ng mag-sex.
Wala nang hahanapin pa.

00:02:00.136 --> 00:02:02.369
Pero andoon pa din ang tubig na 
may droga.

00:02:02.779 --> 00:02:05.756
Eto ang nakakagulat na
nila sa Rat Park

00:02:06.122 --> 00:02:08.274
halos di galawin ng mga
daga ang tubig

00:02:08.274 --> 00:02:11.780
na may droga. Kung gamitin man, 
ay paminsan minsan lang

00:02:11.780 --> 00:02:16.550
at walang daga na na overdose.
Pero baka naman daga lang

00:02:16.550 --> 00:02:19.235
ang ganon. Buti na lang 
may ganon ding

00:02:19.235 --> 00:02:22.517
eksperimento sa mga tao.

00:02:22.517 --> 00:02:23.801
Ang Vietnam War.

00:02:24.281 --> 00:02:27.768
Mga 20% Amerikanong sundalo sa Vietnam 
ay gumamit ng heroin.

00:02:28.228 --> 00:02:29.862
Maraming natakot,

00:02:29.862 --> 00:02:32.555
dahil akala nila pagbaliik ng mga 
sundalo magakaroon ng

00:02:32.555 --> 00:02:35.729
libu-libong mga adik. 
Pero pagkatapos ng gera

00:02:35.729 --> 00:02:39.234
sinubaybayan nila ng mga sundalo
iba ang napansin nila

00:02:39.234 --> 00:02:42.603
walang ni-rehab, o kahit
withdrawal man lang

00:02:42.603 --> 00:02:45.652
95% sa kanila kusang tumigil
pag uwi.

00:02:45.952 --> 00:02:49.564
Kung base sa lumang pagaaral
parang malabo 'to. Pero

00:02:49.564 --> 00:02:53.095
kung maniniwala ka kay Prof.
Alexander, malinaw ang lahat,

00:02:53.095 --> 00:02:56.303
kasi, kung makikipag sagupaan ka
sa malyaong kagubatan

00:02:56.303 --> 00:03:00.033
tapos di mo naman ginusto, at
pwede kag mamatay ano mang oras

00:03:00.033 --> 00:03:02.748
iisipin mo ring parang magandang 
libangan ang droga;

00:03:02.748 --> 00:03:06.058
pero pag nakauwi ka na, sa
pamilya't kaibigan mo ay

00:03:06.058 --> 00:03:08.950
parang nakalaya ka din
sa kulungan at inilagay

00:03:08.950 --> 00:03:11.251
sa "Rat Park" na para sa
tao; hindi to tunkol sa

00:03:11.251 --> 00:03:14.499
kemikal, kundi tunkol 
sa kulungan mo.

00:03:14.539 --> 00:03:16.557
Dapat nating baguhin natin ang 
ideya tunkol sa addiction.

00:03:17.197 --> 00:03:20.031
Ang mga tao ay kailangan ng
ibang tao sa paligid nya.

00:03:20.421 --> 00:03:23.655
Pag tayo ay masaya at malusog
makikisalamuha tayo.

00:03:24.005 --> 00:03:25.000
Pero pag di natin 'to magawa,

00:03:25.000 --> 00:03:28.267
Dahil nagiisa tayo, o malaki
ang dinadala, hahanap tayo

00:03:28.267 --> 00:03:31.564
nang kahit anong bagay na
nakaka pag pasaya sa 'tin.

00:03:31.784 --> 00:03:34.029
Pwedeng walang tigil na
pakikipag text o chat

00:03:34.029 --> 00:03:39.909
Pwedeng porno, video games,
internet, sugal o droga.

00:03:40.239 --> 00:03:43.686
Basta hahanap tayo ng "ka-bonding"
dahil natural yan sa tao

00:03:44.416 --> 00:03:47.765
Ang paraan na makawala sa masamang
koneksyon ay guamawa ng

00:03:47.975 --> 00:03:50.535
maayos na koneksyon, kumonek
sa mga taong gusto mo.

00:03:51.265 --> 00:03:54.417
Ang addiction is sa lamang tanda ng
pagkakalyo sa mga tao

00:03:54.417 --> 00:03:55.704
nakikita to sa ating paligid.

00:03:55.974 --> 00:03:56.918
Nararamdaman nating lahat to.

00:03:57.258 --> 00:04:01.085
Simulla ng Dekada 50, kumonti ang
bilang ng mga kaibigan ng karaniwang

00:04:01.085 --> 00:04:02.711
Amerikano, at pababa ng pababa ang 
bilang na to.

00:04:02.881 --> 00:04:05.841
Habang papalaki naman ang 
kanilang mga bahay naman

00:04:05.841 --> 00:04:07.419
ay papalaiki ng papalaki.

00:04:07.749 --> 00:04:11.764
Bahay, kaysa sa kaibigan.
Mga kasangkapan kaysa sa kapwa.

00:04:12.584 --> 00:04:15.336
Halos 100 taon na tayong
lumalaban sa droga.

00:04:15.336 --> 00:04:16.985
at lumalala lang to.

00:04:17.395 --> 00:04:20.273
Imbes na guamaling ang mga tao
at umayos ang buhay,

00:04:20.273 --> 00:04:22.524
ay tinakwil natin sila, 
mas naging mahirap

00:04:22.524 --> 00:04:25.655
para sa kanila magkaroon
ng matinong trabaho,

00:04:25.655 --> 00:04:29.166
inalisan natin sila ng at suporta 
pag nahuli natin silang tumitira,

00:04:29.166 --> 00:04:32.604
ikinukulong natin sila sa mga 
tunay na kulungan,

00:04:32.604 --> 00:04:34.774
mga taong di maayos ang
kalagayan

00:04:34.774 --> 00:04:39.020
na maslalong sumasama dahil sa
pagkamuhi sa kanila dahil silay adik.

00:04:39.440 --> 00:04:43.355
Lagi na lang ang pagbangon ng mga
indibidual ang ang pinaguusapan

00:04:43.865 --> 00:04:46.309
Pero ngayon dapat, pag usapan
ang pagbangon ng lipunan.

00:04:46.459 --> 00:04:48.667
Kasi may problma tayo bilang
isang grupo.

00:04:49.097 --> 00:04:52.579
Kaliangan ang lipunan natin ay
maging tulad ng "Rat Park"

00:04:52.579 --> 00:04:55.256
at hindi tulad ng mga
kulungan.

00:04:55.786 --> 00:04:58.852
Kaliangang mag bago ang paraan
ng ating pamumuhay,

00:04:58.852 --> 00:05:00.508
at bumalik sa pakikipag kapwa.

00:05:01.178 --> 00:05:06.746
Ang kabaliktaran ng adik ay hindi 
paggaling kabaliktaran ay ugnayan.

00:05:10.806 --> 00:05:13.152
Ang video na to ay nabuo sa
pakikipag ugnayan kay Johann Hari

00:05:13.152 --> 00:05:14.108
ang sumulat sa librong,

00:05:14.108 --> 00:05:17.729
"Chasing the Scraeam: The First and Last
Days on the War on Drugs".

00:05:18.449 --> 00:05:21.664
Minabuti nyang makipag tulungan sa amin
para mapalaganap ang kaisipang ito.

00:05:21.844 --> 00:05:23.711
Kung pwede sana ay basahin nyo to.

00:05:24.651 --> 00:05:27.672
Salamat sa Patreon.com sa suporta
sa mga video namin.

00:05:27.942 --> 00:05:31.690
Gung gusto nyo pang makapanood ng iba pa
ikatutuwa namin ang inyong suporta.

00:05:32.620 --> 00:05:35.746
Meron ding interactive na bersyon ng
video na to

00:05:36.815 --> 00:05:40.815
Basahin na lang ang link sa baba