Sa palagay mo, paano naadik ang tao,
halimbawa sa heroin?

Parang tanga lang diba?

Obvious naman,

heroin ang sanhi ng pagkaadik sa heroin.

Ganito yon:

kung gagamit ka ng heroin sa loob ng 
20 araw, sa ika-21 na araw

hahanaphanapin na ng katawan
mo ang droga

dahil ito sa mga "chemical hooks" nito

Yun ang ibig sabihin ng
addiction.

Pero may problema

Ang akala nating alam natin sa addiction
ay mali.

Halimbawa, pag nabalian ka ng balakang,
dadalhin ka sa ospital

tatarakan ka ng "diamorphine" sa loob ng
ilang linggo or ilang buwan.

Ang diamorphine ay heroin

Ang totoo, mas malakas na heroin 'to
kaysa sa mabibili sa kalye

kasi purong puro sya, walang halo.

May mga tao ngayon na binibigyan

ng sandamakmak na purong heroin
sa mga ospital ngayon.

Ibig sabihin marami sa kanila 
ang magiging adik?

Pero ayon sa mga pagaaral
hindi to nangyayari.

Ang lola mo hindi naging adik dahil
sa operasyon nya.

Paano nangyari yon?

Ang nalalaman natin sa addiction
ay galing sa mga eksperimento

na ginawa sa unang bahagi ng 
ika-20 siglo.

Simple lang ang ginawang eksperimento

kumuha ka ng daga, ikulong mo at bigyan
ng dalawang bote ng tubig.

Ang isa tubig lang ang laman, ang isa naman
may cocaine o heroine.

Ang karaniwang mangyayari ay 
babalikbalikan

ng daga ang tubig na may droga, 
babalik-balikkan nya 'to

hanggang ikamatay nalang nya to.
Pero pag dating ng dekada 70

si Bruce Alexander, isang propesor ng
Sikolohiya ay may napansin na problema

sa experimento, 
dahil mag isa lamang ang daga

wala syang ibang pwedeng gawin
kundi mag droga.

Naisip nya, ganon din kaya ang mangyayari

kung ibahin natin ang eksperimento?
Kaya gumawa sya ng "Rat Park".

Parang paraiso para sa mga daga, 
ginandahan nya ang kulungan

may mga bola at ginawang parang
playground, marami ding mga kasama

at hinayaan sialang mag-sex ng mag-sex.
Wala nang hahanapin pa.

Pero andoon pa din ang tubig na 
may droga.

Eto ang nakakagulat na
nila sa Rat Park

halos di galawin ng mga
daga ang tubig

na may droga. Kung gamitin man, 
ay paminsan minsan lang

at walang daga na na overdose.
Pero baka naman daga lang

ang ganon. Buti na lang 
may ganon ding

eksperimento sa mga tao.

Ang Vietnam War.

Mga 20% Amerikanong sundalo sa Vietnam 
ay gumamit ng heroin.

Maraming natakot,

dahil akala nila pagbaliik ng mga 
sundalo magakaroon ng

libu-libong mga adik. 
Pero pagkatapos ng gera

sinubaybayan nila ng mga sundalo
iba ang napansin nila

walang ni-rehab, o kahit
withdrawal man lang

95% sa kanila kusang tumigil
pag uwi.

Kung base sa lumang pagaaral
parang malabo 'to. Pero

kung maniniwala ka kay Prof.
Alexander, malinaw ang lahat,

kasi, kung makikipag sagupaan ka
sa malyaong kagubatan

tapos di mo naman ginusto, at
pwede kag mamatay ano mang oras

iisipin mo ring parang magandang 
libangan ang droga;

pero pag nakauwi ka na, sa
pamilya't kaibigan mo ay

parang nakalaya ka din
sa kulungan at inilagay

sa "Rat Park" na para sa
tao; hindi to tunkol sa

kemikal, kundi tunkol 
sa kulungan mo.

Dapat nating baguhin natin ang 
ideya tunkol sa addiction.

Ang mga tao ay kailangan ng
ibang tao sa paligid nya.

Pag tayo ay masaya at malusog
makikisalamuha tayo.

Pero pag di natin 'to magawa,

Dahil nagiisa tayo, o malaki
ang dinadala, hahanap tayo

nang kahit anong bagay na
nakaka pag pasaya sa 'tin.

Pwedeng walang tigil na
pakikipag text o chat

Pwedeng porno, video games,
internet, sugal o droga.

Basta hahanap tayo ng "ka-bonding"
dahil natural yan sa tao

Ang paraan na makawala sa masamang
koneksyon ay guamawa ng

maayos na koneksyon, kumonek
sa mga taong gusto mo.

Ang addiction is sa lamang tanda ng
pagkakalyo sa mga tao

nakikita to sa ating paligid.

Nararamdaman nating lahat to.

Simulla ng Dekada 50, kumonti ang
bilang ng mga kaibigan ng karaniwang

Amerikano, at pababa ng pababa ang 
bilang na to.

Habang papalaki naman ang 
kanilang mga bahay naman

ay papalaiki ng papalaki.

Bahay, kaysa sa kaibigan.
Mga kasangkapan kaysa sa kapwa.

Halos 100 taon na tayong
lumalaban sa droga.

at lumalala lang to.

Imbes na guamaling ang mga tao
at umayos ang buhay,

ay tinakwil natin sila, 
mas naging mahirap

para sa kanila magkaroon
ng matinong trabaho,

inalisan natin sila ng at suporta 
pag nahuli natin silang tumitira,

ikinukulong natin sila sa mga 
tunay na kulungan,

mga taong di maayos ang
kalagayan

na maslalong sumasama dahil sa
pagkamuhi sa kanila dahil silay adik.

Lagi na lang ang pagbangon ng mga
indibidual ang ang pinaguusapan

Pero ngayon dapat, pag usapan
ang pagbangon ng lipunan.

Kasi may problma tayo bilang
isang grupo.

Kaliangan ang lipunan natin ay
maging tulad ng "Rat Park"

at hindi tulad ng mga
kulungan.

Kaliangang mag bago ang paraan
ng ating pamumuhay,

at bumalik sa pakikipag kapwa.

Ang kabaliktaran ng adik ay hindi 
paggaling kabaliktaran ay ugnayan.

Ang video na to ay nabuo sa
pakikipag ugnayan kay Johann Hari

ang sumulat sa librong,

"Chasing the Scraeam: The First and Last
Days on the War on Drugs".

Minabuti nyang makipag tulungan sa amin
para mapalaganap ang kaisipang ito.

Kung pwede sana ay basahin nyo to.

Salamat sa Patreon.com sa suporta
sa mga video namin.

Gung gusto nyo pang makapanood ng iba pa
ikatutuwa namin ang inyong suporta.

Meron ding interactive na bersyon ng
video na to

Basahin na lang ang link sa baba