[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:11.25,0:00:12.50,Default,,0000,0000,0000,,Pingwiny już dawno temu
Dialogue: 0,0:00:12.50,0:00:14.45,Default,,0000,0000,0000,,porwały serca i wyobraźnię
Dialogue: 0,0:00:14.45,0:00:16.41,Default,,0000,0000,0000,,ludzi z całego świata.
Dialogue: 0,0:00:16.41,0:00:17.83,Default,,0000,0000,0000,,Podczas gdy kultura popularna
Dialogue: 0,0:00:17.83,0:00:20.40,Default,,0000,0000,0000,,przedstawia je jako \Nniezdarne, urocze ptaki
Dialogue: 0,0:00:20.40,0:00:22.91,Default,,0000,0000,0000,,w nieprzeliczonych stadach,
Dialogue: 0,0:00:22.91,0:00:25.75,Default,,0000,0000,0000,,tak naprawdę są one pełne gracji,
Dialogue: 0,0:00:25.75,0:00:27.08,Default,,0000,0000,0000,,często złośliwe,
Dialogue: 0,0:00:27.08,0:00:30.28,Default,,0000,0000,0000,,a ich populacja drastycznie spada.
Dialogue: 0,0:00:30.28,0:00:32.88,Default,,0000,0000,0000,,Ich sytuacja jest bardziej poważna,
Dialogue: 0,0:00:32.88,0:00:34.26,Default,,0000,0000,0000,,niż nam się wydaje.
Dialogue: 0,0:00:34.26,0:00:36.42,Default,,0000,0000,0000,,Jeśli nic się nie zmieni,
Dialogue: 0,0:00:36.42,0:00:41.28,Default,,0000,0000,0000,,wkrótce będziemy je znać tylko z filmów.
Dialogue: 0,0:00:41.28,0:00:42.84,Default,,0000,0000,0000,,Z wielu powodów
Dialogue: 0,0:00:42.84,0:00:45.34,Default,,0000,0000,0000,,to dziwne ptaki.
Dialogue: 0,0:00:45.34,0:00:46.19,Default,,0000,0000,0000,,Na przykład
Dialogue: 0,0:00:46.19,0:00:48.98,Default,,0000,0000,0000,,są jednym z nielicznych gatunków nielotów.
Dialogue: 0,0:00:48.98,0:00:51.66,Default,,0000,0000,0000,,Wyewoluowały z latających ptaków
Dialogue: 0,0:00:51.66,0:00:54.13,Default,,0000,0000,0000,,około 60 milionów lat temu.
Dialogue: 0,0:00:54.13,0:00:56.47,Default,,0000,0000,0000,,O dziwo, ich najbliższy krewny
Dialogue: 0,0:00:56.47,0:00:57.96,Default,,0000,0000,0000,,to albatros,
Dialogue: 0,0:00:57.96,0:01:00.27,Default,,0000,0000,0000,,ptak znany z ogromnej rozpiętości skrzydeł
Dialogue: 0,0:01:00.27,0:01:03.49,Default,,0000,0000,0000,,i niezwykłych umiejętności szybowania.
Dialogue: 0,0:01:03.49,0:01:04.49,Default,,0000,0000,0000,,Może to dziwne,
Dialogue: 0,0:01:04.49,0:01:06.24,Default,,0000,0000,0000,,ale utrata lotności
Dialogue: 0,0:01:06.24,0:01:08.28,Default,,0000,0000,0000,,była zaletą z punktu widzenia ewolucji.
Dialogue: 0,0:01:08.28,0:01:10.88,Default,,0000,0000,0000,,Krótkie skrzydła niczym płetwy
Dialogue: 0,0:01:10.88,0:01:12.15,Default,,0000,0000,0000,,i mocne kości pingwinów
Dialogue: 0,0:01:12.15,0:01:14.76,Default,,0000,0000,0000,,pozwalają im pływać szybciej \Ni nurkować głębiej
Dialogue: 0,0:01:14.76,0:01:16.80,Default,,0000,0000,0000,,niż innym ptakom na ziemi.
Dialogue: 0,0:01:16.80,0:01:20.60,Default,,0000,0000,0000,,Wypełniają dzięki temu ekologiczną niszę.
Dialogue: 0,0:01:20.60,0:01:22.84,Default,,0000,0000,0000,,Pingwiny zamieszkują południową półkulę,
Dialogue: 0,0:01:22.84,0:01:24.69,Default,,0000,0000,0000,,są jednym z nielicznych gatunków,
Dialogue: 0,0:01:24.69,0:01:27.26,Default,,0000,0000,0000,,które mogą się rozmnażać \Nw zimnym klimacie.
Dialogue: 0,0:01:27.26,0:01:29.55,Default,,0000,0000,0000,,Ale tak właściwie
Dialogue: 0,0:01:29.55,0:01:31.97,Default,,0000,0000,0000,,żyją nie tylko w zimnych rejonach,
Dialogue: 0,0:01:31.97,0:01:34.68,Default,,0000,0000,0000,,nie ma ich też na Biegunie Północnym.
Dialogue: 0,0:01:34.68,0:01:37.86,Default,,0000,0000,0000,,Zaledwie 4 z 18 gatunków
Dialogue: 0,0:01:37.86,0:01:41.33,Default,,0000,0000,0000,,żyje i rozmnaża się w Antarktyce.
Dialogue: 0,0:01:41.33,0:01:44.51,Default,,0000,0000,0000,,Większość żyje w umiarkowanie chłodnym \Ni umiarkowanym klimacie.
Dialogue: 0,0:01:44.51,0:01:46.89,Default,,0000,0000,0000,,A pingwin równikowy żyje i rozmnaża się
Dialogue: 0,0:01:46.89,0:01:48.32,Default,,0000,0000,0000,,niedaleko równika
Dialogue: 0,0:01:48.32,0:01:50.46,Default,,0000,0000,0000,,na wybrzeżu Południowej Ameryki.
Dialogue: 0,0:01:50.46,0:01:52.84,Default,,0000,0000,0000,,Można je też spotkać w RPA,
Dialogue: 0,0:01:52.84,0:01:53.56,Default,,0000,0000,0000,,Namibii,
Dialogue: 0,0:01:53.56,0:01:55.35,Default,,0000,0000,0000,,Australii i Nowej Zelandii,
Dialogue: 0,0:01:55.35,0:01:56.97,Default,,0000,0000,0000,,oraz na wielu wyspach
Dialogue: 0,0:01:56.97,0:01:59.15,Default,,0000,0000,0000,,południowego Atlantyku, Pacyfiku,
Dialogue: 0,0:01:59.15,0:02:01.29,Default,,0000,0000,0000,,Oceanu Indyjskiego i Arktycznego.
Dialogue: 0,0:02:01.77,0:02:05.56,Default,,0000,0000,0000,,Chociaż spędzają 75% życia w wodzie,
Dialogue: 0,0:02:05.56,0:02:07.61,Default,,0000,0000,0000,,każdego roku muszą wyjść na brzeg
Dialogue: 0,0:02:07.61,0:02:10.02,Default,,0000,0000,0000,,by się rozmnażać i zrzucić pióra.
Dialogue: 0,0:02:10.02,0:02:12.56,Default,,0000,0000,0000,,Robią to w wielu miejscach,
Dialogue: 0,0:02:12.56,0:02:15.22,Default,,0000,0000,0000,,od niestałej pokrywy lodowej Antarktyki
Dialogue: 0,0:02:15.22,0:02:17.78,Default,,0000,0000,0000,,przez plaże RPA i Namibii,
Dialogue: 0,0:02:17.78,0:02:20.91,Default,,0000,0000,0000,,skaliste wybrzeża wysp subantarktycznych,
Dialogue: 0,0:02:20.91,0:02:24.36,Default,,0000,0000,0000,,po pofałdowaną, zastygłą lawę \Nna Galapagos.
Dialogue: 0,0:02:24.36,0:02:25.46,Default,,0000,0000,0000,,Różne gatunki
Dialogue: 0,0:02:25.46,0:02:27.63,Default,,0000,0000,0000,,mają różne zwyczaje gniazdowania.
Dialogue: 0,0:02:27.63,0:02:30.80,Default,,0000,0000,0000,,Niektóre kopią jamy w piachu\Nlub w wyschniętych odchodach,
Dialogue: 0,0:02:30.80,0:02:32.89,Default,,0000,0000,0000,,inne gniazdują w trawach,
Dialogue: 0,0:02:32.89,0:02:35.86,Default,,0000,0000,0000,,niektóre budują gniazda z kamyków, \Npatyków i kości,
Dialogue: 0,0:02:35.86,0:02:38.51,Default,,0000,0000,0000,,jeszcze inne nie budują ich wcale.
Dialogue: 0,0:02:38.51,0:02:41.40,Default,,0000,0000,0000,,Chociaż większość pingwinów \Nskłada dwa jaja,
Dialogue: 0,0:02:41.40,0:02:42.98,Default,,0000,0000,0000,,dwa największe gatunki,
Dialogue: 0,0:02:42.98,0:02:44.81,Default,,0000,0000,0000,,pingwiny królewskie i cesarskie,
Dialogue: 0,0:02:44.81,0:02:45.89,Default,,0000,0000,0000,,składają jedno,
Dialogue: 0,0:02:45.89,0:02:47.80,Default,,0000,0000,0000,,które wysiadują, trzymając na stopach,
Dialogue: 0,0:02:47.80,0:02:50.19,Default,,0000,0000,0000,,przez 2 miesiące.
Dialogue: 0,0:02:50.19,0:02:53.94,Default,,0000,0000,0000,,Niestety, 15 z 18 gatunków
Dialogue: 0,0:02:53.94,0:02:56.49,Default,,0000,0000,0000,,znajduje się na liście \Nzagrożonych gatunków,
Dialogue: 0,0:02:56.49,0:02:58.28,Default,,0000,0000,0000,,lub bliskich zagrożenia
Dialogue: 0,0:02:58.28,0:03:01.75,Default,,0000,0000,0000,,według Międzynarodowej \NUnii Ochrony Przyrody.
Dialogue: 0,0:03:01.75,0:03:03.19,Default,,0000,0000,0000,,W ostatnich dekadach
Dialogue: 0,0:03:03.19,0:03:04.76,Default,,0000,0000,0000,,zauważono spadek populacji
Dialogue: 0,0:03:04.76,0:03:06.91,Default,,0000,0000,0000,,większości gatunków pingwinów,
Dialogue: 0,0:03:06.91,0:03:09.42,Default,,0000,0000,0000,,czasem aż o 90%.
Dialogue: 0,0:03:09.42,0:03:10.45,Default,,0000,0000,0000,,Populacje dwóch:
Dialogue: 0,0:03:10.45,0:03:12.31,Default,,0000,0000,0000,,pingwina żółtookiego i równikowego
Dialogue: 0,0:03:12.31,0:03:15.75,Default,,0000,0000,0000,,spadły do kilku tysięcy osobników.
Dialogue: 0,0:03:15.75,0:03:17.92,Default,,0000,0000,0000,,Pingwiny to gatunki wskaźnikowe,
Dialogue: 0,0:03:17.92,0:03:21.10,Default,,0000,0000,0000,,przysłowiowe "kanarki w kopalni".
Dialogue: 0,0:03:21.10,0:03:23.51,Default,,0000,0000,0000,,To znaczy, że jeśli pingwiny wymierają,
Dialogue: 0,0:03:23.51,0:03:25.64,Default,,0000,0000,0000,,nasze oceany też umierają.
Dialogue: 0,0:03:25.64,0:03:28.88,Default,,0000,0000,0000,,Niestety, wiekszość tego spadku
Dialogue: 0,0:03:28.88,0:03:30.92,Default,,0000,0000,0000,,można powiązać z działalnością człowieka.
Dialogue: 0,0:03:31.61,0:03:33.49,Default,,0000,0000,0000,,Pingwiny zawsze musiały mierzyć się
Dialogue: 0,0:03:33.49,0:03:35.57,Default,,0000,0000,0000,,z wieloma przeciwnościami.
Dialogue: 0,0:03:35.57,0:03:37.37,Default,,0000,0000,0000,,Masowe podbieranie jaj
Dialogue: 0,0:03:37.37,0:03:39.11,Default,,0000,0000,0000,,i zbieranie ptasiego guano,
Dialogue: 0,0:03:39.11,0:03:40.41,Default,,0000,0000,0000,,w którym gniazdują,
Dialogue: 0,0:03:40.41,0:03:41.85,Default,,0000,0000,0000,,spowodowały drastyczny spadek
Dialogue: 0,0:03:41.85,0:03:43.74,Default,,0000,0000,0000,,liczebności kilku gatunków.
Dialogue: 0,0:03:43.74,0:03:44.96,Default,,0000,0000,0000,,Jeśli zastanawiacie się,
Dialogue: 0,0:03:44.96,0:03:46.44,Default,,0000,0000,0000,,po co ludziom ptasie odchody,
Dialogue: 0,0:03:46.44,0:03:47.53,Default,,0000,0000,0000,,były one używane
Dialogue: 0,0:03:47.53,0:03:49.68,Default,,0000,0000,0000,,jako składnik nawozów i prochu.
Dialogue: 0,0:03:49.68,0:03:51.40,Default,,0000,0000,0000,,Były tak cenne,
Dialogue: 0,0:03:51.40,0:03:52.59,Default,,0000,0000,0000,,że w XIX wieku
Dialogue: 0,0:03:52.59,0:03:55.22,Default,,0000,0000,0000,,nazywano je białym złotem.
Dialogue: 0,0:03:55.22,0:03:57.23,Default,,0000,0000,0000,,Obecne zagrażają im:
Dialogue: 0,0:03:57.23,0:04:00.18,Default,,0000,0000,0000,,niszczenie morskich i lądowych środowisk,
Dialogue: 0,0:04:00.18,0:04:01.77,Default,,0000,0000,0000,,inwazyjne gatunki drapieżników,
Dialogue: 0,0:04:01.77,0:04:03.68,Default,,0000,0000,0000,,więźnięcie w sieciach rybackich
Dialogue: 0,0:04:03.68,0:04:06.66,Default,,0000,0000,0000,,i zanieczyszczenie \Nplastikiem i chemikaliami.
Dialogue: 0,0:04:07.47,0:04:10.07,Default,,0000,0000,0000,,Było też kilka poważnych wycieków ropy
Dialogue: 0,0:04:10.07,0:04:12.04,Default,,0000,0000,0000,,w ostatnim półwieczu,
Dialogue: 0,0:04:12.04,0:04:13.46,Default,,0000,0000,0000,,które zabiły lub wpłynęły
Dialogue: 0,0:04:13.46,0:04:17.03,Default,,0000,0000,0000,,na dziesiątki tysięcy \Npingwinów na świecie.
Dialogue: 0,0:04:17.80,0:04:19.98,Default,,0000,0000,0000,,Ale dziś dwa największe zagrożenia
Dialogue: 0,0:04:19.98,0:04:21.47,Default,,0000,0000,0000,,to globalne ocieplenie
Dialogue: 0,0:04:21.47,0:04:23.75,Default,,0000,0000,0000,,i nadmierne połowy.
Dialogue: 0,0:04:23.75,0:04:26.99,Default,,0000,0000,0000,,Globalne ocieplenie uderza \Nw pingwiny na wiele sposobów:
Dialogue: 0,0:04:26.99,0:04:28.87,Default,,0000,0000,0000,,od zaburzenia produkcji krylu,
Dialogue: 0,0:04:28.87,0:04:31.58,Default,,0000,0000,0000,,zmniejszenie ilości lodu w Antarktyce,
Dialogue: 0,0:04:31.58,0:04:34.31,Default,,0000,0000,0000,,po zwiększenie częstości i siły sztormów,
Dialogue: 0,0:04:34.31,0:04:35.81,Default,,0000,0000,0000,,które niszczą gniazda.
Dialogue: 0,0:04:35.81,0:04:37.98,Default,,0000,0000,0000,,Przesuwają się też zimne prądy,
Dialogue: 0,0:04:37.98,0:04:40.67,Default,,0000,0000,0000,,zabierając pokarm pingwinów zbyt daleko
Dialogue: 0,0:04:40.67,0:04:43.40,Default,,0000,0000,0000,,od miejsca lęgu i żeru.
Dialogue: 0,0:04:43.40,0:04:44.55,Default,,0000,0000,0000,,Chociaż ludzie
Dialogue: 0,0:04:44.55,0:04:46.67,Default,,0000,0000,0000,,są największym zagrożeniem pingwinów,
Dialogue: 0,0:04:46.67,0:04:49.18,Default,,0000,0000,0000,,jesteśmy też ich największa nadzieją.
Dialogue: 0,0:04:49.18,0:04:51.26,Default,,0000,0000,0000,,Wiele badań i programów ochronnych
Dialogue: 0,0:04:51.26,0:04:53.88,Default,,0000,0000,0000,,ma za zadanie chronić ich środowisko
Dialogue: 0,0:04:53.88,0:04:56.52,Default,,0000,0000,0000,,i odbudować zagrożone populacje.
Dialogue: 0,0:04:56.52,0:04:58.35,Default,,0000,0000,0000,,Z naszą niewielką pomocą
Dialogue: 0,0:04:58.35,0:04:59.95,Default,,0000,0000,0000,,i zmianą niektórych zwyczajów,
Dialogue: 0,0:04:59.95,0:05:02.29,Default,,0000,0000,0000,,wpływających na naszą planetę i oceany,
Dialogue: 0,0:05:02.29,0:05:04.60,Default,,0000,0000,0000,,jest nadzieja, że nasi \Nprzyjaciele we frakach
Dialogue: 0,0:05:04.60,0:05:07.86,Default,,0000,0000,0000,,wciąż będą z nami w kolejnym stuleciu.