WEBVTT

00:00:06.583 --> 00:00:10.133
Vũ trụ được sinh ra
từ vụ nổ Big Bang

00:00:10.133 --> 00:00:12.603
gần mười bốn tỷ năm trước,

00:00:12.603 --> 00:00:15.083
và vẫn đang nở rộng
cho đến tận ngày nay.

00:00:15.083 --> 00:00:18.533
Nhưng nó sẽ nở rộng tới đâu?

00:00:18.546 --> 00:00:21.186
Đó là một câu hỏi khó.

00:00:21.186 --> 00:00:23.166
Đây là lí do:

00:00:23.166 --> 00:00:25.416
Các phương trình Einstein
về tính tương đối rộng

00:00:25.416 --> 00:00:30.536
mô tả không gian - thời gian
như một màng liên tục nối liền của vũ trụ.

00:00:30.536 --> 00:00:35.176
Nghĩa là những gì ta biết 
về không gian - thời gian

00:00:35.176 --> 00:00:38.616
tồn tại bên trong vũ trụ
và không thể vượt lên trên nó.

00:00:38.616 --> 00:00:42.656
Khi nở rộng,
các vật thể nở rộng

00:00:42.656 --> 00:00:45.046
theo chiều không gian.

00:00:45.046 --> 00:00:47.986
Nhưng nếu không có không gian,

00:00:47.986 --> 00:00:50.536
thì nở rộng sẽ như thế nào?

00:00:50.536 --> 00:00:54.536
Năm 1929, 
những quan sát thiên văn của Hubble

00:00:54.536 --> 00:00:57.116
cho ta một 
câu trả lời đầy đủ.

00:00:57.116 --> 00:01:00.786
Ông lùng sục bầu trời đêm
để tìm những thiên hà xa xôi

00:01:00.786 --> 00:01:03.686
lùi xa, hay di chuyển khỏi Trái đất.

00:01:03.686 --> 00:01:08.246
Hơn nữa, thiên hà càng xa,
càng lùi xa nhanh hơn.

00:01:08.246 --> 00:01:10.666
Ta có thể giải thích nó 
như thế nào?

00:01:10.666 --> 00:01:14.726
Hãy xem xét một ổ bánh mì nho
đang nở trong lò vi sóng.

00:01:14.726 --> 00:01:18.006
Bột nở ra một lượng giống nhau

00:01:18.006 --> 00:01:19.616
giữa mỗi hạt nho khô.

00:01:19.616 --> 00:01:22.736
Nếu xem những hạt nho khô
tượng trưng cho các thiên hà,

00:01:22.736 --> 00:01:25.066
và bột nở tượng trưng 
cho không gian giữa chúng,

00:01:25.066 --> 00:01:28.036
ta có thể tưởng tượng
sự kéo giãn hoặc nở rộng

00:01:28.036 --> 00:01:32.242
không gian giữa các thiên hà
sẽ khiến chúng rời xa nhau,

00:01:32.242 --> 00:01:37.222
và những thiên hà ở xa
sẽ lùi

00:01:37.222 --> 00:01:39.332
một khoảng lớn hơn
so với những thiên hà gần

00:01:39.332 --> 00:01:41.932
trong cùng khoảng thời gian.

00:01:41.932 --> 00:01:46.812
Một cách chắc chắn, các phương trình
về tương đối phổ quát dự đoán

00:01:46.817 --> 00:01:49.977
một cuộc giằng co giữa
trọng lực và sự nở rộng.

00:01:49.977 --> 00:01:52.967
Nó chỉ xảy ra trong không gian tối 
giữa các thiên hà,

00:01:52.967 --> 00:01:55.827
nơi sự nở rộng thắng thế,
và không gian giãn nở.

00:01:55.827 --> 00:01:58.117
Nên đây là câu trả lời.

00:01:58.117 --> 00:02:01.007
Vũ trụ đang giãn nở vào chính nó.

00:02:01.007 --> 00:02:06.157
Nghĩa là, các nhà vũ trụ học đang chạm đến
giới hạn của các mô hình toán

00:02:06.157 --> 00:02:11.187
để suy đoán rằng, liệu có thứ gì,
tồn tại vượt lên không gian-thời gian.

00:02:11.192 --> 00:02:15.722
Những dự đoán này là có căn cứ,
nhưng có những giả thuyết

00:02:15.722 --> 00:02:18.622
gây cản trở cho học thuyết Big Bang.

00:02:18.622 --> 00:02:23.802
Big Bang dự đoán rằng 
vật chất phân bổ đều khắp vũ trụ,

00:02:23.802 --> 00:02:28.322
như một đám mây - nhưng làm thế nào
các thiên hà và sao hình thành?

00:02:28.322 --> 00:02:32.122
Mô hình lạm phát 
mô tả một thời kỳ ngắn

00:02:32.128 --> 00:02:34.388
của siêu giãn nở

00:02:34.388 --> 00:02:38.028
khi mà các thăng giáng lượng tử
trong năng lượng của vũ trụ sơ khai,

00:02:38.028 --> 00:02:42.538
dẫn tới sự tích tụ của khí 
dần dẫn đến hình thành thiên hà.

00:02:42.538 --> 00:02:47.318
Nếu chấp nhận sự tiến hóa này,
nó có thể ngụ ý rằng

00:02:47.318 --> 00:02:51.458
vũ trụ đại diện cho 
một phần của thực tại lớn hơn

00:02:51.458 --> 00:02:53.978
đang trải qua sự giãn nở vô tận.

00:02:53.978 --> 00:02:57.088
Chúng ta không biết gì
về thực tại có tính suy đoán này,

00:02:57.088 --> 00:03:01.088
ngoại trừ các tiên đoán toán học
rằng sự giãn nở vĩnh cửu của vũ trụ

00:03:01.088 --> 00:03:04.858
có thể được dẫn dắt bởi
trạng thái lượng tử không ổn định.

00:03:04.858 --> 00:03:09.358
Tuy nhiên, trong nhiều vùng địa phương,
năng lượng có thể phân bố ngẫu nhiên,

00:03:09.358 --> 00:03:15.348
trong trạng thái ổn định, ngăn sự giãn nở
và định hình những vũ trụ bong bóng.

00:03:15.348 --> 00:03:18.158
Mỗi vũ trụ bong bóng -
mà ta là một trong số chúng-

00:03:18.158 --> 00:03:21.718
sẽ được tạo ra bởi vụ nổ Big Bang
của chính nó và các định luật vật lý.

00:03:21.718 --> 00:03:25.098
Vũ trụ của chúng ta sẽ là một phần
của một đa vũ trụ rộng lớn,

00:03:25.098 --> 00:03:29.338
mà ở đó, tỷ lệ giãn nở rất lớn
khiến cho việc đi tới

00:03:29.338 --> 00:03:31.818
những vũ trụ hàng xóm
là một điều bất khả thi.

00:03:31.818 --> 00:03:37.378
Big Bang cũng dự đoán rằng vũ trụ sơ khai,
vô cùng nóng, các lực cơ bản

00:03:37.378 --> 00:03:40.758
đã từng hợp nhất
trong một siêu lực duy nhất.

00:03:40.758 --> 00:03:44.758
Thuyết dãy toán chứng minh 
cho sự thống nhất này,

00:03:44.758 --> 00:03:49.248
cùng với cấu trúc cơ bản
của các quark tiền nguyên tử và electron.

00:03:49.248 --> 00:03:54.908
Trong mô hình này, các vòng rung động 
tạo ra các khu vực của vũ trụ.

00:03:54.908 --> 00:03:59.788
Các lí thuyết dãy giờ đây hợp nhất
thành một thuyết thống nhất,

00:03:59.788 --> 00:04:06.138
cho rằng các cấu trúc này tương tác với
khối lượng, các chiều bậc cao là brane.

00:04:06.141 --> 00:04:09.751
Vũ trụ của ta có thể
chỉ được chứa trong một brane,

00:04:09.751 --> 00:04:16.521
trôi lơ lửng trong một chiều bậc cao hơn,
có tên "bulk", hoặc siêu không gian.

00:04:16.521 --> 00:04:22.491
Các brane khác- có những kiểu vũ trụ khác-
có thể cùng tồn tại trong siêu không gian,

00:04:22.491 --> 00:04:27.371
và những brane hàng xóm có thể 
có chung những lực cơ bản như trọng lực.

00:04:27.371 --> 00:04:31.431
Cả sự giãn nở vô tận và brane 
đều mô tả một đa vũ trụ,

00:04:31.431 --> 00:04:37.511
nhưng khi các vũ trụ hợp nhất, 
các brane vũ trụ có thể va vào nhau.

00:04:37.511 --> 00:04:42.001
Âm vọng của một vụ va chạm có thể
xuất hiện trong bức xạ nền vi sóng,

00:04:42.001 --> 00:04:46.971
một hỗn hợp sóng vô tuyến khắp vũ trụ,
tàn tích từ thời kỳ Big Bang.

00:04:46.971 --> 00:04:50.771
Dù vậy, chúng ta vẫn chưa tìm ra
bất kỳ âm vọng vũ trụ nào.

00:04:50.771 --> 00:04:57.231
Vài người nghi ngờ các thuyết đa vũ trụ
có thể cuối cùng sẽ hợp nhất,

00:04:57.231 --> 00:04:59.871
hoặc bị thay thế bởi
một lí thuyết khác.

00:04:59.871 --> 00:05:04.551
Cho đến nay, chúng chỉ là 
những khảo sát lí thuyết của mô hình toán.

00:05:04.551 --> 00:05:09.261
Khi các mô hình này được xây dựng và
dẫn dắt bởi nhiều suy đoán khoa học,

00:05:09.261 --> 00:05:13.601
có rất ít thí nghiệm khách quan
để trực tiếp kiểm nghiệm.

00:05:13.601 --> 00:05:16.571
Mãi đến khi kính thiên văn Hubble 
được lắp đặt,

00:05:16.571 --> 00:05:20.881
các nhà khoa học dường như vẫn tranh luận
về sự tinh tế trong mô hình của mình...

00:05:20.881 --> 00:05:26.601
và tiếp tục nghĩ về việc, liệu có gì đó
tồn tại vượt lên trên vũ trụ của ta.