(Πανεπιστήμιο Stanford www.standford.edu) Ακολουθεί πρόγραμμα του πανεπιστήμιου Stanford www.stanford.edu (Χειροκρότημα) Στιβ Τζομπς: Σας ευχαριστώ. (Στιβ Τζομπς- Δ.Σ. της Apple και της Pixar Animation) Με τιμάει που είμαι μαζί σας σήμερα για την τελετή της αποφοίτησής σας από ένα από τα καλύτερα πανεπιστήμια στον κόσμο. (Επευφημίες) Για να πούμε την αλήθεια, δεν αποφοίτησα ποτέ από το πανεπιστήμιο και αυτό είναι το πιο κοντινό που έχω βρεθεί ποτέ σε αποφοίτηση από πανεπιστήμιο. (Γέλια) Σήμερα θέλω να σας πω τρεις ιστορίες από τη ζωή μου. Τίποτα το σπουδαίο, απλά τρεις ιστορίες. Η πρώτη ιστορία έχει να κάνει με το να ενώνεις τις τελείες. Παράτησα το πανεπιστήμιο Reed μετά τους πρώτους 6 μήνες. Γιατί το παράτησα; Άρχισε πριν γεννηθώ. Η βιολογική μου μητέρα ήταν μια ανύπαντρη φοιτήτρια και αποφάσισε να με δώσει για υιοθεσία. Ήθελε πολύ να με υιοθετήσουν απόφοιτοι πανεπιστημίου, έτσι είχε κανονιστεί να με υιοθετήσουν ένας δικηγόρος και η γυναίκα του. Μόνο που την τελευταία στιγμή αποφάσισαν πως ήθελαν κορίτσι. Οι γονείς μου, που ήταν σε λίστα αναμονής, έλαβαν ένα τηλεφώνημα μέσα στη νύχτα; «Μας ήρθε απρόσμενα ένα αγοράκι. Τον θέλετε;» «Φυσικά», είπαν. Όταν η βιολογική μου μητέρα ανακάλυψε πως η μητέρα μου δεν ήταν απόφοιτος πανεπιστημίου και ο πατέρας μου δεν είχε αποφοιτήσει από το λύκειο, αρνήθηκε να υπογράψει την υιοθεσία. Το έκανε μόνο όταν οι γονείς μου υποσχέθηκαν πως θα πάω στο πανεπιστήμιο. Έτσι ξεκίνησε η ζωή μου. 17 χρόνια αργότερα πήγα στο πανεπιστήμιο. Αλλά διάλεξα αφελώς ένα πολύ ακριβό και όλες οι οικονομίες των γονιών μου που ανήκαν στην εργατική τάξη, ξοδεύτηκαν στα δίδακτρα. Μετά από έξι μήνες, δεν μπορούσα να δω ότι αυτό άξιζε. Δεν ήξερα τι ήθελα να κάνω στη ζωή μου και δεν ήξερα πώς θα με βοηθούσε το πανεπιστήμιο σ' αυτό. Και να' μαι, να ξοδεύω τις οικονομίες μιας ζωής των γονιών μου. Έτσι αποφάσισα να τα παρατήσω και να έχω πίστη πως όλα θα πάνε καλά. Ήταν λίγο τρομακτικό τότε, αλλά ήταν από τις καλύτερες αποφάσεις που έχω πάρει. (Γέλια) Μόλις τα παράτησα, μπόρεσα να αφήσω όλα τα υποχρεωτικά μαθήματα που δεν με ενδιέφεραν και να παρακολουθώ αυτά που έμοιαζαν πολύ πιο ενδιαφέροντα. Δεν ήταν όλα ρομαντικά. Κοιμόμουν σε φίλους και επέστρεφα άδεια μπουκάλια για να έχω να φάω. Περπατούσα 7 μίλια κάθε Κυριακή για να φάω ένα καλό γεύμα στον ναό Χάρε Κρίσνα. Το λάτρευα. Πολλά από όσα γνώρισα χάρις στην περιέργεια και τη διαίσθησή μου αποδείχτηκαν πολύτιμα. Να σας δώσω ένα παράδειγμα: Το Reed προσέφερε εκείνη την εποχή το καλύτερο μάθημα καλλιγραφίας στη χώρα. Σε όλο το πανεπιστήμιο, κάθε αφίσα, κάθε πινακίδα, ήταν πανέμορφα καλλιγραφική. Αποφάσισα να πάρω ένα μάθημα καλλιγραφίας για να μάθω πώς να το κάνω αυτό. Έμαθα για τις γραμματοσειρές serif και sans serif, για τα διάφορα κενά ανάμεσα στα γράμματα, για το τι κάνει την σπουδαία τυπογραφία σπουδαία. Ήταν όμορφο, με ιστορία και καλλιτεχνική λεπτότητα και το έβρισκα συναρπαστικό. Τίποτα από αυτά δεν είχε ελπίδα να εφαρμοστεί πρακτικά στη ζωή μου. Όμως όταν 10 χρόνια μετά σχεδιάζαμε το πρώτο Macintosh, τα θυμήθηκα ξανά. Και τα βάλαμε όλα στο Mac. Ήταν ο πρώτος υπολογιστής με όμορφη τυπογραφία. Αν δεν είχα παρακολουθήσει αυτό το μάθημα στο πανεπιστήμιο, το Mac δεν θα είχε αυτές τις πολλαπλές γραμματοσειρές. Και καθώς τα Windows αντέγραψαν το Mac, μάλλον κανένας υπολογιστής δεν θα τις είχε. (Γέλια-Χειροκρότημα) Αν δεν τα είχα παρατήσει, δεν θα είχα πάρει το μάθημα καλλιγραφίας και οι υπολογιστές μάλλον δεν θα είχαν την υπέροχη τυπογραφία που έχουν. Φυσικά ήταν αδύνατο να ενώσω τις τελείες κοιτάζοντας μπροστά, στο πανεπιστήμιο. Αλλά ήταν εντελώς ξεκάθαρο, καθώς κοιτούσα πίσω, 10 χρόνια μετά. Δεν μπορείτε να ενώσετε τις τελείες κοιτάζοντας μπροστά, μόνο κοιτάζοντας πίσω. Οπότε πρέπει να έχετε πίστη πως με κάποιο τρόπο στο μέλλον θα ενωθούν. Πρέπει να έχετε πίστη σε κάτι. Στο ένστικτό σας, στο πεπρωμένο, στη ζωή, στο κάρμα, σ'οτιδήποτε. Αν πιστεύετε πως οι τελείες κάποτε θα ενωθούν, θα ακολουθήσετε αυτό που λέει η καρδιά σας, ακόμα κι αν αυτό σας βγάλει από τα γνώριμα μονοπάτια. Και αυτό θα κάνει τη διαφορά. Η δεύτερη ιστορία μου έχει να κάνει με την αγάπη και την απώλεια. Ήμουν τυχερός. Βρήκα αυτό που αγαπώ νωρίς στη ζωή μου. Ο Γουόζ και εγώ ξεκινήσαμε την Apple στο γκαράζ των γονιών μου όταν ήμουν 20. Μέσα σε 10 χρόνια η Apple έγινε μια εταιρία αξίας 2 δις δολαρίων με 4.000 υπαλλήλους. Το Macintosh είχε κυκλοφορήσει ένα χρόνο νωρίτερα και εγώ είχα μόλις γίνει 30. Και τότε με απέλυσαν. Πώς μπορείς να απολυθείς από μια εταιρία που έχεις ιδρύσει; Καθώς μεγάλωνε η Apple προσλάβαμε κάποιον που νόμιζα πως μπορούσε να διοικήσει μαζί μου και τον πρώτο χρόνο περίπου, τα πράγματα πήγαιναν καλά. Όμως το όραμά μας για το μέλλον άρχισε να αποκλίνει και στο τέλος συγκρουστήκαμε. Όταν έγινε αυτό, το διοικητικό συμβούλιο πήρε το μέρος του. Και έτσι, στα 30, με έδιωξαν. Και με μεγάλη δημοσιότητα. Το επίκεντρο όλης της ενήλικης ζωής μου, δεν υπήρχε πια και αυτό ήταν απελπιστικό. Για λίγους μήνες, πραγματικά δεν ήξερα τι να κάνω. Ένιωθα πως είχα απογοητεύσει την προηγούμενη γενιά των επιχειρηματιών. Συνάντησα τον Πάκαρντ και τον Νόις και προσπάθησα να απολογηθώ για την αποτυχία μου. Ήταν μια πολύ δημόσια αποτυχία και σκέφτηκα ακόμα να φύγω και από την Βάλεϊ. Όμως άρχισα σιγά σιγά να συνειδητοποιώ κάτι: Αγαπούσα ακόμα αυτό που έκανα. Τα γεγονότα στην Apple δεν το άλλαξαν αυτό. Με είχαν απορρίψει, αλλά ήμουν ακόμα ερωτευμένος. Και έτσι αποφάσισα να ξεκινήσω από την αρχή. Τελικά η απόλυσή μου από την Apple ήταν το καλύτερο που μπορούσε να μου συμβεί. Το βάρος της επιτυχίας αντικαταστάθηκε από την ελαφρότητα του να είμαι ξανά αρχάριος. Με ελευθέρωσε προς μια από τις πιο δημιουργικές περιόδους της ζωής μου. Μέσα στα επόμενα 5 χρόνια, δημιούργησα την εταιρία NeXT και την εταιρία Pixar, και ερωτεύτηκα μια καταπληκτική γυναίκα που έγινε η σύζυγός μου. Η Pixar δημιούργησε την πρώτη ταινία κινουμένων σχεδίων σε υπολογιστή, το Toy Story, και είναι το πιο πετυχημένο στούντιο στο είδος του παγκοσμίως. (Χειροκρότημα. Επευφημίες) Mετά από μια ευτυχή συγκυρία, η Apple αγόρασε τη NeXT και εγώ επέστρεψα στην Apple, και η τεχνολογία που αναπτύξαμε στη NeXT βρίσκεται στην καρδιά στης αναγέννησης της Apple. Kαι η Λορίν και εγώ έχουμε μια υπέροχη οικογένεια. Είμαι βέβαιος πως τίποτα από αυτά δεν θα είχε συμβεί αν δεν είχα απολυθεί από την Apple. Ήταν πικρό το φάρμακο, αλλά νομίζω πως ο ασθενής το χρειαζόταν. Καμιά φορά, η ζωή θα σας χτυπήσει στο κεφάλι με ένα τούβλο. Μη χάσετε την πίστη σας. Το μόνο που με παρακινούσε ήταν πως αγαπούσα αυτό που έκανα. Πρέπει να βρείτε τι αγαπάτε. Και αυτό ισχύει και για τη δουλειά και για τους εραστές σας. Θα ικανοποιηθείτε μόνο αν κάνετε αυτό που πιστεύετε πως είναι σπουδαίο έργο. Και ο μόνος τρόπος να κάνετε σπουδαίο έργο είναι να αγαπάτε αυτό που κάνετε. Αν δεν το έχετε βρει ακόμα, συνεχίστε να ψάχνετε και μη συμβιβαστείτε. Όπως και με όλα τα θέματα καρδιάς, θα το καταλάβετε όταν το βρείτε. Και όπως όλες οι μεγάλες σχέσεις, απλώς γίνεται καλύτερη καθώς περνούν τα χρόνια. Γι' αυτό συνεχίστε να ψάχνετε. Μη συμβιβάζεστε. (Χειροκρότημα) Η τρίτη ιστορία μου έχει να κάνει με το θάνατο. Όταν ήμουν 17, διάβασα μια ρήση που ήταν κάπως έτσι: «Αν ζεις κάθε μέρα σαν να ήταν η τελευταία σου, κάποια μέρα θα έχεις απόλυτο δίκιο.» (Γέλια) Από τότε κοιτούσα καθημερινά τον καθρέφτη και ρωτούσα τον εαυτό μου: «Αν σήμερα ήταν η τελευταία μέρα της ζωής μου, θα ήθελα να κάνω αυτό που πάω να κάνω;» Και όποτε απαντούσα «όχι» για πολλές μέρες στη σειρά, ήξερα πως έπρεπε να αλλάξω κάτι. Το να θυμάμαι πως θα πεθάνω σύντομα, ήταν το πιο χρήσιμο εργαλείο για να πάρω αποφάσεις. Σχεδόν τα πάντα, οι προσδοκίες, η περηφάνια, ο φόβος της ντροπής ή της αποτυχίας, όλα αυτά εξαφανίζονται μπροστά στο θάνατο και μένει μόνο ότι είναι πραγματικά σημαντικό. Με το να θυμάσαι πως θα πεθάνεις, αποφεύγεις να σκέφτεσαι πως έχεις κάτι να χάσεις. Είσαι ήδη γυμνός. Δεν υπάρχει λόγος να μην ακολουθήσεις την καρδιά σου. Πριν από ένα χρόνο περίπου, διαγνώστηκα με καρκίνο. Έκανα μια αξονική στις 7.30 το πρωί και έδειξε ξεκάθαρα καρκίνο στο πάγκρεας. Δεν ήξερα καν τι είναι το πάγκρεας. Ο γιατρός μου είπε πως είναι σχεδόν σίγουρα ανίατος και πως είχα 3-6 μήνες να ζήσω. Με είπε να τακτοποιήσω τις υποθέσεις μου. Με άλλα λόγια, «προετοιμάσου να πεθάνεις.» Σημαίνει πως πρέπει να πεις μέσα σε λίγους μήνες στα παιδιά σου, όσα θα τους έλεγες σε 10 χρόνια. Σημαίνει να τακτοποιήσεις τα πάντα για να διευκολύνεις όσο γίνεται την οικογένειά σου. Σημαίνει να πεις τα αντίο σου. Έζησα με αυτή τη διάγνωση όλη μέρα. Αργότερα εκείνο το βράδυ, μου έκαναν μια βιοψία με ενδοσκόπηση, έβαλαν μια βελόνα στο πάγκρεας και πήραν μερικά κύτταρα από τον όγκο. Ήμουν ναρκωμένος αλλά η γυναίκα μου μου είπε πως ο γιατρός έκλαιγε όταν εξέτασε τα κύτταρα γιατί τελικά ήταν μια σπάνια μορφή καρκίνου του παγκρέατος που μπορούσε να χειρουργηθεί. Έκανα το χειρουργείο και ευτυχώς, είμαι καλά τώρα. (Χειροκρότημα) Ελπίζω για μερικές δεκαετίες να μη φτάσω ξανά τόσο κοντά στο θάνατο. Τώρα, μπορώ να σας πω αυτό με μεγαλύτερη βεβαιότητα από ότι παλιά: Κανείς δεν θέλει να πεθάνει. Ούτε καν οι άνθρωποι που θέλουν να πάνε στον παράδεισο. Παρ' όλα αυτά, ο θάνατος είναι ο κοινός μας προορισμός. Κανείς ποτέ δεν του ξέφυγε. Και έτσι πρέπει να είναι, επειδή ο θάνατος είναι πιθανώς η καλύτερη εφεύρεση της ζωής. Είναι ο παράγοντας αλλαγής της ζωής. Αδειάζει το παλιό για να έρθει το καινούργιο. Τώρα εσείς είστε το νέο, αλλά κάποτε θα γίνετε το παλιό και θα φύγετε από τη μέση. Συγνώμη που είμαι τόσο δραματικός, αλλά αυτό είναι η αλήθεια. Ο χρόνος σας είναι περιορισμένος, οπότε μη ζείτε τη ζωή κάποιου άλλου. Μην παγιδευτείτε από δόγματα, δηλαδή μη ζείτε με το πώς σκέφτονται άλλοι. Μην αφήσετε τη γνώμη των άλλων να πνίξει την εσωτερική σας φωνή. Και το πιο σημαντικό, να έχετε το κουράγιο να ακολουθείτε την καρδιά σας και το ένστικτό σας. Με κάποιο τρόπο ξέρουν ήδη τι θέλετε να γίνετε πραγματικά. Όλα τα άλλα είναι δευτερεύοντα. (Χειροκρότημα) Όταν ήμουν μικρός, υπήρχε μια υπέροχη έκδοση που ονομαζόταν, «Ο Κατάλογος Όλης της Γης». Είχε δημιουργηθεί από τον Στιούαρτ Μπραντ, εδώ κοντά στο Μένλο Παρκ. Αυτό ήταν πριν τους υπολογιστές, οπότε είχε φτιαχτεί με γραφομηχανές, ψαλίδια και μηχανές πολαρόιντ. 'Ηταν κάτι σαν το Google σε μορφή βιβλίου, 35 χρόνια πριν εμφανιστεί το Google. Ο Στιούαρτ και η ομάδα του έβγαλαν αρκετά τεύχη του Καταλόγου, και όταν αυτό έκανε τον κύκλο του, έβγαλαν ένα τελευταίο τεύχος. Ήταν η μέση της δεκαετίας του 70 και ήμουν στην ηλικία σας. Στο οπισθόφυλλο υπήρχε μια φωτογραφία ενός επαρχιακού δρόμου. Από κάτω έλεγε: «Παραμείνετε Πεινασμένοι. Παραμείνετε Τρελοί.» Ήταν το αντίο τους. Παραμείνετε Πεινασμένοι. Παραμείνετε Τρελοί. Αυτό ευχόμουν πάντα για τον εαυτό μου. Και τώρα, καθώς αποφοιτάτε για να ξεκινήσετε κάτι νέο, αυτό εύχομαι και σε εσάς. Παραμείνετε Πεινασμένοι. Παραμείνετε Τρελοί. Σας ευχαριστώ όλους πολύ. (Χειροκρότημα) (Πανεπιστήμιο Stanford-www.stanford.edu) Τα πνευματικά δικαιώματα του προγράμματος ανήκουν στο πανεπιστήμιο του Stanford Παρακαλώ επισκεφτείτε μας στο www.stanford.edu.