WEBVTT

00:00:05.916 --> 00:00:12.525
Cứ mỗi hai giây, sẽ có một người
ở đâu đó trên thế giới bị đột quỵ.

00:00:12.525 --> 00:00:17.878
Và cứ sáu người sẽ có một người bị đột quỵ
vào thời điểm nào đó trong đời.

00:00:17.878 --> 00:00:20.818
Đột quỵ gây thiếu oxy 
đến các tế bào não

00:00:20.818 --> 00:00:23.589
là một trong những nguyên nhân
gây tử vong phổ biến nhất

00:00:23.589 --> 00:00:26.785
và là nguyên nhân chính gây tàn tật
có thể ngăn ngừa.

00:00:26.785 --> 00:00:31.449
Khi ai đó trải qua cơn đột quỵ,
trợ giúp y tế kịp thời là rất quan trọng,

00:00:31.449 --> 00:00:34.729
và thường giúp tránh được
tổn thương não vĩnh viễn.

00:00:34.729 --> 00:00:37.588
Nhưng điều gì gây ra đột quỵ?

00:00:37.588 --> 00:00:40.849
Và bác sĩ sẽ làm gì để xử lý?

NOTE Paragraph

00:00:40.849 --> 00:00:44.520
Bộ não chỉ chiếm 2% khối lượng cơ thể

00:00:44.520 --> 00:00:48.958
nhưng tiêu thụ hơn 20% oxy trong máu.

00:00:48.958 --> 00:00:52.751
Oxy được đưa lên não
thông qua một hệ động mạch.

00:00:52.751 --> 00:00:55.638
Động mạch cảnh cung cấp oxy
cho phần trước não,

00:00:55.638 --> 00:00:58.688
động mạch đốt sống
cung cấp cho phần não sau.

00:00:58.688 --> 00:01:00.719
Chúng được kết nối với nhau,

00:01:00.719 --> 00:01:03.369
và được chia thành các mạch
nhỏ và nhỏ hơn nữa,

00:01:03.369 --> 00:01:07.380
giúp hàng tỉ neuron thần kinh
nhận được lượng oxy cần thiết.

00:01:07.380 --> 00:01:12.859
Nếu dòng máu bị gián đoạn, cung cấp oxy
dừng lại và các tế bào não sẽ chết.

00:01:12.859 --> 00:01:15.490
Điều này có thể xảy ra theo hai cách.

00:01:15.490 --> 00:01:20.641
Đột quỵ xuất huyết xảy ra khi 
mạch máu bị thủng gây mất máu.

00:01:20.641 --> 00:01:23.530
Nhưng loại phổ biến hơn là
đột quỵ do thiếu máu cục bộ,

00:01:23.530 --> 00:01:28.178
khi một cục máu đông chặn mạch máu
và làm máu ngừng lưu thông.

NOTE Paragraph

00:01:28.178 --> 00:01:30.630
Vậy những cục máu đông này 
từ đâu mà ra?

00:01:30.630 --> 00:01:33.591
Trong vài dịp hiếm gặp,
một thay đổi đột ngột trong nhịp tim

00:01:33.591 --> 00:01:37.900
ngăn cản buồng trên của tim
co bóp bình thường.

00:01:37.900 --> 00:01:39.809
Điều này làm chậm sự lưu thông máu,

00:01:39.809 --> 00:01:44.942
làm tiểu cầu, các nhân tố gây đông máu,
và các sợi huyết dính lại với nhau.

00:01:44.942 --> 00:01:46.731
Cục máu đông sẽ được đưa tới

00:01:46.731 --> 00:01:50.611
động mạch và các mạch máu
cung cấp cho não

00:01:50.611 --> 00:01:54.092
cho tới khi nó không thể
di chuyển được nữa.

00:01:54.092 --> 00:01:56.297
Đây được gọi là sự tắc nghẽn mạch,

00:01:56.297 --> 00:02:00.665
nó cắt giảm lượng oxy cung cấp
đến toàn bộ các tế bào ở hạ lưu.

00:02:00.665 --> 00:02:05.862
Bộ não không có cơ quan cảm nhận cơn đau,
nên bạn không thể cảm thấy sự tắc nghẽn.

00:02:05.862 --> 00:02:08.672
Nhưng sự thiếu hụt oxy
làm chậm chức năng não

00:02:08.672 --> 00:02:11.802
có thể gây ra những tác động bất ngờ
và dễ nhận biết.

00:02:11.802 --> 00:02:15.593
Ví dụ, nếu khu vực bị ảnh hưởng
chịu trách nhiệm về ngôn ngữ,

00:02:15.593 --> 00:02:18.514
từ ngữ nói ra có thể bị lắp.

00:02:18.514 --> 00:02:21.972
Nếu đột quỵ ảnh hưởng đến phần não
điều khiển vận động cơ bắp,

00:02:21.972 --> 00:02:26.553
nó có thể gây ra tình trạng yếu ớt,
thường chỉ ở một bên cơ thể.

NOTE Paragraph

00:02:26.553 --> 00:02:30.435
Khi điều này xảy ra,
cơ thể sẽ cố gắng bù đắp ngay lập tức

00:02:30.435 --> 00:02:33.655
bằng cách chuyển hướng dòng máu
đến khu vực bị ảnh hưởng,

00:02:33.655 --> 00:02:36.125
nhưng đây không phải là
giải pháp chu toàn.

00:02:36.125 --> 00:02:39.824
Cuối cùng, những tế bào thiếu oxy
bắt đầu chết,

00:02:39.824 --> 00:02:43.748
dẫn đến tổn thương não nghiêm trọng,
có thể là vĩnh viễn.

00:02:43.748 --> 00:02:48.390
Đó là lý do tại sao cần trợ giúp y tế
càng nhanh càng tốt.

00:02:48.390 --> 00:02:51.370
Việc điều trị đầu tiên là truyền
một loại thuốc tiêm tĩnh mạch

00:02:51.370 --> 00:02:54.205
gọi là chất hoạt hóa Plasminogen mô,

00:02:54.205 --> 00:02:55.884
phá vỡ cục máu đông

00:02:55.884 --> 00:02:59.855
và cho phép máu lưu thông lại
trong động mạch bị tổn thương.

00:02:59.855 --> 00:03:02.015
Nếu được truyền trong vòng vài giờ,

00:03:02.015 --> 00:03:05.415
loại thuốc này làm tăng đáng kể
cơ hội sống sót

00:03:05.415 --> 00:03:08.496
và ngăn ngừa các hậu quả lâu dài.

NOTE Paragraph

00:03:08.496 --> 00:03:11.646
Nếu không thể truyền
chất hoạt hóa Plasminogen mô

00:03:11.646 --> 00:03:13.976
vì bệnh nhân đang dùng 
những thuốc khác,

00:03:13.976 --> 00:03:18.135
hay có tiền sử chảy máu nặng,
hay cục máu đông quá lớn,

00:03:18.135 --> 00:03:23.574
các bác sĩ sẽ thực hiện một quy trình
gọi là can thiệp nội mạch.

00:03:23.584 --> 00:03:28.923
Dùng thuốc nhuộm huỳnh quang
rọi sáng các mạch máu dưới tia X cực mạnh,

00:03:28.923 --> 00:03:33.146
bác sĩ sẽ chèn một ống dẻo, dài và nhỏ
gọi là ống thông

00:03:33.146 --> 00:03:35.375
vào một động mạch ở chân

00:03:35.375 --> 00:03:38.508
và điều khiển nó đến chỗ tắc nghẽn.

00:03:38.508 --> 00:03:41.377
Một thiết bị loại bỏ
được dẫn vào ống thông này.

00:03:41.377 --> 00:03:45.867
Nó sẽ nở rộng và neo vào cục máu
ngay khi đi qua.

00:03:45.867 --> 00:03:50.597
Sau đó, ống thông sẽ kéo cục máu ra
khi nó được tháo bỏ.

NOTE Paragraph

00:03:50.597 --> 00:03:53.709
Các phương pháp điều trị này
phải được thực hiện càng sớm càng tốt

00:03:53.709 --> 00:03:55.338
để bảo toàn chức năng não,

00:03:55.338 --> 00:03:59.588
có nghĩa là phải nhanh chóng nhận ra
nếu ai đó sắp bị đột quỵ.

00:03:59.588 --> 00:04:01.017
Vậy làm sao để biết?

00:04:01.017 --> 00:04:03.869
Đây là ba cách thử nhanh chóng:

00:04:03.869 --> 00:04:06.558
1. Yêu cầu họ mỉm cười.

00:04:06.558 --> 00:04:11.118
Miệng bị méo hay gương mặt chảy xệ
có thể biểu thị sự yếu cơ.

00:04:11.118 --> 00:04:13.879
2. Đề nghị người đó giơ hai tay lên.

00:04:13.879 --> 00:04:19.829
Nếu một tay đổ xuống, cánh tay bị yếu đó
cũng là dấu hiệu của đột quỵ.

00:04:19.829 --> 00:04:23.919
3. Yêu cầu họ lặp lại một từ
hay cụm từ đơn giản.

00:04:23.919 --> 00:04:26.788
Nếu họ nói líu lưỡi hay 
phát âm kỳ lạ,

00:04:26.788 --> 00:04:31.489
có thể khu vực ngôn ngữ trong não
bị thiếu oxy.

00:04:31.489 --> 00:04:37.281
Đây đôi khi được gọi là thử nghiệm FAST,
T là viết tắt của Time.

00:04:37.281 --> 00:04:42.290
Nếu bạn nhận thấy bất kỳ dấu hiệu nào,
hãy gọi cấp cứu ngay lập tức.

00:04:42.290 --> 00:04:46.071
Mạng sống có thể phụ thuộc vào đó.