1
00:00:05,916 --> 00:00:12,525
Cứ mỗi hai giây, sẽ có một người
ở đâu đó trên thế giới bị đột quỵ.

2
00:00:12,525 --> 00:00:17,878
Và cứ sáu người sẽ có một người bị đột quỵ
vào thời điểm nào đó trong đời.

3
00:00:17,878 --> 00:00:20,818
Đột quỵ gây thiếu oxy 
đến các tế bào não

4
00:00:20,818 --> 00:00:23,589
là một trong những nguyên nhân
gây tử vong phổ biến nhất

5
00:00:23,589 --> 00:00:26,785
và là nguyên nhân chính gây tàn tật
có thể ngăn ngừa.

6
00:00:26,785 --> 00:00:31,449
Khi ai đó trải qua cơn đột quỵ,
trợ giúp y tế kịp thời là rất quan trọng,

7
00:00:31,449 --> 00:00:34,729
và thường giúp tránh được
tổn thương não vĩnh viễn.

8
00:00:34,729 --> 00:00:37,588
Nhưng điều gì gây ra đột quỵ?

9
00:00:37,588 --> 00:00:40,849
Và bác sĩ sẽ làm gì để xử lý?

10
00:00:40,849 --> 00:00:44,520
Bộ não chỉ chiếm 2% khối lượng cơ thể

11
00:00:44,520 --> 00:00:48,958
nhưng tiêu thụ hơn 20% oxy trong máu.

12
00:00:48,958 --> 00:00:52,751
Oxy được đưa lên não
thông qua một hệ động mạch.

13
00:00:52,751 --> 00:00:55,638
Động mạch cảnh cung cấp oxy
cho phần trước não,

14
00:00:55,638 --> 00:00:58,688
động mạch đốt sống
cung cấp cho phần não sau.

15
00:00:58,688 --> 00:01:00,719
Chúng được kết nối với nhau,

16
00:01:00,719 --> 00:01:03,369
và được chia thành các mạch
nhỏ và nhỏ hơn nữa,

17
00:01:03,369 --> 00:01:07,380
giúp hàng tỉ neuron thần kinh
nhận được lượng oxy cần thiết.

18
00:01:07,380 --> 00:01:12,859
Nếu dòng máu bị gián đoạn, cung cấp oxy
dừng lại và các tế bào não sẽ chết.

19
00:01:12,859 --> 00:01:15,490
Điều này có thể xảy ra theo hai cách.

20
00:01:15,490 --> 00:01:20,641
Đột quỵ xuất huyết xảy ra khi 
mạch máu bị thủng gây mất máu.

21
00:01:20,641 --> 00:01:23,530
Nhưng loại phổ biến hơn là
đột quỵ do thiếu máu cục bộ,

22
00:01:23,530 --> 00:01:28,178
khi một cục máu đông chặn mạch máu
và làm máu ngừng lưu thông.

23
00:01:28,178 --> 00:01:30,630
Vậy những cục máu đông này 
từ đâu mà ra?

24
00:01:30,630 --> 00:01:33,591
Trong vài dịp hiếm gặp,
một thay đổi đột ngột trong nhịp tim

25
00:01:33,591 --> 00:01:37,900
ngăn cản buồng trên của tim
co bóp bình thường.

26
00:01:37,900 --> 00:01:39,809
Điều này làm chậm sự lưu thông máu,

27
00:01:39,809 --> 00:01:44,942
làm tiểu cầu, các nhân tố gây đông máu,
và các sợi huyết dính lại với nhau.

28
00:01:44,942 --> 00:01:46,731
Cục máu đông sẽ được đưa tới

29
00:01:46,731 --> 00:01:50,611
động mạch và các mạch máu
cung cấp cho não

30
00:01:50,611 --> 00:01:54,092
cho tới khi nó không thể
di chuyển được nữa.

31
00:01:54,092 --> 00:01:56,297
Đây được gọi là sự tắc nghẽn mạch,

32
00:01:56,297 --> 00:02:00,665
nó cắt giảm lượng oxy cung cấp
đến toàn bộ các tế bào ở hạ lưu.

33
00:02:00,665 --> 00:02:05,862
Bộ não không có cơ quan cảm nhận cơn đau,
nên bạn không thể cảm thấy sự tắc nghẽn.

34
00:02:05,862 --> 00:02:08,672
Nhưng sự thiếu hụt oxy
làm chậm chức năng não

35
00:02:08,672 --> 00:02:11,802
có thể gây ra những tác động bất ngờ
và dễ nhận biết.

36
00:02:11,802 --> 00:02:15,593
Ví dụ, nếu khu vực bị ảnh hưởng
chịu trách nhiệm về ngôn ngữ,

37
00:02:15,593 --> 00:02:18,514
từ ngữ nói ra có thể bị lắp.

38
00:02:18,514 --> 00:02:21,972
Nếu đột quỵ ảnh hưởng đến phần não
điều khiển vận động cơ bắp,

39
00:02:21,972 --> 00:02:26,553
nó có thể gây ra tình trạng yếu ớt,
thường chỉ ở một bên cơ thể.

40
00:02:26,553 --> 00:02:30,435
Khi điều này xảy ra,
cơ thể sẽ cố gắng bù đắp ngay lập tức

41
00:02:30,435 --> 00:02:33,655
bằng cách chuyển hướng dòng máu
đến khu vực bị ảnh hưởng,

42
00:02:33,655 --> 00:02:36,125
nhưng đây không phải là
giải pháp chu toàn.

43
00:02:36,125 --> 00:02:39,824
Cuối cùng, những tế bào thiếu oxy
bắt đầu chết,

44
00:02:39,824 --> 00:02:43,748
dẫn đến tổn thương não nghiêm trọng,
có thể là vĩnh viễn.

45
00:02:43,748 --> 00:02:48,390
Đó là lý do tại sao cần trợ giúp y tế
càng nhanh càng tốt.

46
00:02:48,390 --> 00:02:51,370
Việc điều trị đầu tiên là truyền
một loại thuốc tiêm tĩnh mạch

47
00:02:51,370 --> 00:02:54,205
gọi là chất hoạt hóa Plasminogen mô,

48
00:02:54,205 --> 00:02:55,884
phá vỡ cục máu đông

49
00:02:55,884 --> 00:02:59,855
và cho phép máu lưu thông lại
trong động mạch bị tổn thương.

50
00:02:59,855 --> 00:03:02,015
Nếu được truyền trong vòng vài giờ,

51
00:03:02,015 --> 00:03:05,415
loại thuốc này làm tăng đáng kể
cơ hội sống sót

52
00:03:05,415 --> 00:03:08,496
và ngăn ngừa các hậu quả lâu dài.

53
00:03:08,496 --> 00:03:11,646
Nếu không thể truyền
chất hoạt hóa Plasminogen mô

54
00:03:11,646 --> 00:03:13,976
vì bệnh nhân đang dùng 
những thuốc khác,

55
00:03:13,976 --> 00:03:18,135
hay có tiền sử chảy máu nặng,
hay cục máu đông quá lớn,

56
00:03:18,135 --> 00:03:23,574
các bác sĩ sẽ thực hiện một quy trình
gọi là can thiệp nội mạch.

57
00:03:23,584 --> 00:03:28,923
Dùng thuốc nhuộm huỳnh quang
rọi sáng các mạch máu dưới tia X cực mạnh,

58
00:03:28,923 --> 00:03:33,146
bác sĩ sẽ chèn một ống dẻo, dài và nhỏ
gọi là ống thông

59
00:03:33,146 --> 00:03:35,375
vào một động mạch ở chân

60
00:03:35,375 --> 00:03:38,508
và điều khiển nó đến chỗ tắc nghẽn.

61
00:03:38,508 --> 00:03:41,377
Một thiết bị loại bỏ
được dẫn vào ống thông này.

62
00:03:41,377 --> 00:03:45,867
Nó sẽ nở rộng và neo vào cục máu
ngay khi đi qua.

63
00:03:45,867 --> 00:03:50,597
Sau đó, ống thông sẽ kéo cục máu ra
khi nó được tháo bỏ.

64
00:03:50,597 --> 00:03:53,709
Các phương pháp điều trị này
phải được thực hiện càng sớm càng tốt

65
00:03:53,709 --> 00:03:55,338
để bảo toàn chức năng não,

66
00:03:55,338 --> 00:03:59,588
có nghĩa là phải nhanh chóng nhận ra
nếu ai đó sắp bị đột quỵ.

67
00:03:59,588 --> 00:04:01,017
Vậy làm sao để biết?

68
00:04:01,017 --> 00:04:03,869
Đây là ba cách thử nhanh chóng:

69
00:04:03,869 --> 00:04:06,558
1. Yêu cầu họ mỉm cười.

70
00:04:06,558 --> 00:04:11,118
Miệng bị méo hay gương mặt chảy xệ
có thể biểu thị sự yếu cơ.

71
00:04:11,118 --> 00:04:13,879
2. Đề nghị người đó giơ hai tay lên.

72
00:04:13,879 --> 00:04:19,829
Nếu một tay đổ xuống, cánh tay bị yếu đó
cũng là dấu hiệu của đột quỵ.

73
00:04:19,829 --> 00:04:23,919
3. Yêu cầu họ lặp lại một từ
hay cụm từ đơn giản.

74
00:04:23,919 --> 00:04:26,788
Nếu họ nói líu lưỡi hay 
phát âm kỳ lạ,

75
00:04:26,788 --> 00:04:31,489
có thể khu vực ngôn ngữ trong não
bị thiếu oxy.

76
00:04:31,489 --> 00:04:37,281
Đây đôi khi được gọi là thử nghiệm FAST,
T là viết tắt của Time.

77
00:04:37,281 --> 00:04:42,290
Nếu bạn nhận thấy bất kỳ dấu hiệu nào,
hãy gọi cấp cứu ngay lập tức.

78
00:04:42,290 --> 00:04:46,071
Mạng sống có thể phụ thuộc vào đó.