Elke twee seconden krijgt er iemand ergens in de wereld een beroerte. Het zal een op de zes mensen eens in hun leven overkomen. Een beroerte veroorzaakt zuurstoftekort in de hersenen en is één van de meestvoorkomende doodsoorzaken en een belangrijke oorzaak van vermijdbare invaliditeit. Als iemand een beroerte krijgt, is snelle medische hulp cruciaal en kan blijvende hersenschade helpen voorkomen. Wat is eigenlijk de oorzaak van een beroerte? En wat kunnen artsen doen om ze te behandelen? Je hersenen zijn maar twee procent van je lichaamsgewicht maar verbruiken meer dan 20% van de zuurstof in je bloed. Die zuurstof gaat naar je hersenen via een stelsel van slagaders. De halsslagaders voorzien de voorkant van je hersenen, en wervelslagaders voorzien de achterkant. Deze zijn met elkaar verbonden, en vertakken in steeds kleinere aders om de miljarden neuronen de zuurstof te geven die ze nodig hebben. Als de bloedstroom onderbroken wordt, stopt de zuurstoftoevoer en gaan de hersencellen dood. Dat kan op twee manieren. Bij een hersenbloeding is een bloedvat kapot en lekt bloed. Het type dat vaker voorkomt, is echter een herseninfarct, wanneer een bloedpropje het bloedvat blokkeert en de bloedstroom doet stoppen. Waar komen deze propjes vandaan? Door een plotselinge verandering in het hartritme kunnen heel soms de kamers van het hart niet meer normaal samentrekken. Dat remt de bloedstroom, waardoor bloedplaatjes, stollingsfactoren en fibrine samenklonteren. Het propje kan worden meegevoerd naar de slagaders en aders die de hersenen voorzien, totdat het belandt bij een vat waar het niet meer doorheen kan. Dat heet een embolie en sluit de zuurstoftoevoer af naar alle cellen stroomafwaarts. De hersenen hebben geen pijnreceptoren, waardoor je de blokkade zelf niet voelt. Zuurstofgebrek vertraagt de hersenfuncties echter en dat kan plotselinge, merkbare gevolgen hebben. Als het aangedane gebied het spraakgedeelte is, kan de patiënt onduidelijk gaan praten. Als de beroerte schade maakt aan het deel dat spierbeweging regelt, kan het verlamming veroorzaken, vaak aan één zijde van het lichaam. Als dat gebeurt , probeert het lichaam dat gelijk te compenseren door de bloedstroom om te leiden naar de aangedane plek, maar dat is geen perfecte oplossing. Uiteindelijk gaan de zuurstofarme cellen dood, wat leidt tot ernstige, soms blijvende hersenschade. Het is daarom van groot belang dat er zo snel mogelijk medische hulp komt. Eerstelijnsbehandeling is intraveneuze medicatie genaamd weefselplasminogeenactivator, dat de bloedprop kan opruimen, waarna het bloed weer door de betreffende slagaders kan stromen. Als het binnen een paar uur wordt gegeven, neemt de kans op overleven enorm toe en worden blijvende gevolgen voorkomen. Als weefselplasminogeenactivator niet kan worden gegeven omdat de patiënt bepaalde medicatie gebruikt, ooit grote bloedingen heeft gehad, of als de prop bijzonder groot is, kunnen artsen iets doen dat endovasculaire trombectomie heet. Met een fluorescerende kleurstof die de aders oplicht onder röntgenstralen, brengt een arts een lange, dunne flexibele buis in, genaamd catheter, in de slagader in een been en manoeuvreert hem helemaal tot de blokkade. Dan wordt een grijpertje door de catheter geleid. Deze klapt uit en haakt aan de prop vast als hij er net achter zit. De prop wordt eruit getrokken door de grijper en wordt verwijderd. Deze behandeling moet zo snel mogelijk worden uitgevoerd om de hersenfunctie te redden, en dat betekent dat je snel moet uitvinden of het een beroerte is. Hoe kom je daarachter? Dit zijn drie dingen die je snel kunt doen. 1 - Vraag de persoon om te lachen. Een kromme mond of een afhangend gezicht kan op spierverlamming wijzen. 2 - Vraag om de armen omhoog te doen. Als er een terugzakt, kan die zwakte in een arm ook wijzen op een beroerte. 3 - Vraag om een woord of zin te herhalen. Als de spraak onduidelijk of vreemd klinkt, kan het zijn dat het spraakgedeelte in de hersenen zuurstoftekort heeft. Dat wordt soms een FAST-test genoemd en de T staat voor tijd. Als je een van deze verschijnselen ziet, moet je gelijk 1-1-2 bellen. Het kan gaan om leven of dood.