Elke twee seconden krijgt er iemand
ergens in de wereld een beroerte.
Het zal een op de zes mensen
eens in hun leven overkomen.
Een beroerte veroorzaakt
zuurstoftekort in de hersenen
en is één van de
meestvoorkomende doodsoorzaken
en een belangrijke oorzaak
van vermijdbare invaliditeit.
Als iemand een beroerte krijgt,
is snelle medische hulp cruciaal
en kan blijvende hersenschade
helpen voorkomen.
Wat is eigenlijk de oorzaak
van een beroerte?
En wat kunnen artsen doen
om ze te behandelen?
Je hersenen zijn maar twee procent
van je lichaamsgewicht
maar verbruiken meer dan 20%
van de zuurstof in je bloed.
Die zuurstof gaat naar je hersenen
via een stelsel van slagaders.
De halsslagaders voorzien
de voorkant van je hersenen,
en wervelslagaders voorzien de achterkant.
Deze zijn met elkaar verbonden,
en vertakken in steeds kleinere aders
om de miljarden neuronen de zuurstof
te geven die ze nodig hebben.
Als de bloedstroom onderbroken wordt,
stopt de zuurstoftoevoer
en gaan de hersencellen dood.
Dat kan op twee manieren.
Bij een hersenbloeding
is een bloedvat kapot en lekt bloed.
Het type dat vaker voorkomt,
is echter een herseninfarct,
wanneer een bloedpropje het bloedvat
blokkeert en de bloedstroom doet stoppen.
Waar komen deze propjes vandaan?
Door een plotselinge verandering in het hartritme
kunnen heel soms de kamers van het hart
niet meer normaal samentrekken.
Dat remt de bloedstroom,
waardoor bloedplaatjes, stollingsfactoren
en fibrine samenklonteren.
Het propje kan worden meegevoerd
naar de slagaders en aders
die de hersenen voorzien,
totdat het belandt bij een vat
waar het niet meer doorheen kan.
Dat heet een embolie
en sluit de zuurstoftoevoer af
naar alle cellen stroomafwaarts.
De hersenen hebben geen pijnreceptoren,
waardoor je de blokkade zelf niet voelt.
Zuurstofgebrek vertraagt
de hersenfuncties echter
en dat kan plotselinge,
merkbare gevolgen hebben.
Als het aangedane gebied
het spraakgedeelte is,
kan de patiënt onduidelijk gaan praten.
Als de beroerte schade maakt
aan het deel dat spierbeweging regelt,
kan het verlamming veroorzaken,
vaak aan één zijde van het lichaam.
Als dat gebeurt , probeert het lichaam
dat gelijk te compenseren
door de bloedstroom om te leiden
naar de aangedane plek,
maar dat is geen perfecte oplossing.
Uiteindelijk gaan
de zuurstofarme cellen dood,
wat leidt tot ernstige,
soms blijvende hersenschade.
Het is daarom van groot belang dat
er zo snel mogelijk medische hulp komt.
Eerstelijnsbehandeling
is intraveneuze medicatie
genaamd weefselplasminogeenactivator,
dat de bloedprop kan opruimen,
waarna het bloed weer
door de betreffende slagaders kan stromen.
Als het binnen een paar uur wordt gegeven,
neemt de kans op overleven enorm toe
en worden blijvende gevolgen voorkomen.
Als weefselplasminogeenactivator
niet kan worden gegeven
omdat de patiënt
bepaalde medicatie gebruikt,
ooit grote bloedingen heeft gehad,
of als de prop bijzonder groot is,
kunnen artsen iets doen dat
endovasculaire trombectomie heet.
Met een fluorescerende kleurstof
die de aders oplicht onder röntgenstralen,
brengt een arts een lange,
dunne flexibele buis in, genaamd catheter,
in de slagader in een been
en manoeuvreert hem
helemaal tot de blokkade.
Dan wordt een grijpertje
door de catheter geleid.
Deze klapt uit en haakt aan de prop vast
als hij er net achter zit.
De prop wordt eruit getrokken
door de grijper en wordt verwijderd.
Deze behandeling moet
zo snel mogelijk worden uitgevoerd
om de hersenfunctie te redden,
en dat betekent dat je snel moet uitvinden
of het een beroerte is.
Hoe kom je daarachter?
Dit zijn drie dingen
die je snel kunt doen.
1 - Vraag de persoon om te lachen.
Een kromme mond of een afhangend gezicht
kan op spierverlamming wijzen.
2 - Vraag om de armen omhoog te doen.
Als er een terugzakt, kan die zwakte
in een arm ook wijzen op een beroerte.
3 - Vraag om een woord of zin te herhalen.
Als de spraak onduidelijk
of vreemd klinkt,
kan het zijn dat het spraakgedeelte
in de hersenen zuurstoftekort heeft.
Dat wordt soms een FAST-test genoemd
en de T staat voor tijd.
Als je een van deze verschijnselen ziet,
moet je gelijk 1-1-2 bellen.
Het kan gaan om leven of dood.