WEBVTT

00:00:06.955 --> 00:00:12.525
दोन सेकंदात जगात कुठे न कुठे 
एखाद्यास पक्षाघात होत असतो.

00:00:12.525 --> 00:00:17.878
सहा पैकी एकास आयुष्यात पक्षाघातास 
सामोरे जावे लागते.

00:00:17.878 --> 00:00:20.868
पक्षाघाताने मेदुला प्राणवायूचा 
पुरवठा पेशी करू शकत नाही.

00:00:20.868 --> 00:00:23.589
मृत्यूचे ते सर्वसाधारण कारण आहे.

00:00:23.589 --> 00:00:26.785
आणि अपंगत्वाचे ही प्रमुख कारण आहे.

00:00:26.785 --> 00:00:31.449
एखाद्यास पक्षघात झाल्यावर त्यास 
तातडीने वैद्यकीय उपचार करावा लागतो.

00:00:31.449 --> 00:00:34.729
त्यामुळे मेंदूचे कायम स्वरूपी होणारे 
नुकसान टाळता येते.

00:00:34.729 --> 00:00:37.588
पण पक्षाघात का होतो?

00:00:37.588 --> 00:00:40.849
त्यावर डॉक्टर कोणते उपचार करतात.?

00:00:40.849 --> 00:00:44.520
आपल्या शरीराच्या वजनाच्या केवळ 
दोन टक्के वजन मेंदूचे असते.

00:00:44.520 --> 00:00:48.958
पण तो रक्तातील २० टक्के प्राणवायू 
उपयोगात आणतो.

00:00:48.958 --> 00:00:52.751
रक्तवाहिन्यांच्या जाळ्यातून 
हे रक्त मेंदूपर्यंत पोहचते

00:00:52.751 --> 00:00:55.638
मेंदूच्या पुढील भागास carotid
रक्तवाहिनी रक्त पुरविते.

00:00:55.638 --> 00:00:58.688
मागील भागास vertebral रक्तवाहिन्या 
रक्ताचा पुरवठा करतात.

00:00:58.688 --> 00:01:00.719
या दोंनही एकमेकांना जोडलेल्या असतात.

00:01:00.719 --> 00:01:03.369
पुडे त्या लहान बारीक 
रक्तवाहिन्यात विभागल्या जातात.

00:01:03.369 --> 00:01:07.380
त्यात असत्तात कोट्यावधी न्युरोन्स 
ज्यांना प्राणवायू लागतो.

00:01:07.380 --> 00:01:13.349
मेंदूचा रक्तपुरवठा थांबलयास 
प्राणवायूच्या अभावी मेंदूतील पेशी मारतील,

00:01:13.349 --> 00:01:15.490
हे दोन प्रकारे होऊ शकते.

00:01:15.490 --> 00:01:20.641
जेव्हा मेंदूच्या रक्तवाहिनीतून रक्त 
बाहेर पडते ब्रेन हमरेज होते तेव्हा.

00:01:20.641 --> 00:01:23.530
पण मेंदूच्या रक्तवाहिन्यातील
गुठळ्यामुळे होणारा पक्षाघात

00:01:23.530 --> 00:01:28.518
रक्तातील गुठळी रक्त प्रवाहास अडथळा करते.

00:01:28.518 --> 00:01:30.690
या गुठळ्या कशा बनतात ?

00:01:30.690 --> 00:01:33.591
क्वचित प्रसंगी ,अचानक हृदयाच्या लयीत 
बदल झाल्यास

00:01:33.591 --> 00:01:37.900
हृदयाचे वरचे कप्पे नेहमी प्रमाणे 
आकुंचन पावत नाही.

00:01:37.900 --> 00:01:39.809
त्यानेही रक्त पुरवठा संथ होतो .

00:01:39.809 --> 00:01:45.382
त्यामुळे रक्त पेशी .गोठलेले रक्त त्यातील 
फायब्रीन एकत्र चिकटते .

00:01:45.382 --> 00:01:46.731
व त्याची गुठळी पुढे सरकते.

00:01:46.731 --> 00:01:50.611
मेंदूला रक्तपुरवठा करणाऱ्या 
रक्तवाहिन्यात जाते.

00:01:50.611 --> 00:01:54.092
आणि जेथून जाऊ शकणार नाही इथे अडकते .


00:01:54.092 --> 00:01:56.297
यास इम्बोलीझाम म्हणतात.

00:01:56.297 --> 00:02:00.665
त्यामुळे प्राणवायूचा पुरवठा 
पुढील पेशींना मिळत नाही.

00:02:00.665 --> 00:02:05.862
आपल्याला हे जाणवत नाही कारण मेंदूत 
वेदनेची जाणीव करून देणारे ग्राहक नसतात.,

00:02:05.862 --> 00:02:08.672
प्राणवायूच्या अपुऱ्या पुरवठ्याने
मेंदूचे कार्य सुस्तावते.

00:02:08.672 --> 00:02:11.802
त्याचे काही दृश्य परिणाम दिसतात .

00:02:11.802 --> 00:02:15.593
समजा मेंदूचा बाधित भाग जर बोलण्याचे 
केंद्र असल्यास

00:02:15.593 --> 00:02:18.514
ती व्यक्ती बोलताना अडखळते.

00:02:18.514 --> 00:02:21.972
जे स्नायूंच्या हालचालीवर नियंत्रण ठेवणारे 
केंद्र बाधित असेल तर

00:02:21.972 --> 00:02:26.553
बहुतेक वेळा शरीराची एक बाजू लुळी पडते.

00:02:26.553 --> 00:02:30.435
असे घडते तेव्हा शरीर
यातून उपाय शोधात असते.

00:02:30.435 --> 00:02:33.405
या भागाकडे जास्त रक्त पुरवठा केला जातो.

00:02:33.405 --> 00:02:35.885
पण हा काही रामबन उपाय नाही.

00:02:35.885 --> 00:02:39.824
हळूहळू प्राणवायू 
न मिळालेल्या पेशी मृत होतात.

00:02:39.824 --> 00:02:43.748
परिणामतः गंभीर व कायंचे नुकसान होते.

00:02:43.748 --> 00:02:48.390
यासाठी तत्काळ वैद्यकीय उपचार आवश्यक आहेत.

00:02:48.390 --> 00:02:51.370
पहिली पायरी आहे इंजेक्शन देणे .

00:02:51.370 --> 00:02:54.205
Tissue Plasminogen Activator,नावाचे

00:02:54.205 --> 00:02:55.884
जे रक्ताच्या गुठळ्या तोडतात.

00:02:55.884 --> 00:02:59.855
व रक्त पुरवठा सुरळीत करतात.

00:02:59.855 --> 00:03:02.015
काही तासातच याचा इलाज करावा लागतो.

00:03:02.015 --> 00:03:05.415
यातून वाचण्याची हि मोठी संधी आहे.

00:03:05.415 --> 00:03:08.496
त्यामुळे कायमचे नुकसान टळते.

00:03:08.496 --> 00:03:11.646
पण जर हे TPA इंजेक्शन देता आले नाही

00:03:11.646 --> 00:03:13.976
रुग्ण काही इतर औश्ढे घेत असेल

00:03:13.976 --> 00:03:15.595
व रक्त स्त्राव होत असेल

00:03:15.595 --> 00:03:18.336
किवा गुठळी खूप मोठी असेल

00:03:18.336 --> 00:03:23.605
तर डॉक्टरांना endovascular thrombectomy.
करावी लागते

00:03:23.605 --> 00:03:28.694
एक्स रे वापरून स्फुर्दीप्ती रंग 
रक्त वाहिन्यात सोडून त्याचे अवलोकन करतात.

00:03:28.694 --> 00:03:33.146
त्यासाठी डॉक्टर एकलांब लवचिक नळी

00:03:33.146 --> 00:03:35.375
catheter पायाच्या रक्त वाहिनीतून सोडतात.

00:03:35.375 --> 00:03:38.508
आणि गुठ्ळीचा मार्ग पाहतात .

NOTE Paragraph

00:03:38.508 --> 00:03:41.377
त्या कॅठेतर मधु एक लहानसा विमोचक 
पाठविला जातो.

00:03:41.377 --> 00:03:45.867
तो गुठ्लीजवळ जाताच प्रसारण पावतो 
व गुठ्लीला वेध घालतो

00:03:45.867 --> 00:03:50.737
त्यानंतर कॅठेतर ओढून घेतली जाते 
व रक्ताची गुठळी काढली जाते.

00:03:50.737 --> 00:03:53.679
हे मात्र लवकरात लवकर झाले पाहिजे

00:03:53.679 --> 00:03:55.338
तर मेंदू सुरक्षित राहील.

00:03:55.338 --> 00:03:59.588
तय्साठी कोण एकास पक्षाघात झाला कि 
लागलीच कळणे आवश्यक आहे.

00:03:59.588 --> 00:04:01.017
पण तसे कसे कळेल तुम्हाला ?

00:04:01.017 --> 00:04:03.869
तीन बाबी आहेत

00:04:03.869 --> 00:04:06.558
त्या व्यक्तीस हसायला सांगा.

00:04:06.558 --> 00:04:11.118
पडलेला चेहरा वाकडे झालेले
तोंड याचे निदर्शक आहे.

00:04:11.118 --> 00:04:13.879
त्या व्यक्तीला हात वर करायला लावा.

00:04:13.879 --> 00:04:19.829
तो खालीच राहिला तर ते हि लक्षण समजावे.

00:04:19.829 --> 00:04:23.919
त्या व्यक्तीस साधे शब्द पुन्हा पुन्हा
उच्चारास लावावे.

00:04:23.919 --> 00:04:26.788
जर शब्द अडखळत आले व विचित्र वाटले तर

00:04:26.788 --> 00:04:31.489
भाषा केंन्द्रास प्राणवायू मिळत नाही.

00:04:31.489 --> 00:04:37.281
यास FAST चाचणी म्हणतात T म्हणजे टाइम

00:04:37.281 --> 00:04:42.290
हि लक्षणे दिसल्यास ताबडतोब
आपत्कालीन व्यवस्थेस पाचारण करा.

00:04:42.290 --> 00:04:44.331
कारण त्यावर जीवन अवलंबून आहे.