1
00:00:06,955 --> 00:00:12,525
दोन सेकंदात जगात कुठे न कुठे 
एखाद्यास पक्षाघात होत असतो.

2
00:00:12,525 --> 00:00:17,878
सहा पैकी एकास आयुष्यात पक्षाघातास 
सामोरे जावे लागते.

3
00:00:17,878 --> 00:00:20,868
पक्षाघाताने मेदुला प्राणवायूचा 
पुरवठा पेशी करू शकत नाही.

4
00:00:20,868 --> 00:00:23,589
मृत्यूचे ते सर्वसाधारण कारण आहे.

5
00:00:23,589 --> 00:00:26,785
आणि अपंगत्वाचे ही प्रमुख कारण आहे.

6
00:00:26,785 --> 00:00:31,449
एखाद्यास पक्षघात झाल्यावर त्यास 
तातडीने वैद्यकीय उपचार करावा लागतो.

7
00:00:31,449 --> 00:00:34,729
त्यामुळे मेंदूचे कायम स्वरूपी होणारे 
नुकसान टाळता येते.

8
00:00:34,729 --> 00:00:37,588
पण पक्षाघात का होतो?

9
00:00:37,588 --> 00:00:40,849
त्यावर डॉक्टर कोणते उपचार करतात.?

10
00:00:40,849 --> 00:00:44,520
आपल्या शरीराच्या वजनाच्या केवळ 
दोन टक्के वजन मेंदूचे असते.

11
00:00:44,520 --> 00:00:48,958
पण तो रक्तातील २० टक्के प्राणवायू 
उपयोगात आणतो.

12
00:00:48,958 --> 00:00:52,751
रक्तवाहिन्यांच्या जाळ्यातून 
हे रक्त मेंदूपर्यंत पोहचते

13
00:00:52,751 --> 00:00:55,638
मेंदूच्या पुढील भागास carotid
रक्तवाहिनी रक्त पुरविते.

14
00:00:55,638 --> 00:00:58,688
मागील भागास vertebral रक्तवाहिन्या 
रक्ताचा पुरवठा करतात.

15
00:00:58,688 --> 00:01:00,719
या दोंनही एकमेकांना जोडलेल्या असतात.

16
00:01:00,719 --> 00:01:03,369
पुडे त्या लहान बारीक 
रक्तवाहिन्यात विभागल्या जातात.

17
00:01:03,369 --> 00:01:07,380
त्यात असत्तात कोट्यावधी न्युरोन्स 
ज्यांना प्राणवायू लागतो.

18
00:01:07,380 --> 00:01:13,349
मेंदूचा रक्तपुरवठा थांबलयास 
प्राणवायूच्या अभावी मेंदूतील पेशी मारतील,

19
00:01:13,349 --> 00:01:15,490
हे दोन प्रकारे होऊ शकते.

20
00:01:15,490 --> 00:01:20,641
जेव्हा मेंदूच्या रक्तवाहिनीतून रक्त 
बाहेर पडते ब्रेन हमरेज होते तेव्हा.

21
00:01:20,641 --> 00:01:23,530
पण मेंदूच्या रक्तवाहिन्यातील
गुठळ्यामुळे होणारा पक्षाघात

22
00:01:23,530 --> 00:01:28,518
रक्तातील गुठळी रक्त प्रवाहास अडथळा करते.

23
00:01:28,518 --> 00:01:30,690
या गुठळ्या कशा बनतात ?

24
00:01:30,690 --> 00:01:33,591
क्वचित प्रसंगी ,अचानक हृदयाच्या लयीत 
बदल झाल्यास

25
00:01:33,591 --> 00:01:37,900
हृदयाचे वरचे कप्पे नेहमी प्रमाणे 
आकुंचन पावत नाही.

26
00:01:37,900 --> 00:01:39,809
त्यानेही रक्त पुरवठा संथ होतो .

27
00:01:39,809 --> 00:01:45,382
त्यामुळे रक्त पेशी .गोठलेले रक्त त्यातील 
फायब्रीन एकत्र चिकटते .

28
00:01:45,382 --> 00:01:46,731
व त्याची गुठळी पुढे सरकते.

29
00:01:46,731 --> 00:01:50,611
मेंदूला रक्तपुरवठा करणाऱ्या 
रक्तवाहिन्यात जाते.

30
00:01:50,611 --> 00:01:54,092
आणि जेथून जाऊ शकणार नाही इथे अडकते .


31
00:01:54,092 --> 00:01:56,297
यास इम्बोलीझाम म्हणतात.

32
00:01:56,297 --> 00:02:00,665
त्यामुळे प्राणवायूचा पुरवठा 
पुढील पेशींना मिळत नाही.

33
00:02:00,665 --> 00:02:05,862
आपल्याला हे जाणवत नाही कारण मेंदूत 
वेदनेची जाणीव करून देणारे ग्राहक नसतात.,

34
00:02:05,862 --> 00:02:08,672
प्राणवायूच्या अपुऱ्या पुरवठ्याने
मेंदूचे कार्य सुस्तावते.

35
00:02:08,672 --> 00:02:11,802
त्याचे काही दृश्य परिणाम दिसतात .

36
00:02:11,802 --> 00:02:15,593
समजा मेंदूचा बाधित भाग जर बोलण्याचे 
केंद्र असल्यास

37
00:02:15,593 --> 00:02:18,514
ती व्यक्ती बोलताना अडखळते.

38
00:02:18,514 --> 00:02:21,972
जे स्नायूंच्या हालचालीवर नियंत्रण ठेवणारे 
केंद्र बाधित असेल तर

39
00:02:21,972 --> 00:02:26,553
बहुतेक वेळा शरीराची एक बाजू लुळी पडते.

40
00:02:26,553 --> 00:02:30,435
असे घडते तेव्हा शरीर
यातून उपाय शोधात असते.

41
00:02:30,435 --> 00:02:33,405
या भागाकडे जास्त रक्त पुरवठा केला जातो.

42
00:02:33,405 --> 00:02:35,885
पण हा काही रामबन उपाय नाही.

43
00:02:35,885 --> 00:02:39,824
हळूहळू प्राणवायू 
न मिळालेल्या पेशी मृत होतात.

44
00:02:39,824 --> 00:02:43,748
परिणामतः गंभीर व कायंचे नुकसान होते.

45
00:02:43,748 --> 00:02:48,390
यासाठी तत्काळ वैद्यकीय उपचार आवश्यक आहेत.

46
00:02:48,390 --> 00:02:51,370
पहिली पायरी आहे इंजेक्शन देणे .

47
00:02:51,370 --> 00:02:54,205
Tissue Plasminogen Activator,नावाचे

48
00:02:54,205 --> 00:02:55,884
जे रक्ताच्या गुठळ्या तोडतात.

49
00:02:55,884 --> 00:02:59,855
व रक्त पुरवठा सुरळीत करतात.

50
00:02:59,855 --> 00:03:02,015
काही तासातच याचा इलाज करावा लागतो.

51
00:03:02,015 --> 00:03:05,415
यातून वाचण्याची हि मोठी संधी आहे.

52
00:03:05,415 --> 00:03:08,496
त्यामुळे कायमचे नुकसान टळते.

53
00:03:08,496 --> 00:03:11,646
पण जर हे TPA इंजेक्शन देता आले नाही

54
00:03:11,646 --> 00:03:13,976
रुग्ण काही इतर औश्ढे घेत असेल

55
00:03:13,976 --> 00:03:15,595
व रक्त स्त्राव होत असेल

56
00:03:15,595 --> 00:03:18,336
किवा गुठळी खूप मोठी असेल

57
00:03:18,336 --> 00:03:23,605
तर डॉक्टरांना endovascular thrombectomy.
करावी लागते

58
00:03:23,605 --> 00:03:28,694
एक्स रे वापरून स्फुर्दीप्ती रंग 
रक्त वाहिन्यात सोडून त्याचे अवलोकन करतात.

59
00:03:28,694 --> 00:03:33,146
त्यासाठी डॉक्टर एकलांब लवचिक नळी

60
00:03:33,146 --> 00:03:35,375
catheter पायाच्या रक्त वाहिनीतून सोडतात.

61
00:03:35,375 --> 00:03:38,508
आणि गुठ्ळीचा मार्ग पाहतात .

62
00:03:38,508 --> 00:03:41,377
त्या कॅठेतर मधु एक लहानसा विमोचक 
पाठविला जातो.

63
00:03:41,377 --> 00:03:45,867
तो गुठ्लीजवळ जाताच प्रसारण पावतो 
व गुठ्लीला वेध घालतो

64
00:03:45,867 --> 00:03:50,737
त्यानंतर कॅठेतर ओढून घेतली जाते 
व रक्ताची गुठळी काढली जाते.

65
00:03:50,737 --> 00:03:53,679
हे मात्र लवकरात लवकर झाले पाहिजे

66
00:03:53,679 --> 00:03:55,338
तर मेंदू सुरक्षित राहील.

67
00:03:55,338 --> 00:03:59,588
तय्साठी कोण एकास पक्षाघात झाला कि 
लागलीच कळणे आवश्यक आहे.

68
00:03:59,588 --> 00:04:01,017
पण तसे कसे कळेल तुम्हाला ?

69
00:04:01,017 --> 00:04:03,869
तीन बाबी आहेत

70
00:04:03,869 --> 00:04:06,558
त्या व्यक्तीस हसायला सांगा.

71
00:04:06,558 --> 00:04:11,118
पडलेला चेहरा वाकडे झालेले
तोंड याचे निदर्शक आहे.

72
00:04:11,118 --> 00:04:13,879
त्या व्यक्तीला हात वर करायला लावा.

73
00:04:13,879 --> 00:04:19,829
तो खालीच राहिला तर ते हि लक्षण समजावे.

74
00:04:19,829 --> 00:04:23,919
त्या व्यक्तीस साधे शब्द पुन्हा पुन्हा
उच्चारास लावावे.

75
00:04:23,919 --> 00:04:26,788
जर शब्द अडखळत आले व विचित्र वाटले तर

76
00:04:26,788 --> 00:04:31,489
भाषा केंन्द्रास प्राणवायू मिळत नाही.

77
00:04:31,489 --> 00:04:37,281
यास FAST चाचणी म्हणतात T म्हणजे टाइम

78
00:04:37,281 --> 00:04:42,290
हि लक्षणे दिसल्यास ताबडतोब
आपत्कालीन व्यवस्थेस पाचारण करा.

79
00:04:42,290 --> 00:04:44,331
कारण त्यावर जीवन अवलंबून आहे.