0:00:00.572,0:00:02.023
Parę lat temu

0:00:02.023,0:00:04.241
Harvard Busines School wybrała

0:00:04.241,0:00:07.510
najlepszy model biznesowy roku.

0:00:07.510,0:00:11.054
Wybór padł na somalijskie piractwo.

0:00:11.054,0:00:15.640
Wtedy też dowiedziałam się,

0:00:15.640,0:00:19.103
że 544 marynarzy przetrzymuje się

0:00:19.103,0:00:22.489
w charakterze zakładników na statkach

0:00:22.489,0:00:24.579
często cumujących u wybrzeży Somalii,

0:00:24.579,0:00:27.007
wprost na naszych oczach.

0:00:27.007,0:00:29.632
Wiedząc o tym, zaczęłam się zastanawiać,

0:00:29.632,0:00:32.073
co dzieje się w transporcie morskim.

0:00:32.073,0:00:34.644
Czy w innej branży byłoby to możliwe?

0:00:34.644,0:00:38.155
Czy słyszelibyśmy o 544 pilotach

0:00:38.155,0:00:41.155
więzionych w odrzutowcach [br]na pasie startowym

0:00:41.155,0:00:43.272
przez całe miesiące albo i rok?

0:00:43.272,0:00:47.098
Albo o 544 kierowcach autobusów?

0:00:47.098,0:00:48.977
To się nie zdarzy.

0:00:48.977,0:00:51.755
Zaintrygowało mnie to.

0:00:51.755,0:00:54.269
Odkryłam kolejny fakt,

0:00:54.269,0:00:56.252
jeszcze bardziej zdumiewający,

0:00:56.252,0:00:59.337
zwłaszcza, że nie wiedziałam o tym

0:00:59.337,0:01:01.996
nawet jako osoba po czterdziestce.

0:01:01.996,0:01:07.315
Chodzi o to, jak bardzo zależymy [br]od transportu morskiego.

0:01:07.315,0:01:10.380
Ogół społeczeństwa wyobraża sobie

0:01:10.380,0:01:12.785
transport morski jako staromodną branżę,

0:01:12.785,0:01:15.323
transport żaglowcem

0:01:15.323,0:01:18.708
Moby Dicka lub Jacka Sparrowa.

0:01:18.708,0:01:20.812
Transport morski to coś zupełnie innego.

0:01:20.812,0:01:25.479
Transport morski jest wciąż [br]równie ważny jak kiedyś.

0:01:25.479,0:01:30.082
Odpowiada za 90% światowego handlu.

0:01:30.082,0:01:34.647
Od 1970 roku zwiększył się czterokrotnie.

0:01:34.647,0:01:37.639
Zależymy od niego bardziej niż kiedyś.

0:01:37.639,0:01:41.398
Jednak jak na tak olbrzymią branżę,

0:01:41.398,0:01:44.875
na morzu jest 100 tys. czynnych okrętów,

0:01:44.875,0:01:48.268
stał się niemal niewidoczny.

0:01:48.268,0:01:52.557
Może nie w Singapurze,

0:01:52.557,0:01:54.903
gdzie transport morski [br]jest tak wszechobecny,

0:01:54.903,0:01:58.285
że nawet na dachu hotelu umieszczą statek.

0:01:58.285,0:01:59.965
(Śmiech)

0:01:59.965,0:02:01.981
Ale gdzie indziej na świecie,

0:02:01.981,0:02:04.227
jeśli zapytać na ulicy

0:02:04.227,0:02:07.063
o transport i wartość handlu morskiego,

0:02:07.063,0:02:11.680
napotyka się puste spojrzenia.

0:02:11.680,0:02:13.713
Przechodzień zapytany,

0:02:13.713,0:02:15.436
czy słyszał o Microsofcie,

0:02:15.436,0:02:17.273
raczej powie, że tak,

0:02:17.273,0:02:19.468
bo słyszał o oprogramowaniu,

0:02:19.468,0:02:21.363
które jest instalowane na komputerach

0:02:21.363,0:02:24.508
i od czasu do czasu działa.

0:02:24.508,0:02:28.113
Ale jeśli spytać o Maersk,

0:02:28.113,0:02:30.814
nie dostaniemy podobnej odpowiedzi,

0:02:30.814,0:02:32.261
chociaż Maersk,

0:02:32.261,0:02:35.952
jedna z wielu spółek transportu morskiego,

0:02:35.952,0:02:38.934
ma dochody zbliżone do Microsoftu.

0:02:38.934,0:02:40.415
[60,2 miliardów dolarów]

0:02:40.415,0:02:42.338
Dlaczego tak jest?

0:02:42.338,0:02:44.251
Parę lat temu

0:02:44.251,0:02:48.633
pierwszy lord brytyjskiej admiralicji,

0:02:48.633,0:02:50.528
zwany pierwszym władcą mórz,

0:02:50.528,0:02:53.823
chociaż wodza armii [br]nie nazywamy władcą ziemi,

0:02:53.823,0:02:56.266
powiedział, że my,

0:02:56.266,0:02:58.948
czyli uprzemysłowione kraje Zachodu,

0:02:58.948,0:03:02.760
cierpimy na ślepotę morską.

0:03:02.760,0:03:04.404
Ślepi na morze

0:03:04.404,0:03:07.330
jako miejsce przemysłu czy pracy.

0:03:07.330,0:03:09.623
Morze to coś, nad czym przelatujemy,

0:03:09.623,0:03:12.628
niebieska plama na mapie.

0:03:12.628,0:03:15.953
Nic do oglądania, ruszamy dalej.

0:03:15.953,0:03:19.598
Chciałam otworzyć oczy

0:03:19.598,0:03:22.675
na własną ślepotę morską,

0:03:22.675,0:03:26.045
więc uciekłam na morze.

0:03:26.045,0:03:28.396
Parę lat temu weszłam na pokład

0:03:28.396,0:03:30.460
Maersk Kendal,

0:03:30.460,0:03:32.112
średniego rozmiaru kontenerowca,

0:03:32.112,0:03:35.340
mieszczącego prawie 7 tys. kontenerów.

0:03:35.340,0:03:37.237
Wyruszyłam z Felixstowe

0:03:37.237,0:03:39.000
na południowym wybrzeżu Anglii.

0:03:39.000,0:03:41.161
Wylądowałam właśnie tu, w Singapurze,

0:03:41.161,0:03:42.984
5 tygodni później,

0:03:42.984,0:03:48.398
dużo mniej zmęczona niż dziś po przelocie.

0:03:48.398,0:03:50.800
To było objawienie.

0:03:50.800,0:03:52.995
Przeprawiliśmy się przez pięć mórz,

0:03:52.995,0:03:55.542
dwa oceany, dziewięć portów.

0:03:55.542,0:03:58.289
Sporo nauczyłam się o transporcie morskim.

0:03:58.289,0:04:00.477
Jedną z pierwszych niespodzianek

0:04:00.477,0:04:03.404
na pokładzie Kendal było:

0:04:03.404,0:04:05.139
gdzie są wszyscy?

0:04:05.139,0:04:07.009
Mam przyjaciół w marynarce wojennej,

0:04:07.009,0:04:09.898
którzy mają po 1000 osób załogi,

0:04:09.898,0:04:13.237
a na Kendal było tylko 21 osób.

0:04:13.237,0:04:16.114
Transport morski jest bardzo wydajny.

0:04:16.114,0:04:19.178
Usprawniła go konteneryzacja.

0:04:19.178,0:04:21.272
Statki są zautomatyzowane.

0:04:21.272,0:04:24.001
Mogą funkcjonować z niewielką załogą.

0:04:24.001,0:04:25.410
Oznacza to również,

0:04:25.410,0:04:28.250
jak ujął to pewien portowy kapelan,

0:04:28.250,0:04:30.975
że statystyczny marynarz na kontenerowcu

0:04:30.975,0:04:34.434
jest albo zmęczony albo wykończony,

0:04:34.434,0:04:37.583
bo tempo współczesnego [br]transportu morskiego

0:04:37.583,0:04:39.774
jest wyczerpujące dla tak zwanego

0:04:39.774,0:04:41.965
czynnika ludzkiego.

0:04:41.965,0:04:44.417
Dziwne określenie,

0:04:44.417,0:04:46.821
które brzmi trochę nieludzko.

0:04:46.821,0:04:49.496
Większość marynarzy na kontenerowcach

0:04:49.496,0:04:53.573
często spędza w porcie [br]mniej niż 2 godziny.

0:04:53.573,0:04:55.211
Nie mają czasu się odprężyć.

0:04:55.211,0:04:57.455
Tkwią na morzu miesiącami,

0:04:57.455,0:04:58.770
a na pokładzie

0:04:58.770,0:05:00.152
nie mają nawet dostępu

0:05:00.152,0:05:02.732
do rzeczy oczywistej dla 5-latka.

0:05:02.732,0:05:05.032
czyli Internetu.

0:05:05.032,0:05:07.332
Na pokładzie Kendal zaskoczyło mnie też

0:05:07.335,0:05:10.317
obok kogo siedziałam.

0:05:10.327,0:05:12.799
Nie obok królowej,

0:05:12.799,0:05:16.331
nie wiedzieć czemu [br]posadzono mnie pod jej portretem.

0:05:16.331,0:05:18.915
Przy stole w mesie oficerskiej

0:05:18.915,0:05:20.623
siedziałam obok Birmańczyka,

0:05:20.623,0:05:23.658
naprzeciwko Rumuna, [br]Mołdawianina i Hindusa.

0:05:23.658,0:05:25.675
Przy stole obok był Chińczyk,

0:05:25.675,0:05:28.717
a w pomieszczeniu załogi [br]sami Filipińczycy.

0:05:28.717,0:05:31.677
To był normalny statek.

0:05:31.677,0:05:33.700
Jak to możliwe?

0:05:33.700,0:05:35.592
Najbardziej radykalną zmianą

0:05:35.592,0:05:37.546
w transporcie morskim ostatnich 60 lat,

0:05:37.546,0:05:39.948
gdy opinia publiczna [br]przestała go zauważać,

0:05:39.948,0:05:42.567
był tak zwany otwarty rejestr,

0:05:42.567,0:05:45.372
czyli tania bandera.

0:05:45.372,0:05:47.959
Statki mogą wywiesić flagę [br]dowolnego państwa,

0:05:47.959,0:05:50.911
które zapewni świadectwo rejestracyjne.

0:05:50.911,0:05:53.446
Można uzyskać flagę państwa [br]bez dostępu do morza,

0:05:53.446,0:05:55.550
Boliwii lub Mongolii,

0:05:55.550,0:05:58.285
czy Korei Północnej, [br]chociaż ta nie jest popularna.

0:05:58.285,0:05:59.708
(Śmiech)

0:05:59.708,0:06:01.819
Mamy wielonarodowe,

0:06:01.819,0:06:06.600
globalne i mobilne załogi statków.

0:06:06.600,0:06:09.312
To mnie zaskoczyło.

0:06:09.312,0:06:12.429
Kiedy przepływaliśmy pirackie wody

0:06:12.429,0:06:15.555
przez cieśninę Bab-el-Mandeb [br]do Oceanu Indyjskiego

0:06:15.555,0:06:17.307
statek zmienił się.

0:06:17.307,0:06:21.900
Był to również szok, bo nagle zrozumiałam,

0:06:21.900,0:06:23.424
że tak jak mówił kapitan,

0:06:23.424,0:06:25.096
szaleństwem było wybrać się

0:06:25.096,0:06:27.718
na pirackie wody na kontenerowcu.

0:06:27.718,0:06:29.709
Nie wpuszczano nas już na pokład.

0:06:29.709,0:06:32.305
Czuwały podwójne wachty przeciwpirackie.

0:06:32.305,0:06:36.582
W tym czasie 544 marynarzy [br]przetrzymywano jako zakładników,

0:06:36.582,0:06:38.220
niektórych od lat.

0:06:38.220,0:06:41.321
Wynika to ze specyfiki [br]transportu morskiego, taniej bandery.

0:06:41.321,0:06:44.083
Niektórzy zakładnicy padli ofiarą

0:06:44.083,0:06:48.117
pozbawionej skrupułów [br]mniejszości armatorów,

0:06:48.117,0:06:50.662
którzy łatwo skryją się

0:06:50.662,0:06:55.661
za anonimowością taniej bandery.

0:06:55.661,0:06:59.600
Co jeszcze maskuje ślepota morska?

0:06:59.600,0:07:01.919
Jeśli wypłyniecie w morze [br]statkiem handlowym

0:07:01.919,0:07:04.254
czy pasażerskim, spójrzcie na komin,

0:07:04.254,0:07:06.783
a zobaczycie czarny dym.

0:07:06.783,0:07:10.838
Transport morski ma niewielkie marże

0:07:10.838,0:07:12.355
i chce taniego paliwa,

0:07:12.355,0:07:14.516
więc używają tak zwanego [br]paliwa żeglugowego,

0:07:14.516,0:07:17.012
które osoba z branży opisała

0:07:17.012,0:07:18.758
jako fusy z rafinerii,

0:07:18.758,0:07:22.015
niewiele lepsze od asfaltu.

0:07:22.015,0:07:25.412
Żegluga to najbardziej [br]ekologiczny rodzaj transportu.

0:07:25.412,0:07:27.755
Emisję węgla w tonach na milę

0:07:27.755,0:07:30.146
jest 1000 mniejsza, [br]niż w transporcie lotniczym

0:07:30.146,0:07:32.841
i 10 razy mniejsza, [br]niż w transporcie samochodowym.

0:07:32.841,0:07:36.077
Jednak jest jej tyle, [br]że trudno mówić o korzyściach.

0:07:36.077,0:07:37.907
Emisja węgla w transporcie morskim

0:07:37.907,0:07:40.782
sięga 3-4%, prawie tyle samo, [br]co w lotnictwie.

0:07:40.782,0:07:43.161
Jeśli prównać emisję węgla [br]w transporcie morskim

0:07:43.161,0:07:45.551
do emisji węgla różnych państw,

0:07:45.551,0:07:47.314
wypadnie na szóstej pozycji,

0:07:47.314,0:07:49.278
gdzieś koło Niemiec.

0:07:49.278,0:07:53.296
W 2009 roku obliczono, [br]że 15 największych statków

0:07:53.296,0:07:55.381
powoduje tyle samo zanieczyszczeń

0:07:55.381,0:07:57.601
pyłem, sadzą i szkodliwymi gazami

0:07:57.601,0:07:59.869
co wszystkie samochody świata.

0:07:59.869,0:08:01.679
Na szczęście teraz więcej się mówi

0:08:01.679,0:08:03.764
o zrównoważonym transporcie morskim.

0:08:03.764,0:08:06.211
Mają miejsce interesujące inicjatywy.

0:08:06.211,0:08:08.206
Dlaczego to tyle trwa?

0:08:08.206,0:08:10.553
Kiedy zaczniemy mówić i myśleć

0:08:10.553,0:08:14.589
o milach w transporcie morskim,[br]tak samo jak o milach powietrznych?

0:08:14.589,0:08:17.394
Pojechałam też do Cape Cod przyjrzeć się

0:08:17.394,0:08:21.321
trudnej sytuacji wieloryba biskajskiego,

0:08:21.321,0:08:23.907
co było jednym z najbardziej [br]zaskakujących doświadczeń

0:08:23.907,0:08:25.433
mojego pobytu na morzu.

0:08:25.433,0:08:27.590
Zmusiło mnie do myślenia o wielu rzeczach.

0:08:27.590,0:08:30.383
Wiemy o wpływie człowieka na ocean,

0:08:30.383,0:08:32.815
jeśli chodzi o rybołówstwo i przeławianie,

0:08:32.815,0:08:34.623
ale nie wiemy zbyt wiele o tym,

0:08:34.623,0:08:36.806
co dzieje się pod wodą.

0:08:36.806,0:08:39.411
Tansport morski odgrywa tu rolę,

0:08:39.411,0:08:43.057
bo jego hałas niszczy

0:08:43.057,0:08:46.250
środowiska stworzeń morskich.

0:08:46.250,0:08:49.682
Światło nie przebija się [br]pod powierzchnię wody,

0:08:49.682,0:08:52.129
więc zwierzęta morskie, [br]jak wieloryby i delfiny

0:08:52.129,0:08:54.173
czy nawet 800 gatunków ryb,

0:08:54.173,0:08:57.064
porozumiewają się za pomocą dźwięku.

0:08:57.064,0:08:58.777
Wieloryb biskajski

0:08:58.777,0:09:01.984
może nadawać na setki mil.

0:09:01.984,0:09:03.947
Humbak może przesyłać dźwięk

0:09:03.947,0:09:05.885
przez cały ocean.

0:09:05.885,0:09:07.840
Ale supertankowiec również słychać

0:09:07.840,0:09:09.911
w całym oceanie,

0:09:09.911,0:09:12.475
a ponieważ dźwięk wału napędowego

0:09:12.475,0:09:15.812
czasami ma tę samą częstotliwość,[br]co odgłosy wielorybów,

0:09:15.812,0:09:18.846
może uszkodzić środowisko akustyczne,

0:09:18.846,0:09:20.856
potrzebne do rozmnażania się,

0:09:20.856,0:09:24.707
do znalezienia żerowiska czy partnera.

0:09:24.710,0:09:28.121
Środowisko akustyczne [br]wieloryba biskajskiego

0:09:28.121,0:09:30.901
zmalało o 90%.

0:09:30.901,0:09:35.513
Nie ma jeszcze regulacji prawnych [br]zanieczyszczenia środowiska hałasem.

0:09:35.513,0:09:38.769
Przypłynęłam do Singapuru

0:09:38.769,0:09:43.673
i przepraszam, [br]ale nie chciałam zejść ze statku.

0:09:43.676,0:09:46.635
Było mi wspaniale na pokładzie Kendal.

0:09:46.635,0:09:48.530
Załoga dobrze mnie traktowała,

0:09:48.530,0:09:52.071
kapitan był rozmowny i zabawny.

0:09:52.071,0:09:56.143
Chętnie zostałabym [br]na kolejne pięć tygodni,

0:09:56.143,0:09:57.974
co kapitan znów uznał

0:09:57.974,0:10:00.247
za oznakę szaleństwa.

0:10:00.247,0:10:02.491
Ale nie byłam tam 9 miesięcy bez przerwy,

0:10:02.491,0:10:04.446
jak marynarze z Filipin,

0:10:04.446,0:10:06.685
którzy, zapytani o pracę, opisali ją jako

0:10:06.685,0:10:09.007
"dolary za tęsknotę za domem".

0:10:09.007,0:10:10.485
Zarabiali dobre pensje,

0:10:10.485,0:10:13.516
ale prowadzili odosobnione i trudne życie,

0:10:13.516,0:10:17.205
w niebezpiecznych, [br]często trudnych warunkach.

0:10:17.205,0:10:19.811
W tym momencie jestem rozdarta,

0:10:19.811,0:10:22.216
bo chcę złożyć hołd tym marynarzom,

0:10:22.216,0:10:24.403
którzy przywożą nam 90% dóbr

0:10:24.403,0:10:28.069
za znikome podziękowania czy uznanie.

0:10:28.069,0:10:30.080
Chcę złożyć hołd

0:10:30.080,0:10:32.113
100 000 statków na morzu,

0:10:32.113,0:10:34.646
które przypływają i wypływają,

0:10:34.646,0:10:37.875
codziennie przywożąc to, [br]czego nam potrzeba.

0:10:37.875,0:10:40.895
Ale chcę również widzieć transport morski

0:10:40.895,0:10:44.374
i nas, ogół społeczeństwa, [br]który tak mało o nim wie,

0:10:44.374,0:10:46.414
pod większą kontrolą,

0:10:46.414,0:10:48.518
żeby była większa przejrzystość,

0:10:48.518,0:10:51.790
90% przejrzystość.

0:10:51.790,0:10:54.691
Wszyscy moglibyśmy skorzystać

0:10:54.691,0:10:56.796
z czegoś bardzo prostego:

0:10:56.796,0:10:59.878
nauczmy się widzieć morze.

0:10:59.878,0:11:02.036
Dziękuję.

0:11:02.036,0:11:06.344
(Brawa)