[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:00.61,0:00:04.21,Default,,0000,0000,0000,,Ik heb het antwoord op een vraag die we ons allemaal al eens hebben gesteld.
Dialogue: 0,0:00:04.21,0:00:05.33,Default,,0000,0000,0000,,De vraag is:
Dialogue: 0,0:00:05.33,0:00:07.61,Default,,0000,0000,0000,,waarom stelt de letter x
Dialogue: 0,0:00:07.61,0:00:09.61,Default,,0000,0000,0000,,de onbekende voor?
Dialogue: 0,0:00:09.61,0:00:12.58,Default,,0000,0000,0000,,We leerden dat in de wiskundeles,
Dialogue: 0,0:00:12.58,0:00:14.33,Default,,0000,0000,0000,,maar nu kom je het overal tegen --
Dialogue: 0,0:00:14.33,0:00:17.13,Default,,0000,0000,0000,,De X prize, de X-Files,
Dialogue: 0,0:00:17.13,0:00:21.05,Default,,0000,0000,0000,,Project X, TEDx.
Dialogue: 0,0:00:21.05,0:00:23.05,Default,,0000,0000,0000,,Waar komt dat vandaan?
Dialogue: 0,0:00:23.05,0:00:24.27,Default,,0000,0000,0000,,Ongeveer zes jaar geleden
Dialogue: 0,0:00:24.27,0:00:26.98,Default,,0000,0000,0000,,besloot ik Arabisch te gaan leren.
Dialogue: 0,0:00:26.98,0:00:30.93,Default,,0000,0000,0000,,Dat blijkt een uiterst logische taal te zijn.
Dialogue: 0,0:00:30.93,0:00:33.25,Default,,0000,0000,0000,,Een woord, woordgroep
Dialogue: 0,0:00:33.25,0:00:34.93,Default,,0000,0000,0000,,of zin in het Arabisch schrijven,
Dialogue: 0,0:00:34.93,0:00:37.16,Default,,0000,0000,0000,,is als een vergelijking opstellen,
Dialogue: 0,0:00:37.16,0:00:39.53,Default,,0000,0000,0000,,omdat elk onderdeel uiterst precies is
Dialogue: 0,0:00:39.53,0:00:42.38,Default,,0000,0000,0000,,en beladen is met een heleboel informatie.
Dialogue: 0,0:00:42.38,0:00:43.73,Default,,0000,0000,0000,,Dat is een van de redenen waarom
Dialogue: 0,0:00:43.73,0:00:45.25,Default,,0000,0000,0000,,zo veel van wat we zijn gaan zien
Dialogue: 0,0:00:45.25,0:00:49.07,Default,,0000,0000,0000,,als westerse wetenschap, wiskunde en techniek
Dialogue: 0,0:00:49.07,0:00:52.39,Default,,0000,0000,0000,,in feite werd uitgewerkt in de eerste eeuwen van de gangbare jaartelling
Dialogue: 0,0:00:52.39,0:00:55.70,Default,,0000,0000,0000,,door de Perzen, de Arabieren en de Turken.
Dialogue: 0,0:00:55.70,0:00:58.02,Default,,0000,0000,0000,,Inbegrepen dat kleine Arabische systeempje
Dialogue: 0,0:00:58.02,0:00:59.74,Default,,0000,0000,0000,,dat al-jebr wordt genoemd.
Dialogue: 0,0:00:59.74,0:01:02.91,Default,,0000,0000,0000,,Ruwweg vertaald betekent al-jebr
Dialogue: 0,0:01:02.91,0:01:06.60,Default,,0000,0000,0000,,'het systeem voor het laten overeenstemmen van verschillende delen'.
Dialogue: 0,0:01:06.60,0:01:10.66,Default,,0000,0000,0000,,Al-jebr kwam uiteindelijk bij ons als 'algebra'.
Dialogue: 0,0:01:10.66,0:01:12.82,Default,,0000,0000,0000,,Eén van de vele voorbeelden.
Dialogue: 0,0:01:12.82,0:01:16.79,Default,,0000,0000,0000,,De Arabische teksten met deze wiskundige wijsheid
Dialogue: 0,0:01:16.79,0:01:18.57,Default,,0000,0000,0000,,vonden tenslotte hun weg naar Europa --
Dialogue: 0,0:01:18.57,0:01:19.86,Default,,0000,0000,0000,,dat wil zeggen Spanje --
Dialogue: 0,0:01:19.86,0:01:22.32,Default,,0000,0000,0000,,in de 11e en 12e eeuw.
Dialogue: 0,0:01:22.32,0:01:23.47,Default,,0000,0000,0000,,Toen ze daar aankwamen,
Dialogue: 0,0:01:23.47,0:01:25.36,Default,,0000,0000,0000,,was er enorme interesse
Dialogue: 0,0:01:25.36,0:01:27.09,Default,,0000,0000,0000,,voor het vertalen van deze wijsheid
Dialogue: 0,0:01:27.09,0:01:28.74,Default,,0000,0000,0000,,in een Europese taal.
Dialogue: 0,0:01:28.74,0:01:30.76,Default,,0000,0000,0000,,Maar er waren problemen.
Dialogue: 0,0:01:30.76,0:01:32.47,Default,,0000,0000,0000,,Een probleem is
Dialogue: 0,0:01:32.47,0:01:35.11,Default,,0000,0000,0000,,dat sommige klanken in het Arabisch
Dialogue: 0,0:01:35.11,0:01:38.10,Default,,0000,0000,0000,,gewoon niet uit te spreken zijn door een Europees strottenhoofd
Dialogue: 0,0:01:38.10,0:01:40.37,Default,,0000,0000,0000,,zonder veel oefening.
Dialogue: 0,0:01:40.37,0:01:42.11,Default,,0000,0000,0000,,Geloof me maar.
Dialogue: 0,0:01:42.11,0:01:44.32,Default,,0000,0000,0000,,Daarom zijn die klanken
Dialogue: 0,0:01:44.32,0:01:46.24,Default,,0000,0000,0000,,ook niet vertegenwoordigd
Dialogue: 0,0:01:46.24,0:01:49.82,Default,,0000,0000,0000,,door de tekens die beschikbaar zijn in Europese talen.
Dialogue: 0,0:01:49.82,0:01:51.64,Default,,0000,0000,0000,,Hier is een van de schuldigen.
Dialogue: 0,0:01:51.64,0:01:53.52,Default,,0000,0000,0000,,Dit is de letter SHeen,
Dialogue: 0,0:01:53.52,0:01:57.12,Default,,0000,0000,0000,,en het klinkt als SH --"sh."
Dialogue: 0,0:01:57.12,0:01:59.72,Default,,0000,0000,0000,,Het is ook de eerste letter
Dialogue: 0,0:01:59.72,0:02:02.16,Default,,0000,0000,0000,,van het woord 'shalan',
Dialogue: 0,0:02:02.16,0:02:03.95,Default,,0000,0000,0000,,wat 'iets' betekent,
Dialogue: 0,0:02:03.95,0:02:05.80,Default,,0000,0000,0000,,net als ons woord 'iets' --
Dialogue: 0,0:02:05.80,0:02:09.08,Default,,0000,0000,0000,,een niet-gedefinieerd, onbekend ding.
Dialogue: 0,0:02:09.08,0:02:10.25,Default,,0000,0000,0000,,In het Arabisch
Dialogue: 0,0:02:10.25,0:02:11.45,Default,,0000,0000,0000,,kunnen we dit verduidelijken
Dialogue: 0,0:02:11.45,0:02:13.60,Default,,0000,0000,0000,,door het bepaald lidwoord 'al' toe te voegen.
Dialogue: 0,0:02:13.60,0:02:16.20,Default,,0000,0000,0000,,Dit is dus al-shalan --
Dialogue: 0,0:02:16.20,0:02:17.85,Default,,0000,0000,0000,,het onbekende ding.
Dialogue: 0,0:02:17.85,0:02:21.15,Default,,0000,0000,0000,,Dit woord komt al voor in de hele vroege wiskunde,
Dialogue: 0,0:02:21.15,0:02:28.35,Default,,0000,0000,0000,,zoals in deze 10e eeuwse afleiding van bewijzen.
Dialogue: 0,0:02:28.35,0:02:30.86,Default,,0000,0000,0000,,Het probleem voor de middeleeuwse Spaanse geleerden
Dialogue: 0,0:02:30.86,0:02:33.43,Default,,0000,0000,0000,,die dit materiaal vertaalden,
Dialogue: 0,0:02:33.43,0:02:37.91,Default,,0000,0000,0000,,was dat de letter SHeen en het woord shalan
Dialogue: 0,0:02:37.91,0:02:39.86,Default,,0000,0000,0000,,niet kon worden weergegeven in het Spaans
Dialogue: 0,0:02:39.86,0:02:42.45,Default,,0000,0000,0000,,omdat de Spanjaarden geen SH hebben,
Dialogue: 0,0:02:42.45,0:02:43.75,Default,,0000,0000,0000,,dat 'sh'-geluid.
Dialogue: 0,0:02:43.75,0:02:45.33,Default,,0000,0000,0000,,Ze losten het op
Dialogue: 0,0:02:45.33,0:02:46.99,Default,,0000,0000,0000,,door een regel af te spreken waarbij ze
Dialogue: 0,0:02:46.99,0:02:51.21,Default,,0000,0000,0000,,de Kh- klank, 'kh',
Dialogue: 0,0:02:51.21,0:02:52.96,Default,,0000,0000,0000,,van het klassieke Grieks leenden
Dialogue: 0,0:02:52.96,0:02:55.64,Default,,0000,0000,0000,,in de vorm van de letter Chi.
Dialogue: 0,0:02:55.64,0:02:58.36,Default,,0000,0000,0000,,Later, toen dit materiaal werd vertaald
Dialogue: 0,0:02:58.36,0:03:00.71,Default,,0000,0000,0000,,in de gemeenschappelijke Europese taal,
Dialogue: 0,0:03:00.71,0:03:02.76,Default,,0000,0000,0000,,het Latijn,
Dialogue: 0,0:03:02.76,0:03:04.79,Default,,0000,0000,0000,,vervingen ze gewoon de Griekse Chi
Dialogue: 0,0:03:04.79,0:03:07.14,Default,,0000,0000,0000,,door de Latijnse X.
Dialogue: 0,0:03:07.14,0:03:08.41,Default,,0000,0000,0000,,Toen dat een feit was,
Dialogue: 0,0:03:08.41,0:03:10.88,Default,,0000,0000,0000,,zodra dit materiaal in het Latijn was,
Dialogue: 0,0:03:10.88,0:03:14.46,Default,,0000,0000,0000,,vormde het de basis voor de wiskundeleerboeken
Dialogue: 0,0:03:14.46,0:03:16.54,Default,,0000,0000,0000,,voor bijna 600 jaar.
Dialogue: 0,0:03:16.54,0:03:18.56,Default,,0000,0000,0000,,Nu hebben we het antwoord op onze vraag
Dialogue: 0,0:03:18.56,0:03:21.34,Default,,0000,0000,0000,,waarom x de onbekende is.
Dialogue: 0,0:03:21.34,0:03:23.16,Default,,0000,0000,0000,,X is de onbekende
Dialogue: 0,0:03:23.16,0:03:26.94,Default,,0000,0000,0000,,omdat je in het Spaans niet 'sh' kan zeggen.
Dialogue: 0,0:03:26.94,0:03:29.33,Default,,0000,0000,0000,,(Gelach)
Dialogue: 0,0:03:29.33,0:03:31.65,Default,,0000,0000,0000,,Ik vond het de moeite om dat eens te vertellen.
Dialogue: 0,0:03:31.65,0:03:34.76,Default,,0000,0000,0000,,(Applaus)