0:00:00.611,0:00:04.212
આપણે જે સવાલ હંમેશ પૂછતાં રહ્યાં છીએ [br]તેનો મારી પાસે જવાબ છે.

0:00:04.212,0:00:05.329
સવાલ એ છે કે,

0:00:05.329,0:00:07.613
કોઇપણ અજ્ઞાત વસ્તુમાટે

0:00:07.613,0:00:09.611
બારાખડીનો 'X' જ કેમ વપરાય છે?

0:00:09.611,0:00:12.578
હું માનું છું કે આપણે ગણિતના [br]વર્ગમાં તો શીખ્યા હતા,

0:00:12.578,0:00:15.089
પરંતુ હવે તો તે દરેક વાતમાં [br]વપરાતું થઇ ગયું છે --

0:00:15.089,0:00:17.130
X ઇનામ, X-ફાઇલ્સ,

0:00:17.130,0:00:21.053
X પ્રકલ્પ, ટીઇડીx.

0:00:21.053,0:00:23.048
આ x ક્યાંથી આવી પડેલ છે?

0:00:23.048,0:00:24.266
આજ્થી લગભગ છ વર્ષ પહેલાં

0:00:24.266,0:00:26.982
મેં ઍરૅબીક શીખવાનું નક્કી કર્યું,

0:00:26.982,0:00:30.934
જે સહુથી વધારે તાર્કીક ભાષા પરવડી હતી.

0:00:30.934,0:00:33.251
ઍરૅબીકમાં કોઇપણ શબ્દ કે શબ્દસમુહ કે

0:00:33.251,0:00:34.932
વાક્ય લખવું હોય તો

0:00:34.932,0:00:37.165
તે કોઇ સમીકરણ રચવા જેવું પરવડે છે,

0:00:37.165,0:00:39.531
કારણકે દરેક ભાગ એકદમ નિશ્ચિત છે

0:00:39.531,0:00:42.383
અને ખુબ માહિતિ ધરાવે છે.

0:00:42.383,0:00:43.733
એ એક કારણ છે

0:00:43.733,0:00:45.738
જેને બધાંને આપણે પશ્ચિમનું વિજ્ઞાન અને

0:00:45.738,0:00:49.067
ગણિત અને ઍન્જીનીયરીંગ માનીએ છીએ

0:00:49.067,0:00:52.389
તે ખરેખર તો સામાન્ય યુગની [br]પહેલી થોડી સદીઓમાં

0:00:52.389,0:00:55.705
પર્શીયન અને આરબ [br]અને તુર્ક લોકોએ વિકસાવેલ હતું.

0:00:55.705,0:00:58.022
જેમાં ઍરૅબીકની એક નાની પધ્ધતિ,

0:00:58.022,0:00:59.738
અલ-જિબ્રા પણ આવૃત છે.

0:00:59.738,0:01:02.906
અલ-જિબ્રનો બહુ જ કાચો અર્થ થાય છે

0:01:02.906,0:01:06.605
"અલગ અલગ ભાગને મેળજોડ કરવાની પધ્ધતિ".

0:01:06.605,0:01:10.655
અલ-જિબ્ર આખરે અંગ્રેજીમાં [br]ઍલ્જિબ્રા કહેવાયું.

0:01:10.655,0:01:12.822
જેના, ઘણા દાખલાઓ પૈકી એકઃ

0:01:12.822,0:01:16.788
આ ગણિતીક જ્ઞાનસભર ઍરૅબીક ગ્રંથો

0:01:16.788,0:01:18.571
આખરે ૧૧મી કે ૧૨મી સદીમાં

0:01:18.571,0:01:19.857
યુરૉપ - ખાસ કરીને સ્પૅન -

0:01:19.857,0:01:22.322
પહોંચ્યા.

0:01:22.322,0:01:23.722
અને જ્યારે ગ્રંથ આવ્યા ત્યારે

0:01:23.722,0:01:25.355
તેમણે આ જ્ઞાનને યુરૉપીયન ભાષાઓમાં

0:01:25.355,0:01:27.089
અનુવાદ કરવામાં

0:01:27.089,0:01:28.738
ખુબ રસ જગાવ્યો.

0:01:28.738,0:01:30.756
પરંતુ કેટલીક સમસ્યાઓ પણ આવી હતી.

0:01:30.756,0:01:32.473
એક તો સમસ્યા એ કે

0:01:32.473,0:01:35.106
ઍરૅબીકમાં કેટલાક ઉચ્ચારો એવા છે

0:01:35.106,0:01:38.105
જે યૂરૉપીયનની સ્વર પેટીમાંથી [br]પૂરતા અભ્યાસ વિના

0:01:38.105,0:01:40.372
બહાર જ આવી ન શકે.

0:01:40.372,0:01:42.106
આ બાબતે મારૉ પૂરો વિશ્વાસ કરજો.

0:01:42.106,0:01:44.323
વળી, આ ઉચ્ચારો

0:01:44.323,0:01:46.237
યુરૉપીયન ભાષાઓમાંનાં ચિહ્નોની સાથે

0:01:46.237,0:01:49.825
મેળ પણ નથી ખાતા.

0:01:49.825,0:01:51.639
તેમાંનો એક ગુન્હેગાર આ રહ્યો.

0:01:51.639,0:01:53.523
એક શબ્દ છે ષીં,

0:01:53.523,0:01:57.122
જેનો ઉચ્ચાર આપણે [br]જેને ષ - શ - સમજીએ એવો થાય.

0:01:57.122,0:01:59.724
તે શલાન શબ્દનો

0:01:59.724,0:02:02.156
પહેલો અક્ષર છે,

0:02:02.156,0:02:04.140
જેનો અર્થ થાય છે અંગ્રેજીના "કંઇક" જેવો જ

0:02:04.140,0:02:05.798
"કંઇક" થાય છે --

0:02:05.798,0:02:09.084
કશુંક અસ્પષ્ટ,અજાણ્યું.

0:02:09.084,0:02:10.249
ઍરૅબીકમાં

0:02:10.249,0:02:12.200
આપણે આને એક ચોક્કસ અનુચ્છેદ "અલ" ઉમેરીને

0:02:12.200,0:02:13.598
નિશ્ચિત કરી શકીએ છીએ.

0:02:13.598,0:02:16.200
એટલે જેમ કે અલ - શલાન --

0:02:16.200,0:02:17.850
અસ્પષ્ટ વસ્તુ.

0:02:17.850,0:02:21.153
અને આ શબ્દ શરૂઆતનાં ગણિતમાં [br]બધે જ જોવા મળે છે જેમ કે

0:02:21.153,0:02:28.353
૧૦મી સદીની સાબિતિઓની વ્યુત્પતિઓમાં.

0:02:28.353,0:02:30.863
આ વસ્તુ સામગ્રીના અનુવાદનું [br]કામ જેમને સોંપાયું હતું

0:02:30.863,0:02:33.431
તે મધ્ય યુગના સ્પૅનિશ [br]વિદ્વાનોની સમસ્યા એ હતી કે

0:02:33.431,0:02:37.913
અક્ષર ષીં(શીં) અને શબ્દ શલાનની બદલીમાં

0:02:37.913,0:02:39.863
સ્પૅનિશમાં કંઇ જ મળતું ન હતું

0:02:39.863,0:02:42.449
કારણકે સ્પૅનિશમાં ષ હતો જ નહીં,

0:02:42.449,0:02:43.746
જેનો ઉચ્ચાર "ષ"(શ) થતો હોય.

0:02:43.746,0:02:45.328
એટલે પરંપરા મુજબ

0:02:45.328,0:02:46.994
જે નિયમ બન્યો હતો, તે મુજબ

0:02:46.994,0:02:51.212
તેઓએ પ્રાચીન ગ્રીકમાંથી

0:02:51.212,0:02:52.960
સ્ક ઉચ્ચારવાળો

0:02:52.960,0:02:55.641
કૈ અક્ષર વાપર્યો.

0:02:55.641,0:02:58.360
પછીથી જ્યારે બધી સામગ્રીનો સર્વસામાન્ય

0:02:58.360,0:03:00.708
યુરૉપીયન ભાષામાં અનુવાદ કરાયો,

0:03:00.708,0:03:02.758
જેમ કે લૅટીન,

0:03:02.758,0:03:04.791
ત્યારે ગ્રીક કૈની જગ્યાએ તેઓએ

0:03:04.791,0:03:07.141
લૅટીન X વાપર્યો.

0:03:07.141,0:03:08.410
અને એક વાર તેમ થયું,

0:03:08.410,0:03:10.875
અને આ સામગ્રી લૅટીનમાં ઉપલબ્ધ થઇ ગઇ,

0:03:10.875,0:03:14.458
પછીથી તો તે લગભગ ૬૦૦ વર્ષ સુધી

0:03:14.458,0:03:16.541
ગણિતનાં પાઠ્યપુસ્તકોનો અધાર બની રહી.

0:03:16.541,0:03:19.349
પરંતુ આપણે તો 'અજ્ઞાતને [br]Xની મદદથી શા માટે ઓળખવામાં આવે છે?'

0:03:19.349,0:03:21.340
તે પ્રશ્નનો જવાબ શોધી રહ્યા હતા.

0:03:21.340,0:03:23.163
X એ અજ્ઞાતની ઓળખાણ એટલે છે કે

0:03:23.163,0:03:26.945
સ્પેનિશમાં "ષ" (શ) ઉચ્ચારી નથી શકાતો.

0:03:26.945,0:03:29.329
(હાસ્ય)

0:03:29.329,0:03:31.646
મને એમ થયું કે આ વાત [br]તમારી સાથે વેંચવી જોઇએ.

0:03:31.646,0:03:34.763
(તાળીઓ)