WEBVTT 00:00:04.140 --> 00:00:07.960 Bir Amerikalının ortalama ömrü 80 yıl. 00:00:08.140 --> 00:00:13.030 Bugün 80 yaşındaki biri İkinci Dünya Savaşı bittiğinde 10, başladığında ise 4 yaşındaydı. 00:00:15.493 --> 00:00:19.253 Savaşa katılan bir asker bugün en azından seksenlerin sonundadır. 00:00:20.589 --> 00:00:25.229 Generaller, siyasi liderler - savaşın idarecileri: Çok azı hâlâ hayatta. 00:00:27.353 --> 00:00:32.463 Son yıllarda yazarlar ve film yapımcılarının savaştan geriye kalanların... 00:00:32.463 --> 00:00:36.668 ...hikâyelerini kaybolmadan bulmaya çalıştıklarını görüyoruz. 00:00:43.860 --> 00:00:48.750 Bu proje bireysel savaş hikayeleriyle ya da savaştan kurtulanlarla ilgili değil. 00:00:49.574 --> 00:00:52.954 Hayatları savaş ile yarıda kalan... 00:00:52.954 --> 00:00:55.744 ...on milyonlarca insanı sayacağız... 00:00:55.744 --> 00:00:59.044 ...ve bu kayıpların tarihteki diğer savaşlara... 00:00:59.044 --> 00:01:02.264 son dönemlerdeki çatışmalara kıyasla ne boyutta olduklarını göreceğiz. 00:01:07.404 --> 00:01:11.094 Askerleri ve sivilleri ayrı ayrı sayacağız. 00:01:11.366 --> 00:01:14.756 Bu şekillerin her biri ölen 1 000 insanı temsil ediyor. 00:01:15.956 --> 00:01:19.536 Siviller her kesimden. 00:01:20.383 --> 00:01:24.793 Askeri kayıpların neredeyse tamamı ise erkeklerden. Ortalama yaş ise 23. 00:01:27.631 --> 00:01:30.811 Ölen her 1 000 asker için, çoğu muharebede... 00:01:30.811 --> 00:01:34.031 ...1 000'den fazlası da yaralandı. 00:01:34.031 --> 00:01:37.498 Kayıp kelimesi biraz kafa karıştırıcı olabilir çünkü askerî anlamda çoğu zaman... 00:01:37.498 --> 00:01:40.798 ...ölenlerin ve yaralananların yanı sıra bir askeri, hizmet dışı bırakan durumu kastediyor. 00:01:40.821 --> 00:01:45.221 Burada sadece ölenleri sayıyoruz ve Amerikan askerleri ile başlayacağız. 00:01:55.978 --> 00:01:59.208 400 000'den fazlası öldü. 00:02:01.344 --> 00:02:05.344 Çoğu, Avrupa cephesinde Nazilerle çarpışırken öldü. 00:02:06.073 --> 00:02:10.073 Yaklaşık çeyreği Pasifik'te Japonlarla çarpışırken öldü. 00:02:11.097 --> 00:02:14.207 Bunları bir zaman çizelgesine yerleştirince... 00:02:14.207 --> 00:02:16.957 ...kayıplar savaşın sonlarına doğru en ağır düzeye ulaşıyor. 00:02:16.957 --> 00:02:21.447 Savaş 1 Eylül 1939'da başladı. Fakat ABD, iki yıl sonrasındaki... 00:02:21.447 --> 00:02:25.447 ...Pearl Harbor Saldırısı'na kadar savaşa istekli değildi. 00:02:26.305 --> 00:02:30.305 Ölümler, müttefiklerin Normandiya'ya çıkarma yaptığı D-Günü'nde şiddetle arttı. 00:02:31.271 --> 00:02:35.271 Savaşın en trajik anlarından biri Omaha Sahili'ndeki D-Day'deydi. 00:02:35.271 --> 00:02:38.511 2 500 Amerikalı öldü. 00:02:40.386 --> 00:02:43.386 Tek bir sahil çıkarmasında... 00:02:43.386 --> 00:02:46.196 ...Afganistan'daki savaşın 13 yılındaki kadar... 00:02:46.196 --> 00:02:49.056 ...Amerikan askeri öldü. 00:02:53.054 --> 00:02:57.054 Pasifik'teki en kanlı muharebe, 82 gün süren Okinawa'daydı. 00:02:57.054 --> 00:03:01.054 12 500 Amerikalı öldü. 00:03:03.503 --> 00:03:07.503 Yaklaşık 5 000'i Kamikaze saldırılarında denizlerde öldü. 00:03:11.613 --> 00:03:15.613 Şimdi de Avrupa'dan başlayarak diğer ülkelere bakalım. 00:03:19.161 --> 00:03:23.161 Almanya, Polonya'ya çıkarma yaparak İkinci Dünya Savaşı'nı başlattı. 00:03:23.340 --> 00:03:27.340 Polonya nihayetinde 200 000 askerini savaşta kaybetti. 00:03:27.726 --> 00:03:29.516 Çoğusu, çıkarmadan sonra... 00:03:29.516 --> 00:03:34.206 ...Almanya ve Sovyetler Birliği tarafından işgal edilmişken öldü. 00:03:36.649 --> 00:03:40.649 Almanya bu işgal sırasında sadece 16 000 askerini kaybetti. 00:03:41.594 --> 00:03:44.944 Naziler diğer ülkere çıkarma yapmaya ve ele geçirmeye devam etti: 00:03:44.944 --> 00:03:48.944 Danimarka, Belçika, Hollanda, Fransa, Yunanistan ve Yugoslavya. 00:03:49.624 --> 00:03:53.624 Fransa teslim oldu. Fakat 92 000 askerini Fransa Muharebesi'nde kaybettikten sonra. 00:03:54.024 --> 00:03:57.004 Nihayetinde 200 000'den fazlası öldü. 00:03:57.004 --> 00:04:01.004 Buna esir kamplarındaki, Fransız kolonilerindeki ve diğer çarpışmalardakiler dahil. 00:04:01.844 --> 00:04:05.284 Yugoslayva neredeyse yarım milyon askerini kaybetti. 00:04:05.284 --> 00:04:08.384 İlk çıkarma iki taraf için de göreceli olarak az kayıpla icra edildi. 00:04:08.384 --> 00:04:11.064 Fakat ölümler daha çok Nazi işgali altındayken yaşanan... 00:04:11.064 --> 00:04:15.064 ...gerilla çarpışmaları, iç çatışmalar ve toplu infazlardandı. 00:04:17.959 --> 00:04:21.959 Nazi çıkarmaları göreceli olarak az sayıda Alman kaybıyla hızlı icra ediliyordu. 00:04:21.959 --> 00:04:25.960 Hatta Nazi komutanları bile başarıları karşısında şaşırıyordu. 00:04:26.808 --> 00:04:30.048 Ve daha sonra Birleşik Krallık ile Birleşik Devletler var. 00:04:30.048 --> 00:04:33.718 Naziler tarafından işgal edilmediler ancak Almanlarla savaştılar. 00:04:33.910 --> 00:04:36.090 İngiltere, kolonileri dahil olmak üzere.... 00:04:36.090 --> 00:04:38.540 ...neredeyse Birleşik Devletler kadar askerini kaybetti. 00:04:38.540 --> 00:04:41.540 Almanlar, yarım milyon askerini... 00:04:41.540 --> 00:04:45.540 ...ABD ve İngiltere'ye, Batı cephesi olarak bildiğimiz Fransa ve Belçika'da kaybetti. 00:04:51.843 --> 00:04:55.523 Ama Alman askerlerinin çoğu Doğu cephesinde öldü. 00:04:55.523 --> 00:04:59.153 Almanya'nın başarısız Sovyetler Birliği çıkarması. 00:04:59.153 --> 00:05:02.653 Sayılar afallatıyor. 00:05:04.129 --> 00:05:07.109 Doğu cephesindeki en ünlü çarpışma... 00:05:07.109 --> 00:05:09.759 ...belki de Avrupa savaşının dönüm noktası olan Stalingrad'dı. 00:05:09.759 --> 00:05:12.839 Almanların 6. Ordu'su başarılı bir şekilde Stalingrad'ı ele geçirdi. Ancak Sovyetler tarafından etrafı kuşatıldı. 00:05:12.839 --> 00:05:16.039 Erzak ve mühimmat tedarikleri kesildi. 00:05:16.049 --> 00:05:19.639 Nihayetinde yarım milyon Alman askeri hayatını Stalingrad'da ölecekti. 00:05:20.189 --> 00:05:24.189 100 000'i de esir alındı, sadece 6 000'i geri dönebildi. 00:05:26.403 --> 00:05:30.403 Esir kampları özellikle Doğu'daki acımasızlık düşünüldüğünde dünya savaşı boyunca düşük bir kurtulma oranına sahipti. 00:05:33.268 --> 00:05:37.268 Esir kamplarını dahil ettiğinizde, Stalingrad'taki ile bütün Batı cephesinde... 00:05:37.268 --> 00:05:41.268 ...Fransa, İngiltere ve ABD ile savaşta ölen Alman sayısı neredeyse aynı. 00:05:42.391 --> 00:05:45.481 Stalingrad, Sovyetler için zafer olmasına rağmen... 00:05:45.481 --> 00:05:49.481 ...Almanya'dan iki kat daha fazla kayıpları oldu. 00:05:54.867 --> 00:05:58.867 Sovyetler Birliği, bir zamanlar durdurulamayan Alman ordusunu... 00:05:58.867 --> 00:06:02.647 ...2.3 milyon Alman askerini öldürerek nihayetinde yenebilecekti. 00:06:05.062 --> 00:06:09.062 Ama savaşı kazanmanın da bir bedeli var. 00:06:47.528 --> 00:06:53.224 Rus ordusunun resmî olarak 8.7 milyon ilan ettiği sayı, tartışmaya açık. 00:06:53.224 --> 00:06:56.915 Bazı araştırmalar 14 milyon kayba kadar çıkıyor. 00:06:59.202 --> 00:07:02.706 Avrupa'daki askerî kayıpların sayımını tamamlamak için... 00:07:02.706 --> 00:07:06.546 ...Kuzey Avrupa ve Afrika gibi diğer cephelerdeki Alman kayıplarını eklememiz lazım. 00:07:06.546 --> 00:07:09.576 Hatta Nazilerle ile aynı safta savaşan diğer mihver devletlerini... 00:07:09.586 --> 00:07:12.629 ...Macaristan, Romanya ve İtalya'yı da eklemek lazım. 00:07:14.838 --> 00:07:18.008 Avrupa'nın askeri kayıplarını bir zaman çizelgesine yerleştirdiğinizde 00:07:18.008 --> 00:07:21.141 şöyle bir şey görünür. 00:07:21.141 --> 00:07:24.191 Daha fazlasını öğrenmek için bu çizelge ile oynayabilirsiniz. 00:07:24.191 --> 00:07:27.441 Eğer biraz uğraşmak isterseniz, anlatımı duraklatın. 00:07:32.617 --> 00:07:36.617 Şimdi Avrupa'daki sivil ölümlerine geçelim. 00:07:44.327 --> 00:07:48.327 Holocaust'ta 6 milyon Yahudi öldürüldü. 00:07:50.652 --> 00:07:54.652 Eğer bunu ülkelere göre ayırırsanız, yaklaşık yarısı; 2.7 milyonu Polonyalı. 00:07:55.700 --> 00:07:59.700 700 000'i Sovyetler, ardından Macaristan ve diğer 17 ülke geliyor. 00:08:06.658 --> 00:08:09.638 Bir başka şekilde parçalarsak, 6 milyonun yaklaşık yarısı 00:08:09.638 --> 00:08:13.188 konsantrasyon kamplarında öldürüldü. 00:08:13.188 --> 00:08:17.188 Bir milyondan fazlası Auschwitz'de öldü. Çoğu gaz odalarında öldürüldü. 00:08:17.214 --> 00:08:21.214 Diğerleri açlıktan, bitkinlikten, hastalıklardan ve farklı şekillerde idamlardan öldü. 00:08:25.123 --> 00:08:29.123 İkinci en ölümcül kamp, sadece bir imha kampı olan Treblinka'daydı. 00:08:29.123 --> 00:08:32.342 Tren istasyonu gibi kurulmuştu. 00:08:33.683 --> 00:08:37.683 Hareketli öldürme birimleri 1.4 milyon Yahudi'yi öldürdü. 00:08:41.096 --> 00:08:45.096 Gaz odalarında olduğu gibi önce erkekler olası bir isyanı engellemek için önce öldürüldü. 00:09:05.960 --> 00:09:09.960 Ayrıca Holocaust, Yahudi olmayan ölümleri de içeriyor. 00:09:09.992 --> 00:09:13.992 Sonra Çingeneler olarak isimlendirilecek 130 000 ile 500 000 arasında Roman öldürüldü. 00:09:13.992 --> 00:09:17.562 Sayılar tartışmalı. 00:09:17.562 --> 00:09:20.902 Yaklaşık çeyrek milyon engelli öldürüldü. 00:09:20.902 --> 00:09:24.152 Homoseksüeller, Katolikler ve diğer gruplar da yok edildi. 00:09:24.152 --> 00:09:26.822 Ama sayıları göreceli olarak küçük. 00:09:26.822 --> 00:09:30.032 Bazı tarihçiler diğer sivil ölümlerinin de Holocaust başlığında olması gerektiğini söylüyor. 00:09:30.032 --> 00:09:34.032 2 milyon kadar Yahudi olmayan Polonyalı Alman işgali altında öldürüldü. 00:09:34.032 --> 00:09:38.032 Bazıları Auschwitz'teki gaz odalarına gönderildi. 00:09:38.032 --> 00:09:42.032 Askerî ve sivil ölümleri birleştirdiğinizde, İkinci Dünya Savaşı sırasında 00:09:42.032 --> 00:09:46.032 Polonya nüfusunun %16'sı öldü. Diğer ülkelerle kıyaslanınca en yüksek oran. 00:09:46.835 --> 00:09:50.835 Fakat en yüksek sayı değil. Bu listede yine Sovyetler Birliği zirvede. 00:09:50.835 --> 00:09:54.385 Sovyetler'in, en az askerî kayıpları kadar sivil kaybı oldu. 00:09:54.385 --> 00:09:57.645 10 ile 20 milyon arasında. 00:09:58.184 --> 00:10:01.364 Sovyetler Birliği için özellikle karanlık noktalardan biri... 00:10:01.364 --> 00:10:03.524 bugünün St. Petersburg'u olan Leningrad kuşatmasıdır. 00:10:03.524 --> 00:10:06.844 Alman kuvvetleri Leningrad'ın etrafını siviller çıkarılamadan kuşatınca... 00:10:06.844 --> 00:10:10.844 ...yiyecek dahil ikmaller 2 buçuk yıl boyunca kesildi. 00:10:12.700 --> 00:10:17.410 Bunun sonucunda 1.5 milyon insan hayatını kaybetti. Çoğunlukla açlıktan. Çoğunlukla sivil. 00:10:21.545 --> 00:10:25.545 Stalin'in kendi insanına olan zülmu bu sayılardan kısmen sorumlu. 00:10:25.545 --> 00:10:28.515 Genellikle sivillerin şehirleri terk etmesine... 00:10:28.515 --> 00:10:32.155 ...savaşan askerlere bir kalkan olacağını düşünerek izin vermedi. 00:10:32.155 --> 00:10:36.155 Yaklaşık bir milyon Sovyet, Stalin'in Gulag işçi kamplarında hayatını kaybetti. 00:10:37.021 --> 00:10:40.461 Hemen hemen her ülke sivil kayıplar yaşadı... 00:10:40.461 --> 00:10:43.791 fakat özellikle işgal edilmiş olanlar. 00:10:43.791 --> 00:10:47.431 Birçokları ikincil zayiat maskesi altında ölürken... 00:10:47.431 --> 00:10:50.261 ...büyük sayılar pek de kazara değildi. 00:10:50.261 --> 00:10:53.801 Siviller yok edildi, kasıtlı olarak ateş edildi, bombalandı... 00:10:53.801 --> 00:10:57.571 ...canlı kalkan olarak kullanıldı ya da bilerek besin yetersizliğine maruz bırakıldı. 00:10:57.571 --> 00:11:01.281 İngiltere ve ABD dahil, en çok savaşan taraflar... 00:11:01.281 --> 00:11:04.631 ...sivillerin kasıtlı öldürülmesinden sorumluydu. 00:11:04.631 --> 00:11:08.861 Birleşik Krallık toprakları işgal edilmediği halde 60 000 sivil hayatını kaybetti. 00:11:08.861 --> 00:11:12.741 Alman hava taarruzları (Blitze'lar) sık sık sivil yerleşim yerlerini hedeflemişti. 00:11:13.433 --> 00:11:17.433 Birleşik Krallık da aynı şekilde, daha şiddetlisini Alman şehirlerine yaptı. 00:11:17.433 --> 00:11:21.163 10 kat daha fazla ölüme sebebiyet verdi. 00:11:21.163 --> 00:11:25.163 Buna rağmen çoğu sivil Alman, savaşın son safhasında karada öldü. 00:11:25.163 --> 00:11:29.163 Nazi rejimi çökerken, işgal edilmiş bölgelerde yaşayan siviller... 00:11:29.163 --> 00:11:32.833 ...ilerleyen Sovyet ordusundan çaresizce kaçmak zorundaydı. 00:11:32.833 --> 00:11:36.833 Tecavüz yaygın bir şeydi ve kayıplara dair tahminler 600 000 ile 3 milyon arasında değişiyor. 00:11:41.943 --> 00:11:45.943 Bir adım geri gelelim ve toplamda ne durumda olduğumuza bakalım. 00:11:46.837 --> 00:11:50.837 Avrupa'da 20 milyon kadar sivil ölümü saydık. 00:11:50.837 --> 00:11:54.837 Eğer buna daha önce anlattığımız Avrupa'daki askerî ölümleri de... 00:11:54.837 --> 00:11:58.497 ...eklersek bu durumda 40 milyonu geçiyor. 00:12:00.026 --> 00:12:03.036 Daha sonra Asya cephesi de var. 00:12:03.036 --> 00:12:06.356 Burada Asya'daki askerî ölümlerin çoğunun... 00:12:06.356 --> 00:12:09.396 ...Çin ve Japonya'dan geldiğini görüyoruz. 00:12:09.396 --> 00:12:12.936 Sivillere bakarsak, yaklaşık 6 milyon ölüm... 00:12:12.936 --> 00:12:16.646 ...Çin, Endonezsya, Kore, Hindiçin ve Filipinler'deki... 00:12:16.646 --> 00:12:19.926 ...vahşetin ölçeği düşünüldüğünde bazen Nazi mezalimi ile karşılaştırılabilecek... 00:12:19.926 --> 00:12:23.246 ...Japon savaş suçlarına atfedilebilir. 00:12:23.246 --> 00:12:26.616 Çin, Sovyetler Birliği'nden sonra ikinci büyük ölüm sayısına sahip. 00:12:26.616 --> 00:12:30.066 Ve Sovyetler gibi Çin hükümeti de çarpıcı bir iradeyle... 00:12:30.066 --> 00:12:33.266 ...kendi insanlarını feda etmeye meyilliydi. 00:12:33.266 --> 00:12:36.416 Çin milliyetçileri taşkın oluşturup Japon ilerlemesini 00:12:36.416 --> 00:12:39.036 durdurmak amacıyla Sarı Nehir'de gedikler açtı. 00:12:39.036 --> 00:12:42.176 Yarım milyondan fazla Çinli sivil bu sebeple öldü. 00:12:42.176 --> 00:12:46.176 Bu sayı 2004'teki Asya Tsunamileri'nde hayatını kaybedenlerden 2 - 3 kat daha fazla. 00:12:49.492 --> 00:12:53.492 Buna rağmen Çin çıkarması Japonlara sadece 200 000 askere mal oldu. 00:12:53.492 --> 00:12:57.492 Çoğusu Pasifik savaşlarında Birleşik Devletler ve diğer müttefikleri ile savaşırken öldü. 00:12:59.890 --> 00:13:03.520 Japon sivil kayıplarının büyük kısmı... 00:13:03.520 --> 00:13:06.810 ...Amerika'nın 2 nükleer saldırısıdan oluşuyor. 00:13:06.810 --> 00:13:10.430 Resmî Birleşik Devletler açıklamalarının aksine... 00:13:10.430 --> 00:13:14.130 ...bu hava saldırıları askerî hedeflere değil doğrudan sivil nüfusa yöneltildi. 00:13:14.130 --> 00:13:17.610 Avrupa dışındaki tüm ölümleri de listeye eklediğimizde... 00:13:17.610 --> 00:13:21.220 ...genel toplamda aşağı yukarı 70 milyonu görüyoruz. 00:13:21.220 --> 00:13:25.220 Bu sayı kimin saydığına ve hangi sivil ölümlerinin dahil edildiğine bağlı. 00:13:26.782 --> 00:13:30.782 İkinci Dünya Savaşı'nda tarihteki diğer bütün savaşlardan daha fazla sayıda insan hayatını kaybetti. 00:13:30.782 --> 00:13:34.782 Karşılaştırma için işte kayıtlara geçmiş en dehşetli 20 kadar savaş ve mezalim. 00:13:34.782 --> 00:13:38.782 Bunların bazılarına savaştan çok mezalim denebilir. 00:13:38.782 --> 00:13:42.782 Ama bu ayrımın nasıl bulanıklaşabileceğini gördük. 00:13:42.782 --> 00:13:46.782 Bazıları yüzyıllara yayılmış. İkinci Dünya Savaşı en yüksek sayı... 00:13:46.782 --> 00:13:50.782 ...ve sadece 6 yılda oldu. 00:13:52.856 --> 00:13:55.946 Bu listedeki en eski mezalimlerde bile... 00:13:55.946 --> 00:13:58.936 ...dünya nüfusu ciddi olarak büyüdü. 00:13:58.936 --> 00:14:02.516 Dünyanın oransal olarak kaçta kaçının öldüğünü görmek istersek... 00:14:02.516 --> 00:14:03.516 ...grafiği şöyle ayarlayabiliriz. 00:14:03.516 --> 00:14:04.906 Oransal olarak konuşursak, kabaca bir yaklaşım bize 00:14:04.906 --> 00:14:08.906 İkinci Dünya Savaşı'ndan daha yıkıcı savaşlar olduğunu gösteriyor. 00:14:24.431 --> 00:14:28.431 Savaş sonrası çatışmalara baktığımızda, tartışmalı olmayacak bir şey söylemek zor 00:14:29.932 --> 00:14:33.932 Fakat veriler sıra dışı bir şeyler olduğunu gösteriyor. 00:14:36.969 --> 00:14:40.599 1989'da John Gaddis, Soğuk Savaş sırasında nükleer güçlerin... 00:14:40.599 --> 00:14:44.599 ...herhangi bir çatışmaya girmediğini tanımlamak Uzun Barış terimini ortaya koydu. 00:14:45.290 --> 00:14:49.290 25 yıl sonra, soğuk savaş bitti ve o terim hala kullanılıyor. 00:14:50.355 --> 00:14:54.355 Ancak anlamı biraz değişti. 00:14:55.150 --> 00:14:59.150 1956'da Sovyetler Birliği, Macaristan'a çıkarma yaptığındaki 10 günlük savaş... 00:14:59.150 --> 00:15:03.150 ...dışında Avrupa ülkeleri birbiriyle savaşmadı. 00:15:03.215 --> 00:15:07.215 İkinci Dünya Savaşı'ndan önceki Avrupa savaşlarına baksaydık böyle görünüyordu. 00:15:07.215 --> 00:15:11.215 Geriye doğru gittiğimizde daha sık görünüyor olmasına rağmen daha düşük ölçekteydi. 00:15:11.235 --> 00:15:15.235 Dünyanın en büyük 44 ekonomisi İkinci Dünysa Savaşı'ndan beri birbiriyle savaşmadı. 00:15:16.411 --> 00:15:20.411 Zengin ülkeler fakir ülkelerle savaştı. ABD ve Irak gibi. 00:15:21.418 --> 00:15:24.818 Fakat zengin ülkeler diğer zengin ülkelerle savaşmadı. 00:15:24.818 --> 00:15:27.948 Sözümona süpergüçler arasındaki bu barış süreci... 00:15:27.948 --> 00:15:31.358 ...Roma İmparatorluğu'ndan beri görülmemişti. 00:15:31.358 --> 00:15:34.608 Çoğusu için barış çok güçlü bir sözcük. 00:15:34.608 --> 00:15:37.858 İkinci Dünya Savaşı'ndan beri olan savaşlar... 00:15:37.858 --> 00:15:40.258 ...bu dört kategoride gruplandırılabilir. 00:15:40.258 --> 00:15:43.298 Artık koloni savaşları görmüyoruz. 00:15:43.298 --> 00:15:46.288 Zengin ülkeler arasında savaş olmadığını zaten söylemiştik. 00:15:46.288 --> 00:15:49.818 Ve burada küçük ekonomiler arasındaki savaşların da giderek azaldığını görüyoruz. 00:15:49.818 --> 00:15:53.818 Bu bize 2 tip iç savaşı bırakıyor. Dış müdahale olup olmamasına göre. 00:15:55.024 --> 00:15:58.804 Bu savaşlardaki ölümler İkinci Dünya Savaşı'nın yanında şöyle görünüyor. 00:15:58.804 --> 00:16:02.804 O zamandan beri olan tüm savaşlardan daha fazla insan İkinci Dünya Savaşı'nda öldü. 00:16:03.369 --> 00:16:06.789 Ve tabi ki, dünya nüfusunu unutamayız. 00:16:06.789 --> 00:16:09.779 İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana üçe katlandı. 00:16:09.779 --> 00:16:13.269 Bu sayılardaki ölümleri dünya nüfusuna oranlarsak... 00:16:13.269 --> 00:16:16.769 ...dünyadaki birisinin savaşta ölme ihtimalinin... 00:16:16.769 --> 00:16:20.149 aşağı yönlü olarak azaldığı daha görünür oluyor. 00:16:20.149 --> 00:16:23.719 Bu eğilimin sebebini buradan çıkarmamız mümkün değil. 00:16:23.719 --> 00:16:26.809 Bu, başka bir günün tartışması. 00:16:26.809 --> 00:16:30.289 Toplamların ardındaki çatışmaları görmek için bu grafikle etkileşime geçebilirsiniz. 00:16:30.289 --> 00:16:34.019 Burada sivil ölümlere değil, sadece muharebe ölümlerine baktığımız aklınızda bulunsun. 00:16:34.019 --> 00:16:36.449 Tabi sivil ölümler de geriliyor. 00:16:36.449 --> 00:16:40.449 Barışı ölçmek zor bir şey. 00:16:40.449 --> 00:16:44.109 Aslında biraz, hiç olmamış savaşlarda ölmemiş insanları saymak gibi. 00:16:44.109 --> 00:16:47.599 Dünya barışına çok fazla önem göstersek de... 00:16:47.599 --> 00:16:50.979 ...barış olduğunda pek fark etmiyoruz. 00:16:50.979 --> 00:16:54.979 Haberini yapmıyoruz. Etrafımızda büyüyen barıştan dolayı... 00:16:54.979 --> 00:16:58.799 ...bir zamanlar savaşın ne kadar korkunç olduğunu hatırlatmıyoruz. 00:16:58.799 --> 00:17:02.799 Elbette bu eğilim devam etmeyebilir. 00:17:02.799 --> 00:17:06.799 Bu grafiklerin bize doğru karar vermeyi sağlama noktasında... 00:17:06.799 --> 00:17:10.799 ...ne gibi bir faydası olacağı açık değil. 00:17:11.779 --> 00:17:14.949 Uzun barış daha da uzadıkça... 00:17:14.949 --> 00:17:17.969 ...o kadar önem kazanıyor. 00:17:17.969 --> 00:17:21.079 Dolayısıyla, haberlere bakmak... 00:17:21.079 --> 00:17:24.378 ...gidişata dair bizi umutlandırmıyorsa... 00:17:24.378 --> 00:17:28.378 ...sayılara bakmak belki umutlandırabilir. 00:17:53.123 --> 00:17:57.123 Eğer bu projeyi desteklemek ve yeni bölümlerin çekilmesini teşvik etmek isterseniz... 00:17:57.123 --> 00:18:00.643 ...aşağıdakileri kullanarak fallen.io'yu takip edebilir... 00:18:00.643 --> 00:18:04.303 ...ve bugün izlediğiniz sunum için önerilen bilet fiyatını ödemeyi düşünebilirsiniz. 00:18:04.303 --> 00:18:08.303 Çok teşekkür ediyorum.