1 00:00:04,140 --> 00:00:07,960 Bir Amerikalının ortalama ömrü 80 yıl. 2 00:00:08,140 --> 00:00:13,030 Bugün 80 yaşındaki biri İkinci Dünya Savaşı bittiğinde 10, başladığında ise 4 yaşındaydı. 3 00:00:15,493 --> 00:00:19,253 Savaşa katılan bir asker bugün en azından seksenlerin sonundadır. 4 00:00:20,589 --> 00:00:25,229 Generaller, siyasi liderler - savaşın idarecileri: Çok azı hâlâ hayatta. 5 00:00:27,353 --> 00:00:32,463 Son yıllarda yazarlar ve film yapımcılarının savaştan geriye kalanların... 6 00:00:32,463 --> 00:00:36,668 ...hikâyelerini kaybolmadan bulmaya çalıştıklarını görüyoruz. 7 00:00:43,860 --> 00:00:48,750 Bu proje bireysel savaş hikayeleriyle ya da savaştan kurtulanlarla ilgili değil. 8 00:00:49,574 --> 00:00:52,954 Hayatları savaş ile yarıda kalan... 9 00:00:52,954 --> 00:00:55,744 ...on milyonlarca insanı sayacağız... 10 00:00:55,744 --> 00:00:59,044 ...ve bu kayıpların tarihteki diğer savaşlara... 11 00:00:59,044 --> 00:01:02,264 son dönemlerdeki çatışmalara kıyasla ne boyutta olduklarını göreceğiz. 12 00:01:07,404 --> 00:01:11,094 Askerleri ve sivilleri ayrı ayrı sayacağız. 13 00:01:11,366 --> 00:01:14,756 Bu şekillerin her biri ölen 1 000 insanı temsil ediyor. 14 00:01:15,956 --> 00:01:19,536 Siviller her kesimden. 15 00:01:20,383 --> 00:01:24,793 Askeri kayıpların neredeyse tamamı ise erkeklerden. Ortalama yaş ise 23. 16 00:01:27,631 --> 00:01:30,811 Ölen her 1 000 asker için, çoğu muharebede... 17 00:01:30,811 --> 00:01:34,031 ...1 000'den fazlası da yaralandı. 18 00:01:34,031 --> 00:01:37,498 Kayıp kelimesi biraz kafa karıştırıcı olabilir çünkü askerî anlamda çoğu zaman... 19 00:01:37,498 --> 00:01:40,798 ...ölenlerin ve yaralananların yanı sıra bir askeri, hizmet dışı bırakan durumu kastediyor. 20 00:01:40,821 --> 00:01:45,221 Burada sadece ölenleri sayıyoruz ve Amerikan askerleri ile başlayacağız. 21 00:01:55,978 --> 00:01:59,208 400 000'den fazlası öldü. 22 00:02:01,344 --> 00:02:05,344 Çoğu, Avrupa cephesinde Nazilerle çarpışırken öldü. 23 00:02:06,073 --> 00:02:10,073 Yaklaşık çeyreği Pasifik'te Japonlarla çarpışırken öldü. 24 00:02:11,097 --> 00:02:14,207 Bunları bir zaman çizelgesine yerleştirince... 25 00:02:14,207 --> 00:02:16,957 ...kayıplar savaşın sonlarına doğru en ağır düzeye ulaşıyor. 26 00:02:16,957 --> 00:02:21,447 Savaş 1 Eylül 1939'da başladı. Fakat ABD, iki yıl sonrasındaki... 27 00:02:21,447 --> 00:02:25,447 ...Pearl Harbor Saldırısı'na kadar savaşa istekli değildi. 28 00:02:26,305 --> 00:02:30,305 Ölümler, müttefiklerin Normandiya'ya çıkarma yaptığı D-Günü'nde şiddetle arttı. 29 00:02:31,271 --> 00:02:35,271 Savaşın en trajik anlarından biri Omaha Sahili'ndeki D-Day'deydi. 30 00:02:35,271 --> 00:02:38,511 2 500 Amerikalı öldü. 31 00:02:40,386 --> 00:02:43,386 Tek bir sahil çıkarmasında... 32 00:02:43,386 --> 00:02:46,196 ...Afganistan'daki savaşın 13 yılındaki kadar... 33 00:02:46,196 --> 00:02:49,056 ...Amerikan askeri öldü. 34 00:02:53,054 --> 00:02:57,054 Pasifik'teki en kanlı muharebe, 82 gün süren Okinawa'daydı. 35 00:02:57,054 --> 00:03:01,054 12 500 Amerikalı öldü. 36 00:03:03,503 --> 00:03:07,503 Yaklaşık 5 000'i Kamikaze saldırılarında denizlerde öldü. 37 00:03:11,613 --> 00:03:15,613 Şimdi de Avrupa'dan başlayarak diğer ülkelere bakalım. 38 00:03:19,161 --> 00:03:23,161 Almanya, Polonya'ya çıkarma yaparak İkinci Dünya Savaşı'nı başlattı. 39 00:03:23,340 --> 00:03:27,340 Polonya nihayetinde 200 000 askerini savaşta kaybetti. 40 00:03:27,726 --> 00:03:29,516 Çoğusu, çıkarmadan sonra... 41 00:03:29,516 --> 00:03:34,206 ...Almanya ve Sovyetler Birliği tarafından işgal edilmişken öldü. 42 00:03:36,649 --> 00:03:40,649 Almanya bu işgal sırasında sadece 16 000 askerini kaybetti. 43 00:03:41,594 --> 00:03:44,944 Naziler diğer ülkere çıkarma yapmaya ve ele geçirmeye devam etti: 44 00:03:44,944 --> 00:03:48,944 Danimarka, Belçika, Hollanda, Fransa, Yunanistan ve Yugoslavya. 45 00:03:49,624 --> 00:03:53,624 Fransa teslim oldu. Fakat 92 000 askerini Fransa Muharebesi'nde kaybettikten sonra. 46 00:03:54,024 --> 00:03:57,004 Nihayetinde 200 000'den fazlası öldü. 47 00:03:57,004 --> 00:04:01,004 Buna esir kamplarındaki, Fransız kolonilerindeki ve diğer çarpışmalardakiler dahil. 48 00:04:01,844 --> 00:04:05,284 Yugoslayva neredeyse yarım milyon askerini kaybetti. 49 00:04:05,284 --> 00:04:08,384 İlk çıkarma iki taraf için de göreceli olarak az kayıpla icra edildi. 50 00:04:08,384 --> 00:04:11,064 Fakat ölümler daha çok Nazi işgali altındayken yaşanan... 51 00:04:11,064 --> 00:04:15,064 ...gerilla çarpışmaları, iç çatışmalar ve toplu infazlardandı. 52 00:04:17,959 --> 00:04:21,959 Nazi çıkarmaları göreceli olarak az sayıda Alman kaybıyla hızlı icra ediliyordu. 53 00:04:21,959 --> 00:04:25,960 Hatta Nazi komutanları bile başarıları karşısında şaşırıyordu. 54 00:04:26,808 --> 00:04:30,048 Ve daha sonra Birleşik Krallık ile Birleşik Devletler var. 55 00:04:30,048 --> 00:04:33,718 Naziler tarafından işgal edilmediler ancak Almanlarla savaştılar. 56 00:04:33,910 --> 00:04:36,090 İngiltere, kolonileri dahil olmak üzere.... 57 00:04:36,090 --> 00:04:38,540 ...neredeyse Birleşik Devletler kadar askerini kaybetti. 58 00:04:38,540 --> 00:04:41,540 Almanlar, yarım milyon askerini... 59 00:04:41,540 --> 00:04:45,540 ...ABD ve İngiltere'ye, Batı cephesi olarak bildiğimiz Fransa ve Belçika'da kaybetti. 60 00:04:51,843 --> 00:04:55,523 Ama Alman askerlerinin çoğu Doğu cephesinde öldü. 61 00:04:55,523 --> 00:04:59,153 Almanya'nın başarısız Sovyetler Birliği çıkarması. 62 00:04:59,153 --> 00:05:02,653 Sayılar afallatıyor. 63 00:05:04,129 --> 00:05:07,109 Doğu cephesindeki en ünlü çarpışma... 64 00:05:07,109 --> 00:05:09,759 ...belki de Avrupa savaşının dönüm noktası olan Stalingrad'dı. 65 00:05:09,759 --> 00:05:12,839 Almanların 6. Ordu'su başarılı bir şekilde Stalingrad'ı ele geçirdi. Ancak Sovyetler tarafından etrafı kuşatıldı. 66 00:05:12,839 --> 00:05:16,039 Erzak ve mühimmat tedarikleri kesildi. 67 00:05:16,049 --> 00:05:19,639 Nihayetinde yarım milyon Alman askeri hayatını Stalingrad'da ölecekti. 68 00:05:20,189 --> 00:05:24,189 100 000'i de esir alındı, sadece 6 000'i geri dönebildi. 69 00:05:26,403 --> 00:05:30,403 Esir kampları özellikle Doğu'daki acımasızlık düşünüldüğünde dünya savaşı boyunca düşük bir kurtulma oranına sahipti. 70 00:05:33,268 --> 00:05:37,268 Esir kamplarını dahil ettiğinizde, Stalingrad'taki ile bütün Batı cephesinde... 71 00:05:37,268 --> 00:05:41,268 ...Fransa, İngiltere ve ABD ile savaşta ölen Alman sayısı neredeyse aynı. 72 00:05:42,391 --> 00:05:45,481 Stalingrad, Sovyetler için zafer olmasına rağmen... 73 00:05:45,481 --> 00:05:49,481 ...Almanya'dan iki kat daha fazla kayıpları oldu. 74 00:05:54,867 --> 00:05:58,867 Sovyetler Birliği, bir zamanlar durdurulamayan Alman ordusunu... 75 00:05:58,867 --> 00:06:02,647 ...2.3 milyon Alman askerini öldürerek nihayetinde yenebilecekti. 76 00:06:05,062 --> 00:06:09,062 Ama savaşı kazanmanın da bir bedeli var. 77 00:06:47,528 --> 00:06:53,224 Rus ordusunun resmî olarak 8.7 milyon ilan ettiği sayı, tartışmaya açık. 78 00:06:53,224 --> 00:06:56,915 Bazı araştırmalar 14 milyon kayba kadar çıkıyor. 79 00:06:59,202 --> 00:07:02,706 Avrupa'daki askerî kayıpların sayımını tamamlamak için... 80 00:07:02,706 --> 00:07:06,546 ...Kuzey Avrupa ve Afrika gibi diğer cephelerdeki Alman kayıplarını eklememiz lazım. 81 00:07:06,546 --> 00:07:09,576 Hatta Nazilerle ile aynı safta savaşan diğer mihver devletlerini... 82 00:07:09,586 --> 00:07:12,629 ...Macaristan, Romanya ve İtalya'yı da eklemek lazım. 83 00:07:14,838 --> 00:07:18,008 Avrupa'nın askeri kayıplarını bir zaman çizelgesine yerleştirdiğinizde 84 00:07:18,008 --> 00:07:21,141 şöyle bir şey görünür. 85 00:07:21,141 --> 00:07:24,191 Daha fazlasını öğrenmek için bu çizelge ile oynayabilirsiniz. 86 00:07:24,191 --> 00:07:27,441 Eğer biraz uğraşmak isterseniz, anlatımı duraklatın. 87 00:07:32,617 --> 00:07:36,617 Şimdi Avrupa'daki sivil ölümlerine geçelim. 88 00:07:44,327 --> 00:07:48,327 Holocaust'ta 6 milyon Yahudi öldürüldü. 89 00:07:50,652 --> 00:07:54,652 Eğer bunu ülkelere göre ayırırsanız, yaklaşık yarısı; 2.7 milyonu Polonyalı. 90 00:07:55,700 --> 00:07:59,700 700 000'i Sovyetler, ardından Macaristan ve diğer 17 ülke geliyor. 91 00:08:06,658 --> 00:08:09,638 Bir başka şekilde parçalarsak, 6 milyonun yaklaşık yarısı 92 00:08:09,638 --> 00:08:13,188 konsantrasyon kamplarında öldürüldü. 93 00:08:13,188 --> 00:08:17,188 Bir milyondan fazlası Auschwitz'de öldü. Çoğu gaz odalarında öldürüldü. 94 00:08:17,214 --> 00:08:21,214 Diğerleri açlıktan, bitkinlikten, hastalıklardan ve farklı şekillerde idamlardan öldü. 95 00:08:25,123 --> 00:08:29,123 İkinci en ölümcül kamp, sadece bir imha kampı olan Treblinka'daydı. 96 00:08:29,123 --> 00:08:32,342 Tren istasyonu gibi kurulmuştu. 97 00:08:33,683 --> 00:08:37,683 Hareketli öldürme birimleri 1.4 milyon Yahudi'yi öldürdü. 98 00:08:41,096 --> 00:08:45,096 Gaz odalarında olduğu gibi önce erkekler olası bir isyanı engellemek için önce öldürüldü. 99 00:09:05,960 --> 00:09:09,960 Ayrıca Holocaust, Yahudi olmayan ölümleri de içeriyor. 100 00:09:09,992 --> 00:09:13,992 Sonra Çingeneler olarak isimlendirilecek 130 000 ile 500 000 arasında Roman öldürüldü. 101 00:09:13,992 --> 00:09:17,562 Sayılar tartışmalı. 102 00:09:17,562 --> 00:09:20,902 Yaklaşık çeyrek milyon engelli öldürüldü. 103 00:09:20,902 --> 00:09:24,152 Homoseksüeller, Katolikler ve diğer gruplar da yok edildi. 104 00:09:24,152 --> 00:09:26,822 Ama sayıları göreceli olarak küçük. 105 00:09:26,822 --> 00:09:30,032 Bazı tarihçiler diğer sivil ölümlerinin de Holocaust başlığında olması gerektiğini söylüyor. 106 00:09:30,032 --> 00:09:34,032 2 milyon kadar Yahudi olmayan Polonyalı Alman işgali altında öldürüldü. 107 00:09:34,032 --> 00:09:38,032 Bazıları Auschwitz'teki gaz odalarına gönderildi. 108 00:09:38,032 --> 00:09:42,032 Askerî ve sivil ölümleri birleştirdiğinizde, İkinci Dünya Savaşı sırasında 109 00:09:42,032 --> 00:09:46,032 Polonya nüfusunun %16'sı öldü. Diğer ülkelerle kıyaslanınca en yüksek oran. 110 00:09:46,835 --> 00:09:50,835 Fakat en yüksek sayı değil. Bu listede yine Sovyetler Birliği zirvede. 111 00:09:50,835 --> 00:09:54,385 Sovyetler'in, en az askerî kayıpları kadar sivil kaybı oldu. 112 00:09:54,385 --> 00:09:57,645 10 ile 20 milyon arasında. 113 00:09:58,184 --> 00:10:01,364 Sovyetler Birliği için özellikle karanlık noktalardan biri... 114 00:10:01,364 --> 00:10:03,524 bugünün St. Petersburg'u olan Leningrad kuşatmasıdır. 115 00:10:03,524 --> 00:10:06,844 Alman kuvvetleri Leningrad'ın etrafını siviller çıkarılamadan kuşatınca... 116 00:10:06,844 --> 00:10:10,844 ...yiyecek dahil ikmaller 2 buçuk yıl boyunca kesildi. 117 00:10:12,700 --> 00:10:17,410 Bunun sonucunda 1.5 milyon insan hayatını kaybetti. Çoğunlukla açlıktan. Çoğunlukla sivil. 118 00:10:21,545 --> 00:10:25,545 Stalin'in kendi insanına olan zülmu bu sayılardan kısmen sorumlu. 119 00:10:25,545 --> 00:10:28,515 Genellikle sivillerin şehirleri terk etmesine... 120 00:10:28,515 --> 00:10:32,155 ...savaşan askerlere bir kalkan olacağını düşünerek izin vermedi. 121 00:10:32,155 --> 00:10:36,155 Yaklaşık bir milyon Sovyet, Stalin'in Gulag işçi kamplarında hayatını kaybetti. 122 00:10:37,021 --> 00:10:40,461 Hemen hemen her ülke sivil kayıplar yaşadı... 123 00:10:40,461 --> 00:10:43,791 fakat özellikle işgal edilmiş olanlar. 124 00:10:43,791 --> 00:10:47,431 Birçokları ikincil zayiat maskesi altında ölürken... 125 00:10:47,431 --> 00:10:50,261 ...büyük sayılar pek de kazara değildi. 126 00:10:50,261 --> 00:10:53,801 Siviller yok edildi, kasıtlı olarak ateş edildi, bombalandı... 127 00:10:53,801 --> 00:10:57,571 ...canlı kalkan olarak kullanıldı ya da bilerek besin yetersizliğine maruz bırakıldı. 128 00:10:57,571 --> 00:11:01,281 İngiltere ve ABD dahil, en çok savaşan taraflar... 129 00:11:01,281 --> 00:11:04,631 ...sivillerin kasıtlı öldürülmesinden sorumluydu. 130 00:11:04,631 --> 00:11:08,861 Birleşik Krallık toprakları işgal edilmediği halde 60 000 sivil hayatını kaybetti. 131 00:11:08,861 --> 00:11:12,741 Alman hava taarruzları (Blitze'lar) sık sık sivil yerleşim yerlerini hedeflemişti. 132 00:11:13,433 --> 00:11:17,433 Birleşik Krallık da aynı şekilde, daha şiddetlisini Alman şehirlerine yaptı. 133 00:11:17,433 --> 00:11:21,163 10 kat daha fazla ölüme sebebiyet verdi. 134 00:11:21,163 --> 00:11:25,163 Buna rağmen çoğu sivil Alman, savaşın son safhasında karada öldü. 135 00:11:25,163 --> 00:11:29,163 Nazi rejimi çökerken, işgal edilmiş bölgelerde yaşayan siviller... 136 00:11:29,163 --> 00:11:32,833 ...ilerleyen Sovyet ordusundan çaresizce kaçmak zorundaydı. 137 00:11:32,833 --> 00:11:36,833 Tecavüz yaygın bir şeydi ve kayıplara dair tahminler 600 000 ile 3 milyon arasında değişiyor. 138 00:11:41,943 --> 00:11:45,943 Bir adım geri gelelim ve toplamda ne durumda olduğumuza bakalım. 139 00:11:46,837 --> 00:11:50,837 Avrupa'da 20 milyon kadar sivil ölümü saydık. 140 00:11:50,837 --> 00:11:54,837 Eğer buna daha önce anlattığımız Avrupa'daki askerî ölümleri de... 141 00:11:54,837 --> 00:11:58,497 ...eklersek bu durumda 40 milyonu geçiyor. 142 00:12:00,026 --> 00:12:03,036 Daha sonra Asya cephesi de var. 143 00:12:03,036 --> 00:12:06,356 Burada Asya'daki askerî ölümlerin çoğunun... 144 00:12:06,356 --> 00:12:09,396 ...Çin ve Japonya'dan geldiğini görüyoruz. 145 00:12:09,396 --> 00:12:12,936 Sivillere bakarsak, yaklaşık 6 milyon ölüm... 146 00:12:12,936 --> 00:12:16,646 ...Çin, Endonezsya, Kore, Hindiçin ve Filipinler'deki... 147 00:12:16,646 --> 00:12:19,926 ...vahşetin ölçeği düşünüldüğünde bazen Nazi mezalimi ile karşılaştırılabilecek... 148 00:12:19,926 --> 00:12:23,246 ...Japon savaş suçlarına atfedilebilir. 149 00:12:23,246 --> 00:12:26,616 Çin, Sovyetler Birliği'nden sonra ikinci büyük ölüm sayısına sahip. 150 00:12:26,616 --> 00:12:30,066 Ve Sovyetler gibi Çin hükümeti de çarpıcı bir iradeyle... 151 00:12:30,066 --> 00:12:33,266 ...kendi insanlarını feda etmeye meyilliydi. 152 00:12:33,266 --> 00:12:36,416 Çin milliyetçileri taşkın oluşturup Japon ilerlemesini 153 00:12:36,416 --> 00:12:39,036 durdurmak amacıyla Sarı Nehir'de gedikler açtı. 154 00:12:39,036 --> 00:12:42,176 Yarım milyondan fazla Çinli sivil bu sebeple öldü. 155 00:12:42,176 --> 00:12:46,176 Bu sayı 2004'teki Asya Tsunamileri'nde hayatını kaybedenlerden 2 - 3 kat daha fazla. 156 00:12:49,492 --> 00:12:53,492 Buna rağmen Çin çıkarması Japonlara sadece 200 000 askere mal oldu. 157 00:12:53,492 --> 00:12:57,492 Çoğusu Pasifik savaşlarında Birleşik Devletler ve diğer müttefikleri ile savaşırken öldü. 158 00:12:59,890 --> 00:13:03,520 Japon sivil kayıplarının büyük kısmı... 159 00:13:03,520 --> 00:13:06,810 ...Amerika'nın 2 nükleer saldırısıdan oluşuyor. 160 00:13:06,810 --> 00:13:10,430 Resmî Birleşik Devletler açıklamalarının aksine... 161 00:13:10,430 --> 00:13:14,130 ...bu hava saldırıları askerî hedeflere değil doğrudan sivil nüfusa yöneltildi. 162 00:13:14,130 --> 00:13:17,610 Avrupa dışındaki tüm ölümleri de listeye eklediğimizde... 163 00:13:17,610 --> 00:13:21,220 ...genel toplamda aşağı yukarı 70 milyonu görüyoruz. 164 00:13:21,220 --> 00:13:25,220 Bu sayı kimin saydığına ve hangi sivil ölümlerinin dahil edildiğine bağlı. 165 00:13:26,782 --> 00:13:30,782 İkinci Dünya Savaşı'nda tarihteki diğer bütün savaşlardan daha fazla sayıda insan hayatını kaybetti. 166 00:13:30,782 --> 00:13:34,782 Karşılaştırma için işte kayıtlara geçmiş en dehşetli 20 kadar savaş ve mezalim. 167 00:13:34,782 --> 00:13:38,782 Bunların bazılarına savaştan çok mezalim denebilir. 168 00:13:38,782 --> 00:13:42,782 Ama bu ayrımın nasıl bulanıklaşabileceğini gördük. 169 00:13:42,782 --> 00:13:46,782 Bazıları yüzyıllara yayılmış. İkinci Dünya Savaşı en yüksek sayı... 170 00:13:46,782 --> 00:13:50,782 ...ve sadece 6 yılda oldu. 171 00:13:52,856 --> 00:13:55,946 Bu listedeki en eski mezalimlerde bile... 172 00:13:55,946 --> 00:13:58,936 ...dünya nüfusu ciddi olarak büyüdü. 173 00:13:58,936 --> 00:14:02,516 Dünyanın oransal olarak kaçta kaçının öldüğünü görmek istersek... 174 00:14:02,516 --> 00:14:03,516 ...grafiği şöyle ayarlayabiliriz. 175 00:14:03,516 --> 00:14:04,906 Oransal olarak konuşursak, kabaca bir yaklaşım bize 176 00:14:04,906 --> 00:14:08,906 İkinci Dünya Savaşı'ndan daha yıkıcı savaşlar olduğunu gösteriyor. 177 00:14:24,431 --> 00:14:28,431 Savaş sonrası çatışmalara baktığımızda, tartışmalı olmayacak bir şey söylemek zor 178 00:14:29,932 --> 00:14:33,932 Fakat veriler sıra dışı bir şeyler olduğunu gösteriyor. 179 00:14:36,969 --> 00:14:40,599 1989'da John Gaddis, Soğuk Savaş sırasında nükleer güçlerin... 180 00:14:40,599 --> 00:14:44,599 ...herhangi bir çatışmaya girmediğini tanımlamak Uzun Barış terimini ortaya koydu. 181 00:14:45,290 --> 00:14:49,290 25 yıl sonra, soğuk savaş bitti ve o terim hala kullanılıyor. 182 00:14:50,355 --> 00:14:54,355 Ancak anlamı biraz değişti. 183 00:14:55,150 --> 00:14:59,150 1956'da Sovyetler Birliği, Macaristan'a çıkarma yaptığındaki 10 günlük savaş... 184 00:14:59,150 --> 00:15:03,150 ...dışında Avrupa ülkeleri birbiriyle savaşmadı. 185 00:15:03,215 --> 00:15:07,215 İkinci Dünya Savaşı'ndan önceki Avrupa savaşlarına baksaydık böyle görünüyordu. 186 00:15:07,215 --> 00:15:11,215 Geriye doğru gittiğimizde daha sık görünüyor olmasına rağmen daha düşük ölçekteydi. 187 00:15:11,235 --> 00:15:15,235 Dünyanın en büyük 44 ekonomisi İkinci Dünysa Savaşı'ndan beri birbiriyle savaşmadı. 188 00:15:16,411 --> 00:15:20,411 Zengin ülkeler fakir ülkelerle savaştı. ABD ve Irak gibi. 189 00:15:21,418 --> 00:15:24,818 Fakat zengin ülkeler diğer zengin ülkelerle savaşmadı. 190 00:15:24,818 --> 00:15:27,948 Sözümona süpergüçler arasındaki bu barış süreci... 191 00:15:27,948 --> 00:15:31,358 ...Roma İmparatorluğu'ndan beri görülmemişti. 192 00:15:31,358 --> 00:15:34,608 Çoğusu için barış çok güçlü bir sözcük. 193 00:15:34,608 --> 00:15:37,858 İkinci Dünya Savaşı'ndan beri olan savaşlar... 194 00:15:37,858 --> 00:15:40,258 ...bu dört kategoride gruplandırılabilir. 195 00:15:40,258 --> 00:15:43,298 Artık koloni savaşları görmüyoruz. 196 00:15:43,298 --> 00:15:46,288 Zengin ülkeler arasında savaş olmadığını zaten söylemiştik. 197 00:15:46,288 --> 00:15:49,818 Ve burada küçük ekonomiler arasındaki savaşların da giderek azaldığını görüyoruz. 198 00:15:49,818 --> 00:15:53,818 Bu bize 2 tip iç savaşı bırakıyor. Dış müdahale olup olmamasına göre. 199 00:15:55,024 --> 00:15:58,804 Bu savaşlardaki ölümler İkinci Dünya Savaşı'nın yanında şöyle görünüyor. 200 00:15:58,804 --> 00:16:02,804 O zamandan beri olan tüm savaşlardan daha fazla insan İkinci Dünya Savaşı'nda öldü. 201 00:16:03,369 --> 00:16:06,789 Ve tabi ki, dünya nüfusunu unutamayız. 202 00:16:06,789 --> 00:16:09,779 İkinci Dünya Savaşı'ndan bu yana üçe katlandı. 203 00:16:09,779 --> 00:16:13,269 Bu sayılardaki ölümleri dünya nüfusuna oranlarsak... 204 00:16:13,269 --> 00:16:16,769 ...dünyadaki birisinin savaşta ölme ihtimalinin... 205 00:16:16,769 --> 00:16:20,149 aşağı yönlü olarak azaldığı daha görünür oluyor. 206 00:16:20,149 --> 00:16:23,719 Bu eğilimin sebebini buradan çıkarmamız mümkün değil. 207 00:16:23,719 --> 00:16:26,809 Bu, başka bir günün tartışması. 208 00:16:26,809 --> 00:16:30,289 Toplamların ardındaki çatışmaları görmek için bu grafikle etkileşime geçebilirsiniz. 209 00:16:30,289 --> 00:16:34,019 Burada sivil ölümlere değil, sadece muharebe ölümlerine baktığımız aklınızda bulunsun. 210 00:16:34,019 --> 00:16:36,449 Tabi sivil ölümler de geriliyor. 211 00:16:36,449 --> 00:16:40,449 Barışı ölçmek zor bir şey. 212 00:16:40,449 --> 00:16:44,109 Aslında biraz, hiç olmamış savaşlarda ölmemiş insanları saymak gibi. 213 00:16:44,109 --> 00:16:47,599 Dünya barışına çok fazla önem göstersek de... 214 00:16:47,599 --> 00:16:50,979 ...barış olduğunda pek fark etmiyoruz. 215 00:16:50,979 --> 00:16:54,979 Haberini yapmıyoruz. Etrafımızda büyüyen barıştan dolayı... 216 00:16:54,979 --> 00:16:58,799 ...bir zamanlar savaşın ne kadar korkunç olduğunu hatırlatmıyoruz. 217 00:16:58,799 --> 00:17:02,799 Elbette bu eğilim devam etmeyebilir. 218 00:17:02,799 --> 00:17:06,799 Bu grafiklerin bize doğru karar vermeyi sağlama noktasında... 219 00:17:06,799 --> 00:17:10,799 ...ne gibi bir faydası olacağı açık değil. 220 00:17:11,779 --> 00:17:14,949 Uzun barış daha da uzadıkça... 221 00:17:14,949 --> 00:17:17,969 ...o kadar önem kazanıyor. 222 00:17:17,969 --> 00:17:21,079 Dolayısıyla, haberlere bakmak... 223 00:17:21,079 --> 00:17:24,378 ...gidişata dair bizi umutlandırmıyorsa... 224 00:17:24,378 --> 00:17:28,378 ...sayılara bakmak belki umutlandırabilir. 225 00:17:53,123 --> 00:17:57,123 Eğer bu projeyi desteklemek ve yeni bölümlerin çekilmesini teşvik etmek isterseniz... 226 00:17:57,123 --> 00:18:00,643 ...aşağıdakileri kullanarak fallen.io'yu takip edebilir... 227 00:18:00,643 --> 00:18:04,303 ...ve bugün izlediğiniz sunum için önerilen bilet fiyatını ödemeyi düşünebilirsiniz. 228 00:18:04,303 --> 00:18:08,303 Çok teşekkür ediyorum.