0:00:07.138,0:00:11.691
1963 ခုနှစ်ကအသက်၂၁နှစ်ရှိတဲ့[br]ရူပဗေဒပညာရှင် စတီဗင်ဟော့ကင်းကို

0:00:11.691,0:00:14.869
ALS Amyotrophic lateral sclerosis[br]လို့ခေါ်တဲ့ ဖြစ်ခဲလှတဲ့

0:00:14.869,0:00:19.589
အာရုံကြောကြွက်သား ရောဂါတစ်ခု[br]ရှိနေကြောင်း ဖော်ပြခဲ့တယ်

0:00:19.589,0:00:22.018
တဖြည်းဖြည်းနဲ့ သူဟာ[br]လမ်းလျှောက်လို့မရတော့ဘူး

0:00:22.018,0:00:23.328
လက်ကို အသုံးပြုတာတွေ

0:00:23.328,0:00:24.737
မျက်နှာကို လှုပ်ရှားတာတွေနဲ့

0:00:24.737,0:00:26.760
နောက်မျိုချတာကိုတောင် [br]မလုပ်နိုင်တော့ဘူး

0:00:26.760,0:00:29.856
ဒါပေမဲ့ သူဟာ အံ့ဖွယ်ဉာဏ်ရည်ကိုတော့[br]တလျှောက်လုံး

0:00:29.856,0:00:32.267
ထိန်းထားနိုင်ခဲ့ပြီး[br]နောက်အနှစ် ၅၀ ကြာတဲ့အခါမှာတော့

0:00:32.267,0:00:36.829
ဟော့ကင်းဟာ သမိုင်းမှာ အအောင်မြင်ဆုံးနဲ့ [br]အထင်ရှားဆုံး ရူပဗေဒပညာရှင်ဖြစ်လာခဲ့တယ်

0:00:36.829,0:00:39.458
ဒါပေမဲ့၊ သူ့ရောဂါကိုတော့ မကုသနိုင်ခဲ့ပဲ

0:00:39.458,0:00:44.279
၂၀၁၈ ခုနှစ်၊ အသက်၇၆ နှစ်ကြာတဲ့အခါမှာ [br]ဆုံးပါးသွားခဲ့ရတယ်

0:00:44.279,0:00:46.049
ရောဂါကိုသိပြီး ဆယ်စုနှစ်တွေကြာတာတောင်

0:00:46.049,0:00:49.078
ASL က အရှုပ်ထွေးဆုံး၊ အလျှို့ဝှက်ဆုံးနဲ့

0:00:49.078,0:00:50.279
လူသားတေွကို ထိခိုက်စေတဲ့

0:00:50.279,0:00:53.918
ဆိုးကျိုးပေးတဲ့ရောဂါတွေထဲက တစ်ခုအဖြစ် [br]တန်းဝင်နေပါသေးတယ်

0:00:53.918,0:00:57.868
သူ့ကို မော်တာနူရုံး ရောဂါနှင့် [br]Lou Gehrig's diseaseလို့လည်းခေါ်ကြတယ်

0:00:57.868,0:01:03.440
ALS က ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းရှိ လူတစ်သိန်းမှာ [br]၂ယောက် ဖြစ်စေပါတယ်

0:01:03.440,0:01:05.450
လူတစ်ယောက်မှာ ALS ရှိရင်

0:01:05.450,0:01:06.769
မော်တာနူရုံးလို့ခေါ်တဲ့

0:01:06.769,0:01:11.018
ခန္ဓာကိုယ်ထဲက စိတ်နဲ့ထိန်းချုပ်လို့ရတဲ့[br]ကြွက်သားတွေဆီ သွားတဲ့ နာဗ့်ဆဲလေးတွေဟာ

0:01:11.018,0:01:13.050
လုပ်ဆောင်ချက်ပျက်ယွင်းပြီး သေဆုံးသွားကြတယ်

0:01:13.050,0:01:16.695
ဒီဆဲလ်လေးတွေ ဘယ်လိုသေသွားလဲဆိုတာ[br]ကိုတော့ ဘယ်သူမှသေချာမသိကြဘူး

0:01:16.695,0:01:20.360
ဒါကလည်း ALS ကိုကုသရခက်စေတဲ့ [br]အကြောင်းထဲက တစိတ်တပိုင်းပါ

0:01:20.360,0:01:22.436
၉၀%သော ဖြစ်စဉ်တွေမှာ

0:01:22.436,0:01:26.520
ရောဂါဟာ အကြောင်းရင်းမရှိပဲ [br]ရုတ်တရက်ပေါ်လာတယ်

0:01:26.520,0:01:29.378
ကျန်တဲ့၁၀% ကတော့ မျိုးရိုးလိုက်တာပါ

0:01:29.378,0:01:34.909
အမေ၊ အဖေကနေ ဗီဇပြောင်းနေတဲ့ Gene ကို [br]သားသမီးဆီ လွှဲပြောင်းလိုက်တာကနေဖြစ်တယ်

0:01:34.909,0:01:38.595
ရောဂါလက္ခဏာတွေက [br]အသက်၄၀ ကြာပြီးနောက်မှာ စပေါ်တယ်

0:01:38.595,0:01:43.626
ဟော့ကင်းလို ရှားပါးတဲ့ဖြစ်စဉ်မျိုးမှာတော့[br]ALS က စောစောစီးစီးဖြစ်လေ့ရှိတယ်

0:01:43.626,0:01:49.625
ဟော့ကင်းဟာ ALSနဲ့ဒီလောက်ထိ[br]ရှင်သန်နိုင်တာက ဆေးပညာရဲ့အံ့ဖွယ်တစ်ခုပါ

0:01:49.625,0:01:55.194
ရောဂါကိုသိပြီးနောက်၊ ALS ကြောင့် အသက်ရှု[br]လမ်းကြောင်းဆိုင်ရာ ပြဿနာတွေ ဖြစ်ပြီး

0:01:55.194,0:02:00.101
မသေဆုံးခင်အထိ လူအများစုက[br]၂နှစ်ကနေ ၅နှစ်ပဲ ရှင်သန်နိုင်တယ်

0:02:00.101,0:02:04.115
ဟော့ကင်းအဖြစ်မှာ ပုံမှန်မဟုတ်တာကတော့[br]သူ့ရဲ့ လေ့လာသင်ယူနိုင်စွမ်း

0:02:04.115,0:02:04.955
တွေးခေါ်မှုနဲ့

0:02:04.955,0:02:08.076
အာရုံသိရှိနိုင်စွမ်းတွေဟာ [br]အကောင်းအတိုင်း ကျန်ရှိနေတာပါ

0:02:08.076,0:02:12.405
ALS ရှိတဲ့လူအများစုဟာ ဉာဏ်ရည်မမှီ[br]တော့တာမျိုးတော့ မကြုံရတတ်ပါဘူး

0:02:12.405,0:02:16.005
နှစ်စဉ် ALS လို့ ရောဂါနာမည်တပ်ခံရတဲ့

0:02:16.005,0:02:18.396
လူပေါင်း၁၂၀ ၀၀၀အတွက်တော့

0:02:18.396,0:02:22.036
ကုသပျောက်ကင်းဖို့ဆိုတာ [br]သိပ္ပံနှင့် ဆေးပညာအတွက်

0:02:22.036,0:02:23.876
အရေးပါဆုံး စိန်ခေါ်မှုတစ်ခုပဲဖြစ်ပါတယ်

0:02:23.876,0:02:25.716
မသိတာတွေအများကြီးရှိပေမယ့်လို့

0:02:25.716,0:02:31.036
ALS က ကြွက်သားအာရုံကြောစနစ်ကို [br]ဘယ်လိုထိခိုက်စေလဲဆိုတာကိုတော့ သိကြပါတယ်

0:02:31.036,0:02:36.085
ALS က အထက်နဲ့ အောက်မော်တာနူရုံး ဆိုတဲ့[br]အာရုံကြောဆဲလ်နှစ်မျိုးကို ထိခိုက်စေတယ်

0:02:36.085,0:02:39.024
ကျန်းမာတဲ့ခန္ဓာကိုယ်မှာ၊ [br]ဦးနှောက်ရဲ့ cortex နေရာမှာရှိတဲ့

0:02:39.024,0:02:40.923
အထက်မော်တာနူရုံးတွေဟာ

0:02:40.923,0:02:44.464
ဦးနှောက်ကနေ အာရုံကြောမကြီးမှာရှိတဲ့ [br]အောက်မော်တာနူရုံးတွေဆီကို

0:02:44.464,0:02:46.435
အချက်အလက်တွေပို့ပေးတယ်

0:02:46.435,0:02:49.875
ဒီနူရုံးတွေကနေ ကြွက်သားဖိုင်ဘာတွေဆီကို [br]အချက်အလက်ဆက်ဖြန့်ပေးတယ်

0:02:49.875,0:02:52.836
လှုပ်ရှားမှုအနေနဲ့ ကြွက်သား[br]ဆန့်တာ ကျုံ့တာတွေကို

0:02:52.836,0:02:54.778
ဖြစ်စေဖို့ပေါ့

0:02:54.778,0:02:57.235
ကျွန်ုပ်တို့စိတ်နဲ့ ထိန်းလို့ရတဲ့ [br]လှုပ်ရှားမှုတွေဟာ

0:02:57.235,0:03:00.736
ဒီလမ်းတစ်လျှောက် သတင်း အချက်အလက်တွေ[br]စီးဆင်းကြလို့ သာဖြစ်တယ်

0:03:00.736,0:03:03.997
ALS မှာ မော်တာနူရုံးတွေ ပျက်စီးသွားရင်တော့

0:03:03.997,0:03:06.976
အချက်အလက်ပို့နိုင်စွမ်းဟာ [br]ပျက်ယွင်းသွားပြီး

0:03:06.976,0:03:10.777
အဓိကအချက်ပြတဲ့ စနစ်ကြီးဟာ [br]ကမောက်ကမဖြစ်တော့တယ်

0:03:10.777,0:03:14.146
အချက်ပေးတာမရှိရင် ကြွက်သားတွေ [br]ပိန်လှီကုန်တော့တယ်

0:03:14.146,0:03:17.073
မော်တာနူရုံးတွေကို ဘာကပျက်စီးစေတာလဲ[br]ဆိုတာကတော့

0:03:17.073,0:03:19.961
ALSရဲ့ တည်ရှိနေဆဲ လျှို့ဝှက်ချက်ပါ

0:03:19.961,0:03:24.529
မျိုးရိုးလိုက်တဲ့ဖြစ်စဉ်မှာ မိဘကသားသမီးကို[br]ဗီဇပြောင်းတဲ့ gene တွေ လွှဲပေးတယ်

0:03:24.529,0:03:27.761
ဒါတောင်မှ ALS ဟာ Gene မျိုးစုံပါပြီး

0:03:27.761,0:03:31.132
မော်တာနူရုံးဆီပေါ်မှာ သက်ရောက်မှုကလည်း [br]ပေါင်းစုံဖြစ်ကာ

0:03:31.132,0:03:34.121
တိကျတဲ့ အကြောင်းအရင်းကို ထောက်ပြဖို့ခက်တယ်

0:03:34.121,0:03:38.832
ALS က ကွက်ကြားဖြစ်ပေါ်လာတဲ့အခါမှာ၊[br]ဖြစ်နိုင်ခေျအကြောင်းအရင်းတွေလည်း ပေါ်လာတယ်

0:03:38.832,0:03:39.640
အဆိပ်များ

0:03:39.640,0:03:40.472
ဗိုင်းရပ်စ်များ

0:03:40.472,0:03:41.273
နေထိုင်မှုပုံစံ

0:03:41.273,0:03:45.191
သို့မဟုတ် အခြား ပတ်ဝန်းကျင်အကြောင်း[br]အရင်းတွေ ကလည်း ပါဝင်လာကြတယ်

0:03:45.191,0:03:47.540
အကြောင်းအရင်းတွေအများကြီးပါဝင်လို့

0:03:47.540,0:03:53.399
တစ်ဦးတစ်ယောက်မှာALS ရှိမရှိဆိုတာကို [br]စစ်နိုင်တဲ့ test မရှိသေးပါဘူး။

0:03:53.399,0:03:57.480
မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ၊ အကြောင်းအရင်းတွေေပေါ် [br]ကျနော်တို့ယူဆချက်တွေဟာ တိုးတက်လာနေပါတယ်

0:03:57.480,0:04:01.772
ရေပန်းစားလာတဲ့ စိတ်ကူးတစ်ခုကတော့ [br]မော်တာနူရုံးထဲက ပရိုတင်း တစ်ချို့ဟာ

0:04:01.772,0:04:03.641
ကောင်းကောင်း မခေါက်သိမ်းကြပဲ

0:04:03.641,0:04:05.730
ပုံမကျ၊ ပန်းမကျတွေဖြစ်စေတယ်

0:04:05.730,0:04:10.491
ဒီလိုမှားယွင်းခေါက်တဲ့ ပရိုတင်းနဲ့[br]အရှုပ်တွေကဆဲလ်တစ်ခုကနေတစ်ခုကိုပျံ့စေတယ်

0:04:10.491,0:04:13.471
ဆဲလ်တွေရှင်သန်ဖို့ စွမ်းအင်နှင့် [br]ပရိုတင်းထုတ်လုပ်တဲ့

0:04:13.471,0:04:17.551
ပုံမှန် ဆဲလ် လုပ်ငန်းစဉ်ကို [br]ပိတ်ပင်စေနိုင်တယ်

0:04:17.551,0:04:21.291
ကျနော်တို့သင်ယူခဲ့တာကတော့ [br]မော်တာနူရုံးနှင့် ကြွက်သားဖိုင်ဘာတွေလိုပဲ

0:04:21.291,0:04:24.350
အခြားဆဲလ်တွကိုလည်း ALS က ပါဝင်စေနိုင်တယ်

0:04:24.350,0:04:29.161
ALS လူနာတွေမှာ သူတို့ဦးနှောက်နဲ့[br]အာရုံကြောမကြီးတွေရောင်ယမ်းတာတွေ ဖြစ်တတ်တယ်

0:04:29.161,0:04:34.280
ကိုယ်ခံအားဆဲလ်တွေ ပြစ်ချက်ရှိတာလည်း မော်တာ[br]နူရုံးတွေ သေစေတဲ့အကြောင်းဖြစ်နိုင်တယ်

0:04:34.280,0:04:38.352
ပြီးတော့ ALS က နူရုံးတွေကို [br]ထောက်ပံ့ပေးတဲ့သီးသန့်ဆဲလ်တွေရဲ့

0:04:38.352,0:04:41.031
လုပ်ဆောင်ပုံကိုလည်း ပြောင်းလဲနိုင်ပုံပဲ

0:04:41.031,0:04:43.923
ဒီအချက်တွေဟာ ရောဂါရဲ့ရှုပ်ထွေးမှုကို [br]မီးမောင်းထိုးပြနေပေမယ့်

0:04:43.923,0:04:47.961
သူတို့ဘယ်လိုအလုပ်လုပ်လဲ[br]ဆိုတာကို ပိုပြည့်ပြည့်စုံစုံနားလည်စေပြီး

0:04:47.961,0:04:50.130
ကုသနည်းအသစ်တေွကိုလည်းဖွင့်ပေးနိုင်လောက်တယ်

0:04:50.130,0:04:54.142
နှေးကွေးနေပေမယ့်လို့ တိုးတက်မှုကတော့ [br]တချိန်လုံးရှိနေပါတယ်

0:04:54.142,0:04:56.280
ကျွန်တော်တို့ ဆေးအသစ်တွေကို တီထွင်နေကြတယ်

0:04:56.280,0:04:59.231
ပျက်စီးသွားတဲ့ဆဲလ်တွေကို ပြန်ပြင်ဖို့ [br]စတန်းဆဲလ်ကုထုံးတွေနဲ့

0:04:59.231,0:05:03.591
ရောဂါဖြစ်တာကိုနှေးကွေးသွားအောင်လုပ်မယ့် [br]မျိုးရိုးဗီဇကုထုံးတွေပေါ့

0:05:03.591,0:05:06.041
အသိပညာတွေ တိုးပွားမြင့်တက်လာတာနဲ့အမျှ

0:05:06.041,0:05:09.002
ALS နဲ့ရှင်သန်နေရတဲ့လူတွေရဲ့ [br]အနာဂတ်ကို ပြောင်းလဲပစ်နိုင်ဖို့

0:05:09.002,0:05:11.011
တွေ့ရှိမှုအသစ်တွေကိုမျှော်လင့်လျက်ပါပဲ