1 00:00:06,160 --> 00:00:09,974 Aby zrozumieć zmiany klimatyczne, wyobraźcie sobie grę "Tetris". 2 00:00:09,974 --> 00:00:14,262 Ziemia gra od wieków gra w wersję z blokami węgla, 3 00:00:14,262 --> 00:00:17,117 które przedostają się do atmosfery w formie dwutlenku węgla 4 00:00:17,117 --> 00:00:18,418 pochodzącego z wulkanów, 5 00:00:18,418 --> 00:00:19,449 gnijącej roślinności, 6 00:00:19,449 --> 00:00:20,660 oddychających organizmów 7 00:00:20,660 --> 00:00:21,968 i powierzchni oceanu. 8 00:00:21,968 --> 00:00:25,888 Opuszczają atmosferę, gdy są wykorzystane przez rośliny w procesie fotosyntezy, 9 00:00:25,888 --> 00:00:27,512 wchłonięte ponownie przez ocean, 10 00:00:27,512 --> 00:00:29,627 czy też zmagazynowane w ziemi i osadzie. 11 00:00:29,627 --> 00:00:32,519 Ta partia Tetrisa to obieg węgla w przyrodzie, 12 00:00:32,519 --> 00:00:34,682 który napędza życie na Ziemi. 13 00:00:34,682 --> 00:00:36,761 Jaki ma to związek z klimatem? 14 00:00:36,771 --> 00:00:39,177 Otóż, kiedy dwutlenek węgla krąży w powietrzu 15 00:00:39,177 --> 00:00:40,750 czekając na ponowną absorpcję, 16 00:00:40,750 --> 00:00:44,962 częściowo zatrzymuje ciepło słoneczne, które ulotniłoby się w przestrzeń. 17 00:00:44,962 --> 00:00:47,820 Właśnie dlatego dwutlenek węgla nazywamy gazem cieplarnianym. 18 00:00:47,844 --> 00:00:49,879 Niczym koc, pokrywa Ziemię warstwą ciepła, 19 00:00:49,879 --> 00:00:51,541 wywołując efekt cieplarniany, 20 00:00:51,541 --> 00:00:53,970 chroniąc naszą planetę przed zamarznięciem jak Mars. 21 00:00:53,994 --> 00:00:57,793 Im więcej bloków dwutlenku węgla czeka na usunięcie z atmosfery, 22 00:00:57,793 --> 00:00:59,495 tym cieplejsza staje się Ziemia. 23 00:00:59,495 --> 00:01:02,581 Choć ilość węgla w atmosferze zmieniała się na przestrzeni 24 00:01:02,581 --> 00:01:05,013 epok lodowcowych i upadków planetoid, 25 00:01:05,013 --> 00:01:09,672 przez ostatnie 8000 lat pojawił się stabilny, znany nam klimat, 26 00:01:09,672 --> 00:01:12,141 co umożliwiło rozwój cywilizacji ludzkiej. 27 00:01:12,141 --> 00:01:14,145 Jednak około 200 lat temu, 28 00:01:14,145 --> 00:01:17,511 zaczęliśmy wykopywać węgiel zmagazynowany w ziemi. 29 00:01:17,511 --> 00:01:20,845 Tym, co tworzy paliwa kopalne, czyli węgiel, ropę i gaz ziemny, 30 00:01:20,845 --> 00:01:23,877 są zakopane szczątki roślin i zwierząt, 31 00:01:23,877 --> 00:01:26,782 które wymarły na długo przed rozwinięciem się człowieka. 32 00:01:26,782 --> 00:01:29,809 Dzięki zawartej w nich energii mogliśmy zasilać nasze fabryki, 33 00:01:29,809 --> 00:01:31,871 samochody i elektrownie. 34 00:01:31,871 --> 00:01:35,219 Spalanie paliw wprowadziło jednak nowe bloki węgla do partii Tetrisa 35 00:01:35,219 --> 00:01:37,267 rozgrywanej przez Ziemię. 36 00:01:37,267 --> 00:01:39,845 Jednocześnie ze względu na rolnictwo wycięliśmy lasy, 37 00:01:39,845 --> 00:01:43,466 co zmniejszyło możliwości usunięcia bloków przez Ziemię. 38 00:01:43,466 --> 00:01:48,129 Od 1750 roku ilość węgla w atmosferze zwiększyła się o 40%, 39 00:01:48,129 --> 00:01:50,988 i nie zanosi się na to, aby wzrost miał zwolnić. 40 00:01:51,258 --> 00:01:54,191 Zupełnie jak w Tetrisie, im więcej nagromadzonych bloków, 41 00:01:54,191 --> 00:01:56,736 tym trudniej jest przywrócić równowagę. 42 00:01:56,736 --> 00:02:00,925 Nadmiar dwutlenku węgla w atmosferze przyspiesza efekt cieplarniany, 43 00:02:00,925 --> 00:02:03,419 zatrzymując więcej ciepła tuż nad powierzchnią 44 00:02:03,419 --> 00:02:05,823 i topiąc polarne czapy lodowe. 45 00:02:05,823 --> 00:02:09,032 W miarę jak topnieją, odbijają one coraz mniej światła, 46 00:02:09,032 --> 00:02:12,009 przez co temperatura oceanów wzrasta jeszcze szybciej. 47 00:02:12,009 --> 00:02:15,540 Podnosi się poziom mórz, ludności nadmorskiej grozi zalanie, 48 00:02:15,540 --> 00:02:17,841 funkcjonowanie ekosystemów jest zakłócone, 49 00:02:17,841 --> 00:02:21,425 a warunki pogodowe z czasem stają się ekstremalne. 50 00:02:21,425 --> 00:02:25,595 Zmiana klimatu inaczej dotyka różne miejsca i populacje ludzkie, 51 00:02:25,595 --> 00:02:28,552 ostatecznie jednak w tej grze bierze udział każdy z nas. 52 00:02:28,552 --> 00:02:30,053 I w przeciwieństwie do Tetrisa, 53 00:02:30,053 --> 00:02:32,975 po porażce nie dostaniemy drugiej szansy.