WEBVTT

00:00:06.957 --> 00:00:13.088
Tibet yüksek platosu,
denizin 4500 metre üstünde

00:00:13.088 --> 00:00:17.058
altında bulunan %60 oksijen ile bulunur.

00:00:17.058 --> 00:00:21.390
Ziyaretçiler ve yeni yerleşimciler 
irtifa hastalığı ile uğraşırken

00:00:21.390 --> 00:00:24.749
yerli Tibetliler dağlarda koşuştururlardı.

00:00:24.749 --> 00:00:27.860
Bu yetenek yalnızca
çalışma ve pratikten değil,

00:00:27.860 --> 00:00:31.450
birkaç genin oksijenden
en iyi şekilde yararlanması için de

00:00:31.450 --> 00:00:34.720
değişime uğramasından kaynaklanır.

00:00:34.720 --> 00:00:37.660
Bu farklılıklar
doğumdan itibaren bellidir,

00:00:37.660 --> 00:00:41.510
Tibetli bebekler
ortalama olarak daha kilolu,

00:00:41.510 --> 00:00:43.690
daha fazla oksijen doyumlu

00:00:43.690 --> 00:00:49.400
ve bu çevrede doğan tüm bebeklere nazaran 
hayatta kalmaya daha eğilimli doğarlar.

00:00:49.400 --> 00:00:52.840
Bu genetik değişikliklerin 
son 3.000 yıl önceden evrildiği

00:00:52.840 --> 00:00:57.167
ve hâlâ devam ettiği tahmin ediliyor.

00:00:57.167 --> 00:00:59.384
Çok uzun süre önceymiş gibi gelse de

00:00:59.384 --> 00:01:05.737
bu bir insan topluluğunda gelişmiş
en hızlı adaptasyon olabilir.

00:01:05.737 --> 00:01:08.857
İnsan evriminin tamamlanmadığı aşikâr

00:01:08.857 --> 00:01:10.937
fakat diğer güncel değişiklikler nedir?

00:01:10.937 --> 00:01:16.562
Teknolojik ve bilimsel yeniliklerimiz
evrimimizi etkileyecek mi?

00:01:16.562 --> 00:01:18.682
Geçmiş birkaç bin yılda,

00:01:18.682 --> 00:01:23.345
birçok genetik adaptasyon 
kendi yerel çevresine göre evrim geçirdi.

00:01:23.345 --> 00:01:29.943
Siberya'daki ve kutuplardaki insanlar
eşsizce aşırı soğuklara adapte oldular.

00:01:29.943 --> 00:01:32.013
Donmaya karşı daha dirençlidirler

00:01:32.013 --> 00:01:34.517
ve ellerini sıfırın altındaki havalarda

00:01:34.517 --> 00:01:38.517
birçok insandan daha uzun süre
kullanmaya devam edebilirler.

00:01:38.517 --> 00:01:41.817
Sıcaklık koruyuculuğunu arttıran
daha yüksek bir metabolik hız için

00:01:41.817 --> 00:01:44.737
bir seçilim geçirdiler.

00:01:44.737 --> 00:01:49.298
Daha güneyde, Güneydoğu Asya'daki
Bajaulu insanlar

00:01:49.298 --> 00:01:54.418
70 metre dalabiliyor
ve dipte yaklaşık 15 dakika kalabiliyor.

00:01:54.418 --> 00:01:58.301
Binlerce yıldır göçebe olarak
denizde yaşayan avcılar;

00:01:58.301 --> 00:02:00.791
oksijen deposu görevi gören,

00:02:00.791 --> 00:02:05.492
denizin altında uzun süre
kalmalarını sağlayan

00:02:05.492 --> 00:02:08.522
ve genetik olarak alışılmadık derecede
büyük dalaklarında,

00:02:08.522 --> 00:02:13.012
foklarınkine benzeyen
bir adaptasyon geçirdiler.

00:02:13.512 --> 00:02:16.232
Karşılaştırıldığında banal görülse de

00:02:16.232 --> 00:02:20.009
süt içebilme yetisi de
başka bir adaptasyon örneğidir.

00:02:20.009 --> 00:02:23.326
Tüm memeliler annelerinin sütünü
bebekken içebilir.

00:02:23.326 --> 00:02:28.307
Sütten kesildiklerinde
sütü hazmeden genleri işlev dışı kalır.

00:02:28.307 --> 00:02:33.468
Fakat Aşağı Sahra Afrika, Orta Doğu
ve Kuzeybatı Avrupa'daki

00:02:33.468 --> 00:02:38.564
inekleri sütü için kullanan
insan toplulukları son 7000 - 8000 yılda

00:02:38.564 --> 00:02:44.324
bu süt geninin devre dışı kalmayan
DNA varyasyonlarının arttığına şahit oldu.

00:02:44.324 --> 00:02:46.585
En azından Avrupa'da süt içmek

00:02:46.585 --> 00:02:51.266
kuzeyde doğal D vitamini kaynağı
güneş ışığı azalırken

00:02:51.266 --> 00:02:55.916
insanlara kalsiyum kaynağı
vermiş olabilir.

00:02:56.782 --> 00:02:59.305
Her zaman açıkça olmasa da
bütün bu değişiklikler

00:02:59.305 --> 00:03:04.154
insanın üreme çağına kadar
hayatta kalma şansını artıran şeydir.

00:03:04.154 --> 00:03:06.263
Bu doğal seçilimi belirleyen şey,

00:03:06.263 --> 00:03:09.757
bütün bu evrimsel değişimler,
doğal seleksiyonun arkasındaki güçtür.

00:03:10.057 --> 00:03:15.973
Modern tıp, genlerimiz bizi öldürebilecek
bulaşıcı hastalıklarla birleştiğinde

00:03:15.973 --> 00:03:20.703
bizi canlı tutarak
bu seçici baskıları ortadan kaldırır.

00:03:20.707 --> 00:03:25.337
Antibiyotikler, aşılar, temiz su
ve iyi bir sağlık koruması

00:03:25.337 --> 00:03:28.508
genlerin arasındaki 
farklılıkları önemsiz kılar.

00:03:29.178 --> 00:03:32.540
Benzer bir şekilde, çocukluk kanserini 
tedavi edebilme yetimiz

00:03:32.540 --> 00:03:35.178
iltihaplı apandisi ameliyetla almak

00:03:35.758 --> 00:03:39.764
ve annesi hayati tehlikesi olan bir
hamilelik süreci geçiren

00:03:39.764 --> 00:03:41.020
çocukların doğumu,

00:03:41.210 --> 00:03:44.360
bunların hepsi daha fazla insanın
üreme çağına kadar

00:03:44.360 --> 00:03:47.614
hayatta kalabilmesini sağlayarak
seçilimi durdurur.

00:03:48.134 --> 00:03:52.545
Fakat dünyadaki her bir insan
modern tıbba erişim sağlasa da

00:03:52.545 --> 00:03:55.462
bu durum insan evriminin
sonu olduğu anlamına gelmez.

00:03:55.462 --> 00:04:00.128
Bunun sebebi, doğal seçilimin yanı sıra
evrimin diğer yönlerinin de olmasıdır.

00:04:00.352 --> 00:04:05.692
Modern tıp, doğal seçilime konu olabilecek
genetik varyasyonu

00:04:05.692 --> 00:04:09.756
genetik sürüklenmeye bağlar.

00:04:09.756 --> 00:04:14.902
Genetik sürüklenme ile genetik farklar
popülasyonda rastgele değişebilir.

00:04:14.902 --> 00:04:19.970
Bir genetik seviyede modern tıp,
çeşitliliği artırabilir

00:04:19.970 --> 00:04:24.550
çünkü zararlı mutasyonlar
insanları öldürmediği için elenmez.

00:04:24.550 --> 00:04:27.835
Fakat bu çeşitlilik, insanlar arasında

00:04:27.835 --> 00:04:32.345
gözlenebilir ya da fenotipik farklılıklara
dönüşmeyebilir.

00:04:32.735 --> 00:04:36.575
Araştırmacılar aynı zamanda
epigenetik modifikasyonlar ile

00:04:36.575 --> 00:04:38.458
genetik adaptasyonların

00:04:38.458 --> 00:04:42.188
belirli bir çevrede çabucak
ortaya çıkıp çıkamayacağını araştırıyor.

00:04:42.398 --> 00:04:48.278
Genlerin kendileri değil, belli genlerin
ortaya çıkma zamanı değiştiriliyor.

00:04:48.418 --> 00:04:51.501
Bu değişiklikler hayat boyu olabilir

00:04:51.501 --> 00:04:53.969
hatta yeni doğacak yavruya geçebilir

00:04:53.969 --> 00:04:57.290
fakat şu ana kadar araştırmacılar 
epigenetik modifikasyonların

00:04:57.290 --> 00:05:02.340
jenerasyonlar boyunca sürüp
popülasyonlar arasında süren

00:05:02.340 --> 00:05:05.916
değişikliklere sebep olduğu
konusunda çelişkideler.

00:05:06.686 --> 00:05:10.462
İnsan evrimine karşı 
diğer katkıcılar da olabilir.

00:05:10.462 --> 00:05:14.172
Modern tıp ve teknoloji en hızlı
ve en yeni doğal seçilim değişiklikleriyle

00:05:14.172 --> 00:05:17.250
karşılaştırılınca bile oldukça yenidir.

00:05:17.420 --> 00:05:19.299
Bu yüzden yalnızca zaman

00:05:19.299 --> 00:05:22.588
şimdiki hâlimizin geleceğimizi
nasıl etkileyebileceğini söyleyebilir.